Marini Guarani

51쪽

196. f. de re . tur. At vero privilegia distingua oportet, a iure sngulari non ita dicto, quod in singulas personas si constitutum, sed quod tantis

per aberret a regulis juris quod beneficium veteres lapius appellarunt: hoc autem vel generale est, veluti inventarii, divisionis , ordinis ; vel specialeratione sexus , aetatis , conditionisve concessiim, veluti mulierum, studiosorum , minorum. Vide

XVII. Quinta juris scripti species jus est honorrium ita dictum, quia sensim institutum ab illis,

qui honores Romae gerebant. 3. 7. h. t. Quamvis vero alii quoque magistratus , veluti Consules, Censores, Tribuni , edicta in albo proponerent i quia tamen tota fere jurisdictio penes Praetores erat, inde factum, ut omne jus honorarium Prae. torium appellaretur : sane in ipso jure nostro usu celeberrimo est ipsum edictum aedilitium, ejusque laciniae de rebus in soro venalibus in pandectis prostant sub rubrica de aedit. edidi. 8c in frequenti sunt usu ex eo hodie actiones redhibitoria, abi

maioria, seu quanti minoris , 3c in factum , rebus vitiosis , morbosisve venditis . Uidesis No t. ad Z tit. 1. Sed in his rebus concurrebat Praetoris,& aedilis jurisdietio; unde constabit , cur quod in ordinaria aedilium Curulium jurisdictione erat , Parulus Praetori tribuat recepi. sent. lib. I. tit. I s. g. 2.

Vide Cubc. obfem. 8. 38. & Schulting. ad dict. Pauli Ioc. XVIII. Porro creatus videtur primum in Urbe Praetor, ut custos juris. Civilis esset , non legisl, tor quapropter quae primo olim proponebat edicta, tantum spectasse videntur, de quibus causis,

52쪽

De Iure Natur. Gent. oe Civili. 3 & quomodo , jus dicturus esset , proditis sortasse

formulis , quas cuique causae accommodari opo teret ι. 2. Io. 1. de orig. ruri hinc & sub magistratus auspicia in leges jurabat. Uerumenimvero variis artibus usus Praetor leges eludebat, evertebatque, fictionibus , novisque vocabulis excogitatis , exceptionibus , ac restitutionibus in int grum institutis . Vide Thomas de naeυis iuri*rud. Anteiustinian. I. & Noodi. prob. c. ult. Ea tamen lubens amplectebatur populus, neglecta asperitate Iuris Civilis mollioribus temporibus minus apti. At id ipsum institutum bonis initiis amplam iniquitatis segetem tulit : per ipsum enim magistratus annum figebat , ac refigebat nova edittayraetor , aequa, iniqua, prout sordibus, aut gratiae Indulgeret : eaque suit causa , cur proponeretur

edictum , quod quisque juris in alium statuerix,

ut ipse eodem iure utatur. Verum eadem licentia melioribus auspiciis coercita tandem est lege Co nelia lata anno Urbis 68 . qua ex edictis suis perpetuis jus dicere, sunt jussi Praetores; idest per Ipsum magistratus annum non recedere ab edicto semel in albo proposito sub magistratus auspicia. At integrum semper successori suit immutare de- cetaris edictum ; hinc ejus orta divisio in nobum, di tralatilium et hoc ex decetaris edicto exscribe-hatur illud succetar recens exta itabat . Eclictum igitur vere perpetuum sub Hadriano prodiit a Salvio Iuliano digestum, & Senatusconsulto si

matum l. a. C. de ven iuri enucl. ejusque frequens

in pandectis mentio, & passim discerpta fragmenta cum veterum Iurisconsultorum commentariis.

XIX. De postrema iuris scripti specie ita Tribonianus j. 8. ibidem. Resipono Prudentum funν

53쪽

38 ontagm. Rom uris, ae PatriLibarit M. sententiae , o opiniones eorum , quibus permissum erat de iure respondere I); nam antiquitus comsiturum erut , ut essent , qui iura publice interirenetrentur , quibus a Casare ius respondendi disum est , qui iurisconsulti appellabantur ἰ quorum omnium sententiae, opiniones eam auctoritatem tenebant , ut iudici recedere a responsis eorum non herere, ut est constitutum. Is locus praequam controversus ut intelligatur, sciendum , ab initio quidem juris necessitatem responsa Prudentum non

habuisse, & adversus ea saepe judicatum constat

ex i) Libri veteres hie habent iuina condere , eui Iectioni mire favet in paraphrasi sua Theophilus f. 8. h. t.

feno Leo iura conseituunt rudentes e prudentes appello, quihus iura condere aut popuιus , aut senatus , aut princeps permisit. Quapropter haud iniuria Iacobus Gothostedus Die vapulat, ae merito Thomasio de nois iurior. Rom. pag. 67. litem addicunt eritiei existimanti , ipsum Augustum iurisconsultorum responsis iuris auctoritatem addidis se. Rem conficere videtur Pomponii locus in I. a. f. Fde oris. Dr. ibit ante tempora Divi Aususii publiee reiso dendi ius non a principibus dabatur ; Ied qui Muriam sudiorum habebant , consulentibus responilebant, ne e reisonfantique signata dabant .... primus Diuus Auginus , ut major iuris auctoritas haberetur , tansiluit, ut ex avfloris re eius responderent , o ex illo tempore pet; Ne pro h neficio ea it: unde lucem affundere queas Senecae in DLβοι. μ. Iurisconsultorum valent responsa , etiamsi ratio non reddatur. Patet igitur ex Pomponio, sustulisse Augustum promiscuam responstandi de iure licentiam , eorumque , quilublice respondendi veniam impetrassent, signata respona iudicibus deferri iussisse ; quo sane nihil opus, nisi necessitatem judicibus impost et , a responsis eorum non recedendi.

54쪽

ex Cicerone pro in aena c. I 3. tantum si morubus utentium , & auctoritate rerum perpetuo similiter judicatarum firmarentur , faciebant juris

non scripti partem ; ideoque jus istud sne scriptomenire scribit Pomponius in I. I. s.ff. de ori jur. At qui factum tandem, inquies, ut inter jus scriptum ea recensuerit hic Imperator 8 Sero id factum putat Iacobus Gothostedus in commentar. ad I. un. Coae Theodo . de respons Prudent. Ualentinianea scilicet oratione ad veteris Romae Sen, tum emissa anno D. 426. cujus pars est d. lex umTheodosiani Codicis : ei praeter alios astipulatur No tius in commentariis ad pandere. tit. I. eo potissimum argumento, quia frustra Valentinianus III. ejusmodi responsis vim juris accommodasset, si ante constitutionem ejus eam auctoritatem o tinuissent. Verum allata Iustiniani verba suadere videntur, vetustiori alia constitutione juris scripti necessitatem Iurisconsultorum responsis fuisse tributam. Ausustus scilicet, cum veteres Reipublicae leges novo principatui convenire non viderentur, ad , vertendam novitatis invidiam jurisconsultorum opera tanquam instrumento dominationis abusus quosdamsbi obnoxios de jure publice responsitare jussit, einrumque responsa seqtu judices, ut ita novae regiminis formae cederent mores, atque instituta majorum. Itaque irritamentis honorum Iurisconsultos ado tus Capitoni similes , quorum obsequium scilicet non posset dominantibus non probari, id agebat, ut eorum responsa viam principatui munirent. At diversae Iurisconsultorum sectae, diversis sententiae,

Sc in posteros propagata dissentiendi libido : qua propter aliis alia responstantibus jus incertius evasit in dies. Unde puto, liquebit, cur Valent, C 4 ni

55쪽

4o 0ntagm. RomJuris, ae Patrit AITinunianus constitutionem scripserit in d. I. um cod. Theod. qua , ut ego rationes ineo , ob varia in iisdem speciebus Iurisconsultorum responsa ea tam tum eorum scripta valere jusserit , quorum nomina ibi recensentur: ita scilicet, ut si diversae essent ipsorum sententiae , vinceret numerus ; si Dr n. merus esset, illi vincerent, quibuscum Papinianus

sentiret 1) ; si Papiniani non allegaretur auctoritas , Iocus esset arbitrio judicantis: id tamen Papiniano προνομιον privilegium) & praerogativam suffragii

ademit Iuliinianus I. I. C. de men iuri enues. Hindie igitur omnium Iurisconsultorum fragmenta in pandectis allata aequo jure censentur. XX. Reliquum est, ut de jure non scripto, seu consuetudine videamus . Sine scripto ius venit quod usus adprobavit ἰ nam diuturni mo res com

sensu utentium comprobati legem imitantur. y

l. r. ut enim scribit Iulianus in L de quibus mde Iem eum ipsae leges nulla alia ex caussa nos i

neant , quam quod iudicio populi receptae sunt: merito e T ea , quae Me ullo scripto populus pr bavit, tenebunt omnes p nam quid interes , fuisfragio diopulus voluntatem fuam declaret, an re

bus ipsis, oe facto P Imo auctore Paulo in I. 36.

F. eoa. magna auctoritatis hoc jus habetur quod in i Idem Papiniani προνομον privi legiam in Hispania & Lusitania Bariolo Regiis literis tributum suisse comperio, si verum est , quod narrat Ioan. Baptista de Ga-Σolupis A tractatu de modo studendi in titroque jure . Maius aliquid concessum in Orientali Ecelesa Chrysostomo in sacris seripturis interpretandis ; eius enim praer ativa sus fragii in locis obscurioribus eommunibus aliorum senten tiis praevalebat, quod & suo tempore obtinuisse narrat auctor incertus ejus vitae cap. 37.

56쪽

De Iure Natur. Gent. oe cisii; . 4et in tantum probatum est , ut non fuerit necesse, scripto id comprehendere . Proinde ex Callistrato iis L 3 . oe sep β eoae si de interpretatione legis quaeratur, in primis inspiciendum est, quo iure civitas retro in eiusmoda casbus usa fuisser ς ρος,

ma est enim legum interpres consuetudo . Nam Imperator Seυerus rescripsit, in ambiguitatibus, quae ex legibus proficiscuntur, consuetudinem, aut rerum perpetuo semiliter iudicatarum auctoritarem, vim legis obtinere debere . in Livius.

Usus est y i mus juris censor, . explorator , mi non possit non aequum vise , oe utile, quod is probavit, saepius fasto periculo.

XXI. At vero licet jus consuetudo contineat, facti tamen est quaestio, an revera invaluerit: quapropter, ut ea inolevisse dicatur, adjuvetur, oportet , diuturnitate temporis , frequentia actuum, ratione denique. Primum memoravi diuturnitatem temporis : proinde sexcentis juris in locis consuetudo dicitur, diuturna, iuveterata, longaeva. At quoti temporis esse debeat diuturnitas isthaec, non invenio in jure proditum. Quapr ter quod in re non absimili Ulpianus ait in I. i. st de iuri deliberiremittendum id erit jus dicentis arbitrio. Verum- enimvero sententia judicis confirmat consuetudinem , quae jam invaluit, si quis eam contradicat, atque vitiliset; non facit ipsa consuetudinem; quo fere modo ludex declarat tantum , non constituit

servitutem L sicuti ε. sed se quaeratur Iss servit.

mindici alioquin nec ipsae res judicatae consuetudi nem faciunt, sed rerum poetuo similiter judica.tarum auctoritas L 38. A. de Di Vid. Cubc.

XXII. Sunt qui putant, consuetudinem firmari

57쪽

4a ontum RomJuris, ac Pontibaris II. decennio praescriptionis exemplo, quae & ipsa tomai temporis in jure dicitur,& decennio definitur: hi tamen in eo errant, quod consuetudinem cum praescriptione confundunt, nec advertunt utriusque discrimen ; nam praescriptio jus facit tantum in illis, quae sunt praescripta consuetudo ius gener, te constituit. Iure Pontificio saltem definitum comsuetudinis tempus vulgo post Glossam docent Imterpretes , atque intra quadraginta annos coercutum ab Innocentio ΙΙI. m cap. 23. x. de verbor.

fgnis Ast ego putavi semper , de tempore pra scriptionis potius , quam consuetudinis ibi asi: siquidem in eo capite definitur, Abbatem Alciate sem eligendum esse ex Monasterio S. Bertini, quia per annos quadraginta & ultra eo jure usum esset Bertinense Coenobium ; quodque miror hactenus advertisse neminem , Pontifex respexisse videtur

Iustin. Novell. I 3I. c. o. qua cautum, ut res E

clesiarum , earumque jura quadraginta annorum possessione praescribi possent: proinde litem addixit rtinensi Coenobio , quod quadragenariam ejusjuris possessionem probarat. XXIII. Quod ad actuum frequentiam , OPpido inficetum est, quod contendunt quidam, duos scilicet , aut tres sussicere ad consuetudinem fidi mandam e quis enim unquam sando audivit , duobus, aut tribus frequentiam constitui Τ Frequente ne tu Senatum , populumve dixeris , si duo , vel tres de Senatu , populove conveniant 8 Audi Imperatorem in I. I. C. quae si ting. consuet. Pro fes provinciae probatis iis, quae in oppido frequemur in eodem controversarum genere flatura sunt, causa cognita, statuet. At vero illud parvi reser judicialea, an extrajudiciales actus sint, modo ad inte,

58쪽

De Iure Natur. Gent. oe Civili. 4 latelligendum taeitum populi consensum lassicere

videantur. Cum enim Vlpianus ait in L 3 - β. deIem cum de consuetudine civitatis, vel provinciae confidere quis videtur, primum quidem illud emplorandum arbitror, an etiam eontradicta si in alia quando iudicio consuetudo firmata st , consilio D torem instiniit , quid factu opus consuetudinem pro se alleganti : proinde id quidem prudentiam, non

tamen necessitatem habet. Vide Doneu. comment. iuri civit. c. Io. pla I g. edit. Hannoviae Is Ιχ. 2

XXIV. Desideravi tertio, ut consuetudo ratione se tueatur : ut enim rescribit Constantinus in L a. Od. quae si long. consuet. consuetudinis usque longaevi non mitis es auctoritas, verum non svique adeo fui valitura momento , ut rationem vincat, aut legem. At in hoc rescripto interpretando mirae seu nugae, seu concertationes interprea tum: dissidia inde orta, quod Constantinus, a comsuetudine legem non posse vinci, rescripserit comtra apertam Iuliani sententiam in lem 32. 1. de tem ubi illud receptum scribit, ut leges non solum sus fragio legislatoris , sed etiam tacito consensu Omnium per desuetuatnem abrogentur. Ad apertam discordiam componendam Cujacius ad tit. 1. dσjust. oe iuri locum intelligit de conflictu senescemtis legis , & invalescentis consuetudinis , nondum firmatae tamen ; ita ut lex senescens nondum t

men i Contradicta legetur in allato Ulpiani loco me

liori fide sententiaque ex Leunclavio I. 2 n Uator. 3. eum enim ita vertere Graecos observat e tunc utimur consuetudine ,σσε εν δικας εριο εο ιυωdeia, sium ali

quando in dubium vocata iudicis tirmata suis.

59쪽

- Θntagm.Rom Juris, ac Patri Lib.L LIII. men extincta per consuetudinem nondum bene fi malam vinci non debeat. Praetereo aliorum hariolationes ; nec enim melioris notae mihi videntur, quae disserit Noodi. ad tit. F. de Di & Donethloc. cit. Miratus sum ego semper, loco per se facili interpretes offudisse tenebras: pone enim, Comstantinum consuetudinem aliquam abrogasse perrescriptum illud ad Proculum proconsulem Africaesortasse s sane ita se habet inscriptio in quibusdam exemplaribus) finge etiam , dubitasse proconsulem, an nova lex inveteratam consuetudinem delere posset: tunc sane sua sponte intelligetur Constantini rescriptum nempe longaevam consuetudinem, magnae licet auctoritatis, legem non debere Vincere,& expressam Principis voluntatem. Scilicet cum Iurisconsulti consuetudinem ajunt , tacito consensu populi induci, tacitum quoque consensum primcipis , aut certe patientiam, non excludunt. Vaquae supra disserui β. . Proinde si Princeps per i gem consuetudinem abroget, ratum id esse debet; nec adeo pollere consuetudo potest, ut linem vim cat a Principe latam. XXV. Locus hic postularet , ut juris quoque Patrii species enarrarem; consulto tamen ea pr

vincia defunctus sum supra in snops iuris bi

rica, ne prolixior fieret hic titulus.

TITULUS III.

De iure Personarum. JUris universi sontibus veluti digito demonstratis , singula ejus capita enucleare porro cum imperatore pergemus. Licet autem objectum juris in

60쪽

De Iure Personarum. ' 6sin universum jus sit cujusque suum; quia tamen' jus cujusque consideratur vel r tione status personalis , vel rerum , vel actionis denique, qua sibi quis que jus suum asserit in Civitate; triplex a nostris vulgo constituitur juris objectum, personae, res, acti nes. In eo sane praeivisse videtur Tribonianus ibpse , qui tria isthaec in Institutionibus tripartito exequitur: idem pene praestitum in pandectis ; ibi

enim a quinto ad septimum usque titulum de jure personarum agitur octavo de rebus , sat perfunctorie tamen ; statim enim devenitur ad actio.

neS, quarum occasione exhibentur omnia, quae ad res, aut personas pertinent.

II. Hic titulus in pandectis inscribitur de sim

tu hominum ; & mirum videri queat, eamdem rubricam non retinuisse Tribonianum b. t. oggerat enim sortasse quispiam , Iure Romano latum duscrimen esse inter hominem di personam : hominem appellari, cuicumque contigit humana mens. in humano corpore ; personam hominem esse st, tu quodam indutum : statum vel naturalem , vel

civilem esse: & servum quidem personam dici posse , naturalis tamen , non civilis status intuitu, quia nec libertatis, nec civitatis , nec familiae jure censetur , quae tria complectitur status ille ciuilis : cum igitur libertate, civitate , familia ser-Vi destituantur, eosque in scenam proserat Tribo. nianus h. t. rubricam quoque de statu hominum inscriptam oportuisse : servos inter res marrcipi r tulisse Ulpianum fragment. xit. 19. k. 18. eosdem quadrupedibus adhuc aequasse Cajum in ι.a. k.z. ad . aquil. Uerumenimvero Sc idem Cajus in i. a. . de sat hom personae vocabulum servis accommodat ; & civili qtiaeque ratione se tueri queat