장음표시 사용
101쪽
tio non essentiam Aniscat, sed relationis ad Filium index est. Greg. Na
que essentiae nomen est pater, nec actionis e sed relationem eam indicat, quam Pater erga Filium babet, Uel Filius erga Patrem. Theophanes Homil. 3 pag. 2 7. Eς ι τῶ inod πατὴρ κατα τῆν Miκὴν οὐσίαν Φύσει. M slii pater j xta essentiam divinam natura. Et quia non tantum Filius per aeternam generationem ; de qua suo loco; sed etiam Spiritus Sanctus per processi nem; quam itidem considerabimui capite de Spiritu Sancto , a Deo Patre eth , hinc variis Pater insignitur epithetis & nominibus. Praecipua breviter constringere lubet. Vocatur αρκῆ, principium, origo. Quia a=χἡ significat ordinem unius ad alterum , & duplex est ordo in Deo, est enim ordo ad creaturas, ta sic nomen ἀρχῆς est e Ma , & commune omnibus SS Trinitatis perlonis: est etiam ordo originis, cujus respectu una persona est ab alia , atque sic vox αρχὴ est σχετικώ, & dicitur de Patre respectu Filii & Spiritus Sancti. Damalcenus contra Manichaeos , pag.
eipium Pater Filii U Spiritus Sancti, non temporis , sed caustae respectu. Vocatur κυῆ, fons. Dionysius Areopagita cap. r. de Divinis Nominibus , pag. 42o. Patrem vocat πηγην τῆς ὐτερουσίου - τος, fontem super ub- flantialis deitaIis. Damascenus, lib. 3. Orthod. fidei cap. i s. pQ ss. O' IIam, τηγὴ καὶ ἀιτια Vιοῖ και ἀγίου Πνεύματος. Pater fons ces caussa est Fialii tu Spiritus Sancti. Vocatur αιτία dc Lπιος , quibus vocibus orthodoxi nou caussam κυρίως & proprie dictam sed principium tantum , & originem , ut jam dictum , denotari volunt. Sic Basilius M. lib. t. adversus Eun mium , non procul a fine . Patrem vocat ἀλω & ἀρχῆ respectu Filii.
eatissum , fontem. Chrysostomus homil. o. in ι. ad Corinthios: Πα- ναιτια του χριτου , κατk το πατέρα εLM. Pater caussa Chrsi , quatenus Paris es. Theophylacto in cap. 3. Joh. pag. 62O. Pater dicitur ἀλας ν. πιω του εἶμι, caussa Filio ut st. Unum & alterum ex Latinis quoque audire jux abit. Russinus in Symbolum et Filii autor es Pater, generandosne initio. Tertullianus contra Praxeam cap. 8. Nec dubitaverim Filium
dicere V radicis fruticem , fontis suvium , caestis radium. Ibidem: Nec frutex tamen is radice, nec solui is fonte, nec radius is sis discernitur, scut
102쪽
NICAENO CONSTANTINOPOLITANI. CAP. IV. 71
Hκt nec ina Deo Sermo. Concilium Toletanum xi: Patrem quidem non ge- πηm , non creatum , sed ingenitum profitemur a ipse enim is nullo Originem ducit, ex quo Filius nativitatem , N Spiritus Sanctus processionem accepit. Fons ergo ipse N origo es Iotius divinitatis. Lactantius de falsa sapientia lib. q. cap. 8. uanto magis Dei vocem credendum es V manere in ternum, , sen= ac virtute comitari, quam de Deo Patre, Ianquam rivus de fonte, traduxit 7 Plura ex observat. nostrarum capite septimo petere licet , ubi etiam Patris proprietates charactersicas , quibus a Filio & Spiritu Sancto distinguitur , quae sunt , quod sit ari mos & ἄναρχος , sulficienter consideravimus.
II. Sequitur consideratio Omnipotentiae divinae. Patres Nicaeni profitentur , se credere εἰς κατέρα παντοκράτορα, in Patrem omnipotentem. Παυ-
κράτωρ, juxta veteres Glosias, est omnipotens. Tertullianus & Augustinus reddunt Omnitenens e Prudentius omnipollens: Irenae iis omnium capax, c, qui a nemine capitur. Hesychius : Παντοκράτωρ, d θεὸς, πάντα κρατῶν. Omnipotens Deus, qui omnibus imperat. Cyrillus Ierosolymitanus Catech. illum. 8. pag. 7 . Παντοκράτωρ ἐς&, d παντων κρατῶν, ὀ παντων Παντοκράτωρ est . qui omnibus imperat, qui omnibus dominatur. Damascenus contra Manichaeos pag. 364. Παντοκράτωρ, d πάντα κρατῶν. Suidas : Παντοκρατορία , τανταρχία. Universum imperium , omnium rerum imperium. Theodotus apud Clementem Alexand. pag. 8 . Uς γὸρ τὸ
ρ ἰσχυρότατει τῶν ςοιχειων , καὶ πάντων κρατῶν , ἔτω και ὀ θεος παντοδύναμος πιτοκρατωρ, ὁ δυνάμενος κρατMαι, κτίσαι, ποινμαι, τρέφειν , ἀύξειν , σώ-
ν , σάματος καὶ ιυχῆς ἐξουσιαν ἔχωs. Sicut enim ignis fortissimum elementum s , o omnia sub juo tenet imperio: ita etiam Deus omnipotens es Nomniansiens, qui potes domare, creare, facere , nutrire, augere , se are, cumis corpus animam habeat potestatem. Solius Dei epithetum est, & legitur tum in veteri, tum in novo Testamento : in illo frequentissime, in hoc Σ. Corinth. 6: 18. & in Apocalypsi septies. De hac voce pluribus agit Gregorius Nyssenus Orat. 2. contra Eunomium, t. a. pag. 667. Π τῶ πιωτοκράτοροι ἔνομα, inquit, τοῖς ἀκριβῶς ε ξετάζουσιν ευρίσκεται μῆ ἄλλο τι μαινον ἐπὶ τῆς θεsαι δυνάμεως , ἡ τὸ προς τί πως ἔχειv την κρατητικο τῶν ἐν τῆ κτένει ειαρουμένων ενέργειαν , ἡ τού παντοκρsτορα εμ ασις μοδείκνυσιν. ωσπερ γαρ η μη ἰατρὸς - , δε μὴ τῶν voraci των χάρni, π άν ἐλεημων τε καὶ οἰκτίρμών , καὶ τὸ τοιαύτα κατωνομὰ το , εὶ μὴ διa τὸν οἰκτιρμου και ἐλέους διέμενον ούτως ilia κντοκράτωρ, εἰ μὴ πασα ἡ κτίσις του περικρατούντος αυτο, καὶ ἐν τῶ εἶναι συντ μυντοι ἐδρετο. Obκῆν ἔστερ ἰατροι τ* διομεν τῆς θεραπείας γίνεται, οὐτα καὶ
103쪽
παντοκράτωρ τῶ χρό ντι του κρατεχραι. Καὶ Aτερ ου πείαν εχουσιν οἱ ἰσχύοντες ἰατρου, ἀλλ οι κακῶς εχπτες ' οὐτας ἐκ του ἀκολούθου κaλῶς εςιν εἰπεῖν , μυ ἐτι του κρατουντος κρῆειν ἐκεῖνον . A ae το ἀπλανές τε καὶ ἀμετάττωτον ἡ φύσις εχει. οὐκἀν ῆταν τῆς παντοκράτωρ φωνης ἀκέσωμεν, τουτο νοῶμεν , το πάντα τον θεὸν ἐντο εἶναι σιπέχειν , οσα τε νοητά , καὶ ο ὐλικῆς φυ-ως. Διὰ τουτο γὰρ κατἐκει τὸν γύρον τῆς γῆς, δια τουτο ἔχει εν τη χειρὶ τῆς γῆς τα τέρατα ' δεα του-το περιλαμβάνει τον Ουρανὸν τῆ σπιθαμῆ δια τουτο περιμετρεῖ τῆ χειρὶ το υδωρ' αετοῖτο τηου νοητηου πασαν κτίσιν ἐν ἐαυτο περιέχει, ῖνα πάντα ἐν τ* εἶναι περιμένη τu περιεκτικὴ δυνάμει περικρατούμενα. Omnitenentis nomen penitus , accuratὶ
exquirentibus , non aliud quid in dicima potentia signiscare invenitur , quam quod illa vis ces operatio, quae universa, quae in creatione considerantur, continet , quodammodo ad aliquid refertur. Hoc Socis τ τοκρατaeρ tacita sendit vis N An catio. Suemadmodum enim medicus non esset nisi aegrota lium caussa , neque miserator, neque misericors, quae sunt ejusmodi, c gnaminaretur , nis propter eum, qui miseratione S misericordia indiget e scneque omnipotens , nisi creatura omnis eo indigeret, qui ipsam potenter complectatur in natura sua confervet. βuemadmodum igitur medicus fit ei, qui curalione indiget : ita etiam omnipotens sue cunctitenens ei, qui eget, ut contineatur: cst quemadmodum qui bene valent, medico non habent opus, sed qui male habent: c ex consequenti optime inferre licet, non amplius illum continente sve conservante induere , in quo natura es omnino erroris uescia,ces mutationis expers. Cum igitur vocem παντοκρατωρ audimus , hoc mente concipimus, Deum omnia in suo esse, sue in sua natura N essentia continere, j quae intestigentia solaque mente cernuntur , U quae materiali natura conissant. Propterea namque terrae g)rum me orbem continet: propterea in manu habet terrae ines: propter eandem caussam caelum palmo complectitur: propterea aquam manu commensurat: propterea omnem incorpoream j sub in-Ielligentiam cadentem creaturam in se ipso comprehendit, ut omnia in suo esse sve in sua natura maneant , potentia continente comprehensa id conIema. Eandem hujus vocis vim sic exponit Theophilus lib. i. ad Autolycum ,
Pag. 2 6. Παντοκρατωρ λέγεται, οτι αὐτος τα πάντα κρατεἶ καὶ ἐμπεριέχει τὰ γαρ ὐ τῶν οὐρανῶν, και τὰ βάθη των ἀβυσσam, καὶ τα πέρατa τῆς οἰκουμέννου ἐν τῆ χειρὶ αυτου ἐςι. Παντοκράτωρ vocatur Deus, quia ipse omnia tenet V con-rinet e etenim altitudines caelorum , cu profunditates abaesorum orbis habitabilis snes in manu ejus sunt. Vide etiam Dionysium Areopagitam cap. io. de Divinis Nominibus, sect. I. pag. 6 8, 6s9. ubi Pachymeres, pag. 667. a Dionysio obscurius dicta , clarius tequentibus proponit: M-
104쪽
NICAENO CONSTANTINOPOLlTANI. CAP. IV. 73
γεται παντοκράτωρ , ἔτι πάντα κρατεῖ καὶ ε ζουσιάζει , καὶ ἐπαρκεῖ ἡ ἐαουσία αὐτοστο ς διοικουμένοιe ἄτασι. Dicitur παντοκράτωρ, qtita omnibus imperat V dominatur , c, susscit potestas ejus ownibus , qui ab ipso gubernantur. Quemadmodum vcro Patres Nicaeni hoc loco Patrem confitcntur esse παντοκρήτορα , ita etiam alii ex ucteribus παντοκρατοριαν, ut plurimum, Deo Patri tribuerunt. Origenes lib. 7. contra Cellum , pag. 338. εκρην δε α νἐκθέσθαι αὐταῖς λέξεσι τὰς προς κτείας ειτ' εν asi θεὸς παντοκράτωρ έπηγγελλετο εἶναι ὀ λέγων . ειτ si ah d υιος τού θεου , ειτε καὶ εν αἶς το Tvεωα το αγιον λέγον
εἶναι ἐπιτεύετο. Atqui debuerat Celsus totidem verbis recitare ipsas prophetias, quibus se quis aut Devis omnipotentem asse erat, aut Dei Filium, aut quibus persuadet se esse Santium Spiritum. Polycarpus in epist. Ecclesiae Smyrnensis, apud Eusebium hili. Eccles. lib. 4. cap. I s. pag. 38. b. Κύ νιε ο θεος d παντοκράτωρ , d του ἀγαπητοῖ και ευλογητού παιδδε σου 'lησού χριςούTIατερ. Domine Deus binnipotens . dilecti , benedicti siti tui PD Cbrisi
Pater. Harmenopulus de fide orthod. pag. 3I6. Πιτεύειν δει τὀν ἔντως πι- φαγον εἰς ενα θε)ν πατουρα ταντοκράτορα Eum , qui vere Christianus est , credere oportet tu unum Deum Patrem omnipotentem. Cavimus, quaest. 2.Pag. O. Πατῆρ ὀ παντοκράτωρ Omnipotens es Pater. Constitui. Apost. lib. I. Procum. OI τα ρησίαν ἐ1λη τες του παντοκράτορα Πατέρα καλεῖν. Qui libertatem acceperunt omnipotentem vocandi Patrem. Haec ταντικρατορία, omnipotentia , Deo in sacris tribuitur , quando ei assignatur ἐξουσία, quod fit Lucae i2: s. Act. i: 7. Judae v s. et s. Quando vocatur κύριος dc δεσπότης. Ocatur Πamque κύριος, δια το κυριεύειν αυτὸν των ὀλων , quia universs dominatur , ut inquit Theophilus lib 1. ad Autolycum, pag. s. In Appendice ad Typicum Sabae, pag. i 39. Κύριος uγεται, ὀτι κυριεύει πάσης της γης, καὶ πάσης avαπνοῆς , ἡγουν τάσης τῆς κτ σεως , ου ἡ κυρθία απέραντος. Dominus dicitur, quia toti dominatur terrae , cd omnibus respirantibus , id es, omnibus rebus creatur cujus dominium in nitum est. Appellatur δεσπότης, ut est in Appendice ad Ty picum Saba: , pag. I 39. ἔτι δεστιγι ἐν του δυva-ςεία αυτού ax' aiῶνος , καὶ ἀπὸ περάτων εως περάτων, μινoc υμνεῖται και δοξάζεταιας δεσπότης μιλος καὶ παντες τον δούλειον αυχiva τούτ* ὐποκλίvομευ , quia δε- minatur in dominio suo ab aeterno, S ab una extremitate mundι ad aliam δε- Ius laudatur ij celebratur ut aeIernus Dominus: vosque ei omnes cervicem nostram , tanquam servi, submittimus. Photius epist. i 62. pag. 21 3 Uocis, θεὸς, τρία dicit esse σημαινόμεva' εν μεν τὸ κυρίως καὶ πράτως os , ού ἐν του χειρὶ πάντα, καi ος ἁπαντων δεσποζει τα γὰρ σύμπαντα δοῖλα σά. Unum, quod
si propriὶ ac primario ENS, cujus in manu omnia sunt, tu qui omnibus δε-
105쪽
minatur : omnia enim serviunt illa. Omnipotentia Dei etiam inde est manifestissima , quia a nemine ecpendet, ec absolutum in omnes habet
dominium. Hinc Deuteron. io: i . dicitur Deus deorum , & Dominus dominstrum, των θεῶν, καὶ Κύριος των κυρίων. ita etiam Psal. i 36: et, dci. Timoth s: is. Theodoretus ad Plat. I 36. pag 9ῖ7. θεῶν ἐνταὐθα οὐ ταυ
qui non sunt , appella ei. Nam Deus non est Deus mortuorum , sed viventium. En igitur zocat Deos, qui sacerdotii honore funguntur, qui filii Dei vocantur. vel , in genere Deus deorum vocatur , id est , supremus omnium , qui munus aliquod divinum gerunt, ut sunt Angeli dc homines. Dc Magistratibus ec Judicibus hoc diserte pronunciat PCal. 82: t,6.
ωιν , ενεχειρίσεπαν δὲ και οἱ ανθρωποι κρίνειν , προσηγορεύθησαν οἱ ταύτα πεπιτευμένοι θεοὶ, ἄτε δὴ θεὸν ἔν τούτae μιμούμενος. yucrorum Pi im istes deos, utpote quibus judicandi incium commissum reat, nominavit. Eodem modo etiam ipsos Lex vocat et Diis non detrahes , dc Principi populi tui non malodices. Huoniam enim vere judex est Teus , ω homiuibus judicandi o clam commisem est, propterea etiam homines, quibus idem osscium coii reditum es. dii nuncupati sunt, tanquam in hoc Deum imitantes. Idem ad Exodi 22: 28.
τιςευμενους. Iudires appellat deos, ut quibus ad imitationem Dei omnium commi um est judicandi munus. Eandem ob caussam I . Timoth. 6 i . Vocatur βασιλεῖς ταν βασιλευ ντων, Dominus dominantium e qui titulus etiam Christo tribuitur Apocal. 37: i . Primarie autem in Apostoli loco ut Deo Patri competit, qui ideo Llatth. I: as βασιλεῖς μέγας , Rex ille magnus audit. Psal. IO3: I9. 'H βασιλεία αυτοῖ τάνταv δεστιζει. Regnum ipsus omnibus dominatur. Ad quae Theodorctus , pag. 8o6. 'Ev ο μυῆ μευ ἔχει τὸν se νον τῶν ἴλωv d Κύριος, ἐQο s δἐ καὶ πρυτανεύει τῆ κτίσει, ἄτε δὴ παντωνίου δημιου Hς, καὶ βασιλεῖς, καἰ δεστήτης. In corio quidem habet solium unietersorum Dominus, univers autem mundi machinam inspicis S moderatur , ut
qui omnium es opifex , N rex , U Dominus. Philo de Deo loquens, in
Decalogi expolitione, Βασιλεῖς ταν βασιλέων, καὶ θεὸς θεῖν. In additamentis ad Esllicram i : Iet. Βασιλεῖ ταν θεῶν . καὶ πάσης αρχῆς ἐπικρατῶν. Ita
Gentiles de fictis etiam Numinibus tuis. Horatius: Reia Diuitigeo by Corale
106쪽
NIC NO CONSTANTINOPOLITANI. CAP. IV. s
Regum timendorum in proprios greges, Reges in ipsos imperium es Jovii. Seneca apud Lactantium lib. i. cap. 4. Rectoris orbis terrarum caelique, cst deorum omnivis Dei, a quo ista Numina, qtiae sngula adoramusincurimus, suram Iant. De Jove Hesiodus:
'Aὐτὸς γαρ πάντων βασιλεῖς , καὶ κορπιές
Irae namque omnium rex, c ' dominus es Immortalium dLOIum. Ab ipso Deo , ut ec alia summi Numinis attributa quaedam , humanae adulationis stlidium hoc ipsum ad icrrcnos reges deflexit. Vide Dani lis 2: 37 Julianus Misopogone: Κεκτημαι ουδὲν, καὶ ταὐτα βασιλεῖς ἀκουαν M. ναι Nihil possideo, idque tam magnus appeller Imperator. Homerus de Jove Il. θ yi. 3I. - 'Tπατε κρει ντων. Summe regum. Vetus Scholiastes : Βασιλεύ βασιλiωv. Vide cliam Odyss α. vs. s, 8 i. & iu. vs. 472.
gi. Epicteti : θεὸς δύναμιν ἔχει ἰσχυρωτάτην. Eschylus apud Clementem Alexandrinum, strom. F. Pag 6Ι ι. - Δυνατὴ γαρ δόξα ὁιι υ θελGlaria alti mi Dei solem es. Hinc quoque Dux civ pro Numine apud Hippocratem. Apuleius lib. de deo Socratis: Nihil est Deo potentius. Lactantius institui. lib. h. c. 9. Per aeternitatem fortis es, per fortitudinem potestatis immense. Nec parvi momenti est , quod ab Apollolo additur vox μόνος, nam Solus habet rerum omnium potesatem , inquit Lactantius Institui. lib. 2. cap. I7. idem lib. de ira Dei cap. ii. Unus es, in quo vir ω potestas eo ammata es. Augustinus in Pial. 66. Paris es nobis dicere , facit hoc Deus , dic. sediolus Κ α haec siligod by Cooste
107쪽
haec facit. Cyprianus lib. de Idolorum vanitate, pag. 289. Unus igitur omnium Dominus est Deus e neque enim illa sublimitas potes habere conser-tem , cum sola omnem teneat potestatem. Haec ταντοκρατορία aeterna eit , nec ullis temporum definita & circumscripta cancellis. Propterea Apostolus i. Timoth. i. 7. Deum expresse vocat τον βασιλέα τῶν ἀnλων, regem illum aeternum. Pachymeres in cap. s.
Dionysii Arcopagitae de divinis Nomini b. pag. s8s. Βασιλεῖς λέγεται τῶν
τῆς ρευςῆς φύσεως. Dicitur reX seculorum , ut qui omne seculum exsomne complectitur, N temporis partes . erat, erit, factum esse ac feri effugite quoniam baec rebus nostris. naturaeque se conveniunt. De Deo verum , quod male Servius ad AEneid. 3. de Saturno : Dicitur Deus esse aeternitatis N seculorum. Huc facit citam illud Pial. i 6:i 3. ἡ βασιλaia σου βασιλεία πάντων ταν αἰειαν , καὶ ἡ δεσποτεία σου ευ πάση γενείρ καὶ γενεῆ Regnum tuum regnum omnium seculorum , ta dominatio tua in omni generatione tageneratione. Ad quae notanda haec Theodoreti, pag. 967. 'Ἀτθαντον ἔχεις το κράτος , καὶ ἀίδιον την βασιλείαν , οὐτε ἀρξαμέ9ην , ου τε λ Qασαν. Nullo sine conclusum habes imperium , ta aeternam reguum, nerae incipiens , neque iens. Et, quod minime omittendum , nos hujus omnipotentis regis atque Imperatoris dominio et Ic subjectos , nostra , non ipsius , plurimum refert. Plat. 36. 2. David Deum ita alloquitur: a a 'na o Lxx. Interpp. reddunt: Tῶν αγαθῶν μου οὐ κρεῖαν διις. Rouorum meorum non indires. Arabs: Tu es non indigeus operum bouorum meorum. Theodoret us cx locinterpretatione, Pagψψ6. 'Avενδεῆς γαρ oraρχεις καὶ τῆς ἀνθρωπίνης δικαιοσύνης ob χρκεις ἀλλ' o, τι αν τις ἀγαθὸν δράσοι , αυτὰς ὀνίναται σοὶ δε κέρδος εντεῖθεν οὐδόν. Nam omnibus bovis cum Q as , humanae justitiae non indiges : --rum , quodcunque quis bon&m fecerit, eo ipse juvatur , tibi vero nullum inde emolumentum prozenit. Hunc esse verborum istorum sentiam nemo facile negaverit: verba tamen Davidis id non significant, quod I xx. Interpretes voluiit. Optime versio Tigurina : Bouam meum nital ad te. Ita Bela in interprctatione: Beneficentia mea non ad te. In Paraphrali vero:
A ine nihil quidquaru proscisci potes, quod tibi commodet.
108쪽
NICAENO CONSTANTINOPOLITANI. CAP. IV. 77
Appollinarius : O in γαρ ἡμετέρων ἀγαθῶν ἐπιδευεαι αὐτος. .. l que enim nostrorum bonorum eges ipse. - .
Adhuc elegantius & nervosius, in incomparabili sua Psalmorum Metaphrasi , Duportus:
Si boni quid forte feci, at tibi ne sc quidem unquam profui,
Nec ullum tibi ex iis commodum, quae mea fuerunt recta opera.
Augustinus de Gen. ad lit. lib. 8. cap. 1 r. Ille nosra servitute non indiget, nos vero dominaIione illius indigemus . ut operetur ces custodiat nos et ideo serus S I lus es Dominus, quia non illi ad suam, sed ad nostram utilitatem salutemque servimus. Nam s nobis iurigeret, eo strio non Cerus Dominus esset, cum per nos ellus ad varetur necessiitas, sub qua N ipse serviret. Idem
ad Psal. 69. Dixi Domino, Deus meus es tu, quare Z quoniam bonorum non eges. Ille non eget nostra , nos egemus ipsus ; ideo verus Dominus. Nam tu non valde verus Dominus servi tui s ambo homines , ambo egentes Deo. Si vero putas egere tui servum tuum . ut des panem , eges G tu servirui , ut fluvet labores tuos. Uterque vestrum altero vestrίm indiget: itaque nullus vestrum verὸ Dominus, , nullus vegrum vere servus. Audi verum Dominum , cujus verus es servus , Dilii Domino , Deus meus es tu: quare tui Dominus Z quoniam bonorum meorum non eges. Chrysolio-mus in Psal. 44. O' θεος εὐλογας ob Arem , ουδε χαριτος' ἀνενδεες γαρ τὸ θεῖον. Deus neque benedictιone , neque gratia indiget: Numen enim nullius rei indigum. Clemens Alexandr. ilrom. 6. pag. 63 s. 'Aνεπιδεης 4 θεος , ού τατάντα ἐπιδεεται, καὶ δι' οὐ χι. Detis nullis indigens, cujus indigent omnia, V per quem sunt omnia. Hierocles : 'Oστα τιμά του θεὸν ὰς προσδείμενον,ούτος λέλὐεν οἰόμενος εαυτου τού θεού εἶναι κρείττονα. ut Deum honorat, quasi hujus rei indigum , ille non consederat, quod Je ipseum Deo praestantiorem pu-ier. Philo lib. Quod Deus immutabilis : Λαμβανει ταρ ο δενος οὐδεν πρὸς γαρ τ* ἀνεπιδεει καὶ τα σύμπαντα κτήματα ἔχει. Nihil a quoquam accipit: nam praeterquam quod nullo indiget, omnia esiam pos et. Idem liti de Fortitud. 'ΛνεπιδεM . οὐδενὸς χρήκων , αυro: ἐαυτῶ αυταλκέςατοe. Nullo indiget,
nemine eget, ipse sM Vs susscienti mus es. Lactantius lib. 6. Cap. 2s. K 3 omnium,
109쪽
Omnium, quaecunque sunt, pleu s es, omnium minime indigus. Symmachus , referente Theodoreio , verba Psalmi hoc modo interpretatus est, 'Aγαθον μοι κη χιυ ανευ σου Bouam uiali non est sue te. Addit, explicationis gratia , 1 hcodorctust Iara Oita τῶν αγο ε ν ἡ φορα δια τῆς υxάρ. μοι κάριτοκ. Omnis, inquit, bonorum abundantia ob tuam gratiam mihi ades. Verissima omnia , non tamen is verborum sensus est , quemadmodum nec ille , quem Syrus expressit , Bonum meum a te es. Atque haec de Omnipotentia Dei dixisse iussiciat: quae de ejus objecto necessario sunt observanda , peti debent e X Obser ationum nostrarum cap. ri. ubi docemus , quoidam Dei potentiam angustioribus quam par est finibus coarctantes, asserere Deu in ea tantum possc quae velit, ac proinde omnia , quae nolit, ab objecto porentiae ejus esse removenda : nos vero demonstramus, Deum plura pose, ruum Tua. Docemus, o inum potentiae divinae esse τὸ δυνατὸν, ii vc quod non est αδύνατον, seu ἀντι-τιών, quod contradictionem non implicat. Ex his duo dcducimus πωσματα , a Ierum , in f eum nullum caucre posse defectum , nullam imperietitioncm , ac proinde eundem non posse mala patrare , non posse peccare . nomposse meatui, non posse i Ue ogere, non posse seipsum negare, non posse tu pia , &c. haec enim omnia esse ἀντιφατι κα , cum attributum subjecto repugnet. Nam si posset mala, non esset ἀυτοαγαθότει, adeoque non esset Deus. Si posset peccare , deficientis esset virtutis , cum peccare sit in agendo delicere ; atque ita non esset omni Potens, ac proinde neque Deus. Alterum cist, Non pose , quα facta jum, infecta reddi, quia factum & infectum te habeant ut assirmatio dc negatio, ens & non ens, a proinde αντιφατικῶς opponantur. Quae omnia ex Antiquitate Ecclesiastica ibidem confirmantur.
CAPUT U. De creatione Caeli is Terrae. vi bilium cs iuvisibilium.
TU Raecipua capita quae a Patribus proponuntur hoc loco credens Lia G, iunt duo : nempe profitentur , se credere , Deum ess creatorem coeli S rerum iuvisbilium e eundem esse creatorem terrae ta
110쪽
NICAENO CONSTANTINOPOLITANI. CAP. V. 79
rerum vi ilium. Nos, eorum secuti vestigia , tria maxime subjicimus examini: Creationem caeli, creationem invisbilium, ec creationem terrae cum rebus vi bilibus. I. Creatio Coeli. Circa vocem E abὸς consideramus I. Eumon. Sunt qui οθρανὸς deducunt a verbo δραν. Iia Basilius Orat. 3. in Hexaem. pag. o. Παρα τὸ ιράσθαι ἡ τού ουρανοῖ et lan γορ. a , ab ἐρασθαι, videri, deducta est οὐρανοῖ , coeli, appellario. Plato, ut testatur Eulcbius Praeparat. Evangel. lib. I i. pag. 3o . dicitur ο ρανὸς τὸ ἄνωθέν ποιεο , quod faciat ut sursum videamus. Nec aliter Ambrosius in He Xaem. ab ψάω, quas Daube, quod sit etfuipervium Caelum minime densum, ut aqua su terra. Alii derivant ab ορος. Artitoteles de Mundo:
mus , quod si terminus eorum , quae tura sunt. Eodem concedit Philo de Mundo. Alii tandem ab οιρω, τὸ φυλάττω, quod custodiat omnia ac conservet. Verum hae etymologiae omnes allusiones potius sunt. Est cnimo avdo a Chaldaico η lux : unde & ὀραν ic αυ ιον, cras, aurora, aura, pro splendore, & aurum. Ipsum vero cit in lucere, illuminare. 2. Explicationem vocis. Suidas : Oυραγες ἐςον η ἐσχάτη περιφέρεια , δεου ταν Πρυται το θεχον. Caelum est extrema circumferentia , in qua divisum omne constitticum es. Gregorius Nyssenus in HeXae m. t. I. pag 19. Gὐτερ κεδαλης συνήθως ἡ γραφη οὐρανον λiγει. uod capiti nostro impendet, id
Scriptura coelum vocare Iolet. Et orat I 2. contra Eunomium , t. Σ. pag. 86. 'Oro τὴν ταν ὐτοκειμivis περιοχὴν εξεταζωμεν , α πασα ἡ Ολικὴ περικρατεῖ-ται Φύσις, ο αγὸν τουτον προσαγορεύομεν , τὸν τῶν ὁρατῶν πάντων spis γινῆμενον. Cum inferiorum corporum ambitum exrairimus, quo omnis matcrialis contineiatur natura , hoc caelum appellamas , quod visibilium omnium terminus esse rur. Damascenus lib. 2. Orthod. fidei, cap 6. pag. 8 I. O ανός ωι περιο- χη ὀρατῶν τε καὶ ἀοράτω9 κτίσμάτων. Caelum est complexus vi bilium , ins Abilium creaturarum. Accurath vero si loqui velimus, per caelum Genes.
I: i. merito intelligimus aliquid dii tinctum ab ea coeli parte , quae secundo die creata eli. & p p dicitur. Constat enim , esse caelum ab eo, quod dividit inter aquas superiores ac inferiores, & in quo stellae sunt, distinctum. Quod vocatur Caelam caelorum , tertiam caelum , Paradisus.
3. Caussam efficientem. Patres Nicaeni Ποιητῆν ουρανού, creatorem caeli dicunt esse IIατέρα ταντοκρατορα, Patrem omnipotentem Irenaeus adu haeres. lib. I. cap. a. dicit nos credere εἰς ε- θειν Πατέρα παντοκρaτορα, τὸν