Tusculanarum quaestionum Ciceronis ad M. Brutum libri 5. Cum scholiis Paulli Manutii

151쪽

x22 TVS C. generi similis est ea ratio cosolando quae doeet bamana esse,quae acciderint.non enim id solum continet ea disputatio,ut cognitionem asserat generis humani;bed significat tolerablilia esses quae tulerint,s Ierant ceteri de paupertate agitur: mulupatientes pauperer commemoranIur de contemnendo bonore; multi inhonorati proferuntur , quidem propter id ipsum beateores:eorumq;, qui priuatum otium negloijs publicis antelulerunt, nominatim Ῥita laudatur: neestetur illud potentis i Regis Anapaestum,qui laudat sene, o fortunasue βedicit,quod inglorius sit,atq; ignobilis

ad supremum die peruenturus. similiter commemorandis exemplis,orbilares quoque liberorum prσdicantur eorumq;,qiti grauius ferunti luctus, aliorum exemplis leniuntur. sic perpessio eeterora facit, ut ea, quae acciderint, multo minora , qua quanta sint ex imata , Mideantur. ita fit sensim cogitantibus, ut, quantum sit ementita opinio, appareat.atq; hoc idem-Τelamon ille declarat,

x, - ego cum genui. moriturumsciui: G Theseus, a,, Futuras mecum commentabar miserias: et Anaxagoras,sciebam me genuisse mortalem.

hi enim omnes diu cogitates de rebus humanis durelligebat eas nequaqua pro opinione vulgi ee extimescedas. π mihi qdem Videtur idestre accide . re iis, qui ante meditantur,quod iis, quibus medetur dies:nisi qd rutib quaedam sanat illos, hos ipsa Muria,inteli cis eo,quod remediu illud continet

152쪽

LI B III. 123 opinatii sit esse maximum, nequaquam esse tantu, ut vita beata posit euertere.hoc igiture ficitur, t ex illo nec opinato plaga maiorst,noit illi putant, Ῥt cum duobus pares casus euenerint, is modo taritudine asciatur,cui ille ἡee opinatus casus euenerit.itaque dicuntur nonnulli in maerore, cum de bae cornmuni omnium eo dicione audisient, ea lege nos esse natos, ut nemo i per i

petuu esse posset expers malograuius etiam tulisse.quocirca Carneades,ut video nostrum scribere . Antiochum, reprebendere C sippum Alabas

laudantem Euripideum carmen illud. x . Mortalis nemo en,quem non attingat dolor,

Morbusq;.multisunt humandi liberi , Rursum ereandi: morsq; est finis omnibus, vae generi humano angore nequidqua ager rReddenda est terrae terra:tum vita omrubus

Metenda,Ῥt fruges c iubet necestas. negabat genus hoc orationis quidqua omnino aglauandam ςgritudine prinere:id eni ipsum dolendu esse di ebia,ql in tam erudele nec tale incidissemur,nam illa side oratione ex comemoratione alienoru maloru malevolis consolandos esse accomodata. ibi uero loge uidetur secus. m. et necessitasseredes codictionis huma aequasi cu. deo pugnare cohibet,admonetq; ege homine;qus cogitatio magnopere uctum leuat: N enumero . tio exemplorum no ut animum maleqolόm oble

153쪽

quasi λυσιν, idest solutione totius bominis, appe ιata putavi. tota poterat euelli explicata, m principio dix6causia aegritudini, . est. n. nulla alia, nisi opini); N iudicisi magni praefentis, atq; urgentis mali. itaq; et dolor corporis, cuius est morsus acerrimus,perfer bur spe proposita boni: acta aetas honoste,acstledide lata assert co latione, ut eos, qui ita vixerint , aut non attingat aegritudo, ampleuiter pugat animi dolor.sed hac opinione ma- ..ui cu illa et opinio accesti oportere , rectum esse , . ad oscium ptinere,ferre illud aegre, quod accide . . risitum deἡis escitur illa grauis taritudinis perturba ἡ.ex hac opinione sunt illa varia et detesta . . bilia onera lugedi pedores, muliebres laceratio . nes narit,pectoris, fenunii, capitis pcussiones. hi cube Agamemno Homericus, et ide Accianus, Seindens dolore identidem intonsam comam. iii quo facetum illud Bionii, pertur stultissimum Regem i luctu capillu sibi euellere,quasi caluitio maeror leuisetur . sed haec Oia faciunt opinanterina fieri oporiere itaq; et Aeschines i Demosthenem iuuehitur, J is septimo die post sit mortem

hostias imolactet.at quam rhetorice' quam copis quassententias:colligit' q Ῥerba eotorquete ut licere qiuidus rhetori intelligas quae nemo probares, nisi iustum illud i animis haberemus, omneis

LM inseruusuorii qua grauissime in aerere opor

154쪽

s 2 obe fingitur lapidea, propter aetcrnu credo in bi diu sidcntium. Hccuba autem putant ἔν animi acerbitate quanda, et rabie sngi i cane Esse cq ersam sunt aut alii quos in luctu cu ipsus litu inc log ope delictat ut illa apud Ennium nu ri

., Cupido cepit majcriam nunc me, proloqm . . coelo atq; terrae Med amiserias haec omnia recta, vera, debita putantes, aciunt in

dolor rimaximeq; declaratur hoc quasi osci iudie'fer quod si qui forte, cum in ludiu esse Melicti aliquid fecerunt humanius, aut si hilarius locuti

sunt reuocatis se rursus ad moenitiam , peccat'; se insimulani: quod dolere intermiserint . pueror Nero matres, magistri castigare etiam solenti nec 'verbis Iolum ed etiam Ῥerberibus,se quid in

domestico luctu hilarins ab iis factum est , a*t di Zium:plorare cogunt, di ipsa remi O lui bis cilest consecuta, intellectκmq; est nihil profici maerendo,non ne declarat fui e totum illud voluntarium e quid ille Terentianus ipse se puniens,id est

Deereuitantister me minus intu Chremes meo gnato facere, dum fam miser. hie decernit, Ῥt miser sit num quis igitur quidqua- decernis inuitus

155쪽

, , Frsno repente tactu exagitantur nouo.

., Sed iam subiectus miseri s obtorpui. defatigatio igitur miseriarlim aegritudines cum faciat leuiores intelligi necesse emnon rem ipsam caligam atq; fotem esie maeroris philosopbisum mi. Me dis tamen sapientia confecirutilion ne intelligunt in summo se malo esse'sunt enim insipienιesineq; insipientia ullum maius malu est: neq; tamen lugent,quid ita e quia huic generi malorunon assuitur ista opinio, rediv csse, aequum, et ad vicium pertinere, tare ferre,quod sapiens nosis.quod idem a Vimus huic aegritudini:in qua luctus inest quae omnium maxima est.itaque Aristoteles,veteres philosophos accusans,qexistimauissens philosophiam suis igeniis esse perfectam, ais eos aut Rultissmos , aut gloriosismos fuisses sed se Videre,quod paucis annis magna acccssio facta esset breui tepore pbilosophiam plane absoluta fore.Τbeopbrastus autem moriens accusasse natura dicitumquod ceruis , Or cornicibus uitam diuturna, quorum id nihil intere siet; hominibus, quoru maxime interfuisset, ta exiguam Ῥitam dedisset:quorum si aetas potuisset esse loginquior, fuini si fuisse, ut omnibus perfectis artibus,omni doctrina hominu uita erudiretur. querebatur igitur se ta,cum illa uidere coepisset, extingui quid e exocieris philosophis no ne optimus, et grauis ur

156쪽

etiam atque et esse discenda' neque tamen,cum se . in media stultitia, qua nihil est peius. haerere intelliganti egritudine premuntur: nulla. n.admiscetur . . opinio oscios doloris. quid,qui non putant lugen . dum uiris qualis fuit Maximus serens sita consularem;qualis L.Falitas,duobus paucis die bus amissis filiis; qualis M. Cato, prkiore desienaro,mortuo silio quales reliqui quos in consolatione collegimus 'quid hos aliud placauit, nisi quod luctum, Or moerorem esse non putabant uirilargo id, quod alij rectum opinantes egrisurinise solem dedere, is turpe putantes,aegritudine repi Iersinnex quo intelligitur,no in natura Ad in opinione esse aegritudine. Cotra dicuntur haec.quis ta demes,' aut sua uoluntate maereat natura assert dolorem.

cui qdem Crantor, inquiunt,uester cedodsi putat premit eni, atq; instat, nec remi poteR.itas Ob. laus ille apud Sophoclem, qui Τelamone antea de Aiacis morte cosolatus esse iis eum audisset de suo. fra lus est.de cuius commutata meme se dicitur, Nec Ῥero tanta praeditus apientia et, , in isqua est, g aliorum erumnam dictis alleuanti,, P 'nidem,cum fortuna mutata impetum, , Convertat, clade tIubila frangatursua,

, , Vt illa ad alios didia N praecepta excidunt. Me e si disputant, hoc student usicere, naturs ob sisti nullo modo posse ij tamen fatentur grauiores, aegritudinessuscipi,quam natura togat. quae j tur amensia,ut nos quoq; HE ab aliis regram lis

sed plurei sutis causisuscipiendi doloris .prinium ita

157쪽

insequitur necesiario .deinde elia gratum se nioriuis facere,si grauiter eos lugeant, arbi runtur. accedis superstitio muliebris quaedam existimant

enim dijs immortalibus se facilius suffacturos , si eorum plaga percustius ictos se ei stratos εsse fateantur ed haec inter se quam repugnent, plerique non uident laudant enim eos, qui aequo animo moriantur et qui alterius mortem aequo animo ferarit, eos putant uituperandos . quas feri ullo

modo possit,quod in amatorio sermone dici soloti Ῥt quisquam plus alterum diligat, quam se . prae elarum illud e quaeris, rectum qMoquc, ππerum, Tu eos, qui nobis charissimi esse di beatitiaque ac nomet ipsos amemus: Ῥι Nero plus erinullo pacto potest. ne optandum quidem est i amicitia, ut me ille plus, quam se, ego illo plus, quam me. perturbatio πitae, si ita sit, atque osciorum omnium consequatur.sed de hoc alias. nunc illud satis est, non attribuere ad amissonem amicorum miseriam nostrum, ne illos plus, quam ibi Nelint, s sentiant, plus certe quam nosmet ipsos diligamus .nam quod aiunt plerosq; consolationibus nihil leuari,adiunguntq; consolatores ipsios confiterist miseros, cum ad eos impetum suum sortuna conuerterit, utrunque diss)luitur: sunt enim ista non naturi uitia,sed culpaesultitiam autem accus requamuis copiose licet . nam oe qui non le- Mantur, Pipsi alios ad miseriam innitant: s qui suos casus ali ter ferunt , atque Halis auctores

158쪽

ipse fuerunt,nonsunt itiosiores, quamstra pisavique, qui auari auaros,gloris cupidos gloriosi reprehendunt: est enim proprium stultitia aliorum uitia cernere, obliuiscisuorum. sed nimirum Me

maximum est experimentum,cum cosset aegritudinem vetustate tolli ibane vim non esse in die positam, sed in cogitatione diuturna, nam 9 β G-dem res est,s idem est homo:qui potest quidquade dolore mutari,si neque de eo,propter quod dolat,quidquam est mutatum, neque de eo , qui do- Iet' cogitatio igitur diuturna nihil esse in re mali, dolori medetur, non ipsa diuturnitas. hie mihi usferunt mediocritates:quae si naturales sunt, quid. opus est consolatione di natura enim ipsa terminabit modum in opinabiles,opinio tota tollatur. D-tis dictum esse arbitror, taritudinem Ue opinionem mali proentis;in qua opinilone illud insit, ut aegritudinem suscipere oporteat. additur ad hanc desinitionem a Zenone re die ,-illa opinio prasentis mali sit recens .hoe autem 'γerbu sic intem pretatur , 'ut non tantum illud recens Ue Ῥelit, quod paullo ante acciderit; sed quam diu in illo opinato malo vis quidam in sit,'uigeat, oha beat quadam Yiriditatem,tam diu appelletur recens : et Arthemisia illa Mausoli Caria mis' Or, nobile illud Halicarnasi fecit sepularum.

quam diu vixit, vixit in luctu, eodemq; etiam confecta contabuis. bule erat illa opinio quotirie recens:qustum deinde non appellabatur recens,

159쪽

soluntlam,tollere aegritudinem fundam aut se dare,aut detrahere quamplurimum, aliisvppria merae,nec pati manare langius:aut ad aliam tra, ducere.Sunt, qui Ῥnum vicium consolantis pu-ient,malu illud omnino non esse,net Cleanthi placetuunt, qui non magnum malum, Vt Peripatetici sunt qui abducunt a malis ad bona, ut Epicurus.sunt,quisatis putant ostendere, nihil inopina si aceidisie, nihil mali. Chrysippus ante caput esse censet in consoLmdo , detrabere illam opinioncm

maerenti,si se oscio fungi putet iusso, atque debito sunt etiam, qui haec omnia genera consolaniaeolligunt: alius enim alio modo mouetur; ut fere nos omnia i consolationem una confecimus erat enim in tumore animus, s omnis in eo tentabatur euratio sedsumendum tempus en non minus in animorum morbis,quam in corporum: νι Prometheus ille Aesi si cui cum dictum Uet, Atqui Prometheu te hoc tenere exillimo, ara Mederi posse rationem iracundiae; restondet, Si quidem qui temperiiua medicina admonens, 'n ad grauescens Ῥulnus illudat manus. erit igiturin consolationibus prima medicina , doeere aut nullum malum esse, aut admodu paruuralitera S de communi condictione Ῥὶtae, θ proprie,si qdsia de ipsius,qui maereat,d sputandum: tertiadummam e e stultitiam frustra confici maerore,cum intelligas nihil posse proficimam Cleanora quidem sapisntem consolati r i qui eonsolam

160쪽

tione non eget.nibit enim esse malum, quod inpenon sit,si lugenti persuaseris, non tu illi luctum , sed stultitiam defraxeris. alienum autem tempus docendi. s tamen non satis mihi Uidetur Uidisse hoc Cleanthes , suscipi aliqua do aegritudinem posse ex eo ipso, quod esse summum malum Cleanther infe fatetur. quod enim dicemus e cum Socrates Alcibiadi persuasisseti ut accepimus, eum ni-bli hominis esse,nec quidquam inter Alcibiadem summo loco natum , O quem uir baiulum intemesie; cum se Alcibiades afficiaret, Iac manA; Socrati supplex esset , Ῥt sibi uirtutem traderet turpitudinemq; depelleret: quid dicemus Cleanthe φ num in illa re, quae aegritudine Alcibiadem assciebat, mali nihil fuis7eeqnid illa Lγconis, qualia sunt φ qui aegritudinem extenuans, paruis ait eam rebus moveri, fortunae, o corporis lincommodis, non animi malis.quid ergo, Pud, quod Alcibiades doli bat, non ex animi malis Mitiisq; constabat ' Ad Epicuri eonsolationem satis eii ante dictum. illa quidem consolatio firmisma est; quanquam ori stata est,c saepe prodest: Nyntibi hoc soli.prodest hie quidem, Ῥt dixi, sed nee

semper, nec omnibus uni enim, qui restuant sed refert, quo modo adbibeatur. Ῥι enim tularis quisque eorum, quisaphnter tulerunt; non quo quisque incommodo assectus sit,praedicadu est. Chi sippi rasio ad Dentarem Armisma en, ad tempus taritudinis difficilis. magnum opus est probare maerenti,illum suo induiso quo se ita Ph