장음표시 사용
111쪽
l 1doneus. Porror liber cont1nenti citra putredinem sebri laborauit: seruus continenti cum putredi El l n .Horum utriq3 qus nam sit adhibita curatio,non intempestiuum dictu nunc arbitro quando i i uidena in Sae pMemmiars, quiduis discentes maxime expedit: nequcin iussatam Lexa in cognitionem 'nivcrsalas methodio Sunt autem exemplorum ea pro potioribushabenda,l l quae ipsi oculis usurpauimus: quando, si omnes, qui docere scribere ue aliquid sunt aggressi. eal l prius operibus ostendissent, proxsus paucula quaedam falso dicerentur.Nunc Vero plerique aliosi / l docere tentant,que nec ipsi unquam secerunt,nec alijs ostenderunt. Ceteru Uulgus medicorum,l l nihil miri esst,si contemptis bonis moribus,opinioni sapientiae magis,quam Veritati,inhiat. Vel rum non si1c fuit ratio nostra. Non enim heri, aut nudiustertius,sed si alim ab adolescentia,philo/l l sophiae studio capti primum nos ad eam contulimus: Mox patris euidenti insomnio moniti ad η l medicinae studium excolendum venimus,ac per totam vitam operibus magiS, Φ Verbis,utriques studio incubuimus. Quo minus mirum est,si,in quo tempore alii totam Urbe salutando lustrant,l re cum diuitibus coenant, ac eosdem comitantur, hoc omni nos sedulo Iaborantes, primum quial 'ἔυρηνσis es dem omnia,qus Ueteribus pulchre sunt inutata,didicimus: mox eadem opere tum indicauimus,t 7 pressi, ut tum exercuimus. Ergo,qui palaestrae peritus iuuenis erat, ubi febricitare hora prima no stifcce i auue cer ἄρη-l pisset,postridie eum mane circiter hora n diei tertiam vidimus. Cum autem inuenissem febrem Fadmodum calida,sed pulsus aequales,ec maximos,&ceberes,diri equentes,ec Vehementes: tum caloris qualitatem,quae taeium minime morderet: iam vero Urinas tum crassitudine, tum colore, a naturali habitu non multum alienas: audiens prsterea hominem circiter triginta dies exercitationis consuetudinem intermisisso, pridie tamen exercitasse se Vehementius, terum non multum: sumpsisse autem solitos cibos,atq; eos concoxisse,quamuis tarde 5c aegre,utpote cum febris vespere occupasset: cum interim rubicundus plenus homo appareret, atq3 etiam plenitudinisi sensum se percipere diceret: faciente interim quodam eorum, qui aderant, de Vena secanda men tionem: visum nobis est eius auxilii considerationem in aliud tempus remittere,simul ut certius sciremus, cuius generis febris esset: simul necessario propter eam, quae praecesserat, concoctionis tarditatem.Cum autem vesperi similem vigorem tueri sebris est visa,ceu nihil sensibiliter remio liens,suspicio iam erat synochon esse,hanc q3 ex obstructione,& sanguinis abundantia,& prs car finis copia stipatione. Ac, cum parem magnitudinem per totam noctem febris seruaret, postero ii die visum est medicis omnibus,qui eum inuiserant,sanguinem esse mittendum. Discordia vero li torta de tempore:&vincetibus, qui id insequente diem differendum suaderent: sebris per totum lj leum diem euidenter visa est vigorem suum augere. MOX tertia sequente nocte, alia quidem ac olcessio minime incidit, quae primae ad portionem responderet: erat tamen aestus ipse laboranti in ltolerabilis: urgebatq; cum tensio totius corporis,utpote repleti,tum capitis pulsatio: atq; ob haeci igrauis vigilia,iuuene in aliam alias se figuram iactante. Itaq3, cum ultra ferre non posset,liora no i ictis circiter octaua mittit ad me ministrum,rogat q3,ad se Ocyus veniam. Ipse annuo,atq; abeo, in
j juenio* febrem calidissimam,pulsum q3,qualem prςdixi. Quoniam autem nec in hoc,nec in lol l tio,nec inipsa calorisqualitate diarum est humorum putrescentivapparuit,optimum si s ustu vissim e enamincinneantri u putredo inciperet. Auiso itaq3 ab homine eousq; deindu
seria sanguinem,quoacta Olinqueretur,maximum plane ubi Valentes vires sunt, continentis ifebris remedium. id cpinstrum ratione, tum experientia didici. Primum nanque in contrarium statum agitur corpus,celerrime ex animi desectu refrigeratum. Hoc Uero nemo inuenire potest,
i l neq; quod ipsis aegris,neq; quod naturs,quae animantes gubernat,iucundius utilius e sit.Posto limodum in eiusmodi corporibus necessario superuenit alui deiectio,non nunu etiam bilis vomia ll tio: quas res statim a toto corpore madores sudore e excipiunt. GS nimiru oia,cu huic quoq; contigissent,protinus febrem extinxerunt sic,Vt quidam ex iis,qui aderat, iuguIasie me febre persio Iu diceret: Unde oes risimus. Verum,quod narrationem oem absoluam,nihil mali erit paucula Hladdidisse. Post duas nanq; a sanguinis missione horas paulo nutrimenti dato,acetusso quiescere, discessi. Qirinta vero hora reuersus, tam profundo somno indormientem inuent,ut tangentem me prorsus non sentiret Cum vero Zc ministri adeo illi altum somnum fuisse dicerent, ut nec, cui madores eius abstergerent, expergisceretur, suasi ita facerent: esse nanq3 hominem iam prorsus et i febri liberin Reuersus aut redecima rursus hora,et tunc dormientem inueni. Egressus aut iterul lad alios visendos aegros,redeo hora prima noctis,non tamen,ut ante, tacti, sed voce de industria sublata,quo aegrum a somno excitarem.Quod cum ita accidisset, i solo ptisans cremore ipsum 'nutrivi,ab4.Cuius modum postero dic augens,lertio lauatum dimisit. Ac, quae ad hunc pertine- bant infirmum,ita sunt gesta. Qiis vero ad alterum,nunc dicam. Is,cum toto die muItum Iabo, rasset,deinde lauatus paucula comedisset,coepit nocte febricitare, totum et continuans sequetem diem.Hunc nos post secunda nocte vidimus,in caeteris quide Oibus ia dicto iuueni similiter asserium, rupure es seu humorueuid es prebetem notas. Itaq3 vena quoq; huic protinus incisa usq; ad animi laesectu vacuavimus. Post id, idoneo interposito spatio, cibauimus primu mulsa: A.ibidem edeinde una interposita hora,ptisane cremore. Atq; haec ola intra quinta acta sunt hora. Cum auti similis sibi perseueraret sebris,synochon ea fore ex putredine expectauimus. Ita q3 accidit.Quip--
112쪽
A pe cum eam secunda noctis hora parti magnitudine cerneremus, tertiae diei accesstione, futura ncesset,an secus,diligenter obseruare volebamus: cuius in septimam hora noctis suspici at.Itaq; cum summo mane superuenissem, inueni, quod expectara. Nam nec tertiana inciderat accessio: sebris q3 remissior paululo,u vesperi fuerat,apparuitaVt autem rursus holem meridie vidi: erat aiam certissiimu febre decreuisse, Sc synochon febrem esse, sed quae cassiduo decresceret: satius visum est tum quoq; holem similiter nutrire. Quarta vero eXacta nocte, manifeste minor etiam quarto die erat.Quo rursus quoq3 ad eudem modum homine cibato,aduertimus tum illo die to to,tum,quae hunc secuta est, quinta nocte magnitudine remittere si1c,ut quinto die liquido plane
appareret minor esse febris, ante. Ita ad portione minuentis se febris, urinae quoq; concoctio iprocesserat.Erat sta haud obscurum septimo id quod factum est finienda. Hanc igitur plane cotinentem ex humorum putredine febrem,& qus assidue decrescere vidimus. Multas vero alias continentes conspeximus,' quarta aliae crescentes: aliae similem tenore seruates erant illas Epas fmasticas, has Acmasticas vel Homolonus Grsci vocant:) alie,ceu quam modo memorauimus,
decrescentes,quas Paracmasiticas dicut. Alis rursus in primo die putredinis notas habuerunt: alis in tertio,aut certe ad summum quarto,id 4, alias medicorum ipsorum inscitis,qui fano inem no Σ' B miserat, alias laborantiu ipsorum timiditate. Siquide eoru, qui ex sola obstructione Aricitaret, ubi nemo in putredinis febrem incidit,qui prius sanguinem miserat. --,vbi valida virtus subest, καλῶν DἰοUec stas permittit, usq; ad animi desectum mittere expedit: ubi horualteru non satis respondet,tu Ρ tius,est quan tu satis visum fuerit, Imprincipm detrahere:quodvisuit,uerat e supplere. Etenim hoc presidio omisso,qui ita febricitant, in summu discrimen Upniunt,nisi si eos vel virium robur; vel largum sanguinis ' profluuiu,vel sudor copiosus, ex manifesta pernicie eripiat. Et in non nulli ex medicis sunt, qui, tametsi manifestissime vident natura sanguinis profluuio non paucos eo ἡrum,qui si1c periclitentur,seruare,in sanguinis missibiae fugiant, nullam nec experientia,nec vera ratione siccati.Cae teris hos mittamus,disputato praesertim con tra illos abunde uno integro libro, iqui est de sanguinis missione contra Erasistratum scriptus: ipsi vero ad propositum reuertamur. l
FRat vero in praesenti disputatione propositu de iis febribus disserere,quae ex stipatis p obstru lctionem meatibus oriunt. as, si sine putredine consistant, ex diariarum esse genere dixi: sin ins putredo aliqua vel ab initio statim,vel postmodum superueniat, Ubi in Oibus venis,ac prς-cipue magnis ea constitit,continentes excitari febres: Ubi in unica animaliis pasete: lebres,qiisce C to ambitu accedant. Verum de his postea. Quod aut Sc bis,arbitror,& ter,& saepius, iterum 43, di lcendum est,qui ita laborant,si re ste curabutus isse H ma est adhibenda: qn, quibus corpus ex succorum abundantia inhabile ad transpirationem iam redditum, ii caloris congessit,ut linde iam febricitet, is tin sanguinis est detrahendum,quantum Vires tolerat. Pro certo quoq3 ha bendum,nisi ijs,q hover natura sunt habitu, id adhibeatur prssidiu, sore,ut vel suffocetur, veIcerte syncope prehendi ouio periclitetur, nisi ut dictum est eos vel virium Pobur vel plurimus sudor,vel largum sanguinis profluuium,i morte vindicet. At illud vel me tacente consta iis praesertim, qui libra de plenitudine studiose perlegerunt, quana oc nunc quoq; a me dicetur, no esse inunc nobis de ea abundantia sermonem, quae ad Virtute comparas, quippe quae nec sic obstruit venaru ora, ut refrigerationem prohibeat, nec tunicas earum distendit, nec rubore nec tumorem linuehit,multo ela minus Uel carniS vel cutis transpirationem moratuo verum de ea, quae cotineria vasis ultra no valet: que q3 ob id ipsum tum peri umpere vasa,tum recludere solet: reliqua m modo dicta symptomata inducit,obstructionem,disiecionem,tumore,ruborem: de hac,inqua, mihi omnis sermo tum habitus est, tum vero nihilo minus habedus. Siquidem copia haecdum boni. ltatem suam seruat, ut pariter augeri cum robore virium est nata, ita,siqvado has grauat,nec de cete D tero augebitur, & bonitatem naturae amittet. At, si ' naturalem semel bonitatem amiserit,=fieri et το, ἐκ τους lnequit,ut non putrescat: quandoquide nec aliud ullum ex ijs, quae foris in humiducalidum mcorpus manere imputrescibile cernimus. Ergo sestinare ad sanguinem detrahendu oportet, quor lvenarum natura ex transpirando ventilado q3 naturalem temperiem seruas, humoribus eo, quo . linter initia, modo dominetur: qn, si ad intemperie versa laborabit, metuendaeest,nessas putrescat. Excitatur aut intempePies ii ea ex febris calore. Quem, siqn rudis quispiam medicus auxit, non vacuata stipationis causa,in incerto reliquum omne remedium est. Vbi nanq3 emitti abundantia postulat calor aut refrigerar pugna discordia q3 inter ipsa sanandi oritur remedia,scilicet iis,quae
refingerent,quamuis temperiem naturae concilient, saltem abundantiam intra corpus detinenti hus: q uae vero rarefacienda cute hanc educant,oibus callacientibus, si ut, si abundantia emittere Ivelis,lebrem augeas: si febrem refrigerare, abundantiam moreris. In hanc consilii inopiam deue iniunt, qui statim a principio non vacuarunt, Erasistrati persuassione inducti: qui nec spontanea lsanguinis profluuia potuit imitari.Optimum igitur factu est id quod nos semper in re quaq; fa cere vidisti statim non numero dierum,sed uni virium robori,in febribus eius generis attentum lesse: quippe quod si seruatum est,non solum sexto septimo ue,sed etiam sequentibus diebus san guis est mittendus. od si curare aliquando infirmum cogeris,cui non solu antea secande vene-
Septima Classis h fili lili lili remedium
113쪽
remed1um praetermissum est,sed nunc quoq3 vel per medicorum ignoratiam, vel ipsius laboran sitis prop1nquorum ue eiUS timiditatem procedete tempore mittere sanguinem prohiberis,ad 'sti oidam Gi1 aeri adcedes,sed diligenter ante discernens, quantum ex ea nocumentum contin
re possit. Nam,si id aut exiguum erit,aut nullu,offereda potui est,quae prorsus sit gelida,quan tum bibere aegro libet: quinimmo magis id audebis,si frigidς potioni insueuerit. Sin magnum tit . , sit retur incommodum,ab hac quide abstinendum, atq; aliis auxilijs, quibus Obstruetio eximatur,
ct abundantia vacuetur,& febris feruor deferbeat,utendum. Porro incomoda,quae frigidam po , t tionem intempestiue immodice que exhibitam sequuntur, in his consistunt, . lentos crassos mi Linaeer ver humores, siue hi obstrui ctiones,sive putredi ,siue pialagmonen: siue, qualis erysipelas,aut sciri xix νx imp ςri rhus,amo'dema est,affectum creaverint: attenuari diger1c 3 prohibet. Ergo,quoties ex his febrist aeuia z. accenditur,atq; ad eos vacuandos frigida data non conducit,ad praesens quidem non paruum af l seri leuamen propterea,in iam accensam febrem extinguit: verum, cum causa eius adhuc perstet,l aliam uo endi est neceste atq; ea,quae praecessit, non nunquam dissiciliorem,propterea, i densatum ex frigida corpus est Atq3haec una noxae species est minime contemneda. Altera talisos Multae linopantis imbecillae particulae,siue ita se ex naturali intemperie habeant, siue ex vitiol i . . . adscititio,a sirisida laedunt. Alii n n*gula adeo vehemeter est affecta, ut vix deglutiret: Alij ven Fl triculus sic,ut vix concoqueret: ' Ium Vetriculi os,aut iecur, aut colon,aut pulmo, aut septui η Τ - : ' uransuersum,aut renes,aut vesica,aut tale quippiam aliud a frigida per dium,ad proprium opus P infirmumest redditum. Nonnulli autem ex intempestiua immodica 43 eius potione,non multo interposito tempore, nec postmodum, sed illaq, dissicultate spirandi, reconuuIsione,& tremore corripiuntur: ac toto ut semel dicam) neruose genere leduntur Nec ignoro, , formidolosum te ad frigidam offerendam ex ijs, quae memoraui, xedderem, nisi ea meusum subinde vidisses, semini per cumsuccessu,nec aegrum in ullo manifeste laesisse inibuscuq3 enim in principe particula tumor aliquis e phlegmones,Cedmatos, aut scirrhi genere constitit, iis frigidam osterre no opor liet: sed nec 3M quibus obstructio putridus uehumornon concoctus ncommodati .dd si eui ldentes percipis absq; iam distis tumoribus concoctionis notas, illud duntaxat aestimabis, sit ne V Da aI tem ramento adeo frigido, ut in hanc noxa procumbat. Porro erysipelas, quod V
l rum erysipelassi non alitersanaueris: at, si mistum cuphlegmone sit, in hoc conc'ctionis expe lj Gand sunt notae. Atq3haec latius,* pro re nunc proposita,cum postmodum etiam forte necesi sum erit de frigida exhibenda mentionem facere. Nunc enim altera Continentium febrium ex sol la obstructione estoria altera vero etiam cum putredine per oes venas. Cum ergo concoctionis
humorum iniis notas videris, de quibus dictum abunde in libris de Crisi est, audacter frigidamnabis: quippe solidaru animalis partium natura roborata praetenuatos iam humores aggreditur l,ta,vi,qui utiles sint,atq3 ad nutriendum habiles,hos quidem ad se crahat: inutiles vel per vetrem lvei p cutim euciat. Sod si etiam frigidae assuetus aeger fuit, magna cum fiducia frigidam 'hise lhebis,ipse scilicet experientia iam doctus omnia viscera eius occursum familiariter tolerare Om- li Mino nanq3, siquod frigidum adeo esset,ut ab hac offenderetur, id per sanitatis tempus euidenter ossiensam suam ostendisset: nulla vero per sanitatem particula quicquam ab hac laese, nec etiam linter febricitandum quicu laedetur. Vbi nanq; no nulli aquae frigidς potioni non assueti, in pro
ster ardente febrem eam bibere coacti, nullum incommodum senserunt, multo prosector minus leorum,qui assueverunt,quisquam lmi debet: cui etia quasi pro munimento maximo accedit ipsa caloris copia.Hic naq3,cum in vasorum sinibus plurimus cotineatur, utpote tum aerea in his substantia,tum etiam succis omnibus inflammatis, quantum ab frigido patitur refrigeratus, rur
4- sus calfaciendo in ipsum agit. Ideos us tutaris,qui exiguum sanguinem carnem'3 obtinet, frigidae potio est: celeriter naq; ad solidas animalis peruenit partes, nulli, quod eius vim frangat,
t siderent: ceu qus extenuatis omo, exigui q3 sanguinis corporibus,incidat. Uerti de illis post age i tur. Maxima vero continentium febrium remedia lisc duo sunt,detractio sanguinis,lc poti rilgida. Verum illa nullo non tempore,modo vires sustineant: haec,cum re in pulsu,& vrinis, coco
lictionis euidentes cernuntur notae,febris autem est maxima. Attendenda vero cum Vens secan dae indicationibus sunt,tum quae eam prscedunt: tum vero,que omnino excipient. Nam, si prς cedat ciborum cruditas, tanto tepore disterre venae sectione iubebis, quantum fatisfacere tum acteorum concoctionem,trum Ut excrementa descedant,videbitur. Sin sequetur necessario vacuatio
Buaepiam,im illi de eo,quod superfluum est, relinquendum, quantu est 2 eam vacuandum. Itaq3, si tempore mittendi sanguinis menses moueri contigeri siue etiam hςmorrhois sit reclusa, si1 in spe fluentis impetin is fore deditur,qui solus. um requiris ocue naturς rem omnem permittes: sin minus,tin ipse delitaes o ex colunctis ambobus perficiatur,quod postulas. VeIuti autem in his ad ipsam naturalem vacuationem,que sensu Vsurpetur, non leuiter artetum esse bonortetiita alibi vel ad naturam ipsam, vel stat vel coeli statum.Sunt enim non nulli ad exhalandos digerendos tia corporis succos natura propensi: pueri certe propter aetatem perpetuo. coeli vero status, ubi calidus nimium est Sc siccus. Voco coeli statum iptam ambietis nos aeris tempe
114쪽
A riem: sub qua si arimum pus, ct regio comprehenditi Ir. qiIand 13 i rq Ii q3Utrimq3 ex ambien-tis temperie indicationem mutuatur. Propensi aut ad digerendos corporis succos sunt, quicunq; natura sunt humidi: magiSq3 si accedat caliditas: Praeterea, qui raro corporis sunt textu: Ad haec quibus os ventris aut amara bili abundat,aut imbecillum est,aut sipra modusensile.Atq; hae quidem invicaticines stin sique sanguinem detralaendum dehortantur. Contra postulant una in affeetu cuius causa primum requirebatu habitus durus,desus cl3,&,vno verbo, qui baud facile diaeritur,tum ambies humidus frigiduS . Sane merito quaedam sanguinem mittedum adhortatur, quaeda dehortantur: siquide id pro vacuatione Oino suscipitur. At eorum, quae coprehensa sunt' queda transpirationeS morantur, quaedam promouet: Sc quaedam ad vacuandum prompta sinῖ quaedam secus.Sane transpirationem corporum prohibet tum meatuum stipatio, tum circadan iis nos aeris humiditas ct frigiditas: cotra promouent ea, quae his sunt cotraria. Eorum aut, quae υacuant quae calida humida q3 ac tenuia sunt, ea celerrime digerunt: cotra, quae crassa, glutinosa,& frigida sunt, re transpirant. Atq3 haec quidem ad rem propolitam de missione sanguinis, ac frigide aquae potione, non ignorasse eXpedit Quarum Utranq3 metuentes no paucos medicos vidisti, utiq; imperitos. Quorum alteros Haemophobus,id est sanguinis mittendi timidos: alteros B Pbyciarophobus,id est rigidae exhibendae sormidantes, sic graece nominamus,sicut, qui ab rabido cane sunt morsi,Hydrophobus: sunt enim proculdubio horu quoq; aliqui prae dogmatis sui si
dio,no leui in rabie. Ergo relictis his,quod initio institutum nobis fuerat, prosequamur,ad me moriam reuocanteS, quemadmodum sermo noster Occasione comunium quorunda in ipsis accidentium,a diariis Venit ad con tinentes. iam enim obstructionis affectus,cum & ipsa exilis est, ct . rite citratur,diariam febrem efficit: cum vero Uel propter magnitudine, vel medici insciti a consuetum diariarum tempus excessit,aut continentem, aut aliquam earUm quae certo ambitu repe
tunt: merito nos de ea, que diariis cognata est,continenti febre disputatio excepit: propter has vero protinus de hac, quae cum putredine humorti erat.Visuna cla satius est vel claritatis,vel exercendi legentis causa,vnitis egroti in Utroq; febrium genere mentionem facere.
Indicationes non a tradit A tantum Ssperiori libro v viseedi Causa morbi ac aegrotom Viribusperenduesse: iliarum memodum exercitatione in particula ribus comprobandam. CAP. 6.IGitur,qm liscnobis peracta sunt, ac per ea demostratum euidenter est id quod in prscedenti hunc libro ad calcem est dictum oportere in at is sebribus, que amplius diaris non sint, non modo ab iis rebus,que in illo libro precipiantur, faciundorum indicationes peti, sed et ab ea cau- seopis.
C sa, que febre excitet, ac laboratis Viribus,ad uniuersalem denuo exercitationem reuertamur, pro comperto habentes non licere Ullius artis scientia nancisci nisi & methodum quandam habueris V per Universalia Vocata theoremata,et in partacussaribus te exempIis exercueris.Cum neq; fieri pos1it,ut sine multiplici in egris singulatim exercitatione,quod ex usu sit, facias: nec sine uniuersialiucognitione probe exercitatio procedat, quippe cu in Uniuersalibus methodus, in particularibus exercitatio, consistat.TanΦ igitur,qui iter aliquod ingredi studet,Vtroq; inuice ututur crure: qui altero claudus est uno dutinat uti & longo spatio,& sspe erras,via peragit: ita sane,8 qui finem cuiuslibet artis consequi parat,duobus his veluti cruribus,Vel instrumetis, vel quomodocuq3 ap .pellasse libet,uti debebit: in uniuersialibus theorematis,methodo: in particularibus,exercitatione. duersus eos,qui Curandi indicationem a Laborantis Uisibis3 semine abant. CAP. T. Euersi igitur ad methodum, nunc age de egrotantis agamus viribus, conferans ne ad cura tionem las quippiam,an plane nihil,ceu non nullis est Visum. Videtur in eorum,qui inuti lem virtutem esse ad curatione inuenienda dicunt, non propria operum artis disceptatio esse, sed logica potius,ac sophistarum. Aiunt.n.ab eo,quem curamus,affectu faciendorum indicationem
prestari, haud quaquam a viribus. Ergo re anni tempus,& regionem,& statum coeli, oc statem,
DRconsuetudinem, ec corporum temperies inutiles esse,eadem scilicet ratione dicut. Postea, cum mUtare curationem propter lisc coguntur, immemores eorum, qus inter initia dixerant, qusdaeorum,contraria aliqn indicare aiunt 'is,ad qus curatis consilium dirigitur: qusdam ad prssidio rum materias esse Utilia, quemadmodum oc animalis partes. Etenim in illis quoq; eadem ututur stropha,in principio sermonis inutiles eas esse ad curationis inuentionem asserentes: post,ubi re darguuntur,ad curationis quidem indicationem inutiles dictitantes,ad materiae in mutationem, vel inuentione, vel differentiam, vel qualitatem nam nec nominant eodem oes modo) necessa
rias esse Stentes. Itaq3,quod modo dixi,nuc quoq; repetam, nempe Q egressi ex eo, quod in arte est viil in logica disceptationem veniunt. Est naq3 artis utilitas,auxilia, quibus fger sanetur, in uenire: quo illi relicto,de noibus litigant,End&xcis oc Antendincis quasi indicationes, & indicationum cotradictiones dicaso item comunitates,& scopos, dic auxilioru materias,allia cla similia loquetes,s .hac nominum diuersitate purgasse se pro iis,qus falso assirmauerant,arbitrantes. Ego vero minime veto nothus, quibus libitu tit, uti: meminisse in eos velim eorum, qus ab initio proposuerunt. Ea sunt auxilioru inuentiones: ad quas quicquid conducere quomodolibet videbit, id satendum est ad curatione esse necessarium. Sic igicec virtus necessarici ne consideratu in suis a medico sit, an no, indagemus. Ego.n.sspe maxime esse necessariam aio sic, Vt, qus circa inrum
115쪽
ad 1mstrantur omn1aserme eius unius; a fiant: aliquando mediocrit necessariam si utas Eouid ex hac quo 3 ad ea, quae facienda sunt, consilii petatur, non in praecipua faciendorum ratio pue omnis referaturiPossum rursus Ostendere tibi virtutem adeo exiguum ad inuenienda reme diaconferre, ut propter erilitatem etiam lateat: alias vero praetermitti, ac silentio praeteriri, quasi Drorsus ex utiliter considerandis non sit. Verum,quod accidit in virtute,id in reliquis Oibus,quae aliquid faciendum indicat,Usu venit.Nam aliquando astud eorum alio minus aut plus valet: alia uuando adeo est valens, ut solum indicare Videatur: aut ita imbecillum, ut omittatur.' Medendi Methodum prinium ab Hippocrare Inuentam, deinde a Galeno Declaratam,
de ubi Oluta uisse. . HAEc igitur dum doceo, adsis aio velim, illud habens in memoria, Q nec in alijs vllis curatio,
quae per methodum agit,cosistit: nec alius ante nos quisu oia ea ordine definiuit,quant et, ab Hippocrate via est inue .Haec.napsia,quae ego nunc enarraturus sum, ille curationem indicare orimus olum scripsit: veru,ceu primus inuentor, nec debitum Oibus ordine dedit, nec cinulmi indicationis dimitatem ad unguem finiuit: Zc quasda in ipsis discretiones omisit,obscure q3 plu-l rima oro antiqua dicedi breuitate est interpretatus.Prsterea de compl1caus affectibus pauc1u1mal omnino praecepit. AQVt breuiter dicam,otan ad medicationem viam aperuisse mihi v1detur, sea Ut ita in ut ea curam diligentiaq3 ad insesutionem desideret: veluti nunc quoq; videmus quasda vel terum in terris viara, quibus pars quaepiam est vel lutosa,vel lapidibus sentibus ue imped1ia, vel l moleste ardua,vel periculose prona,vel seris Obsessa,vel propter magnitudinem fluminum invia, vel longa vel aspera. Itaq3, cu sic se haberent oes in Italia viae, eas Traianus ille reiecit: quae quasset earum humidae ac lutosae partes erant, Iapidibus sternens, aut editis aggestionibus efflans: quae senticotata asperae erant, sexpurganS: ac flumina, quae transiri non possent, pontibus Iunges: i longior in opus erat,ina videbatur,alia breuiorem excindens: sicubi vero pa arduum collemi difficilis erat,per mitiora loca deflectens: iam,si obsessa feris, vel desertaerat,ab illa transferens, ac Der habitata ducens: tum asperas coplanans ataq; mirari nemo debet, si,cum via rationem inme dendi ab Hippocrate inuenta esse sim testis, ipse in hoc opus scribere sum aggressus. Nem enim, ceu ea plane non es et inueta,sed Veluti,quae proxime diximus,desideret, ad haec coscribenta uenimus nemine priora,qui eam methodu absoluerit, ante me inueto: qn ath omnino eam no no uerant: alii cum nossent, non potuerunt ita,quod defuit,adiicere: non deeran t,qu1 incognita elle i imbra tig inductam,ac prorsus e medio sublata uoluerunt, η uero si fuerint,in sermonis progres su dicetur. Nun Q quod promisit,aggrediar: omnes 43 deinceps medicand1 indescat1ones expona. tal In Di Febribin ab inctus causa, atque o P Auribus non aberi ecipuam v j Indicationem. CAP. 9. I Tile aut ad claritatem eoru principium sumet ex reuocatis ad memoria iis, quae in proximo M libro disseruimus, cu de diariis ageret. Videbatutamin illis prima, ac ut sic dicam maxime braecipua faciendoris indicatio esse,quae affectu Sgrotatis amouendu suadet,aeque, ut m fanis pr1 ma esse ' O statum eoru seruanta monet. Verum hic, sicut p similia seruat, ita st contraria perimit. Conserre Pterea ad auxiliorum inuentione diximus tum ipsam corporis temperie una cum com
dorum indicationem sumi. De uiribus id, uel causa quae assectu creet, in eo libro nihil est d1ctum Dropterea,is nec uires in diariis febribus egregiam ulla prouidentiam requ1rat, utppte quae Oino ualidae sint:nec affectus ullus in uera diaria subsit, qui ea uel gignat, uel augeat, na utroq3 modo loqui licet.Verii nunc prius de uiribus prScipia: deinde ad caulas, quae febrem excitat, accedam. l a puces oenorein nobdis esse Uires, ac quo pacto alarum Ratio sit habenda,quando, quae si αδ le est inicam, cum rebq- micationabinpugn it. CAP. IO. HGVbernant animal ut in libris de Hippocratis ec Platonis dogmatis est mostratum tres di A. Eme et L c. uersi inter se generis facultates,toti corpori ex suo quoda ueluti fonte quaeq; distributar eas Plato animas uocat,propria cuiusq3 substatiam inueniens. Est enim earum quaedam ad nutrien dum animal necessaria, ac cum stirpibus comunis, quae iecur ueluti pro sonte habet: canales uero ab hoc in totum corpus sparsisS, ipsas uenaS:hanc seu appetitrice, seu ' naturalem,seu altr1cem uoces nihil interest: veluti nec,si aiam, aut facultate. Altera est,quae non modo ut stirp1bus, aut uita Dreditis sed et ut animalibus '' anima est insita: hec sedem in corde habet,ipso quoq; insiti caloris Quodam ceu fonte: ab hoc fonte canales arteris sunt: uocatur hF multis sane nominibus: na dis lacultas siue uirtus uitalis, re facultas siue uirtus' animisia, re anima uitalis,FS a1aan1mosadse citur. Tertia aia, ratiocinatris,in cerebro domiciliu habet: ea uoluntariis actionibus una cu sen Xmus olidet utitur ec hec particulis quibusda,ceu canalibus,nepe ipssis neruis, sensium motum q33 Usereri hu familiates seruare. nihil Diane est aliud Q uisa seruare:
l turale. in antl- quis φυτικην, i vegetabilem.
111 opere de sanitate tueda huc omne cosilium direximus. In hoc uero, quod est de methodo me
dedi primu propositum,& ei, quod in opere de sanitate tueda prMonit, ad portione respon es,
116쪽
A morbi est sublatio: qn cuiusmodi in illo sanitatis est tuicto,eiusmodi 1 hoc est morbi sublatio.Quo
rum utriq3 unum est coe,ipsa scilicet vitae custodia: quae nimirum in illo de sanitate tuenda opere sanitatis custodiam sequebatur : quod enim secundae valetudinis tuendae gratia geritur,idem statatim Sc vitam tuetur. At in hoc opere aliter se habet, proptera, Q, quae affectiones praeter naturam in nobis discutiunt,ea non Oino Vitam custodiant: quippe aliqua elusinodi praedita sunt faculta te, ut, si immoderate aut intempestiue utare, vitam adimat. Siquidem in sanguinis missione, qua Vsq; ad animi desectum faciendam esse paulo ante diximus, quo flama in continentibuS ex meatuum clausura febribuS extingueretur,non paruum merito subsequetur incommodum, nisi op portuno tepore aUt debita mensura fiat. Duos naq; in ipsis medicorum manibus perire vidi, qui
post,* animo linquerentur,nunqua reuixeruntiΜulti vero,etsi non protinus,at postea propter virtutis infirmitatem perierunt: quos siquis citra eius resolutionem vacuasset, minime periissent. tiin etiam aliqui in morboS incideriit logos,post,s immodica inanitione resoluta naturalis vis fuit. Alijs,cum immodicae Vacuationis noxam sarcire non potuissent,in omne reliquum Vitae ipstotius corporis teperamentUni redditum est frigidius. Ex qua refrigeratione facile ex quavis o casione laesi,atri decolorati,ac malo corporis habitu vixerunt: at ex eo ipso in morbos deciderat B exitiales,aquam inter cutem,oc orthopnoeam,ec iecinoris ac vetriculi imbecillitatem,& apoploxiam,SC dAtria. Ergo, cum Virtus tantopere necessaria sit: eam aut laedant oia vacuantia remedia, siquis scilicet iis parum moderate Viatur: utiq; aduersiae inter se faciendorum indicationes in tali bus corporibus sunt,in quibus affect us,qus expugnetur,notabilem vacuatione desiderat: virtus aut hanc ferre non Ualeta VCrum,cu fgpe ex vacuatione virtus nihil laedatair, hinc sumitur incon iideratis temerarijS medicis occasio,vi ea praetermittant, ceu nusqua quic* indicet. Falluntur aut uel dictum est propterea, ν non intelligunt alterius cuiusdam rei causa virtutem esse spectandam,nec quiccst ad aste fiunt amouedum indicare. ni igitur in ijs,qui Ualent,semper ea comi latur,quae sanitariS gratia administrantur: nec est quica inuenire,quod sanitate tueatur,' qd idem vires corrupat: sic in aesrotantibus aliqn iis succedit, qus veluti in perniciem eius administratur: aliqn ab ipsis solvituri, i nanq; abudantia paulo viribus superior fuerit,Vtiq; ex moderata vacua tione adeo nullum accedit viribus incommodum, Ut et maximum comparetur comodum, quod eas premebat, sublato. Sin,quor assiceius sanet, multa vacuatione est opus, resoluatur aut ex tanta inanitione Virtus, no modo rursus homini no proderit, sed etia maximum illi periculum afferet. Porror in iis continetibus febribus, quae ex stipatione meatuu accendunt, qm valida plerunq3 vir C tus est,citra periculu vacuatio adhibetur: in aliis vero morbis maxime est periculosa, veluti si for te incidit in corruptela humorum. De qua tempestiuum est mentionem facere, quor oesmitten dis anguinis indicationes in hoc libro decidamus.Ergo,quod corruptum est,id alienum a natura est: quod tale est,id se auferendum dictat. Si igitur cum viribus imbecillis corruptela incidit,utiq3, quod assiccitus remedium est, id cu virtutis custodia pugnat. Siqui m assectus vacuandum esse Praecipit,id q3 vel vena incisa, vel purgatione: harum autem neutram serent imbecilis vires. amigitur in olbus eiusmodi repugnantiis incerta succurrendiranoeshaliata insanabilis o1no atactus relinquetur: alias spatio,& aegre,idq; si magnum nactus sit medica,fanari poterit.Oportet ii AUbi indicationes ita sibi aduersantur,ec paulatim, quod vitiosum est,uacuare: 8c paulatim inuice, quod salubre est,. eo reponere. Vocant medici eiusmodi vitiosi succi curatione grsce Epicrasin.
Venae sectionis exemplo ostenditur, quando Virium indcatio consideranda, aut omittenda ideatur. CAP. LI.
MEmineris vero mihi ad ea,quae dicenda sunt,etiam quorum causa venae sectio petitur. NM qm haec sanguinis vacuandi causa adhibetur, sanguis autem inutilis naturs est, utiq; probe hanc administrari conueniet sic,ut, quod inutile naturς sit,emittat.Fit aut sanguis naturs inutilis D bifariam,vel cum propriam qualitatem ad Ungue non seruat,nec amplius nutrire, sicut prius, cuUtilis esset, potest: vel ita multitudine crevit, Ut aut VireS premat aut tum venas tum arterias vel distendat vel findat vel obstruat. Ac in his quide missio sanguinis utilis est, ceu vacuantium prae sidiorum una: in altis,ceu quorum vel mentiorem petum ad diuersam partem reuocet, vel per propinqua derivet. Postulat autem semper valentes vireS,que modo vacuationis eius respondeant. Ad haec igitur respicietes sanguinem Vetrahimus,alias semct, alias bis, vel ter, vel sepius: veluti in sequentibus patebit. In praesentia vero illud manifestum secimus, irtutem Vacuancia remedia aliqn citra noxam serre,utpote nec adiutam ab his quic*,quod sit aestimandum, nec vero laesam: Saepe vero magis minus ue,tum iuuari tum laedi: Praeterea,quoties notabilis illi ex vacuatibus auxili js noxa incidet,toties patere ipsam quoq3 tunc utile aliquid ad considerandum indicare,aeqUe Utique,ut cum manifeste iuvabitur: Vbi uero ex iis, quae asseditam submouent, nec commodum illi accedit ullum, nec incommodum,ibi uelut inutilis,praetermittitur. Ex ijs,que Indicant,quaedam Si hcem Indicatrionem,quaedam non simplicempraebere. C AP. ΙΣ. Dorror una semper est, quae ab hac praestatur, conserentis indicatio, ueluti etiam reliquorum olum.Nam,quicquid pro natura sua indicat,id unum semper indicabit, ceu quod unam ha
beat naturam. Atq; id unum, si, quod indicationem facit, simplex est, ipsum quoti simplem erit:
Septima Classis. hhhhhhli iii sin
ραπληγιυς. quid autem sit paraplexia tu
'Gri-.quod fide uirtute tortat sic in Trotantibus ipsa uirtus a-- lquando iis sucedit, quae pro
rum uehemetiorem uel in contraraum reuelgemus, uaderiuasimus a latera.
117쪽
sin 1llud est compositum, hoc quoq; erit compositum.Sane qusdam sui custodiam indicat,quae Edam amotionδm.Siue autem hanc indicent,siue 1llam,quod 1implex est,simplicem quoq; indicationem habet: quod non simplex,etiam non simplicem. Idcirco in superioribus semper simplice intemperiem simplicem indicationem praebere diximus, veluti in frigiditate caliditatem: noni simplicem vero,etiam indicationem suggerere non simplicem: calidam enim siccam intem l periem curationem sui per ea, quae humect ent, Sc refrigerent, moliendam indicare.
O pacto Indicatio, cruae eis a Tiribus, nunc reliquis prior, nunc potierior esse dideatur. C P. 13.
FRgo ires quoq; una rem sempex indicabui tim sui custodiam. Quibus ergo roget quis A.li. o. fr. Let
rationibus seruabitur Nempe potissima ratione ex eo,quod de substantia earum vel inani 'tuna,vel alteratum est,corrigendo: Secundo loco ex prohibendis 1js,quae ipsarum substatiam v l cuare Maerare se possunt. Comprehens a Uero inter ea, quae alterant, breuitatis causa sint, & quae earum unitatem distrahunt. Haec itaq3 cum vires perpetuo indicent, in valentibus sicut dictumi est consensus agendorum Oium ad ipsarum perennitatem est: in aegrotantibus aut non semper.
Quo tempore ei limari debebit,quod vel magnitudine,vel dignitate cui prius est dictum prsua
leati Marinia viri dignit apiam stiritum: invisere ipsum nobis. ex hara custodia costat, utpote cum vitam aut ipsas esse vires, aut earum actiones, sit necesse: at vita ipsa nihil esse prius in Fr j animatis corpore potest propterea,' nec fanos esse citra vitam licet. Virtus ergo omnium prima' i custodienda hominibus est. Seruabitur ausis inec eius substatia inaniatur: nec tanta alteratione M' ἐν κριαιών. teretur, Ut ea corruptioni sit propinqua.Atq; huius custodiae pars est, ubi vel teperiem ipsam prael sentem seruamus, vel absente inducimus. A virium indicatione proxima est, quae ab assectibus,l quos curare proponimus,datur: postea deinceps reliquς. icquid igitur indicationi, quam via res praebent, aduersatur, id secundi est loci, ac posterioris 4s, quae illae praecipiunt: quae Vero cum
ins,quae viribus conducunt,in idem competunt,haec utrunm calculum reserunsi eccoru,quspri l mae ut ita dixerim) sint notae,&eorum quae secundae. Itaq; haec citra cotrouersiam sunt facieda: - . t quae vero aduersantur, aliqn administranda prorsus non sunt, aliqn plulatim. Quippe, si, quem l curare studes affectum,is vacuationem requiri vires autem extrema imbecillitate laborant, totol illo tempore,quo vires reficimus,eorum, qus aflectu sanent,nihil plane ςgrotanti exhibebimus. Vbi vero eo roboris peruenisse eas coniicimus,ut nihil aut parum ex vacuadosint leden , tum est ad assectiis quoq; curationem accededum. Prima igitur omnium indicatio est, qus a virtutet sumitur: verum non sic prima, Vt Us curationem doceat, Cum ex numero curatriciu indicatiose lV-lnum non sit,uerum ut ita dixerim vitaim, siue qus ad vite custodiam pertinent.b Nam, neq; Gl ut ualeamus, nec ut a morbiS liberemur, ab ea quicquam primum desumimus, sed ut uiuamus. Additum autem in sermone est illud, primum, , ex accidente aliquando virtutis roboratio ad afl sectus curationem conducit.Verum id in sequentibus docebimus.l cura as omnes Indicationes tribus histe contineri, ectuscilicet Naturali, affectu Praeter
naturam, oenos ambiente. CAP. 14.
NVM ad pensum rursus redeamus,in paucas summas,compendii causa, rem Oem cogentes, Medicatoris indicationes a morbo ipso sumuntur,a corporis temperamento,8c tertio am
l hiente nos aere. Quod si alis qusdam antea sunt sits, uel postea no lis modo, uerum etiam alisl dicentur,oes tamen ex us in partes diductis nais uidebuntur. Siquidem corporis temperies, γε l illo tempore sirit,quo sgrotare id coepit,qus 43 ad inuenienda remedia est utilis, ex natura, elate, consuetudine,ec ambiente nos aerς ortum habet. Ambiens uero ipse eiusmodi est redditus pro pter tum regionem ipsam,tum anni tempus, tu coeli statum. Ergo, cum unum sit eorum utruqhi ex pluribus in tale essicitur. Assectus uero haud quaa in causias diduci est aptus, sed in differetias: j nam aut in similaribus consistit partibus, aut in instrumentariis. Ac in similaribus quidem, uel simplex est intemperies, uel composita: in instrumetariis, circa simplicium partium uel positura, Hl uel Grmam uel numerum,uel magnitudine,tum quscum hora singillatim tradite sunt differen i tis,consistit.Hsc itaq; tria illa prima sunt,que curationem indicant, nempe ambiens ipse cum gel minis corporis siue assectionibus, siue costitutionibus libitum est pellasse,una naturali: altera, i quς prster naturam sit, qus sane morbus est. NO posse autem plura esse prima genera indicatio j num, qus ad medendum pertineant, Φ tria, qus modo diximus,ex ipsa rerum substantia scire Ii
l cet.Nam morbus re sanitas, corporis sunt affectus, ille se tollendum, lisc setuenda indicans: ain i hiens uero is est,sine quo nec tolli morbus,nec teneri sanitas potest. Hic igitur causis,sime qua no, 'l obtinet rationem. At uero cum id, quod aegrotat, alteramus, nilimnstat,m usque sit mutan j dum,utiq3,quando sit ab alterando desistendum,non intelligemus. aeneratim igitur in omni cu ratione agendorum indicationes in his ad summu tribus consistunt. Membratim uero ut supra est coprehensum aliqus simplicium particularum sunt propriar, alique compositarum. Eorum ergo,que in simplices incidunt partes,unum est intemperies ea,que in calido consistit. Hs min totu diffusa corpus est,febris nominatur: ideo q3 omnis febris,qua febris est, humectatiotem Nemeaia sunt. Ac,si sola lisc sit, ad refrigerandu humectaclum sup omne medentis consit uti ad sincidirigit ita, ut nihil sit, quod prsterea ad curatione desideretur isti ut materis
118쪽
A 1nuemantur, quae huic proposito sunt idoneae: materia vero inuenta, ut opportunum tempus ex quatuor febris temporibus capteS: quantitate Vero, ex conseredo cum naturali habitu morbutii, quippe quantu is a naturali habitu recessiit, tantu, Opus est, aegrum refrigeres re hume fies. Sane ambiens si contraria morbo temperiem habet,e praesidiorii numero unus est: sin sim lem itudinalium causiarum est unus. Quoniam autem reliquas materias tum deligere tum fugere licet:
quam autem ambiens praestat, fugere non licet, immo necesse est praesenti coeli statu uti: idcirco liuic quoq; attenti esse cogimur: quin Utiq3 saepe cum iis,quae morbus facteda stradet, uel diximus est concors: sepe discors, requi contra moliatur.Habebit ergo rut diximus) ambiens ratione modo materie sanantis: modo causae morbum fouetis. Quippe, cu hume stari refrigerari cla morbus postulat, si haec praestat, lanantis materiae ronem obtinet: sin calefaciat re siccet, morbilicis causis est annumerandus. Vbi igitur cum medendi indicationibus consonat,pro gratia est habendum: sicubi aduersat, inhibenda eius noxa est, scilicet reliquoru auxilioru h umiditate ac frigore intenta sis adauctis Sedulo igitur agendu est, Vt ambiente,quoad fieri potest, quale esse expedit, prae pares,shumidiores frigidiores q3 domos tum deligens, tum Vero prsparans: sicut e diuerso, si1 fri
cla sit humida q3 morbi species,quae calfieri siccari ela postulet, & eligende Sc prsparadς domus lB sunt, que calfaciant,&exiccent. At deligendaS quidem dico, que ex seipsis eiusmodi sunt: prae parandas vero,cu arte nostra molimur Per s statem subterra Ni a Scad septentriones versas: ac pauimenta earum assidue humore aspergetes: tu VLex euripo aliquo aura inspirer, machinantes: itiores preterea,ac germina,qus frigidς, humids 43 facultatis sint, per aream prohcientes: Per hyemem vero contraria horum molientes,prs sertim Ubi morbus Ut prsdictum est) suadet: ubi non lsuadet, excessus tantum utriusq3 temporis remittentes. De quo mihi aliquid necessiario postea est dicendum. Nunc auxiliorum materias indicare non decrevimus, sed methodos docere. ilauopacto Curiatuae Indicationes modo in Plures diduc modo in Pauciores Cogisto sint. C P. I s.
Vare rursus ad has disputationem reuocemus: doceamus q3, quemadmodum paucae Scmulis pro diuersa festione curatorie indicatioes si1nt: quado et tres uniuersas ut proxime ldocuimus facias,licet,in pauca capita tota summa redueia: oc qualibet carum rursus diuisa,ex ipsis multas emcere: id quod etiam iam mostratu est. Quin re ipsarum sectionum quam ilibet rursum diducas in membra,lice donec ad insectile venias. Iam primas quoq; illas tres, quas memorauimus,fieri potest,ut redigas ad pauciores sic,Ut duo eorum scoporum, qui curationem indicent, omnino capita sint, nempe prssens affectus, quem morbum nominamus: & qui prius C fuit,que sanitatem naturalem habitum diximus. Neq; enim aliud est ipsa fanatio, Φ presentihin corpore vitiosi affectus in naturalem habitum mutatio: cum aut contram hi assonus sint, ne cesse est er contrarias eorum alterius in alteru translatio. Atq; ita rursus una sola erit curatio num maxime generalis indicatio, nempe contrarietas. Ergo hinc rursus sumpto initio, age par ticulares indicatisnes disquiramus. Quoniam id,quod fgrotat,ei,quod valet,est cotrartu, utiq3 per contraria est ab illo in hoc via. At quomodo inquies) in contrariis inuenietur modus Non enim satis est: calido affectui admouisse s Mida, nisi id debita fiat mensura: cum alioqui metus sit, si intra modum id fiat,ne morbi reliquum quippiam relinquatur: sin modum excedas, contrariugenus morbi inducas: qui enim supra, Φ par est,calidum morbis refrigerat, is sanitatis mediocri tate transmissa alium excitabit morbum,qui sit frigidus. Quodquor minus accidat, natura curan ei corporis scias,oportet: quo ,quantum morbus ab illius symmetria discesserit,intelligens, men suram refrigeranti prς sidio imponas. At fieri non potest, ut quantum a se inuicem distent, inu nias, nisi copertum habeas, * esset corpus aut humidum, aut frigidum, aut calidum, aut siccum, cum valeret: quantum 43 ex his excesserit post,quam egrotauit. Quippe, quod plurimum a naturali habitu recessit, id vehemetibus eget contrarijs: quod non plurimum,leuibus. Sane: plurimuD recesiuit frigidus morbus a corpore natura calido, ita Vt e diuerso calidus a se ido: minus recessit tum calidu a calido, tum frigidu a se ido. Quare ex utrisq; indicatio curationis prsstatur. V rum, cum materis reliquorum prssidiorum omnium electio in nostra potestate sit: eius vero,qua ambiens prestat,in nostra manu non siit: ratio est, ex nomuoq3 propriam quadam indicationem sumamus. Usterum, quoniam nosci ad Unguem oportet corporum temperamenta, id vero est: plane dissicile, utiq; tentandum est tum ex us,qus in libro de remperamentis sunt scripta,ea inuenire: tum vero citra lisc,quor magis scientifica notitia sit,ex state,& tota anteacta victa, quς nimirum in viis exercitio,& victus ratione consistit: prsterea in hac reRone, & hoc anni tempore, Schoc statu coeli conuersatione. Si nanq3 natura gracilis oc tangenti calidus & biliosus, Oc propen sus ad iram, & hirtus si calidus hic siiccuso natura est. Non tamen necesse est nunc quoq3, cum fgrotare incepit,eundem plane habere affectum: fieri enim potest, ut in desidiauixerit,id 4; cumfiigidis humidis * potione re cibis,adlisc etiam cum balneis post cibos, ct multo somno: prete rea in regione humida re frigida, ec hyeme in qua stigidus & humidus exuperabat coeli status. Rursus fieri potest ut horum precesserint cotraria,id est calfacientia ec siccantia, id sta per singula
dictoru iam generum.Ergo,siquo ad prssens temperamentum noscendum deficimur,id ex prs euntibus mus stipplebimus: illo uero inuento, administradorum indicatio suppeditabitur.
119쪽
Vtilem es ac mimme contemniadam Indicationem, quaeacon 2etudine aebetur. C.AP. 16. E.
C dicium quidem prius est,ubi de frigida exhibenda praecepimus, illud quoq; ex iis Vnuma esse, quae consideranda tu essent, nunquid particula quaepiam, cui frigida natura esset, laedit magnopere ex eius potione posset. An igitur fas est in aegrotante homine cuiusq; psticulae tem l peramentum inuenisse absq; ηs no iis,quas in libris de ipsis retulimus Atq; illi quide nec inqui. I
runt aec norunt, sed iuxta prouerbium,uno alapddio viae calctant Nos certe quibus)nqui l rendi cura fui0 illud inuenimus, Q per plures ac cognitu dissiciles notas cuiusq3 membri tepera μιακρων ςsti mentum coniectura potius, scientia, inueniatur. Si igitur notis multis Sc paruis aliqua certiori ' νης. y . 'l apparuerit,non te abie Ris illis hanc pro Oibus arripiemus nemo id, arbitror, si mentis est com l pos,negabit. Atqui,si oes teperamentorum notas in unum colligas,hae longissime absunt,ut parii rem et,qua consuetudo praestat,fidem faciat. Si enim antea per sanitatem quispiam frigidam per Petuo biberit, neutiqua nec in iecinore,nec vesica,nec vetriculo, nec alio quopiam talium omen sus, planum est & valida illi esse haec omnia, nec nuc a frigida isdenda. Non est igitur,q, paruunt quiddam, atq3 ad spes andum leue,ad inuentionem remediorum consuetudinem existimemus: veluti nec ad sanitatem tuendam. Nemo enim adeo est stupidus,ut magnopere ex stigio' potio lne issus hanc in diutinum usum duxisse velit, propterea, laesus interim, atq3 ab ea evideter egro E tans,omnino abstinebit. Ergo,sicut alia non pauca quida medici prste comunes sensus,ita illud quoq; estuderunt, nulla nec salubris inueniendi victus, nec aegrorum curationiS, ex consuetu' ldine sumatur occasio: videtur enim, non sicut alia qusdam, exiguam leuem sed maximam a maxime principalem vim habere: ut quae singulorum corpora naturam ostedanSane ipsi 'iara ltione q3 ab ea procedentes fatemur nos partium assectu invenire, dein ex illo rursus ad faciendo rum indicatione venire. Empiricus vero prsterire se naturs inquisitione profitet, quippe, quod per eam consecuturus fuisset,id iam se habere, intelligere f. se,non isdi 1 stigidae potione sgro tantis corpus: id vero esse, quod nobis ab initio proponatur, non ut naturam noscamus. Post orbi troc nos quide,Veluti ambages frustra secutos, merito laxet: eos vero, qui in totum inutileni esse consuetudine dicunt, veluti a comuni sensu alienos,iuste accuset.Quid igitur, inquies eis respoli j debimus nos, qui methodo artem condimus Nempe quid aliud, ' vera dicut de hs consuetis l dinibus, qus adeo euidentem utilitatem offensam te ostedunt quippe quas nemo vel ante meri li thodum non nouit. At reliquarum quasdam,que scilicet paulatim magnum contrahunt in m lmodum,non sque licet per experientia inuenire: dictum aut fusius de eiusmodi cosuetudinibus lest in libris de sanitate tuenda. Vnde, si1 in strigius quoq; exhibitione cosuetudo citra methodum sλ
tur,indicationem. In hoc vero libro methodi rationem sequentes fatemur lotigiore via idem in luenire, quod breuius inuenire citra ratiJcinationem liceretiSiquide, cu sispe iam viderimus non. lpaucos ex ηs, qui sebribus ardentibus premerentur, cu iam mediocriter cococti humores essent, istatim ex frigida potione febre liberatos, quavis ei potioni paruassueti fuissensimulto arbitror, imagis in qs,qui assueverunt,utilitatem fore citra noxam ullam sperabimus Habes itaq; nunc et lde consuetudine rationem,etsi ex incidenti oblatam,tn satis definitam. Est enim ea quoq; unum lquiddam eorum, quae curationis rationem per morbi naturam intercedentem indicent, quemad lmodum re aetas.Siquidem ipsa quom temperameti interuentu indicationem praestat, Ueluti pue lxorum: quae,cum humidam re calidam temperiem habeat,iacile digexitur. Ill . . De Indicatione ab Aetate, ac Summa niuersaram indicationum. CAP. II. lmsis enim animo, elim,ad ea,quis corporum diuersitate hoc loco dicam. Lapidum sub istantia constas stabilis sciaptaptier sicci teri res usest*d eundem modun is, serris ire auri,& Vno verbo,Omniu,quae ex terra sunt, corporum. At quae humida calida 33 sunt, eorum Hsubstantia celerrime inartihientem Sissipatur,alias in halitum sensibilem soluta: alias in perspira ltiones,qus visum fugiant,sed ratione deprehendantur. Atq3 hae corporum naturae,veluti ex diae linetro, ut Graeci loquuntur ).id est logissimo interuallo,a se distant.Reliquarum cium illae,quae lsigidae ac siccae proxime accedunt,sgre quidem per halitum digeri possunt,minus in aegre,* se rum,S lapis, & adamas. At,quae calidae re humidae sunt vicinae hae promptius quidem digeru' tur,atq; exhalant,caeterum minus hae quoq3, Φ aqua calefacta. Nam citra calore non potest id ha litum digeri corpus vllu, substatia eius coacta densata ha manente: sed nec per calorem oe, immo quod habile est inhalitum resolui: tale porria est,quod humidum est. Ergo puerorum subst antiat olum facillime digeritur ac dissipatur propterea, Q est olum humidissima: nulla vero frigidior. l Quo minus vacuantis praesidis eget, cum habeat ex seipsa, unde naturaliter Vacuetur, Fit autem l prosecto 'propter calidam sicca 43 regione,& lepus aestiuum,& statum coeli impesecalidum ocsiccum, notabilis per cutim Vacuatio. Itaq; etiam huius causa. 3s,qui sanguinis detrahendi egent, aut prorsus venam non secabimus,aut parum detrahemus. Sane erunt in hac quoq; detraecione multi scopi medico spectandi, natura ab initio, consuetudo, aetas, locus habitationis, anni lepus.
coeli status: ad haec aegritudinalis,que curamus, assectus: alia q3 ratione ante hunc labora vires.
120쪽
Λ Cumvero arictus ricini enosi sint, cuiq3 eorum sua est curationis indicatio. Quippe a calido indi cauo est refrigerandi: a frigido calfaciendi: ac a reliquorum quolibet contrarium applicadi.Qua re,cum octo intemperamenta sint, octo etiam erimi orborum, quibus s1mplicia corpora sunt obnoxia particulares indicationes. Ultra que has Una eius affectus, qui etiam instrumentalium est communis, cuius nullum apud priores nomen fuit: sed nos, qui eum interpretari sumus co acti,cotinui solutionem appellauimus: ostendimus q3 communem curationis indicationem hic quoq; esse unitionem. At Uero, quae ex hoc rursum in partes diducto particulares consistant, haequatuor voluminibus sunt proditae,nempe tertio,quarto, quinto,& sexto,huius operis Ac nuc- γ quidem institutum de intemperamentis sermonem etiam in sequentibus libris persequar. Hoc absoluto adInstrumentalium partium morbos conuertar: ostendam sta secudum eandem metho 'eum in iis quoq; tum primas omnium curationis indicationes,quas Vriq3 generalissimas appet les, licet: tum quae ex haru sectione nascantur: deinde rursus, quae ex illis oriantur, donec ad eas,
quae ultra sectionem non admittant, peruenero: hanc etenim omnis constituendae artis metho
dum Plato nos docilit. Verum de instrumetalibus postea ut promisi) dicetur. Nunc si prius,in qua pae te propositi operis simuS,admonuerimus) praesenti iam disputationi finem idoneum im. B ponemus. Est igitur unu morbi genus,quod similares S simplices atalis vexat partes,quam intemperiem vocant. Huius aliquas differentias ex corporibus nuda qualitate alteratis prouenirec docuimus: aliquas cum materia quapiam, quae in ipsa confluit: rursus 43 ambas incidere vel in unicam animalis particulam, vel plures,vel etiam totum corpus. Ergo,cum in operis huius libro 1ep timo intemperies eas,quae alteratis tantum qualitatibus in partibus proueniut, pertractarim, in duobus deinceps libris ad eas,quae in totum se animal extendunt,venientibus, primu agere de febribus placuit. A quoniam harum ipsarum aliquae adhuc fiunt, manete scilicet in corpore caula,quae eas citauit: aliquae iactae iam sunt, sed, quς eas accendit, causa iam abiit: satius visum est de iis primum sermonem facere,utpote simplicem primam curationis indicationem habetibus:
deinde illas quoque stilo aggre1 quarum in corpore causa subsistit.
GALENI METHODI Μ EDENDI ID EST
Docet Praecauere, ne Diariae febres in Hecticas pertranseant, ac ipsas Hecticas, cum inuaserint, cinare. De Ratione curandi, cum Indicationes ab Assectu, a Causa,*a Viribus in
idem coierint, linuicempugnarint. CAP. I.
Rgo in diariis febribus simplex quida est in corpore prster natura affectus,
utpote causis,quae primu eas excitarunt, ia ademptis. In quibus vero cause, quae eas accedit,adhuc manet,in iis nec affectus stimplex, nec senatio est: si
quide,quod sebris ia receptu in corpore est, id ex propria ipsius curadi indicatione discutere oportet: quod adhuc e futuru,id propulsere, ac, ne fiat,yctare: vetabit aute, si,qus id excitat causa,prorsus sit submota. Itaq; in diariis iaciendoru indicatione ex ipsa febre maxime capiemus, sed cu illa natura, ec state,& consuetudine,preterea anni lepus, coeli statu, Sc regione, ' 8c vires,, simul expedentes.I eliquis,quς accensionis sus causam intus habet, prima indicatio ab ipAdi. LI. LM sa sumescausa. Itam,si febri quae ' mlatos dies continuant,recte ostendimus putredine esse cau 7 i. - h-ς nimiru sanada est prima: sed nec interim extingueds febris,que per ea iam accesse est, in tio no habenda. Acili quiae in ide consentiant,& qus febre extinguat, et que causam oppugnat, quod ab utrisq; indicat,cum vnu sit,sine cunctatione agendu est bin febris,qus iam accensa sit,sauptio,causam,qus hanc excitauit,est auctura: aul,qus causam submouent,febre exasperabut,dili gens habenda consideratio est de remediorum specie. Sane diligen ter considerauerit, qui totam 'deliberatione in tria lisc sstimanda diuiserit, se 1, ne sola curacia sit no solicito de causa:an causa oppugnanda,minime curanti de febri: an plurimum quidem remediorum ad alteram earum sit adhibedum,non tamen altera neglecta. A quod primo quide loco est dictum, probare non de hemus: quando,si,quibus praesidiis id febris,quod semper gignitu oppugnamus,ea ciuectricem