장음표시 사용
361쪽
Nam de lupus Sce. De prodigiis luporum & apium, A I
xander ab Alexandro libro v.cap. 3.
Procuratis. Expiatis per certa sacrificia. Scipio iaculatores. Instructio utriusq; aciei. Iaculatores. ii manu mittebant iacula breuiora pilis. In subsidiis. Subsidia proprie sunt ultima acies, ad extremum discrimen succenturiata. Ea cx triariis & robore exercitus
Ad secundam aciem. Quy modieo interuallo a prima
distabat. Interdum tres aut quatuor acies fiebant. Perculit. Perturbauit, perterresecit. Fuga tamen. Consequentia prelium ad Ticinum. Vasa silentio colligere. Movit castra non conclamatis militari more uasis. Hoc ideo fecit, ne hostis sentiret castra moueri. Duabus ucro de causis uasa conclamabantu rimum commonefacicndorum militum causa, ut itineri sarcinas aptarent, ne quid ignari, imprudentesq; praepropera sestinatione in castris obliuiscerentur: deinde ut illa conclamatione ostenderent fiduciam hosti, significarentq; se non clam ingredi iter motu hoitii Vasorum collectio tentoriorumq; refixio, Graece ανταπαματεδέα Γα ἄναμνου, conclamatio uasorum τὸ τῶν ἄναβυννντων ἐπίφθεγμα dicitur. Pontem .Ratem, quae erat pons,siue loco pontis. In secundam aquam. Cum una extremitas ratis per Romanos ab ulteriori ripa resoluta esset, defluebat illa deorsum uer sus cum decursu stuminis: & quia altera extremitas superiore ' te fluminis adhuc citeriori ripae alligata erat, tota ratis lacundum citeriorem ripam perrem,ad eam ic adiunxit. Grauius peditum agmen. Grauius impedimentis, quae
Insequenti noete. Factum Gallorum, exemplum perlidi quod iacium Scipioni causam,Annibali occasio in mouendi ad Trebiam castra praebet. Tacito agmine. Non conclamatis uasis. Ad Trebiam. Trebiam Plinius ideo Placentinum cognomina cauod ut Strabo lcribit, per Placetiam influat in Padum. Est enim Placentia in meridionali ripa Padi sit ad confluentem horum duorum fluminum.
Ad Ticinum festitit. Fefellit, Hellentimus, id est - ,
362쪽
hoc est errauit deceptus aut mistratus est. Vtitui τοῦ fallo Graeco more neutraliter. Incipit autem dicere de rebus testis ad Trebiam. DVulneris in uia iactantis. Iactantis neutraliter . pro eo quod iactabatur, per enallagen generum uerbi: ut Vergili is di cens,Candidior postquam tondenti barba cadebat, usurpauit τὸ tondenti passive, pro mihi qui tondebar. Ibi cum vim. Aliud exemplum perfidiae. Nummis aureis quadringentis. Aureus Romanus ab Rugulto re Nerone percussus tantum fere ualet, quantum Nobiatis Rinatus ex Britannia. Pondunt enim Romani illi aurei, quos
Sedentibus Habentibus stativa. Cum ad Trebiam. De rebus circa Siciliam insulasgi Italiae
Imminentes gestis, ante aduentum consulis Sempronii in Sici- Imminentes. Vicinas. Tenuerunt. Apprehenderunt. Circa praetorem. δε περιAd curam custodiae intenderent. Intenderent, id est
acuerent,incitarent,cohortarentur,e citarent.
Socii nauales. Id est, nautae & remigcs. Socii nauales alii erant quam milites,quod cum multa alia,tum paulo post probant haec uerba Liuii:Ut sociis naualibus affatim inkructam classem ita inopem milite habebat. Et illud instar Classicos milites, naua- csq, socios tena milites, nautasq; diserte simul nominatos diue los elle innuit. Socii nauales non pugnandi, scd operis nautici taciendi gratia in nauibus erant. Horum numero erant nauium 'magiltri. Liuius inia libro O. Sociorum naualium neminem, praeter nimistros in hospitia deduci aequum ceniere. Simul itaq;. Praelium nauale ad Lilybaeum. Sublatis armamentis. Antemnis & uelis. . Necundum hanc pugnam .Resgcstae S pronii conssulis in Sicilia,& uicinis insulis. In praetoriam navem. Praetoria nauis est illa qua nauioat Imperator,id est dux classiς. QOppidum ν cum insula. Melita insula oppidum habuit
eius in nominis, coloniam Carthaginientiuin. Hane insulam iam tenet milites Rhodii,ordinis diui Ioanis, cam l: Rhodo per I urca eiecti,inrrucem Turcae ademerimi.Nunc Malta nucupatur.
363쪽
Sub corona venierunt. Quemadmodum alia mancipia coronata alia sub pili, alia notatis creta pedibus uenierint, uem
oui serui de lapide empti dicerentur docet Alexander ab Alexandro lib iij.cap t6- Uibonensi agro. Strabo lib. vj. scribit, Vibonem utam in Brutus a Locris conditam, sed Brutiis ademptam per Romanos, transnominarum esse Vibonam Valetiam. Propterea autem quod aeter finitimus portuosus est & floridum, crediderunt olim Proserpinam illuc uenilli ac legisse ibi flores. Indeq; mos mulieribus Dirrat flores legerent ac iserta texerent,quod festas diebus turpe eusti coronas empti ias gestare. Multis simul anxius. sempronius consul a senatu auxilium collegae ferre iussus,exercitum Ariminum naui is praema tit.Ipse constitutis rebus prouinciet subsequituro ad Trebiam i eum collega coni tangit. . Iam ambo consules. Attentio a magnitudine apparatus
am ambo consules,&e. Haee loeutio sere similis est illi
infra lib.xxix. Libris Sibyllinis propter crebrius eo anno de coelo lapidatum inspectis. Et magis illi supra lib.vj. Diu non politatum
tenuerat dictatorum,ne ante meridiem signum dare posset. vlc lenis ἀα se μου, evaερβῆνα
Tamen consul alter. Diuersa consulum confiua gerendi Recentis animi.Nondum experti offensionem belli. Terrae. Gallorum. Laboranti. Vtcnti aduerci fore
vi in periculo &discri mine constitutae.
Ob recentem Eoiorum perfidiam. Qua legatos Romanos data fide ad colloquium Mutina euocatos, contra hom& i ux gentium comprehenderant.
Defensos. Esse. Ii sparsos. Occalio, siue caula,qua impellitur Sempronius ad decertandum omnibus copiis. Gaudio efferri. Oratiuncula obliqua Sempronii ui consilium probantis improbantis consilium collegae. . Oua parte. Narratiuncula. Sed non esse. Propolitio. Cum aegro senescendum. Senescundum id cit habendum animum tingiti duint,iinbecillam,cunctabundum egnem, quali ut pluri main praediti sunt senes. Quem tertium consulem. Α' necessario Non Siciliam. plificat necessitatem comparatione.
364쪽
Quantum ingemiscant. παne a uoluntate mortuorum maiorum per fictioncm & prosopopoeiam, qua oratiuncula concludit. Stimulabat. Aliae causae impellentes Sempronium ad pugnandum. Annibal. Consilium Annibalis de pugnando.
Percitum. Vchemens, concitatum.
Erat in medio. Insidiae ab Annibale ad Trebiam ante praelium positae. Earum descriptionem inchoat a topographia. Centenos uiros. Contum pedites,& c tum equites. Corpora curare. Cibo & somno. Ita praeconsummissum. Vt corpora curarent: id est, praeco circummissus est qui hoc pronuntiaret.Praeconituri, τὶ κήρυγμου. Ex turmis. Equitum. Manipulis T. Peditum. Annibal prima luce. Stratagema Annibalis ad eliciendum hostem ad pugnam , perirahendumque ad locum insidiarii. Haec mandata. Prudentia Annibalis in praemuniendo sum aduersic famem & frigus: contraq; imprudentia Scmpronii. Consilio. Sempronii. Baleares. Pugna ad Trebiam. Erant autem Balcares funditores. Eκciperentur. Inciderent in subito resistentes. Circumdedit peditibus. Casu dativo. Socium nominis latini. Qui una cum R omanis militabant, Latii quidem, sed non serendi suffragii comitiis, neque magistratus Romae capiendi ius habentes. De iure ciuitatis Romanae, Quiritium,municipii, Latii, Italiae immunitatis Alexander ab Alexadro libro quarto capite decimo. De iure Latii etiam Alci tus libro secundo,cap. 1 i.Dispunctionum. Cenomanorum. In cenomanorum agro sitae sunt Cremona Sc Brixiaeautore Plinio lib. 3. eap. i v. Ptolomaeus in coriandem agro etiam Bergomum, Veronam, MUtuam,Butrium ponit. De iisdem Sabellicus in Enneadib.ubi describit Italiam. Leues armaturae. Baleares. Equitatus Romanus. Qui etiam in cornibus circund tus erat pediti. Sese taeerant. Vi processerant, se in strant. Praeterlata acies. Quando contendebat ad locum pugnae. Verulis. Germanice dreyeckeri Consternatos. N 3u eompulsem. Gallos auxiliares. Cenomanos. In orbem utrinque. Cum urgerentur & a fronte & a te
365쪽
go, iaculantibus insiper in latera Balearibus, facto orbe aliquam tisper restiterunt. Romam tantus. Tehor ex hac clade Romam perlatus. Ita territis. Nouorum consilum designatio. Caeterum ne. Hybemae expeditiones Annibalis. Impeditiora. Loca uagantib.per illa Celtiberis,dce. Emporium. Oppidum, in quo erat constitutum serum re
rum Denalium, quo comportabantur res uenales.
Desensum egregie praesidium est. Praesidium hoe I eo idem est quod Graece id est propugnaculum, locus
munitus: & hoc est castellum. munitio. Minus latine I quentes,sortalicium appellant.Teutonice, Via sino. Propugnac tum hae significatione usurpat Tacitus , de Cremona loquum, ii bro is. Historiae augustae: Condita erat T. Sempronio S. P. Cornelio consulibus, ingruente in Italiam Annibale, propugna culum aduersus Gallos trans Padum agentes, & si qua alia uis per
Et ad primat Annibal conscenso Apennino, tepestate Pr hibetur in Hetruriam transire.. Transeuntem Apenninum. Descriptio tempestatis.
Contra enitentes. Enitcntes contra uentum.
Vortice intorti afflig. Vortice, id est uento, qui GraecETyrihon ab accedendo nominatur. Vehementi enim impulsione interdum accenditur,more ardentis rotae in gyrum agitatae. Is arbores & nauigia aliquando comprehensa frangit.Quare non est mirum eum milites Annibalis intortos afflixisse. Vocatur uortex siue quod ueluti flatus circulum, uertiginemque faciat, & locii ex loco mutet rapida uertigine siue quia specu profundiore nubis non disiipatae, eritu uero angusto & meatu tortuoso excat. Plinius eundem etiam vibratuin ecnepEiam propter appellat, lib.α. cap. 8. Intorti. Rotati,circumacti. Affligebantur. Prosternebantur. Reciprocare animam. Attrahere animam, dc reddere. Anima pro lpiritu sive anhelitu Latinisiime dicitur. Propterea Cie immortalitatem animorum,non animarum dicit. Fragores. Rupturas,collisionesq; nubium.
Etaso imbre dce. Restula Physiologorum est, quae extat apud Plinium lib. 2.cap.27. Imbribus uentos sopiri. Sed Livii diactum facile apparebit uerum csse, si considerentur diuersae qualitates uentorum. Alii enim hinnidiores sunt, ii ciores sit, alii frigidiores
366쪽
diores. Liuius igitur de uento per se supra modum sicco rectequitur. Nam siccitatem & caliditaten, huius uenti illud arguit, quod Plinium asserit huius uenti Dim compesci remedio aceti in aduenientem essu i, cui accio frigidissima natura ost. Imber au- item hunc uentum quodammodo fouet atque alit. de turbidiorem reddit atque ita eius ut in auget,& ut Liuius dicit accendit. Aqua leuata uento. Leuata uortice, siue stridente Typhone. De huius uenti natura hoc addit Plinius : Idem illisu ipso repercussus correpra secum in coelum refert, sor to; in excelsum. Ad alienam opem. Ad ignom ab aliis famini. . Tendere. Contendere. Postero die. Praelium Annia halis δἰ Sempronii ac,Placentiam. Dextera laeuam. Dextera Se sinistra porta principali, quae nominantur infra libro 3 . Phiter has solebant castra Romana etiain portam praetoriam 3c decumanam ha re, &' praetem ea portam extraordinariam .Liuius insta libro Ao. Erumpere extraordinaria porta iussit.Item quaestoriam. Liuius infra libro o. Legatus cum dextera ala ad quaestoriam portam positus. Ad hareotiam quintanam.Liuius insta libro i. Praetorio deiecto dir ptisque quae ibi fueruntad quaestorium, forum, quintanamque hostes peruenerunt.
Secundum eam pugnam. Acta in Liguribus ab Anni bale. Dum haec. Cn.Scipionis res gestae in Hispania cis Ib
Regionis eius. Hispaniae cis Iberum. Cum aliquot praesidiis. Quae disposita fuere locis iuxta
aut circum castra litis Dicit enim,praeli diuin castrorum cxpugnatis castris,& ipsum ducem cum aliquot praesdiis captum csse. Pr sidiis.id est φυλακα e, hoc est custodiis,praesidiis stativis. Liu. infra libro 44. Flumen erat haud magnum propius hostium c stris, ex quo S Macedones 3c Romani aquabantur, praesidiis ex utraque ripa positis,ut id facere tuto posciit. Dirae cohortes a parte Romanorum erant, Marrulina& Peligna : duae turmae Samnitium equitum, quibus praeerat M. Scrgius Sylus ligatus: Se aliud pro castris stativum erat praesidium,sub C.Cluuio legato et s c nortes.Firmana, Vestina, Crcinonensis: duae turmae equitum, Pl centina & Ehornina. De talibus praesidiis Liuius hoc loco loquitur.
Priusquam certa. Eiusdem res in eadcm prouincia adire sus Aldrubalem gestae. Λ A L Fama
367쪽
Fama accideret. Percrebuisset. In paucos praefectos. Classis,quod ita negligenter atque securo, milites lociosque nauales uagari per agros, atque opprimi ab Asdrubale sinissent.
Uiginti argenti talentis pacti deduntur. Vnum t
lennim argenti ualebat sexcentis aureis I talicis, hoc est scutatis uel coronatis. Haec ergo summa facit duodecim millia aureorum Italicorum. Talentum auri ualebat decem talentis argenti quod ostendunt illa uerba I iuii nita libro tricessivo octauo. Pro a gento si aurum dare mallent Aetoli darent conuenit, dum pro
argenteis decem aureus unus ualeret. Quantum ualuerit talentum,
etiam illo eodem libro 38. exponit inquiem Argenti probi dum decim millia Attica talenta dato Antiochus intra duodecim annos pensionibus aequis. Talentum ne minus pondo octoginta Romanis ponderibus pendat. R omae autem. Romae & circa Romam prodigia facta,c
Lanuuii. urbe Latii. Hastam se commouisse. Hastam Iunonis Sospitae, quae dea ibi colebatur. Caeteram Prisci Romani singulis deorum simulacris hastas dabant, fortasse propterea quod primis atq; a liquissimis temporibus superstitiosa antiquitas hastas coluerat. aut ligna delibata eorticibus pro diis uenerata fuerat. Quid enim alioqui Iunoni deae non bellatrici , cum hasta negotii suisset Pulvinario. Pulvinarium hoc loco significat, apparatam lecticam cum puluinari Iunoni deae, in qua iuxta aram sublimis
eminebat, locatis ad caput fasciculis,ex uerbena, qui struppi uocabantur. Illud notum cst uel mediocriter doctis, puluinaria, aut lecticas diuorum,aut tabulata cum puluino in quibus statuae deorum stabant,ut eminentiores uictroniuraut lectulos, qui in templis in honorem deorum sterni solebant ut puluinos, in quibus Gmulacra deorum collocata recum bant, fuisse. Liuius infra lubro proximo: Curatum lectisternium, & per triduum habitum, decemviris secrorum curantibus, & puluinaria in conspectu fuere , Ioui & Iunoni unum, alterum Neptuno Sc Mineruae, tertium Marti ae Veneri, quartum Apollini ac Dianae, quintum Vulcanoae Vestae,sextum Mercurio & Cereri. Alias puluinaria etiam delubra significant.
Amiternino. Aquilano. Amiternum in Vestinis situm,hodie
368쪽
die Aquila uocatur, unde crocum praestantissimum ab Aquila cognominatum ad nos deferri videmus. In Piceno. In marchia Anconitam,ut nunc appellatur. Caere sortes extenuatas. Sortes,id est schedulas,aut alias res an quibus lcripta erant Mae Fortunae oracula. Loquitur a tem hic de sortibus Caeretant s. Praenestinae uero sortes ex robore fuerunt, insculptis priscarum literarum notis. Sortes Fortunae moniti pueri manu miscebantur atq; cducebantur.Cicero libro 2. de Diuinatione: Hoc quidem genus diuinationis inquit, uita iam communis explosit. Idemque paulo infra, sortes sua aetate planErefrixisse scribit.
Libros. Sibyllae de quibus Dionys Halicarnasseus. Decemuiri. Sibyllini.
Novendiale sacrum. Hoc sacrum uel praetor urbanus, uel pontifex maximus ex senatusconsulto edicebat, idq; uel coelestiuore in A lbano missa uel aruspicum monitu. Vrbs lustrata est. Urbs per Censores lustrari sue, oue, dctauro, aut uerse, tauro & ariete, quae Suouctaurilia uocantur, solabat. Lustranda urbe censor in magna ordinum frequentia deos imperii praesides solenni precatione inuocabat, ut rem Romanam uel augerent, uel in eodem statu conseruarent, circumque urbis pomoerium tereno coelo pontifices,flamines,augures, quindecim uiri sacroruin,Salii loquentibus patribus & omni pla ,G bino ritu cum solenni precatione procedebat. Lustruin porro dicitur lpatium quinq; annorum.
Hostiae maiores. Maiores bidentibus,hoc est,bobus. De bidentibus Gellius lib. i6.cap.6. Iunoni in Aventino. Iunoni reginae. Leeti sternium Caere. Lectistemium tale quiddam fuisse coniicere licet, quales crant stationes quae in nostris templis agi tolebant Dei Sc diuoruin honoris causa: nisi quod apud uet res Romanos ille,Deus, in cuius fano lectisternium fuit, in sponda ac lecto honorifice strato proponi conlueuit. I iiii infra libro quadragesimo. In foris publicis, ubi lectisternium
erat, deorum capita, quae in lectis erant, auerterunt se, lanaque cum integumentis, quae Ioui Oppolita tuit, decidit. Idem supra libro quinto. Duumviri sacris faciundis lectit temtu tunc primum in urbe Romana tacto , per dies octo. Apollinem I tonanique & Dranam , Herculem, Mercurium atque Neptunum, tribus quam ainpliis e tum apparari poterat, stratis lG
369쪽
In Algido. Algidum, autore strabone, oppidulum fuit lauia Latina. Illa enim uia ubi trasiuit Tusculanum montem, inter Tinculum oppidum,& montem Albanum descendit ad Algidum oppidulum. Caeterum mons huic oppidulo imminens, dum decim, millia longe ab urbe situs, 3 ager eidem oppidulo circumiectus, etiam Algidum:& sylua uicina oppidulo ad lacum Regillum , Algida nominatur. ad quem lacum Latini supra libro 1ecudo ab A. Posthumio memorabili praelio uicti sunt. Liuius hic de Algido monte & agro loquitur. Iuventae. In colle Capitolino. Ad aedem Herculis. Templa Herculis Romae uaria fuerunt, ut Horculis cultodis, Herculis uictoris, Herculis Musarum. Ad hoc postremum templum spectant illa uerba Ciceronis pro Archia poeta: Iam uero alte,qui cum Aetolis Ennio comite Mutauit Fulvius, non dubitauit Martis manubias Musis coniecrare. Quare in qua urbe imperatores prope armati poetarum nomen, di Musarum delubra coluerunt, in ca non debent togati iudices a Musarum honore,& a poetarum salute abhorrcre.
Consillum designatorum. Acta a C. Flaminio, initio secundi consillatus,intueo senatii.
Quae postea consul, dcc. C. Flaminius priori consulatuinino quario ante pugnam naualem Luctati i, pugnatam ad A gatos inlusam, de Gallis cisalpinis triumphauit. Hic locus Livii illustrari potest ex Plutarcho de uita Marcelli. Cum Flaminius& Furius contules magnis copiis Inlubres essent aggressi, conjectus est amnis qui per Picenum fluit,fanguine fluere. Compertum etiam est, tres lunas apparuitie Arimini. Auguresucro qui co
sularibus comitiis augurium agebant, affirmauerunt,uitio & co tra aut picia consules Illos creatos csse. Quamobrem senatus confestim misiis in castra literis,acccrliuit ac reuocauit consules, ut reuersi quamprimum sis magistratu abdicarent, praecepitq; ne quidquam ut consules prius contra hostes gererent. Has accopias litoras, Flaminius non ante aperuit, quam praelio commisso iudi flci barbaros, agrumque corum uastasset. Rcuerrenti igitur cum multis spoliis, non ivit obuiam populus, propterea quod uocatus non statum obicinperadcrat, neque oblocutus fuerat litoris, illasque rer contumeliam uili penderat. parumq; insuit, quinei triumphus denegaretur. Cum uero triumphasset priuat ulu cumsecit, coactum abire consulatu cum collcga.
370쪽
Amphorarum. Amphora GermanicE cin cnier, mensura
ad centiam uiginti l cxtarios capiens.
Alterum ii inde consulatum. Septimo anno post priorem consillatum, q in cum P.Furio Philo gesterat.
Auspiciis ementiendis. Obiiunctandis falsis auguriis,
atque ominibus, quibus iuberetur in Urbe manere. Auspicia non tantum sumebantur cx garritu, gestu, gustatu autum, sed etiam ex fulminibu, S acuminibus, autore Cicerone de Diiunationeί Latinarumq; seriarum mora. Feriae Latinae per comsules nouos, utu inter te comparallent , aut sortiti ellent prouincias , indici atque celebrari consueuerunt. Agesantur autem diuertis temporibus diuerso nuisiero dierunt, sed nunquam pluribus diebus quam decem. Illis feriis sacrificium fiebat in monte Albano. Feriarum diuersa genera suerunt, ut seriae publicae, priatiatae, praecidaneae, vindemiales, aestitiae, stativae, conceptiuae, imperativae, nundinae.De quibus Gellias de Macrobius.
Consularibus aliis impedimentis. Vt interesset aut
praecllet comitiis praetorum, ut uota antequam exiret in prouinciam in Capitolio selenni more nuncuparet. Exprimit aulcm im dignationem lenatus sermocinatione aut prol popoeia. Solennem uotorum. Solenne erat omnibus consulibus, priuiqua in prouincias irent,uota in Capitolio suscipere, si Rom- b. pro pore atque seliciter scisissent, atque ita paludatos cumctoribus in prouincias eXIre. Nun Pationem. Sponsionem, promissionem. Vt Fl minius haec Omnia contemneret, in caula suit illa fiducia quod bello Gallico ctiam contra auspicia pugnauerat consul, di uicerat egregie. Iouim Latiali. Qui praendebat Latio. Conuenerunt enim ad hoc lacrum quotannis omnes populi Latii, qui 67 numerosuisse perhibentur. Hoc sacrificium Iouis Latialis, Latiar num pabatur. Solenne sacrum. Solenne, id est anniuersarium. Lixae modo. Hyperbolica comparatio.
Magis pro maiestate. Ironia. Id a. plerisque in omen magni terroris acceptum.
Nam si hollia cum ad aras ducebatur, uehementius cilci reluctata, ostendi 1ktq; se inuitam altaribus admoueri: aut tab ara fugis- , set, uel percussa mugitum dedisset, aut in aliam corporis partem