장음표시 사용
41쪽
Ibi namque in tabernis literarum Iudi erant.
manu scriptum babet: Ibi namque in tabernaculis literarum tu di erant. Opinor Liuium scripsi iste: Ibi namque uernaculi liter rum ludi erant. Neque enim crediderim pueros & puellas in hum libus tabernis quae muri affigi solent, quales fuerunt laniorum, 'ua-Tum mox meminit, & sutorum ac aliorum opificum, sessitasse in propatulo. Necdum uero temporibus illis opera Grammaticae dabatur , quae nulla adhuc crat. Nam sub secundum S tertium Punicum bellum, ut autor est Suetonius in libello de claris Grammatiacis & Rhetoribus , huius demum studium Romae ut re e cepit. Ante id tempus erant ludi literaruin Romae, sed uernaculi tantum,
nondum uidelicet loquendi scribendiq; regulis natis. Qu3lem &illum apud Falerios in Faliseis ludum fuisse dubiuuin non cit, cuius magister discipulos tamillo prodidit. de quo Liuius libro quinto
faciet mentionem. Mores ille docebat, ut uerisimile est, magis quam lueras, & exercitiis corpora firmabat. Vernaculi ludi duo seorsum selestadii fuerunt multis annis, Ludovico, Cratone, Hie ronymo & sapido , hic Latine profitentibm. in altero pueri instituebantur, in alicro puellae. Neque enim maioribus nostris pro imiscui ludi placuerunt, quales videmus Basileae,& aliis in locis. Ii stitutionis summa erat, peritia legendi scribendiq;& numerandi. At postquam fatalibus istis tumultibus corrigendae religionis causa, Germania turbari coepta est, huc res deuenit, ut uix ludi Latini
quarta pars hodie sustineri possit priores illos nanque professores fere quadringentis scholasticis stequente schola docuille constat
ctiam uernaculo ludo puerorum duntaxat,in illum cotracto. Adeo contemni passim coeperunt literae,magno Germaniarancommodo,
quod posteri nostri sunt sensuri. Praecipue uero dolendum hoc cotempore accidisse, quo meliores literς paulo familiarius nostratibus innotuerat. Porro pro Vcrnaculi scriba supposuit bernaculi recepto illo more. Id bernaculi quum nihil significaret,uertit alius in tabernaculis. A t quia tabernacula militum sunt tentoria, doctus aliquis pro tabernaculis substitui tabernis. P. Numitorius puellae auunculus. In ueteri uolumine
Dum praeriperent iter nuntii missi in castra. Repone:
Dum praeciperent iter,hoc est,antc caperent. De qua uerbi huius iis gnificatione itapra admonuimus cauigantes libro secimdo locum illum, Adeo ut alteram causam non collega solum praeceperat.Sic libro proxime sequenti Nec cx quo castris, inquit, castra conlata sunt
42쪽
' ssatum a leuibus praeliis est, facile patiente dictatore conserendo
uires, spem uniuerta uictoriae tentato paulatim ruentu certaminum suos praecipere.
Nemo eum adibat. pronomen eum inter praelegeiagum ad-aecit aliquis Non est in exemplari Borbetomagensi.subauditur a rem tribunal, uel simile quippiam. In forum adducit. Scribendum, In forum deducit.
sibi pridie per ambitionem dictum non
Vocabulum ius non est in libro ueteri, ut putem absolute usurpari a Liuio dicendi uerbiani. Proinde libet credere non pro sus absurdam esse paulo superius manu scripti codicis lectionem, ubi scriptum est, Iusto die se non dicturim, pro eo quod in uulgatis editionibus legitur, ius eo die se non dimirum. Nam sorte i stum diem uocat, quo posset iure dicere, subaudi sententiam uel ius. Caeterum, per ambitionem dictum non esset, intellige per gratiam. Vnde ambitiosa decreta iureconsultis, po gratiam facta, quae restim di iubet Vlpian .s comprehendendam uirginem. Vitiatus locus est. Emenda: Ad prehendendam uirgine. Non cnim M.Claudius comprehendere uirgine iubetur,quod lictoris ossicium est, sed tanquam alterior de dominus prehendere. Sic mox Appius: I lictor, inquit, submoue turbam, de da uiam domino ad prehendendum mancipii Illic uero comprehedendi uerbum aptum locum habet,ubi aliqua to post sequituCClamore ad tam atrox facinus orto,excitus Appius comprehendi Virginium iubet. . . cemuir alienato ad libidinem animo. Non erat hic opus mutare iactorem lectionem, quae habet X uir alienatus ad libidinem animo. Negat, hesterno tantum conuitio. Repone,Negat, et gruo conuitio. Mox est in iacteri, Populuin Rom.
Filia in libertatem uindico. Volumen scriptum habet, Filiam in libertatem uindico. Nec est absurda lactio. Nisi quis in sit legero, filia mi in lib. uind. eteram quae in tali re. Non dubito quin Liuius scripssrit quemadmodum est in libro uetusto: Eam ne liberorum pro creandorum conditionem,ea pudicitiae praemia esse. Caetera pro dccaetera , subaudi clamitant, quae in tali re muliebris Dolor. Eiqua:
Si iure agerent. Scribe: Si iure ageret, subaudi Appius.Mox desu pronome iobi quoq; se. Nam pretcedit,Vindacata se a priuato.
43쪽
ANNO T. IN III. Vbi Virginius maiorem quatin liquerat in urbe,mct
tum excivit. Scribendum,quam reliquerat. Flens diu uocem non emisit. Hic postremum uerbum perperam mutatum est. Debet citim csse, uocem non misit,quemadmodum antiquum continet exemplar. Porro saepe mitto pro emitto Liuius usurpat simplex pro composito. sicut & missa participium pro cm ista.
Si libere ac pudice uiuere licitum suisset. Lectio uetus:
Si libere ac pudica in uiuere.Forte scribendum Si libere ac pudicam uiuere licitum fuisset Et sequitur paulopost:Quia non ultri pudicaui mira fuerit. Illis quom enim filias,sorores coniuges esse. Liber a liquus habet,coniugesq; esse. Siccii caedis memoria reuocata. Scribendum est, ren uata. Porro quod hic est renouata, paulopost dixit redintegrata. Redintegrata, inquit, extemplo est omnibus memoria foedissimae potestatis. Quam qui noua fama de Verginia. Docet legendum codex uetustus, Ouam quem noua fama de uirgine adeo foede ad libidinem petita accenderat. Imminens in etiam potestati. Antiqua lectio,Imminensq; ct potestati opinor legendum Imminensq; ei potestati. Nam ipse postea tribunus plebis clectus est, & eam potestatem restitui populo summis uiribus urgebat. Sic libro sequente Liuius noster, interim Romae principes plebis iamdiu nequicquam, imminentes spei tur: Affirmante GDucilio. Scituros,quod sine restituta potestate. Codex uetustus
habet, sciturosq;. Malim legem,Scituros quam line rest.potiAut,sci turosq; quam fr. p. redigi in concordiam res nequeant. Vbi parum secessione moueamur. Manu scriptus codex habet,Vba parum secessione moueatur. Porro Liuius moueatur impersonaliter dixit. Paulopost legitur, Tum Valerius Horatiusq;. Item In castra accipiuntur, non, accipiuntur in castra.
Quippe liberatores haud dubie de motus initio &
exitu rei. In uolui ne ueteri legitur : Qus. lib. haud dubiae Scmotus initio cxitu rei. Nescio an Liuius scripserit: Quippe liberatores haud dubio motus, initio exitu rei. Absque copula &, nam codicis. maioris honoris. Ita enim legendum docebimus ad fidem uetusti
Assirmante Duellio. In exemplari Borbetomagensi legi-
44쪽
hanc De solet omittere.Infra legituΠAd impugnandos alios, n pugnandum. Convellunt in designa. Hoc uerbum obuium subinde est apud Livium.Sed hoc loco placet milii lectio uetus quae habet Conlacriunt inde signa. Est autem conuertere signa redeuntium. Sic libro octauo Et quum iam portis prima signi & pars agminis esset egressa, nuntio allato de clade Latinorum, quum conuersis signis retro in urbem rediretur. Porro offendit iam olim quosdam hoe uerbum. Vnde & in V maciensi codice ascriptum est in margine, convellunt. Quae lectio deinde in uulgatas istas editiones est re
Tum C. Sicinium progeniem eius,quem pri. Scripti
ra uetus habe progenies eius. Suspicor Liuium scriptille : Tum C. Siciniuin, progenie eius,hoc cst cx progenie eius.
Vt quod tribuni plebis iussissent, populus teneret.
Adulteratus scede locus est sic restituendus, Ut quod tributim plebes siue plebs iussisset, populum teneret. Codex Borbetomagensis habet plebis pro plebes,quae uox castigatori imposuit.Et est Populum teneret,pro populum astringeret. Venum irent. Scribendum uenum iret, ut referatur ad nominatiuum familia.
Sed eum qui deorum cuiquam nocuerit, id ad sacruIanciri. Depraiiata uerba sunt, nec magnopere succurrit nobis exemplar scriptum, quod sic habet: Sed cum qui deorum cuiquam nocuerit,id lacrum sanciri. In hoc tamen iuuat quod praepositionem ari postea uitis adiectam fississe. Ergo meam locutus autoritatem,non eam modo praepositionem expunge, ted & pronomen id,sic lcgens : Sed eum qui eorum cuiquam nocuerit, sacrum sanciri. Vnde uero pronomen id huc irrepserit, audi. Librarim aliquis extremam syllabam uerbi nocuerit, bis scripsit , hoc modo, nocueritiit. Alius castigare uolens, posterius it, in pronomen id
Noceri enim ei, cum hac lege non liceat. Et hic locut
prauatus est. Nam pro cum scribendum cui,hoc modo, Noceri enim ei,cui hac lege non liceat,subaudi noceri. Quae antea arbitrio consulum supprimebantur nuntiabantur.. In postremo uerbo tam crassum mendum cst , ut admodum demirer a nemine hactenus animaduorsum. Debet at tem esse,Supprimebantur uitiabanturq;. hoc est, corrumpebantur drprauabantur. V
45쪽
c ANNO T. I N III. LIB Cui plebem sine tribunis reliquissent,q.m.sp. crean
sent,i.ac.c. punirentur. Verba plurativi numeri hic comm tanti sunt in singularem ,hoc modo, Qui plebem sine tribunis rcl1quisset,quiq; magistratum sine prouocatione creasset, togo ac capite puniretur.Sic & prior lex senuit,Qui tribunis plebis dilib.m-dictb.Decemuiris nocuisset. Unius tantum criminis nisi te uindices. Admonet nos Iler uetustus scripsisse Liuium Vnius tantum criminis nisi iudicem tandices te ab libertate,&c.Nec uacat uocabulum iudicem,riam a nuit rem pro tribunali gestam.
In quam conspirasse decemviros criminati sun Scri
bendum,criminati sint. Clienti dono uindiciis dederit. Ablativus Vindicus si peruacaneus cst in editione Asulanica quae nunc lota est ad manum. Avunculum m. Miror cur hoc loco legatur Auumq; in v
Cum tanti uiri supplicio sua & plebi iam nimia li-
hertas uideretur.Corrige suamet plebi iam n.lib.uideretur.
Sed necessariorum Uirginii, & trium tribunorum
oreces audirent. Castiga, Sed neccssariorum Verginiae trium tribunorum preces audirent. Nam ipse pater erat, L.Icilius sipontus, Avunculus P.Numitorius. Infra est, Prozimus inuidiae. Et iterum, i
iam inde,tribunorum crant qui Xuirorum fuerant.
Cum & noua expiata sint decemvirorum suppliciis.
In arcs etypo Borbetomagensi legitur Et cum noua. Ego suspicor uerbi placet ultimari syllabam per incuriam librariis bis scriptam
noua ex lata sint decemuiroriun syppliciis.
Qeti aduersus coniunctos. Ex uolumine manu ri-
legendum apparet, M.Valerius Sicut & infra, Sed consule M.Va
-upri tamen lostiam fuit,L.Valerius.Item, Quod ibi sensit consul.Noti,consul sensit. Praeter equitantes,qui absterrent peditum acies. Sic
lege Praeterequitantesqs absterrent peditum acies,&c.
Id consilii animi in habiurus sum, quod uos militea inibi effeceritis. Nescio quis Eunc locum ausus sit interpolaro,
46쪽
quum in antiquo libro simpliciter legatur, Id consilii animiq; habiturus lum,quod uos milites geritis. Agite eum clamorem. Scribe, Agite dum clamorem qua lam in acie sublaturi estis tollite hi Sic infri, Agite dum ubi hie curiam circunsederetis. Item libro quinto, Recordamini azitedum ςX quo ex Hserunt. Corrige,Ex quo cesserant. Ib '' nm', nanes conlati .suspicor legendum connisi,quod incitationibus uulgatis cst connixi.
λ Orcum iam tum Apollinarem appellabant. Acci
latiuus Circum non est in codice manu scripto. Infra tantum est. Multa & caeteris semorib. p.c.essent dicta. Item inserius aliquanto, Iura plebis labefacta essent. Nam labefacere & labefieri dicimus non minus quam labefactare.
Nec deinde comitiorum causam habuit. Emenda,
Mec deinde comitiorum causa habuit subaudi concilium
o qui uot minus hodie. Video legi posse, Si quominus limine decem tribunos plebis iecerint,tum ut ii quos sibi collegas eo 1 inint,ud illi legitimi eadein lege tribuni plebei sint. Certe exemplar Vormaciens: liabetdi tum uti quos,non utique. Quare leae clum aut, si tum quos,aut,ut ii quos. Porro cooptas sint cito scriben- cum pro cooptauent, facile admittet doctissimus quisei.& milii pro hoc loco restituto gratiam habebit. Vsurpauit autem antiquitas cooptassint pro cooptarint. Cuius generis multa uerba adnotat xcitus,quemadmodum & nos indicauimus in castigationibusn stris,ui libellum Ciceronis de Senectute , emendantes Ennianum carmen, quo suum opus exorsus est Tullius, quod uulgo mendose legitur, O Tite si quid ego adiuto curangue levabo, quum ex uetustis codicibus scribendum sit: O' Tite si quid ego adiuuro coram ue levasso.
Deinde ne ipsi quidem. Ex uolumine notori colligo scriptum rutila, In primis parum proderat, dein ipsi quidem in
crant. Infra est, uastationem agrorum per contumeliam urbiost tant s.
Ergo si arma illa uiros habuissent. Syncera lectio, Erroia uiri arma illa habuissent. QQuo in statu sunt. Vetustus codex liabet,quo statu sunt.Item re fortuna domum auctior rediit. Arbitror uero posterius scilicet fortuna, prioris uocis cxpositionem ruisse. Nam res hic fortunam
47쪽
significat siue fortunas id est diuitias. I nsta est, A rina & bellum is
diabat. Item, Cum consules in concione pronuntiassent.
Annum se tertium de odiogesimum agere. In quibusdam exemplaribus legi,nonagesimum, sati s indicat inarginaria adnotatiucula in codice Borbetomagesi ox sequitur pro parte uiri
primae Decadis A nnotationes per Beatum Rhenanum.
Q Am anni principio. Vetus lectio,Anni nam principio, IN Lego, Anni nanq; principio. Et quemadmodum plebs gloriari posset. In manu
scripto uolumine legitur, Ut quemadmodum pl.g.p. Legi posset etiam Tum quemadmodum, p.g pColluuione gentium. Antiquus codex habet,conluvionem gentium. Sinere non fieri posse. Crasiissimum erratum est in editione A lulanicasscribendum, Finem non fieri posse Vt pauloante, Finem ergo non fieri,nec futuram. Insta est, arcessierim,quod idem
L deinde Tarquinium non modo Romanae. Vetus ibber duntaxat ob transpolitionem adverbii modo a uulgatis editi nibus euariat, L. deinde Tarquinium non R omanae modo, sed ne Italicae quidem gentis. Animaduertendum autem sic Liuium loqui solitum, unica tantum adhibita negatione, ut & libro primo primae Decadis, Regnare Romae aduenam inquit, non modo uicinae, sed ne Italicae quidem stirpis. Quem locum quidam addita negatione, castigare sitiat ausi. docent hoc uulgatae editiones. Aliquando duabus utitur negationibus, qui sermo frequentior est apud autores, ut infra:Tantum metum, inquit, uastitatis in urbe agrisq; fecit, ut non modo praedandi caula quisquam ex agro Romano non exiret, beruli ue inserendi memoria patribus aut plebi esset: sed ultro Fidena tes qui se primo aut oppido aut montibus aut muris tenuerant, populabundi descenderent in agrum Romanum. Mox est, ingenio, uirtute,absq; copula. Quis enim dubitat. Exemplar uetus non habet, enim, sed tantum quis dubitat. Ilcm,in aeternum urbe condita, in immensunt crescente.Absque copula,&,
Pessimo exemplo,cum summa iniuria plebis. Omipsus est ablativus publico in uulgatis editionibus, Petano cxemplo publico, cum summa iniuria plebis Λα
48쪽
. Aut insignior contumesia. Lege,aut insignitior columelia.Nain insignitus dicimus ab insigniendi uerbo. Cauent ne societur sanguis. Nescio quid sibi uesit caueat, quod est scriptum in exemplari Borbetomagenii.Quid si hoc mo- .no legas de distinguas,Ne adfinitatibus, ne propinquitatibus imoaisceamur cauent, anne societur sanguis Vt respiciat id quod sequitur: Id uos sub legis superbissimae uincula coniicitis, qua dirimatis, secietatem ciuileia .
Neque uestras filias sororesque etiam ei nubere stinendo e patribus. Non aliter in icripto codice legitur, nisi
Quam uidit tandem patres ut de connubio serretur
consensere. Verbum concessore in contextum relatum post consensere,fatis indicat, ueterem fortassis lectionem fuisse, patres ut de connubio ferretur concessere. Vt mox ope eorum. Scribendum.Vt mox opes eorum qui praeessent,ipsi honori ius maiestatemq; adiicerent.
Aduersus quos eo infestior. In uolumine scripto tantum legituriAduersus quos intestior. Praecinitim LPraecipitim iam die. Praecipitem diem uocat extremum diei.Sic Curtius praecipitem senectutein dixit. Alia undim abscisa. Hic abscisam dicit, quod sepra est incisa,Itaque spe incisa priusquam praedicta dies adesset, Appius sibi
Romanus consul Ardeae turbatas L Consul non est in
codice manu scripto. Pauloante uero dixit Romanus simpliciter, tibi subauditur consul. Et sequitur mox: Consul triumphans in urbe redit.Non gaudet autem eiusdem repetitione uerbi Livius.
Proculo Geganio Macrino. Non hic soluim,sed & alibi
sepe liber scriptus habet,Macc O.
Haud immeritam gratia &gloriam tulit, Scrib Haud
immeritam & gratiam & gloriam tulit. Confiteri cogendo frumentum. Oh asinum qui hic eo fiteri infulsit,quum sit legendum,profiteri. Id unum dignum tanto apparatu consilioru de cerutaminum, quod ingens exudadum esset, praenam fore. Si sic legamus oportebit, quod ingens referre ad praemium. Secus est si quuwertamine legat. , dd Cum
49쪽
ANNO T. IN I I I I. L I B. Cum appari tortu siti magistri equitu eum duceret
Accusativus cum non cst in scripto uolumine.Subauditur.
Splendore familiarum sustulisse animos: quod nefas
fuerit. Scribe,quo nefas fuerit. Adverbium est loci. Eilibre farris. In uolumine ueteri legitu bilibr libris farris. Diu locum expendenti uenit in mentem optimc legi posse, vilibus farris libris. Nam arbitror scriptum primo fuisse uilib. Et u litera mutata in b more librariorum,factum est bili, Alius deinde adiscit iis inducta dictione farris. Est autem non incommoda sententia, Spurium Melium cui tribunatus plebis magis optandius quam erandus fuerit,frumcntarium diuitcoa, talibus libris farris sperasse bertatem se ciuium suorum emisse.
Bonam conlaeta pretiis regni mercandi publica renatur. Libro primo huius Decada Vt contacta regia praeda spem ingrpetuum cum his pacis amitteret Mox cli Id aequimelium appe
Haud d ubii quin sex lectis. Antiqua lectio: Haud dubii
quin sex locis. A bello credo quod deinde gessit, appellatus. In a ehetypo Vormacienti legitur: A' bello credo quod deinde gestit, appellatum.Subauditur,cum esse. Infra est,quod simul ubi conspexit.
Confestim&ipsa hasta innixus se in pedes excipit.
Scribe:Confestim Sc ipse hasta innixus se in pedes cxcepit. A si irg. Nox est,Dictator legionibus fugatis. Paulo si praenominis litera reperi Fabio ascriptam,sed calamo recentiore.
In tentos deinde hosses in uallum , egressus dextra principali cum triariis repente invadit. Habet exemplar
Borbetomagense, principia. Venim extremae duae liter e in erasae scripturae locum suppositae uidentur. Supra scriptuin est, alias primcipali.Si ii t legere principia, intellige dictum appositive intentos hostes in uin ilum dextra principia,cum triariis repente invadit. Significat antem ualidiorem hostium partem aggressiim.nam hi principiorum nomine intelliguntur,ut exponit apud Terentium D natus,quo loco Thraso dici Hic cgo ero post principia. Liuius noster libro octauo huius Decadis docens, quo ordine solitus fierit componi Romanus exercitus, Robustior inde aetas , inquit, totiadem manipulorum quibus principibus est nomen. Quod si mauit uulgatam lectionem sequi,notum est,autore Festo,principalem castrorum portam nominatam, quod in eo loco sit, in quo principes ordines tendunt. Sed an duae suerint,dextra &ιinistra, scio quare
50쪽
non displicet ut legamus principia. Mox est,quae prima opima appellata. Item dux duci detraxit,non detraxeritInfra sequitur, Ita expugnandi.
Congratulatsone ac fauore. Malim quemadmodum h i', a V V0hini , in gratulatione ac fauore ingenti po- Nullum fuit. Antiqua lectio i Victoriae praemium quod petebatur ut plebeius crearetur, nullus suit. Omnes patritii creati sunt. Expone,nullus fuit.ccreatus. Appositive, Victoriae pnaemium nutilas fuit. Iamdiu nequicqua imminente spe maioris honoris. Scribe iamdiu nequicquam imminentes spei maioris honoris. Si e priore libro dixit de LIcilio: Imminensq; ei potestati. Ita nanque nos castigauimus. a
Ne cui album uestimentum addere petitionis causa
laceret. Exemplar scriptum habet: Nc cui albuin investimentum addere petitionis liceret causa. Sicut auicin a uestiendo uestinacia tum deducitur,ita ab inuestiendo, inuestimentum, quod supra alia uestem induitur. Hine candidatorum nomenclatura a candida ueste,quod hic uocat latinistime albu investimentu.Inuestiendi uerbo iureconsulti utuntur. Qui & inuestituram usurpant.
Utrinque obnixe obeditu dictatori est. Legendum:'trinque cnixe obeditum d.est. Consul nec animo defecit, nec concilio. Item, firmat. Et paulopost, insulpitium lcgatum praeficit Item, cutiquam uulgatae laudis. Insuper: Et Fabi is cum equitatu ampetum dederat. ICircumageti se ad dissonos clamores ac subitos tus multus, hostiundi vobiecerat uictorem pedite equietem m. A ntiqua lectio : Agentes ad distonos clamores ac fibitos circum tumultus. R scripserat aliquis in margine legontam alias, circi sentes.Posset igitur etiam legi, tagenti ad dissonos clamores ac subitos circu tumultus hosti.A ut, cogenti su ad disses ac sues circum tumultus hosti.Nam sequitur iam orbem uoluentes suos.
Hic perituri, inquit, uos telis hostium estis. ReponerHac praebiturianquit,uos telis hostium estis inae inulti3 Hac qua me progressum uideritis. Emenda,pn resiam. Ibi Posthumius ictus saxo. Scribe: Unus Posthumi iactus saxo, pertacto capite acie excessit. Sic de Publio Sextio hoe apsi, libro:Saxo ictus,inqui turba excedit. Infra est, tum abiici passim arma. r