In Titum Liuium annotationes per Beatum Rhenanum, & Sigismundum Gelenium

61쪽

c L A N N O T. IN V. LIB. plar habet: post hos Salluvii qui. Deinde habet non prope, sed peta

ter.Postremo duntaxat habet,circa Ticinum amnem poeninon. Vt satis liqueat uerbum petiere postea additum ab aliquo qui uoluerit sententiae corruptae iuccurrere. Ego dictioncm Poeni non quoque ex ueteri codice cradendam puto. Nam indubie parum peritus aliquis librarius pro dein boti,scripsit peninon.quod in arcnetypo soriasiis erat penivoli,u litera pro b posita. Mox uersum est in Apei ninum, &adiemim uerbum petiere,ut consisteret sententia.Quam sic lego: Post hos Salluvii, praeter antiquam gentem Lcuos Ligures incolentes circa Ticinum amnem. Dein Boii Lingonesq; transigressi.Subauditur uero uerbum: Post hos Salluvii.stranscendemiat alpes.Porro scio nominari Poenina iuga apud Tacitum, & uallem Poeninam quae uulgo Vallesia dicitur,in ueteri inscriptione.Sed lo-- cum hic ea uox non habet.

Cum multitudinem, tum formas hominum inusit

ias cernerent. Arridet uetus lectio,cum multitudinem eum se mas hominum inusitatas cernerent. Quod uero sequitur: Legati tres M. Fabii.uocabulum Tres non est in codice uetusto. Item est, Accipere uelletnon e accipere uelle. Insuper, Vt nuntirre domum possent.

Tribuni militum consulari potestate insequentem

annum crearentur. Scribe,in insequentem annum.

Cuius impatiens est gens. Repone: Cuius impotens est

gens.

EcrustuminIs montib. scribe:Qua flumen Allia Crustuminis montib.p.defluens alueo, haud multum infra uiam. Non, haud multo.Item paulopost: Ne circumueniri multitudine hostiust possent.No a multitudine.

Nec superesse quenquam. Antiqua lectio:Romani quum

pars maior ex acie Veios petistet quam Romam, nemo superesse quenquam praeter eos qui Romam res erant,crederent. Rogantium P uiros. Legendum : Rogitantiumq; uiros. Item:In arcem persecutae sunt.Insuper,serunt uia.Tametsi refraga te uetere lariptura. Item,Vt in fortunae pristinae.

Ne quis in dissipatos ex arce,aut Capitolio impetus

fieret. Repone Ne quae uis in dilsipatos ex arce,aut Capitolio impetus fieret.

Seu non omnibus delendi urbem libido erat. Huic

sententiae nihil deest. Sed quia manu scriptus codex habet delend. plane credo scriptum a Liuio litasse, delendi urbis libido erat. Nam huiusc

62쪽

PRI M AE DE CADIS.

hujusmodi constructio Gerundii in di doliis non est ignota Caritate aedium suarum. Vctus lectio, caritate sedum sit.

Non mentibus solum concipere. Vtcunque hic conse tiant, quum scripta, tum typis excusa uolumina, nisi nihil uideo, I gendum est. Non mentibus solum concidere,id cst, concidebant sed ne auribus quidem atque oculis satis constare poterant. Sie in fine decimi libri tertiae Decadis Asdrubal loquitur : Illo enim, inquit, uulnere concidimus. Infra debet esse, Nec ullum crat tempus. Item: Ad omnes aditus stationibus firmatis. Quod his exigua resistitur manu. Legendum: Ex arce pitolioq; his exigua resistitur manu. Infra.Prim noctis silentio. Melior iucundiorq: compositio est in uetusto uolumine: Primae talentio noctis.Item,Hetruscis ne etiam,a quibus bellum Gallicum in se auertissent, ludibrio esse clades suas

Ad id finendum C. Fabius, dorsum Gabino ritu

cinctus, sacra manibus gerens. Borbotomagense uolumen habet: Ad id faciendum, C. Fabius Dorsuo gabo cinctus lacra in nibus gerens.Diu me torsit hic locus,quem interpoliatum uidebam in uulgatis editionibus, quo nam pacto germanae lectioni restitu retur. Lego C.Fabius Dorsuo Gabino cinctu, sacra manibus gerens, cum de Capitolio descendisset.Porro cinctus substantiue pro uesti tu usurpatur. Describuntq; Gabiniura cinctum esse togam sic in ter gum reiectam ut una eius lacinia reuocata hominem cingat.Liuius noster libro octauo:Ipse incinctus. inquit, cinctu Gabino, armatus in equum insiliuit. Iam uides quid illis imposiacrit, qui ante me costigauerunt Livium. M. Fabii Dorsuonis fit mentio libro septimo his uerbis:Hos consides secuti sunt M.Fabius Dorsuo, Ser. Sulpitius

Camerinus.

Caeditius negare se commissi Deest particula quam addere debes, Et Caeditius negare se commissurum. Infra debet esset Lex curiata lata est Ac paulopost est,Victu suo fraudans. Tum uigiles eius loci, quos sesellerat ascendens hostis. Mendosa dictio est quos. Scribe, qua fefellerat asc.hostis,ut referatur ad praecedentes duos genitivos,nus loci. Ob nocturni periculi memoriam. Codex Vormaciei iis habet:Ab nocturni periculi memoriam. Logo, memoria. Sicq: dictum erit ab nocturni periculi memoria ut d re male gesta,& ab rebus secundis, S Quod hic mox sequitur, ab incendiis torrido. De quo loquendi modo supta admonuimus.

63쪽

A N N O T. IN VI. L I B. Et cum stationibus procederent. Mendosus Ioeus est.

Emenda: Et cum stationes procederent. Item, quacunq; pactione posset.Repone,possent.

Iussum v oc templum in Nova uia allocutio fieri.

Antiqua leotio: Iussumq; templum in noua ia locutio fieri. Lego: Iussumq; templum in Nova uia Locutio fieri. Videte quid inter nos ac maiores intersit. Scribe : nuidete quid int.Π.ac in intersit.Mox cst Lavinioq;. Qianta piacula committantur Incorrupta lectio Non

ne in mentem uenit,quantum piaculi committatur

Ex qua eas nihil unquam. Expunge pronomen eas,&stimbe: Ex qua nihil unquam,praexerquam urbs capta mouit.

Et Flamen peregre haebitando in singulas nocte ruantum sibi reicu p. piaculi contrahets Repone . Nntum

i reiq; p piaculi contrabet. Quia piget reaedificare. Antiqua exemplaria habe Quia piget edificare.sicut & mox dificare incensa piget.Insta est inu

teri,quam meae calamitatis. x N L r B R. V M s 1 T T V M Decassis primae Annotationes per Be tum Rhenanum.

TVm quod perrarae per eadem temporaliterae sum

ete. Habet uetus lactio: Tum quod paruae & rarae per eadem temp.lit.fuere.Dictio paruae multos offendit. Nam illam in altero exemplari quod nobis ex Vormacia communicauit Dii. Reisia dus a Rietpur primarii templi Decanus, uir pietate & eruditione iuxta spectabilis, quidam dispunxerat. In uulgatis editionibus ubdes in perrarae commutatum,&,copula sublata. Atqui sciendum ibquando. literas inscriptionem apud Liuium significare, ut quum insta dicit : Tabulaq; sub eo fixa monumentum rerum gestarum his ferme incisa literis,id est, hoc epigrammate. Proinde hic cumque intellige, paruas & raras per eadem tempora fuisse literas, noeest, breues inscriptiones modo,quae non satis rem explicarent,rasq; fuisse raras.Infra est talum,posteriore clade Alliensein appellarunia Et mox in altero exemptat manu scripto legitur, insignemq; rei nulli publice priuatimq; agendae fecerunt.

Nec nisi antequam omnia praeripiant. Et hic scribe dum praecipiant, id est, prius capiant. De quo uerbo lupra quoquziemel

64쪽

semel atque iterum admonuimus. Et eandem exhaustam impensis. Hic forie miraris aliquid desiderari.Itaque scito sermonem clegantistimum Livii uiti - tumefle. Reponendum iuxta fidem archetypi Borbetomazensistat eodem inhaustam impensis.Eodem subaliditur aedificado nam praecedit, propter aedificandi curam.Id quod non uidit is qui locum deprauauit. Porro non est tam inops uerborum Liuius, ut amphibologiam committat, quum dubium sit quid accusativus eandem referat, plebem ne an curam. Infra est in altero codicer Tro-

mcntina.

Iuventutem summisisse ad id bellum. Antiqua lectio

Iuventutem suam misisse ad id bellum. Collegam facimus. Emenda: Collegae facimus. Vt sit sensus Te Sergi Corneli, praesidem huius publici consilii, custodem religionum, comitiorum, legum, rerum omnium urbanarum, ceto &collegae mei,de quibus toties iam dicitum est facimus.

Sed turba hostium & iuga impediebatur. Scribe: sed

turba hostium & fuga impediebat. Moenibus Satricis se includunt. Non contemnendum erratum est. Lege Moenibus Satrici se includunt. Ne tanquam Veios oppugnatus in opere longin quo sese tererent. Nec hic mediocris lapsus. Restitue : Ne tan quam Veios oppugnantes in op.l.st. Ex parte altera interceptis itineribus. Emacula locuscribens, interceptis Itineribus. Sic obsepire iter dixit libro nono: Haec,inquit,plebi ad curules magistratus iter obsepsit. Moenia egredi iubet. Legendum adgredi iubet. Infra est in

antiquo uolumine,L.Papyrio Cursore II. trib.conspOt.Item mox bellum ab Volscis.

Furio recuperari patria non potuerit. Scribe a

M.Furio recuperari patria non potuerit.

Alliciendo ad se plebeiam auram. Adulteratus indubie

locus est. Habet lectio uetus:Alliciendo ad se plebem iam auram. Lego & distinguo sic, Criminando patres, alliciendo ad te plebem. Iam aura,non consilio ferri.Significat aura aspirantem uulgi fauorem,proinde elegantissime dictum est,iam aura, non consilio ferri hoc est,ferebatur. γAssidue bella cum Volscis gesta Sincerior & antiqua lectio 'Assidua bella cum Volscis gesta. Siqui dicuatest eorum in laturum uident. Scribe,si-e e quid

65쪽

quid dii uatoq; eorum in fit.

Sed obnoxios uos stabili gradu impetum hostium

excipere. O pudendum lapsuin. R epone : Sta obnixos uos stabili gradu imp.h.ex. Ab obnitendo.Sic libro septimo: Stan inquit, obnixi Samnites. Tum terrorem equestre occupatis alio labore inseri Pro labore scribe pavore.Sonius est:Tcrritos adhuc ter e. Et fluctuanti similis erat. Non est absurda manu strini eodicis lectio quae habet, Et stultilantis similis acies erat.Nam cum genitivo constructum similiis, ad inores refertur, autore Donato. Nox ubi legitur. Dein postquam cadentibus primis, iam ad se quisque peruenturam caedem cernebat, uideo diuersam lectionem in ueteri uolumine suisse, nempe credebat. Et additum, Alibi cem

nebat. ν

Illi se deuouere corporis uitaem ac Lang.q.f. Proninmen se expungi debet.Nam mox praecedit, Ab illo se habere. Quod hic subauditur. Addita alia commodioris ad omnia turbanda comsilii rea. Foede uitiatus locus est.scribe: Addita alia commotioris ad omnia turbanda consilii res. Et conuenit hoc uocabulum stablionem molienti.

Sive quod &ipse in parte praedae sis. Recte habet uolp-

men sorbetomagente: Sive ut & ipse in parte praedae sis. Nec erat opus mutare. Porro & ipse M. Manlius e patribus unus erat. infra est: Quin eam diducitis. Est autem diducere,in diuerses partes dWcere.Quod uerbi hic locum habet.

Oblatae 13 uani surti inuidiae Sic hic dicit oblata inuidia,' quemadmodum Tcrentius uitium oblatu,stuprum oblatuni, & i cendium oblatu, ac oblatam mortem Cicero. Quae omnia per uim ct inuictis fasti intelliguntur. Elegantis ima locutio est.

Et iam magis insignis& sordibus & sacie eorum

turba Manliana erat. Prius &,in exemplari ueteri distanctu est. Ut sit sensus in ignis sordibus S ,id est,facie reorum. Tot nunc aduersus unum hostes eritis. Scribendum, aduersus unum hostem critis. In tot subauditur clientes, uel simile quippiam puta milites seu uiri. Infra est, fatis planum. Ab accusatoribus obieeta sunt reo. scribe obiecta ist

Ad hoc seruatos ex hostibus ciues produxit. suspicor uerbinn produxit ab exponente postea additum. Quod tamens haud

66쪽

PRIMAE DE CADI s. e

st audiri potest aptius quam uerbum protu Iiisset, quod inanimatis rebus conuenit. Alioqui melius legatur prodi isse cohaerente oratione. Quod uero sequitur, precatum. esse, aut subaudiendu aliud Merbum, puto aiunt siue serunt,aut scribendum precatusq;. Extra portam frumentariam. Sincera ac uetus lecti ossi tra portam Flumentanam. Sunt qui duumviros. Ex uoluminibus manu scriptis antis quius habet & emendatius, Sunt qui per duumviros. Quare sic lego ct distinguo: Sunt qui per duumviros, qui de perduellione anquirerent creatos,autores sint damnatum. Tribuni de Saxo Tarpeio deiecerunt.Sensas est Livii, Quidam dicunt damnatum ab ipso populo,quidam a Duumviris. Hoc ueris constat, quod tribuni illum de saxo Tarpeio deiecerint.Insta est in sinceriore codice,M. Furiu

Comitii scv iurare parato in uerba excusandae ualestudinis solitae consensus populi restiterat. In antiquis libris legitur veletudini. Conticio scripssse Liuiuin, in uerba excise Fndae ualetudini solita. Id est,quibus solebat exculari ualetudo periuramentuna. rQuibus solis consideret. Antiqua lecti o,quibus solis comsiderent. Subaudi, hostes ipsi. Infra est, cum aetate & ingenio tum multi Item, rapere sit lolitus. Rursum, cium uitae satis, tum gloriae. Item sensit ergo euentus uirtutis Cnixae opem.

Et Volsci qua modo simulato metu cessarant, eunt in ueram Iugam effusi. Nendum hic est plane pudendii Nam ea adverbium quispiam in uerbum eunt mutavit, ignorans adue bialiter ea dici sicut & eadem, ad referri ad qua. Proinde sic scribe distinMe sententiam : Et Volsci qua modo simulato metu cesserant, ca in uerain fugam effusi. magna pars & in ipla re tamine , dc post in fuga caesi. Infra est: Cum in exercitu, tum

Romae.

Non praeripiam gratiam publici beneficii. scribe:

Non praecapiam. Quod uerbum Liuio peculiare esse multis iam lo

cis monuimus.

Nisi quado et uobis prola uobis arma acceperimus. Repone: Nisi siquando. Interim trib.plebis fama Ipsa irritaverat. Castiga,fama G ipta irritaverat. Infra debet eue:Satis stire eum esse.

67쪽

xs ANNO T. IN VII. LIB.

primae Decadis Annotationes Sigis.Gelonii.

OVae exodia postea appellata. Vetusti codices: Quae

.inde exodia.

L. Manlius perinde aerei gerendς, ac non soluendae religionis gratia creatus esset. Melius antiqua lectio,Peri de ac reipublicae gerendae, ac non soluendae religione g. c.e. Quadragenariae v . cohortes ecta robora uiroruscribuntur. Legendum, quadringenariae,attestantibus prisci ch radieris codicibus.

Speculatores paucos fugae trepidationish; Gallorii.

Exemplaria Germanica lane perquam uetusta, quorum fidem atq; autoritatem libenter sequimur, habent spectatores non specul

tores.

Lentius id aliquantum bellum, quam parti utrique

Placebat,suit. Lege,aliquanto.

Qua foeditate supplicii aliquanto ignominia P. R.

insignior fuit. Insignitior fuit, habet antiqua scriptura, consentientibus inter se archetypis. Quod cum Tarquiniensibus iuuentus eorum mili tauerat. Lege: Quod εἰ cum Tari ut fit geminata coniunctio α.Paulopost in acie operam nauaturos,non in aciem. Ac mox post haec uerba emancipandoq; filiu fraudem legi fecisset: non admoduapte cohaerebant loquentia, nempe haec: prohibitum deinceps per tribunos pi leges in castris ferri.nec dubium est per inscitia scribae e margine in contextum transsata. Paulopoth. Etiam dietaturam in promiscuo esse. Lege addendo: Etiam di turam iam in proni. esse quemadmodum habent manu scripta exemplaria. Et mox . populatores agrorum uagos palantes oppressit absque coniunctione. Et proxime sequenti uersu: ex agro Ro. addita pra Positione ex.Rursus in sequenti uersu:

Nec per dilatatorem plebeium, nec per Popiliu conclsulem. Melius uetus lectio: nec per consulem, ut plebeium utroq; resera tam ad C o S. quam ad dictatorem. Popilium primo aliquis inter lineas adscripsit, explanandi causa: deinde in contextu ea uox, ut saepius fit,irrepsit. Postremo uicita perseuerantia c o s s. plebe ed dolor erupit. Sincera lectio: uictae perleverantia consulum plebis. Pau- Iopost. Nec

68쪽

PRIMAE DEC Ana L .- - ς sme patricios ambos consules. Vetusti codices & hie de alibi constanter habent ambo in accusativo quoq; caci, ut sit κατ' - μήν uox indeclinabilis , quemadmodum Graecis ἄμφω.Graitius est quod aliquantopost sequitur. V t Romanos florentes ea sui misericordia caperet, .

qu e rebus afflictis quondam populi Rom. cepisset.

Ardelio nescio quis non assecutus citis uocis elegantiam, rebus affectis mutauit in assiictis. Post aliquot uersus:

ti meriti aequitate curam sunt. Ii redundM. Mox: . Sulpitius Peticus S I Quintius Poenus. quidam Goelonem cognomen Quintio adiiciunt. Vetus lectio:

liu iam Caesonem, alii Caium, cognomen Quintio adiiciunt, ut intelligamus triplicem uarietatem, quibusdam hunc Titum Caesonem aliis aliis Caium appellantibus. Porro cognomen eo maluit dicere quam praenomen, ut opinor, quod praenoinen non temere alibi quam in Gramalicorum scriptis reperiatur, & pro Potito in manu scriptis perpetuo Peticus legitur,duntaxat in Sulpitia gente, . nec dubito quin rectius. nam Potitora familia Valeriae gentis est Eiun qui mutauit,offendebat uox non intellecta: atqui cade ratione mutanda essent non pauca alia in hoc genere uocabula, quorum nemo cst hodie qui significtitionem dicere queat, cu passim apud Livium aliosq; historicos occurrant. Sequitur: Cuius lentae tabis senio. Lege addcndo, lentae uelut tabis, dc sic legitur in uetustis ac emendatis codicibus.

Cum ipsa cunctatio & in his animos minuisset, Mauxillet hosti. In redundat.Mox pro materi,uetus habet mat ri,& aliquanto post pro mulitantes,mussantes.

Imperare duumviris ut libros Sibyllinos inspice

rense Legendum decemviris. Paulomst: ab aedilibus dicta dies ellet non dictae essent. Cum robore iuuentutis suae occiso. Acciso est in arcti

Upi non occiso.

Agros delubra deum, humat iu omnia. Lege addendo.diurna humanaq; omnia. Mox, Luxuria superbiaq; clarus, non potentiaq;. Superbiae Campanorum crebra mentio fit apud Latinos si ab tor .

In ualsem insimam dimitteret agmen. Scribo dimitteret ' cundem lapidem dc alibi non semel nia prior int seribae. Nec tu mihi plus qu m unius legionis principes hasitatos dederis. Antiqua ieraptura: Ne tu mihi plus quam uniusce 3 legion

69쪽

Ieg;onis frincipes hastatosq; dederis. Paulo st: Ad subducenduin

Samnites dum huc illucis signa uertunt , utrimque

rei omissa occasione, nem consequi. Vctusti codices. Samiare; dum huc illuc signa uertunt. absque coniunctione. dc inlatu habent pro consequi. - . .

Singulis bobus biniso tunicis donati. Illic legitur:BΘnisq; priuis tunicis. de proxime sequenti uersii coronam obiicialem, quod nihil erat necesse mutare in obsidionalem.

Suessanorum s auditae legationes,precantibus datu.

Lesendum Precantibusq; datum. Paulopost alios grai s tarn aetate esse. esse redundat.

Per speciem militariu usuum magna pars ablegare.

Lege addendo: Per speciem etiam militarium usuum, cum alii alio mittetentur,ablegati. atici fantur manu scripti codices.

Quem autem ab domo posse acciri. Ab Roma,illic isgitur, non ab domo. Aliquanto post, Aut ubi restitaret,no restaret. Ut mihi de uobis concordiae partam gloriam. Partae non partam legentum. Non multo post: A c si cui genusinon gens. Qui maxime suis militibus placeret. Sincera icctio: Qui maxime uobiς luis m: litibus paroerct. Sed id propter P. Salonium. Sed redundat. proxime fi quenti uersu melius in uetustis codicibus legitur primi pili, quam in uulgatis editionibus primipilum, ,

verunt COSS. Lege creauit: uidelicet posterior interrex Fabius Sequenti uersi est In Italiam, cum praepositioiae, contra quam

' si Gesaltuis use kercitus iis est. Vetus lectio, si socialiς

illis exercitiis is est. Paulo post , C C. annorum morem iolucrem , non soluerimu . Sed hoc levium,quam quod mox praepositio intercidit usi conscicinia uitiam cum uetorcs codiccs andacent scriptilla Liuium, nisi a conscientia uirium.'Rutius: Ego i pie aud ente non P.R. lcge addendo, en cgo ipse. Ac mox,Iure gentium tutus mPe- . retur,non iur.gen loq- nSenatus pat tem aequam ex utram parte esse. Melius

70쪽

laetus,ex utraque gente.

Haeccine foedera Tullus Rom. rex cu Albanis patriistius uestris Latini,hcc L.Tarquinius uobiscum postea

foedera sectis inoriam attinebat hic repetere hanc uoce, Cedor Species uiri maioris , quam humano habitu. Maior hic ituuria quam pro numero liturarum, clegantissimo scriptori facta est. Extat in manu scriptis sincera lectio, maioris quam proliv. ha. Placuit ad averruncanda deum iram ut fisinas caedi- Et hic mutatam Livii linguam, indicant ridem codices ubi legitur,anerruncandae deum irae. Aliquanto post habent,spatio quod uacui interiacebat campi non patui campi. Ignarus fati futuri, quae laus an poena merita esset. Malui sequi ueterein lectionei nempe sic, ignarus facti futuriq;, lausa, poena merita osset. Scribebantur hae quatuor serὸ legiones. Lege,scribebantur autem Ili r. Mox, Tum nec uexilla, tum redundat.& quod paulopost tequitur, haud procul a radicibus Vesuuii, rectius in m nu scriptis legitur, traud procul radicibus. Item aliquanto post, sanusq; par morti,inctius quam compar.

Quem uelit ex legione Romana scriptum ciuem.

. Nec nic crat cur lcripta in scriptum mutaretur.

Affirmando communem fore Martem belli. Antia

quior ac dubio procul sincerior lectio habet, comunem uere Martem. Non hoc solum loco ex lectione Liuiana apparet, communis Mars aeque ibisse celebratum R omanis,ac Graecis illud Isis e in.ῆGSumptum est autem cx Homerico uersu, L uὸς χνοάλιγ ηπι πω IIαν dux Ial κ .

Bina in Latio iugera. Latino L. & subintellige agro. Nam mox loquitur, terna in Falerno. Paulopost. Pecuniis poenam pro cuiusui merito persolutis. Quis non uideat rectius legi,praemiis poenam Pedani eodem iure quo Lanuvini ciuitatem ad epis.

Non admodum dile repat, quantiam ad lentum attinet,uctus scripz ra: eodem iure quo Lanuuini in ciuitatem accepti.

Sed priusquam coss. ab urbe ius1erat enim senastus delendi Auruncos exercitu educerent,iama asteratur Auruncos oppidum deseruiis e. Vctus lactio, Sed

priuiquam C O s s. ao urbe iullerat enim senatus defendeuia Auruncos exercitum educerent, fama affertur Auruncos metu ops