장음표시 사용
171쪽
rs ELEMENTOR. ΜΕΤΑ ΡΗ.thor autem Deciminis ratiocinandi sa) Spinonae diabPulus, contendit, nos ejus viri mentem minime hac in parte, ut in plerisque aliis, assequi. Sed non video quid esse possit implicitum N Obscurum in hac doctrina, ex- sensionem mundanam attributum esse Dei; hujus vero extensionis modi alionis esse corpora, idest, s nam quo alio sensu intelligas λὶ corpora eis e immensae illius eκ tensionis Portiones. Quum vera haec faciat mutabilia, qui illam immutabilem habere potestὸ Μutabilis autem si sit, qui sempiterni Entis attributum λ Uide quae diximus in se cunda parte Schol. Prop. X. XVI. Necessarium existentiae & essentiae esse debet infinite perfectum, id est omnes possibiles persectiones habere: & infinite persectum habere existentiam &es.sentiam necessariam.
D. Si est, potest ulterius perfici papbilitate intris.
seca, ur patet: mutari ergo potest: est aut immutabi se prop. r . ergo infinite persectum, & nedum insensive, sed extensive quoque: quod erat primum. Secundum vero demonstratione non indiget. Quis enim intelleκerit ens infinite perfectum, aut mutabile, aut
sactum λXVII. Omnia contingentia sunt mutabilia , & vicissim. D. Contingentia nequeunt esse infinite persecta s prop. 33. nec in se habere plenam rationem sufficientem exissentiae ac essentiae: quae vero talia sunt, mutabilia sunt, quod primum. Deinde mutabilia nequeunt esse necessaria , seu in se habere plenam sui rationem existentias
a) Pal. θ seqq. Sed hoc eodem loci agnoscit K selerus Spinoet postliones esse obseurissimas, o duris
mas. Ipse autem ita interpreta r , in valde vereor ut v v mortalium sis probaturus . Ait enim res particulares diari a is noxa Dei modificationes, quod non eo rebenda.
sur conceptu primario, quo substantia, ides, Deus, seus cunuario, ct qui a primario pendeas ; ct is primario quasi inaudi etur , quod proprium es modi. Ita b uν
172쪽
PARs PRIOR. 13ssenti & essentiae sussicientem sprop. I . quod vero necessarium non est, id contingens est prop. II. Schol. Consentiunt hac in re Pnilosophi omnes; neclum Gentiles, sed Christiani vel maximo. Quamobrem Plato
in Timeo Patrem atque Opincem avunci Deos minores
hunc in modum alloquentem insert. Dii Deorum sa), quorum opifex ego, o Pater sum, hic atrendite. Que ante facta sunt , me volente indissolubilia Iunt: omnestquiadem quod vinisum es , solvi potest...... quapropter qhia generati estis , immortales quidem O indissolubiles omnino
non estis. Nec tamen unquam dissolvemini, nee mortis farum subibitis , nam moluntas mea majus praestantiusque -- is o vinculum ad vitae custodiam quam nexus ilis, qui bus estis . tum quum gignebamini , collegati. Eodem m do ratiocinantur Patres ferme omnes veteris Ecclesiae Christianae, dum Angelos non natura sua , sed voluntate Dei Patris: esse immortales docent: quod quisquis initium babet, b desinerς suapte na ura potes, inquit , Damascenus sb). Sed inquiunt, substantiae simplices sunt indissolubiles. Respondent, indissolubiles quidem
esse spectatis naturae viribus, non suapte natura et Nam quum suapte natura, ut ii cum melioribus Philosophis Putant, compositae sint Μeta physicos ex re aliqua seu subjecto dc vi activa, non est necessarium absolute , ut vis activa rei illi simplice conveniat, sed hypothetice tantum, posito scilicet quod ita Deus velit. Pra terea vires creatae etiam substantiales finitae sunt; pe Petuo ergo suapte natura conservari nequeunt: itaque a Deo
tari inter doctos video. Singularis es Mossemus tentia, esse illos sellas , ex quarum activitate animantia , quae sunt in Tellure, genita cum Irantiis crediderit Plato; Has vero, ut Tellurem cum is ere, Aqua, iiidem Diti s eundum Platonem , 3ignere homines. Vide observata ab eo ad capus A. risumas. intellin. f. I . not. r. Nimis ea allegorica haec interprefatio.
173쪽
a Deo rerum omnium opifice ut sunt, ita conservat tur, quousque conservantur. Atque in his praecipua conservatio quaedam est continuata ereatio. - XVIII. Ens aeternum' est ens simplicissimum. D. Ens aeternum est necessarium existentiae def& essentiae prop. I . in idest immutabile: omne aut ura compositum natura sua mutabile est, ut patet et aeternum ergo compositum esse' nequit, adeoque simplicissimum est.
Schol. Potuit etiam ita demonstrari, quod simplicia&componentia natura sua priora sint compositis, di aeternum , utpote in dipendens , nihil prius natura habeat is Agnovit illam rationem Lucretius: is enim negat atomos potitiise ab aeterno existe e , si compositi fuissent. Nam quoniam fraglii natura Haedua ι sant, i Discrepat aeternum tempus potiasse moere 'Innumfra sertas plagis vexata per aevum' a XIX. Eκ istunt contingentia. D. Omilia hujus viii versi entia aut non sunt infinite perfecta, aut corporea sunt & mutabilia, ut patet ;ergo conr ngentia pro p. I7. 26. I s. Scbes. Ne Spin a quidem id negaverit, qui diserte scribit hominis essentiam non inmolvere necessariam exissensiam b), nempe homines esse entia contingentia. Plato vero se) haec omnia universi entia non entia potius appellanda putat 'ac umbras entium r est enim illi ensidem quod aeternum, & immutabile: ejus autem generis in Platonica schola sunt Deus, ideae: idearum mundus umbra quaedam & vestigium. Quod emphaticos dictum accipere debemus, ut intelligamus , mutabilia esse haec, non eodem semper habitu, neque modo eon stantia, quorum non scientiam , sed opinionem per sim
sus habeamus. Sic autem ad rem nostram accomodate TQ tiocinatur in Timeo .. Universum cernitur , tangiturq- ,
cy' corpus habete omnia vero huiusmsai sensus movent a quin sensus moraerit opinione per sesum percipiuntuκ nam secundum Platonem scientia est tantum essentiarum .
174쪽
. PARI PRIOR. 117 id est idearum aeternarum): hie vero talia esse constat , ut gignantur , O genita sint. XX. EHistit iubstantia aeterna & incorporea. D. Existun t Contingenti a s pro p. 18. ; ergo & necessarium aliquod pro p. i3.ὶ & quidem nec uni exilient ae , ted etiam essentiae pro p. I . ): id vero e1l samplicissititium
Prop. 17. adeoque incorporeum: existit ergo eris se internum & incorporeum: quum autem id a nullo pen Cere possit intrinsecus des et I.); est vera iubstantia ex de Laa.ὶ . Existit ergo subitanti aeterna dc incorporea. Schol. Atque haec est facilior s ecumorque via asterendi substantias incorporeas , quam longissima illa & incerta ex existentia spatii alicujus incorpore i , quam pressit Henricus Morus in Enchiridio . Hac autem re se inel dercon-mata , omnino Atheismus , Pantheismus, atque Μate xta ijsimus obvertuntur, & quidem funditus ac radicItus . Naterialismi enim hoe caput est, substantias incorporeas
exi itere non posse. Hinc Hobbestas in Leviathane, Acin Dialogo, qui appendix est ad Leviathan, Deum cor-POreum facit, eo argumento, quod quae eorpore des seruuntur , omnino non sunt. Eodem modo & Tolandus substantias incorporeas phantasmata esse , & fabulas contendit. Spinoeta vero celeberrimo illo atque stabili cogi- tationis & extensionis connubio sunstantia omnino incorporeas & ipse subitulit. Quum autem, ut paullo post ostendemus , substantia nequeat esse nisi simplex : sequitur, Atheos istos omnes omnino substantias abstulisse. Tantum in Μ et a physicis proseceranti
XXI. ContinVntia nequeunt esse attributa , aut par tes , aut modi lubstantiae aeternae & incorpores .
D. Est enim illa substantia simplicissima sprop. 18.
di immutabilis prop. is. contingentia vero mutabilia prop. I7. Praeterea substantia ilia est infinita perfecta prop. Iὸ. contingentia non item. Ex quo sequitur, partes Mundi, quae entia sunt contingentia έ pro p. I9.j haberi non posse pro partibus Dei, ut putant Spinogadi Tolandus.
Abol. Spinoga statuit, Quicquid est, in Deo es a .
175쪽
Ε te ΜgNTOR. METAssu. Quum autem vocaverit accidens, quicquid in alto est αὶ, deduxit omnia quae existunt, esse vel attributa rvet n. dificationes Dei , seu substantiae aeternae. Id etiam arripuit Tolandus, qui scilieet, Mundam auit naturam rerum esse solum nun en , neque genitum , neque in seritur em sh . Quod plinianum est. XXII. Praeter substantiam aeternam existune alia substantiae factae. D. Exissunt contingenisa ptop. 1A. , eaque attributa , neque partes, neque modi sunt substantiae 2- ternae pro . 11. . Quum autem attributa aut modi existere nequeant sime propria substantia s des. ΣΕ. & I . ζsequitur aut contingentia istaee esse substantias, & quidem factas aut attribota & modos substantiae alicujus factae oscθοι Plures hinc spinorae propositiones radicitos con
olluntur. primurn propositio'. partis psima , quae ita coneepta est , ana subsantia pro ei ab aliae Y eumr . elissidem partis, qὀar sese tabet, praefer Deu- nulla dari, neque eomeri potes substan tiar tam qnoquet.
aliae Ioeis suis commodius mediora se γ t
- XXIIL Substanti κ neqaii esse nisi simplex. D. Substantia a nulla re intrinsere pendere debet defiat. )r Composita vero intrinsecus pendent a m mnentibusὸ ne paret; substantiae ergo nequir esse eomposita physicos, adeoque omnis subsanetae simplex est. Sichol. Egrepte id observatum primum platoni, sine aliis , nuner vero demonstratum molfio. Ex quo patet corpora non posse apud philosophum proprie substantiis appellari, sed apud voItne tantum . Corpora et o vel sunt aggregata eae sit ,plicibus substantiis ut olim pycta goras & Meretius, num vero Lei ieios & vvolfius p tant licer initeretio ire eo differant, quoKhas substanin
substit Mi P est extenso simplex incorporea ut sulpie tui est Lokius Qua de re si nihil adhue mortalibne
176쪽
principia corporum ignorari . Quibus ignoraris necessσ, est , ut Scientiae , quae universum hoc attingunt , om nes bona sui parte incertae sunt dc dubiae. XXIV. Substantia contingentium nequit esse una. tD. omnis substantia est simplex sprop. 23. adeoque indivisibilis: contingentia autem alia ab aliis dividuntur & separantur , ut patet eorum igitur substantia
Hinc patet corpora constare ex innumerabilibus subit xiis simplieibus , quod ut attente observetur, roma
De Relatione , deque substantiarum origine erindefructibilitate . v. Elatio nihis realis persectionis enti addit.
Iationes. Relationum autem numero aucto , aut diminuto ex mutatione earum rerum , quibuscum relati
nes sunt, nihil niutatur in re ipsa, in qua, relationes spectamus. Hinc intelligitur, qui fiat, ut Deus novas
semper relationes eum creaturis aequirat, aut amittat, nec tamen mutet is . ί
XXVI. Nequeune entia inita redimngui sela reIatione. D. Nam ea realiter distinguuntur, qui. separatini in telligi,& esset possunt def. 36. add. Seholo) N id autem efficerct nequie sola reistio , quippe quae nihiI realis perfectionis retr addit prop. 33 7 i XXVII. Est impossibile intrinfremis, attributa aut mindos existere sine substantiao x o- D. Impossitate intrinsecum est, quo d pugnantia complectitur def. s. r attribὐκ autem di iniaos existere sine substantia contraria eo sectitur e nempe de essentia attritani re modi est ue a subnantia i ntrinsecus pendeat des ac di a x. , si vero sine substantia existerent, a nullo intrinsecus penderent; ergo simul intrinsecus mderent, dc non pender*nt ab alio, quae sunt pugnam eia:
177쪽
modos sinexso E LE MENTOR. ΜΕ TAPH. tia r est gitur impossibile intrinsecum ,
Sctu. Hinc patet, fieri nulla potentia posse, ut exi-- sat motus sine re, quae moveatur, figura sine extensi ne, extentio sine Ie cujus est modus, actio sine primcipio activo, & quae sunt his similia. Μagni est usus in Physica & Metaphysica axioma istud. XXVIII. Non est impossibile unam substantiam pr duci ab alia. D. Praeter substantiam aeternam existit alia substantia prop. 21. 3: ea autem nequit emo iacta et inihi- Io prop. 3. . Neque ex eo quod substantia non est , uti patet; ergo a substantia. Quoniani ergo datur sab- sancta ab alia substantia facta, non repugn t substantiam a substantia fieri. Sebol. Evertitur hae propositione aliud caput Spino-gi tali, quod hac Spinoaae propositione continetur, Ana substantia nequit produci ab alia ca . Demonstratio, qua inoxa , sic se habet . . ,rι bὶ Ariorna. Quae nihil eommane ictim se invicem habent , etiam per se inricem intelligi non po=sunt , sise concep - conceptum alterius non involvit . Duae substantiae diversa attribuia ha- se Labent. commune. Patet secundum
3. In rerum natura nos possunt dari duae aut plures
substantiae rivi m attributi su). Q
Nam quum attribu n intrinsece pendeae a substantia eadem attributa, eandem,abent substantiam. Duae ergo substantiae ejusdόm attributi eadem sunt substantia. . Quae res nihil commune inter se habent, earmo una alterius causa esse non potest φ . . o. Nam una in se alteram intelligere non potest ex n. Praeterea nemo dEt, quod n4 n habet . , . . s. Una substantia nequit produci ab alia.
178쪽
ΡARs PRIOR. IgrD. Nam non dantur duae substantiae ejusdem attribu 3), duae ergo substantiae nihil inter se habent commnis I); una ergo ab altera produci nequit ).
Ea autem tantum probat, unam substantiam nposse ab alia produci per emanationem essentialem , inquiunt, quod ultro concedimus; non vero nulla superesse rationem , qua una substantia ab alia producatur. Probare praeterea conatur nos non intelligere ,
qua ratione substantia facta comprehendatur, seu concipiatur ab aeterno, quod etiamsi verum esset, ut est fassum, id probaret breVitatem mentis , non autem demonstraret', non posse unam substantiam ab alia intelligi & creari. Iam quum haec, ut vocat, demonstratio,eo nitatur axiomate , in rerum natura non possunt dari duae aut plures
substantiae ejusdem attributi. Baelius in Dict. Art. Spi-noga Rem arque P. paucis ejus falsiitatem ostendit. Est; inquit, Spinoetae Achilles, totiusque Spinoet ui aediscit fundamentum: idem tamen adeo perridiculum sophisma , ut pudeat Logicae tirones eo capi. Quicumque Philosophiae rudimenta tradunt inter prima praecepta suos docent, quid haec sibi velint, genus , spectes , individuum: his autem eota Spinoetistica moles Di potest. Distinguo: non possunt dari plures substantiae ejusdem numero naturae sive attributi, concedo: non possunt dari plures substantiae ejusdem species naturae sive attributi, nego. Gid ad haec is noeta ' Nam b in suis modificationibus ea doctrina συθ utatur necesse es. Immo, ut ipse philosophatur, mo- in Dationem mundanorum species una; ejus speciei Socrates individuum. Erit ne Spinoeta, er Spinoetae Sicaritis unus hujus speciei modus λ Si duae substantiae ejusdem attributi esse nequeunt, ut proinde necesse sit iaciam esse rerum omnium substantiam, ne duo quidem modi idem attributum habere possunt, ac proinde, si eicis argumentatio quidquam concludit , cum rerum Daciara pugnabit, plures esse ejusdem substantiae modos. Una ergo est mundana substantia , una ac eadem semper ejus modificatio. Ne tu beatus, qui quadrata rotundis mutast
179쪽
ιμ. Sed & haec eum tota Dei ae Creaturarum natus a Pugnant. Quanto fuerat satius pionunciare rotutide . quod essicit Μax. Tyrius , ad nutum cunct. prodire ex uibilo ι quain eo nimia etiriositate evadere ι unde omnis exitus sit prata Ilisus ἰ . iax XXI: Naturae vi nulla substantia iri nihilum abire
Sebes. Eli axioma tritissim i quod Lucretius physeis aIiquot; atque simillimis vero argumentis probat
in quibus hoc. . t 'fidos . si quid mortale e cunctis partibus esset,
. Ex oeulis res quaeque repente erepta periret. - Revera infinitis patet Μechanicorum experimentisi maximarii. quae est in natura ι .im corpora quidem inpaties tenuistimas di.idere, non autem iri infinitum , qualis est .is ignis ustorii ; quo nihil essicacius. ad corpora comminuetida reperitur, quod agnoscit Mu- schembroehius b) . Itaque experimenta divisionis ni teriae Rohattii se Keili αὶ aliorainque. nondum coniecerunt materiam dividi naturae viribus usque ad nihilum,i aut in infinitum ., Credendum est igitur effusatos divisionis eorporum terminos. quos ultra natura vires non progrediantur: alioquiri, ut egregie ratiocinatur Lueretius se , rerum generationes, quq in na eum eaedem semper, di ordinatae cernuntur, & interturbarentur& pleraeque inrethiderent . - XXXII. Gnerationes; & eorruptiones niturales sunt .ariae modifieationes & determinationes substantiarum Primogeniatum, iuxta leges naturae physicas. - D. Generatiouex istae & corruptiones non sunt ere tiones ex nihilo eoroll. s. prop. 3o. neque eorruptiones in nihilum imop. 3ro ergo quum nihil aliud restet , quod asseramus, sunt modi fieationes variae pri geni rum sabstantiarum instera pars loco suo commodius.
180쪽
aeternam esse, opinati stant. Tandem Atheismi non aliud primum esse fundamentum videtur, quam quod materiae Originem intelligere homines nimium considentes non potuerint. Neque vero id ullum nobis facessit negotium: Scitum enim illud est, rerum existentiam intelligi facilius & comprehendi, quam aut generatio nis modum , aut assentiam. Cujus rei causa est, quod existentia entis agnoscatur qualibet strictura ejus attributorum: modus Vero, quo ens sit, concipi nequeat, nisi maiori cognitione, naturae & potentiae ejus causaeῆ ut essentia non concipitur, nisi plena elutialem battributorum notione. Ceterum, ut ipse Spinoeta in c gitatis metaphysicis vere observat, ignoratio unius veritatis, non essicit ut alteram, quam clara notione comprehendimus , ignoremus. Ita scire Geometra potest circulum aequalem esse quatuor angulis rectis, licet ignoret, qua ratione & modo quadrati possit cir . Corollarium I. Quum igitur subst ntiae productici ex nihilo fiat vi captum nostrum superante ex prop-go. ea vis haberi potest pro infinita des εο Schol. 3.
Coroll. a. Quum nondum innotescat, tantam Vim
convenire posse substantiis contingentibus, quibus haec
rerum universitas conficitur, quanta ad creationem eπnihilo necessaria est, & praeterea generationes omnes naturae, quas experire licuit , fiant per essentialem emanationem rerum e suis ovis aut seminibus, argu menta Vero'per varias trasmutationes & additiones
partium corporum; statuendum est , nullum esse in natura generationem substantialem quemadmodum Aristotelici opinati sunt.
Scb. Agitatissima haec suit in Seholis quaestio, possitne tanta inesse Agentibus creatis vis, ut de nihilo quidquam creent λ Intelligebant facile, inter nihil crens distantiam esse infinitam , itaque ereationem, qua eπnibilo ens producitur, exigere in Creatore vim ac vi tutem infinitam, quae finitis rebus inesse nequit. Vulgatac a consulatur Auctor artis cui mii pari. 4. cv. 7.