장음표시 사용
191쪽
E L g Μ x N T o R. Μ Ε T A P H. eur, de euius vi intelligibiliter primum procreantur oHinc S. Thomas perspectissime pronunciat, Divinum scire habere necessariam habitudinem ad scita sa). L quor autem de systematibus essentiis & relationibus rubstantiarum aptatis . Haec enim tantum ordinata habeo Nam quae systemata substantiarum essentiis ac relationibus adversantur , ea systemata , idest series ordinatas , non habeo . , Sehol. Hoe in loco quas in antecessum animadve latur volo, voluntatem Dei cum duplicii notione accipi a Theologis . una ut se suamque naturam spectet , altera ut res possibiles. Quum primo modo aecipitur, es necessaria babitudo. Dei ipsisus ad suam naturam di bonitatem, qua ille natura re bonitate beatus est, &in qua velut in perfectissimo fine quiescit. Itaque hoc fenur accepta Dei voluntas necessaria est, quemadmodum spis Dei natura . At si cum altera notione .co, piatur, referri item potest, aut ad possibiliam intelligibiles essentiar, aus ad earnm eapsentiam. Intelligibiles rerum essentiae sunt ipsum Dei esse, ac proinde immutare illas, aut quocumque modo earnm ordinem rurba , voluntas Dei nequit: se nempe Deus suam-Mς naturam immutare, aue - proturbare , quum necessario se quod est, non test , Existentia vero possibilium rerum necessaria 'eo non est; est enim ille sibi latura sua & ad existendum , & ad bene beateque existendum sufficientissimis; quapropter ad hujusmodi res progignendas milia potest impelli naturae necessitate. Itaque haec rerum . existentiae in Deo volunta. νυ I is sui ipsias ad hujusmodi res procreaadas a ' terminosis. Liberam autem dico, nempe i 3 insa ac natura k quia pec ab ulla externa causa adigi potest, nee a sui natura necessario inflecti ad ea extra se pones . quae ei nihil addere nec persectionis, nec beatitudi s possime. vi t,ut haec iisdem serme verbis explieae, quem ego satis lan'are rurium, Metaphysi-eoxum omnium maximu& Thomay Aminas ib) Ce- terum
192쪽
terum Cave putes, voluntatem Dei, qua se & nat ram suam spectat, vim quasi pati, ac invitam rapi quod necessario se Dcum' amare; dc in se quiescere dicimus: fiam hoc est persectissimae Dei naturae ς & beatitatis proprium ut non possit non iis optimo' & per sectissimo conquiesce e. omnem igitur ab hac necessitate coactionis &. violentiae suspicionem amoliri debemus; nisi in ipii & stulti simus. Sed & illud adnotari volo; hujusmodi DeI intelligentiam plenam hujus hodi ideis; regulam voluntat divitiae esse; qui illa agat: Nihil enim Deus sine ratione ἰ arte ἡ regula. essicit; quum Inter res creatas inquit ad rem Augustinus, tanto quaelibet est persectior ,
quanto accuratiori fatione; arte ,3 regula agit; ut absurdum sit Deum , id est supremam rationem quidquamessicere sine arte & tegula ; idest sine ratione: Ratio autent hujusmodi; si quila quam iri re tam sublimi atque ab intelligentia nostra remota, pronunciare licet e natura ac resatiori ibus esse filiarum intelligibilium pro*ficiscitur: Ea vero' lex est aeterna; adversus quam nitrii D8us extra se essicite Eadem a ratione nostra Intellecta. Naturae lex dici potest: XXXVIII. Rerum iactarum , earuesque ordinum essentiae, .intelligenti e ς Dei debentur , bexistentia vero'
D. Prior pars patet ex prop.-&36. Secundi vero inde profatur,' quod res factae non per essentialena semanationem sunt sactae prop. 29. neque sunt aeternae et ademque voluntate sunt factae. Advertenda igitur dilitentir est in rebus omnibus essentiae dc existefitiae otigo.
XXXIX. Plurima possibisium substantiarum *stemata Hint possibilia. D. Substantiae istae exhibentur ut realiter distinctae adeoque ut parti H similes, parti rei dissimiles: quum auteri possit quaelibet eum simili comparari s Sehol. prop. as. pnascutitur inde variae relationes , & possibilia systemata XXXX. Possibilia sunt systemata ex pluribus aliis simplieioribus systematis composita I Nam qdemadmodum' una substantia potest eum alia costiparari,'atquς
193쪽
t iso ELEMENTO R. ΜΕΤΑ ΡΗ. 'aessicere primam & simplicem substantiarum seriem , ita potest una simplex quarundam si miluim substantiarum Ieries comparari cum alia aliarum item similium substantiarum se me , indeque nasci systemata ex pluribusseribbus , seu tylle atR COMPOsi δ ., e .XXXXI. Qii selibet harum serierum legibus 1 uis regitur, & dili inctae scri es, distinctis, diversisque legibus: ita tameni ut leges ordinum , & serierum Οm' nium sint subi antiis ipsis aptatae r nam quoniam lem es ex ii sis substantiarum eisentiis fluunt pro p. 37. , inde quoque fluere leges debent, quae series conservare de bent , secundum finem Creatoris. Schol. Toto igitur coelo, ut dicitur, aberrant Ii , Qui ordinum mundorum, seu serierum substantiarum,
Ieges mere esse arbitrarias, atque a tantum voluntate pendere , arbitrantur : qua ratione Dei scientiam , ac Proinde naturam , qua rerum Omnium species continentur necessario, mutabilem, idest impersectissimam faciunt. Quo circa nisii ita id intelligant, ut existentia earum legum sit mere arbitraria, ac a Dei voluntate unice pendens, it totam Dei naturam perturbant, eam-Que ex finitis mentibus ad metientes, non quae est , lea Quae hominibus videtur esse, constituunt. Ac vero in ea re tam turpiter hallucinantur, quam qui pronunciet, a Geometrae voluntate pendere, ut circulorum radus t aequales , ut tres trianguli anguli simia aequales duobus rectis, ut diagonalis quadratii sit lateri incommensurabilis. Praeclare S. Thomas , Verbis licet Idaetatis, res creati sunt in Deo invariabiliter, in Ie rus outem variabiliter a .
XXXXi I. Quum omnia systemata simi seque subitantiarum essentiis aptata prop. 37. ); sunt seque per
Scb. Sunt ex Philosophis quidam non certe inepti, qui hac in re nobis vehementer adversantur. Putant nimirum ex omnibus possibilibus mundis hunc, qua existit, esse perfectissimum. Moventur eo argumento squod Deus semper optimum sequatur: nisi
194쪽
i PARS PRIOR. Isi, mundus, seu hoc substantiarum simplicium systenta stomnium esset optimus , Deus quod minus bonum esset , sequutus esset. Si vero ceteris esset persectionibus similis, aut aequalis, nulla ratio Deum movere potulisset', ut hunc potius, quam alium, aut alios ex infinitis crearet. Ita Leibnitius ratiocinantur & Wolfius . Inde vero deducit Wolfius, mundum hunc non potuisse alia ratione produci, quam qua productus es . . Ac verum id quidem est : nam hic mundus es haec substantiarum β-xirs , quae hunc ordinem , hasque orditass ejus leges .eκigit: Ordo enim ac ordinis leges, ut supra demo si ratam est, ex substantiarum ipsarum natura & cotistitutione fluunt. Sed . non haec quaerimus , an hic, qui est, mundus possit esse alius, quam est , quod tam est contradictorium, quam qui est circulus esse quadratum e sed illud an loco huius alium Deus creare potuerit , qui esset ab hoc diversus. Nec video quid prohibere, Potuerit, quando constat externarum rerum existentiam non esse Deo necessariam. Itaque qui negant viri alioquin docti longe errant, ut puto, quod nimii audacter rationes & consilia Dei se tenere profiteantur. Itaque non nego hunc mundum optimum esse: sed censeo tamen omnem alitini ex infinitis possibilibus esse aeque
optimum , si Dei fini & consilio respondeat .. Ii igitur
tantum ut.id negent oportet, qui myndi emanationem essentialem ex Deo ponunt: ea enim emanatio naturae est , non arbitrii & voluntatis , qualis emanatio lu- minis a Sole. At quando est hoc dogma , non modo impium, sed stultum , mirari profecto licet viros doctos, ct in Dei causa adserenda strenuos, id assirmare potuisse. Rationes vero, quae ex pluribus aeque optimis Deum movere potuerunt. ut hunc eligeret, is investigabit , qui putat tantum sciri posse, quantum qu ri. XXXXIII. Quod ad existentiam systematum istorum Occtat, ut haec potius, quam illa eligantur ad conficiendum universum reala factum , id pendet a finibu
D. Nam id pendet a voluntate Mentis aeternae Prop. Voluntas vero determinatur a fine defco.
195쪽
ELE M v N T o R. Μ ΕΤ 6 P n. .cbOl. Hinc patet, existere fines rerum factarum, quos, tanta stupiditatis nostrae objurgatione auferre conatu3 est Spinoeta, appendice ad primam Ethicae partem . Nempe esse debent rationes, quibus Divina voluntas determinatur ad rerum existentiam volendam , tum ad hunc Potius, quam alium rebus ordinem constituendum. XXXXIV. Nullum icontingens, atque idcirco nullumeontingentium systema, necessario existit, ita nempe , ut non potuerit non existere. D. Nam haec non existunt per emanationem essentialem prop. 29. , sed voluntate entis aeterni & perfecti sismi prop. 33. 3, nihil harum rerum indigi sprop. 26. in milia ergo fingi potest necessitas, qua existunt. Sch. Evertitur hoc theoremate aliud spinoZismi caput, quod ita efferturisa Spinoza. E x necessitate divini naturae in ita in itis modis si dest omnia possibilia omnibus pocli bilibus systematis sequi debent a) Evertiturque alia Spinogae propostio , qua asserit. Dei potentiam solam actu esse debere, eosque eam auferre, qui ita conci piunt , ut non respondeat intellectui b). Ceterum non negamus, posita determinatione voluntatis Dei , res necessario debere existere idest necessitate Θpothetica. Addimus interea , posse eadem voluntate haec destrui omnino, aut alia systemata bis substitui. Hinc intelligitur, plura Deum posse quam quae efficit, in qua quaestione pertractanda diligentissime veteres versati sunt. Nempe infinita quidem Deus intelligit possibilia ; sed quum eorum existentia necessaria divinae naturae esse nequeat, ad ea omnia necessario serri Moluntas non potest. At quaeritur, quum Dei voluntas sit aeterna, sertur ne ea ad
omnia possibilia ' si enim omnia vult, omnia sutura & quidem ex Iuppositione necessario futura sun quandoquidem
Dei yoluntas immutabilis est; ita nulla erunt mente possibilia . inod si non omnia ab aeterno vult, ne Velle quid erri reliqua amplius potest, ne novas voluntates Deo tribuamus: quod autem velle Deus nequit, id existere nullo
modo potest; ita fiet, ut sint quaedam possibilia, quae esse
196쪽
PARs PRIOR. esse nequeant. quod est metaphysticum paradoxon . Cui quaestioni silc respondeo. I. Fieri potest rit omnia possibilia velit Deus, aeque omnia ex voluntate sint futura, sed futura tamen commensurata aeternitati. Qiiid enim vetat, quin dicamus Deum per totam aeternitatem extra se operaturum λ Nihil in ea positione humana ratio absurdi intelligit. Sed nulla erunt mera possibiliaὸ nimirum erunt ex natura & origine: in intellectu divino sunt possibilia: postquam volita futura. II. Fieti potest, ut non omnia velit, quod est vero proximius, quippe pleraque non satis cum divinis attributis cohaerentia et tum quae non vult ex intellectu divino re potentia dicentur possibilia , ex voluntate impossibilia. Quomodo innocentem plectere aeternis cruciatibus, ex potentia Dei physica, seu ut dicunt absoluta , possibile: ex voluntate, impossibile: quandoquidem quae suae bonitati adversantur, nequit Deus velle. Observo hoc in loco, S. Thomam demonstrationum, quibus libera Dei volun- . tas ostenditur, excellentiores intellexisse: bina pros rana loca, ut quantus hic homo fuerit Philosophus, i telligatur. Quaest. I9. primae partis art. s. suum, inquit,
sonitas Dei perfecta sir, ετ esse possit flue aliis, quum nisil
ei perfectionis ex aliis accrescat, sequitur, quod alia a se eum velle non sit necessarium absolute: O tamen necessa xium es ex suppositione. Supposito enim quod velit , non po- is non velle ; quia non potes voluntas ejus mutari. Paucis complexus est quaecumque caeteri longo sermone ediseserere solent: quam nervose i Sequenti vero articulo in MIiam item sublimem rationem rapitur. Quum igitur , i quit, esse divinum non sit determinatum , sed contineat in se iotam perfectioisem essendi, non potes esse quod agat per necessitatem naturae, nise forte causaret aliquid indeterminatumo in itum in essendo, quod est impossibile u3 ex superioribus putei spectat Articulum secundum quaestionis septimae.
XXXXV. Haec rerum universitas, quam & naturam vocant Philosophi, est magnum quoddam Systema ex simplicioribus plurimis coagmentatum. Schol. Habeo pro axiomate notissimo, quod conti nua docet experientia & observatio. Ex. g. quaelibet,
197쪽
18 ELEMENTO R. ΜΕΤΑ ΡΗ. fibra corporis humani series est, aut ex minoribus aliis seriebus, aut ex pluribus substantiis simplicibus conflata: ex pluribus fibris fit pars aliqua integralis ut vocant, ex his porro corpus, ex pluribus ..hominibus h minum genus. Eodem modo ratiocinabimur de plantis, bruis, mineralibus, quibus sit hujus globi nostri majus systema. Porro ex pluribus majoribus systematiis , veluti Tellure, Luna, Venere, I Iercurio , Sole aliisque , constat systema solare, quod & Planetarium vocamus, idque septendecim corporibus, quae & ordine suo locata sunt, & moventur, compositum est. Iam quum
quaelibet Stela sxa sit Sol quidam , gravissime
conjecturae nos commovent, ut putemus, circa quam-'bbec fiκatia suum esse planetarium systema: atque ita ex ,pluribus istis planetariis systematis fiunt alia semper majora , ex quibus universum istud conficitum, si ocu Iis credimus haud magnum, si rationi pene immensum & infinitum, varietate entium multiplex, ordine
Ac vero nullum esse in rerum universitate casum, nihil fortuitum , nihil perturbatum quum Naturae ipsius , contemplatio, tum perspicuae rationes demonstrant. Pertractarunt priorem partem accuratissime, omnique industria recentes pisosophi, posteriorem acutissime v teres Peripatetici. Tota serme corporea natura , quatenus sensus nostri patent: diligentissime a nostris perteritata est. In Tellure aer, aqua, terrae, argillae, arenae genera omnia, herbae praeterea & plantae, br . torum etiam species Omnes , non majora tantum, sed minima quoque considerata , ac ad rationis lancem appensa sunt. Vel exiguae earum partes microscopiis in ex men adductae. Omnia mira harmonia esse constructa compertum: nullam esse in tantis corporibus partic Iam, quae non ad rationis & consilii artem sit facta. Quo plus in Naturae penitissima devenitur, ac ad aequatius rerum singularium relationes introspiciuntur, eo clarius admirandus infinitarum particularum ordo deto-gitur. Detegitur singularum Serierum constantia . In
198쪽
plures viri acuti & docti. Qtium in iis, quae detegere potuimus, nihil hucusque extra ordinis regulas positum deprendere potuerimus, isque ordo nec ullo unquam tem Pore, nec locorum varietate mutaverit, magnae profecto euet dementiae, ea, quae minus comprehendimus, velut usu laria, aut inconsiderate posita accusare. Sed non in Tellure tantum philosophorum hujus perquisitiones continentur: totum ferme universum complectuntur, ac pervagantur. Systematis Planetarii ordo, ejusque ordinis leges, quum aljis, tum in primis viro summo Isaac odie tono, enucleatae sunt. Iis constat nihil in tanta magnorum corporum congerie non sine summa stare ra-tIone . magna haec corpora motus suos peragere juxta aeternas Geometriae proportiones, idque tanta constantia , ut nihil in tanta temporis antiquitate luxatum sit, nihil unquam a regula exorbitaverit. Analogiae ratio exi- t, ut idem de tota mundana extensione teneamus .
Qitando ergo in magnis hujusmodi machinis nihil est non ex regula & ratione , necesse est, ut ne in prima quidem simplicium ac primigeniatum universi substantiarum quidquamisit, quod non constantem ac certam normam sequatur. A primis enim illis ordinis, initium est, ut nequeat ullum In illis esse enorme, quod non statim totum, quod il- in L i. a Viti et ac scedet, quod si sensus naturQ1ubtilitati pares atque aptos haberemus, ut in paullo grandioribus naturae machinis, ita in minimis illis , 6c occultis rerum seriebus, nihil non sapientissime constitutum facile oculis videre liceret. perspicue dipsum Oonfirmant rationes a naturar pia & essentia primarum substantiarum repetitae Limsetatae huiusmodi sunt Universi primigeniae substantiae ,
199쪽
ELgM INTOR. MET/PH. ac simplices & activitate , sua, attractione, Endelechia . id est natura , &, ut Scholae dicunt , formissubstantialibus , distinguuntur. Quumque simplices sint, totis seipssis secernuntur. Sed quoniam rerum feries qualdam limiles, alias dissimiles inde proficisci videmus, intelligendum est, esse earum plura genera similium, id quod An
xagoras acute vidit, EX. g. particulae omnes mercurii,
aquae purae, lucis, puri aetheris , ex primigeniis sub1lantiis similibus fiunt. Porro hanc si1militudinem ego in Identitate seu conspiratione activitatis illarum posueram . Itaque necesse est ut substantiae istae relationes habeant 11militudinis, proportionis, symnaetriae reales , & finitas , ex huiusmodi activitate manantes. Ac quemadmodum similes figurae milibus facile copulantur, dissimiles re pellunt: ita singulae substantiae ex naturae suae rationesthmiljbus iungi amant, a dissimilibus refugiunt. observamus id in minimis corporum elementis, Sed haec elcmenta ex iis substantiis profecto nascuntur. Hinc homogeneorum corporum homogenea elementa, quae secum&coeunt magna facilitate: & diversa repellunt. Halit:
Di seu dicas, id quod sine impietate & stultitia dici
nequit, suapte natura impellente primas Mundi substantias coaluisse ; seu quod verum , Dei imperio coagmen. tatas; fieri certe aliter nequit, quin omnia in Universo provenerint ordinatissima. Nam & substantiae . illae suapte natura non potuere non suas reales relationes sequi; & Deus, qui omnia summa ratione essicit, non ita copulare ac disponere, quemadmodum earum exigit natura: siquidem horum ordinum essentiae ab intellectu divino pendent, ac idcirco aeternae sunt & immutabiles ut superius demonstratum est. Quibus ex rebus conficitur, casum non solum in rerum Natura esse nullum, sed nec esse possis' O . IPaucis totam hanc disputationem Scholae concludere
solent. Scilicet quodcumque sit suam habet causam ;ex nihilo enim sine causa nihil fit, in causa vero ratio eiectus sussiciens inesse debet; ergo quodcumque fit a determ nata ratione sum ciente fit; nec propterea ex quolibet fieri quodlibet potest. Sunt igitur certae ac determinat au
200쪽
singulorum effectum in natura causae; nihil isitur ii . natura fortuixum est, ac enorme, a o A P. V. Legibus quibus universitas regitur, gcnera tim a eri ur. XXXVI. π Eges naturae mechanicae, quibus l . Universum regitur, sunt necessariae x hypothesi tantum . adeoque volute contingentes. P. Leges istae spectant tum systema universum, tum peculiaria: nam &universum & peculiaria suis legibus mechanicis reguntur,. prop. z. r iam quum nec universum systema , nec peculiaria existant necessario P p. l. , leavx 'φn exissere nequeant Leges vero istae ex essςntiis ipsar substantiarum, & serierum auant , serviantque seriebius consistyandis secundum sines Cre xoris spmp. . r. : sequitur leges istas non 4ta existere ut nequeant non existere, idest mutabiles esse. Scbot Atque hinc patet , quod si ratio exigat , & finis nobilior, pyssit aut series aliqua omnino aufer i , aut interrumpi Hine facillime explicantur miracula, de qui bus tantopere Lo lux s b). Clerieus e , clarkius u Leibnitius ς) certarunt AHaec nempe utut sint extra seriem rerum hujus Μ di, non tamen infit extra or Minem amplioris Universipintelligibilis, seu quod idem
est , licet non ad maturae , ad gratiae tamen ordinem per tinent . Nam ordo ille totus, quem gratiae dicere consue Vimus, velut systema sublimius; amplius, re a sensibus nostris remopum i intelligendum est, euius nos eam tam tum partem ex divina revelatione didicimus , quae nos attinet, non quae in totam ac pene immensain Spiἔμφuum Rempublieam diffinditur .