장음표시 사용
211쪽
3ρη E LlE M E N T o R. Μ Ε Υ Α Ρ Η. essentia motus ; essentia intellectus o libertatis &e. Quae autem essentiis distinguuntur, aut ut substantiae distinguuntnr , ut corpus & anima; aut una sunt substantia, ut gravitas & soliditas. Ea realiter distingui dici' anus sprop. 33. 3: ut ergo loquendi proprietas servetur,d Ieamus haec distingui formaliter , non ut una ratione emam quae sic distinguuntur, non essentiis, sed solis conceptibus distinguantur necesse est. Sobol. Haec distinctio cum unitate substantiae conmsens, quando alia non suppetunt aptiora vocabula , firmatis appellabitur, qua de re vide dicta in s def. 37. Caeterum non attributa tantum substantiarum hac raetione dieemus distingui, sed qualitates modorum, quaecum unitate modi illius consistunt quidem, interim a se invicem essentiis differunt. Quomodo sunt haec attributa, ut duo latera snt majora tertio: Duo a ruli duobus rectis minores et omnes aequales duobus roctis oec. quae proprietates suis essentiis differunt, ut Propterea talis harum differentia sit, ut sola mente di singui nequeant.
LII. 'Μne em est unum, sive. simplex , sup
compositum , sive singulare, sive univest sale. Axioma est magna Philosophorum ponsensione
Scb. Nam quidquid existit aliquid est; hoe vero hoc potius, quam aliud; di id per essentiam e essentia a tem una rei intrinseca forma, qua id est; quod est;
ac propterea una; itaque omne ens unum est.
LVIII. Nullum ei in naturi unum universale. D. Hoc unum uni versale aut divisibile esset, aut indumisibile. Si posterius , unum non esset, sed plura. Si prius, id per se constaret i ejusque eaetera essent modificationes; una ergo psset universi substantia ides una substanti
212쪽
PARs PRIOR. I99 Sch. Se nobis plures e veteribus gc recentibus philoso- .phis opponunt. Non ignotum quot philosophis unum reade ablandi verit, in primis Enthusiastis Platonicis. Mittamus nunc Veteres, ac unum Patricium virum alioquin
perspicacem & eloquentem audiamus. Is postquam demonstrasset esset unum omnium rerum principium efficiens, aeternum , simplicissimum, infinitum a , existimat ab eo alterum unum profluxisse, quo omnia , quae rerum Universitate continentur, unum sint. Id autem iis argumentis efficit, quorum illum pudete p
tuisset, si a Platonicorum vino, quo ille se inebriaverat, paullum remisis et . Omnem finquit, J ensoriimne quod est , per essentiam est. Nota haec. Non iteriam quae sequuntur . essentia in plurimas partes scinditurs Non video, si essentiam id accipit, quod philosophi alii
Tei sormam intrinsecam. Ea ex attributis fortassis is essen- tialibus coalescet; partibus vero non, nisi in corporeis entibus, quae ad unum hoc metaphysicum non pertinent ): partes omnes has totius esse partes necesse est ; ιο-rum autem omne unum esse es necesse . Essentia ergo tota no participiat, o partes ejus Anguli ume sunt. Si hoc in loco Esentiae, nomine Patricius totam universitatis naturam intelligit, ut intelligere videtur, seu formam Mniversalem , per totum mundum diffusam, ut vocat ad
calcem libri octavi, is dupliciter peccat: nam princi Pio quum ponit, omne , quod est, per essentiam es, si gulorum sntelligere debet internam constitutionem, fomanam, essentiam: alioquin id ponit, quod in quaestione est. Quum vero concludit, essentiam scindi in partes ,
ac sentiam totam uno participare , dilabitur a prima ΠΟ-tione ad universalem hanc essentiam, atque ex singulari decreto universale deducit, quod est turp. Lr xa tiocinandi canones peccare. Quod sutrobique sentiae vocabulum generice accipit, altero modo pec . at, quod Ea velut decreta sumit, ad quae ille demonstranda ag Ereditur: hanc enim uuiversalem sensum , quan ille esse ponit, quamque in partes scindit, quae Omnes uno Participent, demonstrare oportebat.
213쪽
Eoo ELEMENTO R. ΜΕΤΑ1 A. Sed ecce: quaestionem urget ac premit sa). Si in mi
merso ulla est multitudo, forte, ct unum aliquod fuerit in uni
merso . At in univeris multitudines sunt multi; multa rerum genera, multae species , multa individua : multa tota , multae totorum partes . essentiae multi, vires multi actioiues ii dem multi. Multitudo hic rerum tam multarum , vel ordi
ne conflat aliquo, vel ordine constat nouo . S i nullo, nuIla causa effiectum Dum praecedit, nullus erfectus causam suam sequetur. Genus nullum, totum nullum , species, parteme an- Iecedet suas : neque hae sequentur illa. Neque uisio a viribus nascetur, neque vires ab essentia , sed hic erit post vires, bactio vires anteibit . . omnia per omnia erunt fusa , omnia in om=nibus confusa jacebunt. At bis omnibus contraria cernimus
omnia s experimur . . Ergo res mundanae omnes ordine consant aliquo , oe sunt suis numeris , formis , molibus, quali-satibus ornati θ ordinatae . At ubi ordo, ibi primum, resecundum , oe eteritum , er reliqua deinceps. Ergo in rerum
. Universitate primum aliquod es . At primum hoc quid aliud est , quam unum λ Misere & hic dilabitur a quaestione PD
tricius . Quaerebatur unum cujus, ut ille loquitur, et ius Essentias, idest mundi, partes, sint partes, quo omnes participente hic autem unum esse conficit esse- M.t viam mundi, mundanique ordinis principium, id quod quaestione caret. Exempli tantum causa ejus hoc argum Maenium protulit, ut quam consequenter ratiocinetur Platonicus noster intelligamus. Reliqua ejus argumen videri eodem in libro possunt: sed ejusdem sunt farixiae,. ut dici solent. Nempe in hoc viro ratio a phan- urgetur, ac distrahitur. Illud nollem in Italo phy- 'Iosopho, haec adeo provexisse phantasmata, ut non sine ratione Pantheistis favere videatur. Tandem enim aliquando ait hoc unum esse principium omnium rerum ,
principium ordinis , O numerationis , ct productionis , constitutionis, ct essentiae, etiam UT Ex MATERIA, ct conservationis, O aecrementi, o perfectionis, e sinis
editus . Nempe eo tandem insaniae evadunt fanatici ZRepetit autem idem in D & lib. ejusdem operis . Acutius autem hoc Patricii argumentum & distinctius
214쪽
nitis particulis corporea rerum universitas componitur,
quarum singulae a singulis separari possunt. Hinc primae ac simpliciores rerum series progignuntur: ex istis majores, eaeque per vastissimum mundi spatium ita dispositae , ut aliae cum aliis mirabili ordine connectantur. Tanta moles sine vi quadam eonglutinante , ut ita dicam, nec esse; nec stare potest. Hanc vim seu attractionem vocaveris, seu vim singula ad singula impellentem , proinde est: esse certe aliquam necesse est. Neque vero corporea illa esse poteste est enim
perspicuum totam materiam, non crassiorem modo ,
sed etiam subtilissimam, hac vi, ut coeat, indigere'. Porro non solum in corporea esse debet , sed arte&sapientia instructa; artis enim & sapientiae vestigia in materiae coagmentatione apparent manifestissima . Itaque una ea erit & simplex, eaque una participabunt omnia. Erit ergo hoc universale illud in rebus, de quo disputamus. Permovit me hoc aIiquando i neque enim necesse est ut inficias . Sed quum rem perpendissem accuratius , intellexi, hoc eo argumento demonstrari, vi aliqua mundi partes ac ordinem stare; intima autem iis haec sit vis, an ea sit sola Dei voluntas omnipotens , id ego confici manifesto non video. Porro ut sit rebus intima haec vis, necesse non est, ut sit, una ac simplex, qua Omnia participent: idem ordo consistere quoque potest ,
s singulis monadibus singulae sint vires , ex quibus
Coeuntibus vis una aliqua mundana efflorescere videa, tur . Itaque necesse non est, ut hoe universale unum
Non ego hoc in loco Seoti quoque rationes pros Tendas censeo, quas ille nimio acumine, sed nullo sese me judicio exageravit sa). Itaque hic loeus est, in quo Scoti pudere nos possit. Sed utcumque ejus Rrgu
a) Lib. II. Sent. in . 3. q. I. Vide ut Scoti illa argumenta vexent Thomas C etanus lib. de Ema ct essentia , Ore Franciscus suarα Metapb. disp. 6. sect. I.
215쪽
eo2 ELEMENTOR. ΜΕΤΑPH. menta considerentur, id illi est certum, rerum species esse comm nes quasdam naturas, non a singularibus separatas , in quo ille Platonem reprehendit, sed in singularibus existenses, ita tamen , ut habeant suum esse reale distinctum ab essemumerali gularium: id enim estir , inquit, intelligo et nosuram communem percipio: at quod intelligitur intellectum praecedat necesse est: quod enim non est, id ne intelligi quidem potest. Quasi scilicet possibilia non imtelligantur; quasi nihil sit, quod intellectus non plerum que sibi confingat. Nec necessarium est, ut longius exem-Pla petamus: naturas communes intelligebat Scotus, quq nulli bi sunt, nisi1 in intellectu. Quod si istud argumentum quidquam habet ponderis, conficietur & genera esse naturas reales ac communes, ipsum tandem ens. Quumque nihil existat, quod non sit ens, unum ens erunt omnia , illud nempe quod tota pugnat natura rerum. Iam hic locus esset de Universalibus copiosius disserendi Nos ne indumenta haec ingrediamur, paucis saltem historiam comprehendemus. Quae super Universalibus disputata sunt in veterum Philosophorum Scholis plurima sunt intricatissima. Ea Cartesianis Philosophis velut nullius Praelii sunt deinceps habita, quod eam instituissent philosophandi viam & rationem , quae longe esset ab iis diversa, qui ab Universalibus Μundi Principiis exordiebantur, quales Platonici & Peripatetici. Hi ne tota ea materia e Scho iis ejecta ab hominibus, qui quorsum tot illae disputationes spectarent, minime intelligebant . Sed postquam invaluit apud quosdam Pantheiimus , tum tandem cognitum est, quanti reserret, haec accurate Perpendere . Et veteres quidem Philosophi quod ad hanc rem pertinet, in duabus classibus constitui possunt. Quidam
eorum materiam ασωριατον incorpoream Posuere, eam
que immensam undequaque, ex qua manarent omnia quae generantur, & in quam tandem abirent omnia iquae destruuntur. Ea Pythagoreorum, Platonicorum , Peripateticorum sententia fuisse videtur sa). Haec materia
sa) Timeus Locri de anima Mundi inter opuscula a Gallio
216쪽
PARI PRIOR. sto3eet Ia procul dubio substantia est universalis, utut in Scho-
is Peripateticorum vocabulum substantiae ad composita.eκ materia & forma transseratur. Alii e contrario Coi Puscularem Physicam invexere, ac totam istam substantiam universalem reJecerunt . Haec Democriticorum fuit, & Epicureorum doctrina. Hi nullam in natura substantiam universalem agnoverunt: ex atonii Somnia conflata arbitrabantur. Retinuere quidem Irntaieni millam extensionem, quam materiam Pythagorei, Plato nici , Aristotelei vocabant, sed longe alio ab iis intel- Iectu: nec enim activam' hanc posuere per se ipsam , nec in rerum naturam ullo modo influentem, nec ulla ejus agnoverunt modificationes, quod est necessa-xium ad rem universalem constituendam e est enim res universalis una quidem , sed in multis , ut loquitur Ari- soteles: Iocum tantum ac fundamentum rerum om nium , quod nihil ageret, nihil pateretur, arbitrati sunt. At illi materiam primum rerum omnium subiectum . fecere , ex quo vi Natur , quasi animae per totam materiam diffusae, manerent omnia, & qua constarent , Scio ita plerumque Aristotelem loqui, ut materiae potentiam mere passivam tribuat, quam cum notione accepta materia isthaec vix intelligitur, in quo ab immenso vacuo, seu loco, disserat. Sed quando dc Naturam, seu vim activam , formarumque eductivam materiae associavit, di ex ea omnia fieri credidi r , potentia illa passiva ita concipienda est, ut sit formarum capacitas, atque ad eas indisserentia, non ut materiae activitas omnis auferatur. Quod si Naturae nomine nam est haec res apud Aristotelem obscurissima in intellexit ille aut vim Intelligentiarum orbibus praefixarum, ut coniicit Bruc Rerus ta); aut vim & influxum primae cuiusdam Intelligentiae, quae toti materiae praesit, ac per eum effundatur, quod Arabes putarunt. aut, ut
217쪽
ego opinor, Dei ipsius vim, quae ab eo emanet neees sario , materiamque permeet ac modificet; procul dubio Aristotelica haec materia a Natura illa velut segregata vix est ut a vacuo differat , nisi fortassis mysterirs &An volucris quibus eam Aristoteles texit. Haec autem doctrina universalis materiae eo apud plerosque Aristotelis Sectatores evasit, ut tandem Deum ipsum esse sibi
persuaserint sa). Theologi Christiani hane Aristotelis
materiam tenuere e sed non omnes sibi consentanei fue-Tunt. Nam quum omnes universalem illam a parte rei statuere deberent ex consectariis suorum principiorum, soli in eo Scotistas haesere tenacius, qui idcirco velut Panthei stas aecusati sunt. Sed vel universalitas materiae Aristotelicae perneganda fuerat omnibus Aristotelis Se ctatoribus, ut omnia in natura fingularia ponerentur, ac philosophia corpuscularis induceretur: Vel cum Sc Otistis Natura universalis erat admittenda.
Interim est haee doctrina valde hodie pericuIosa , praesertim si cum quibusdam abiis περινα- Theorema tibus jungatur. Scitum illud est Scholariim Peripatet' carum adagium, unumquodque secundum boc est Ens actu , quod habet formam: nam forma dat esse rei, idest materiam suapte natura unam & indifferentem determinat ut hoc aut illud sit. Itaque formae sunt modificationes unius hujus extensionis mundanae, quam isti, ut diis
ctum est, materiam primam vocant. Porro eae modis, eationes e sinu materiae profluunt vi Naturae, idest , ut ego accipio, factione Dei, qur ex Aristotele necessi, ea te naturae suae materiam modificat; id quod non
ignoraverunt Scholastici, qui & monent saepe ς & in
eo Aristotelem suum deserunt, tenaces alioquin dodimatis universalitatis materiae. Quo circa totius Mundi Elementum unum quidem ex Aristotele, metieria prima, seu infinita extensici incorporea: principium activum item
unum, actio Dei necessario totam materiam pervadenS .
Inde substantia un1 mundana cujus modificationes sintentia singula. Pura est haec Aristotelis doctrina; purias potusque Spinoetistitus. Nam Spinoga haec ex Arabibus
218쪽
PARs PRIOR. 2 os veterique Schola interpolavit. Itaque erat hare gravissima ratio quamobrem Corpusculares Physici ab hac materiae unitate discederent; rebieque animadvertit saepe o*orthus, Physticam hanc Corpuscularem accommodatiorem esse, qua in Peripateticam, ad Dei adversus
profanum genus causam tuendam.
LVIII. Repugnat imago entis, quae sit universalis . Nam quodlibet ens est unum s prop. 36. r cujuslibet
igitur entis imago rem unam repraesentat; repugnat er
go imago universalis, id est, quae quum sit una, plurae tamen objecta reserat. Sane quis intelligat, eadem e&gie plures diversos homines exprimi posse qLIX. Si ideae vocabulo significamus rerum eX terna. Tum imagines, easque a perceptionibus distinguimus , nullae sunt ideae universales. D. Nullae sunt aut esse possunt imagines universales prop. 38. . Sunt autem ideae imagines rerum extern rum ex hypothesi); nequeunt igitur esse universales. Schol. Doctrina est omnium pene recentiorum Phil sophorum , eaque clarissima . Miror ergo nostrum Doriam inter alia id Lockio crimini vertisse, quod negaret ideas universales, quasi hoc sit mentis humanae naturam
vertere. Etenim quamquam Lockius ideas universa Ies , ea, qua accepimus, notione negat, at non negat
tamen inteIlectiones universales abstractas , quarum ope contendit confici ideas universales, & quam vim esse hominis propriam docet. Vide quae super ea re in
secunda parte dicentur. LX. Non repugnant perceptiones universales. D. Perceptionem universalem voco actionem mentis unicam dc continuatam: qua plures res, aut Plures
ideae, si istae a perceptionibus distinguuntur; confusa Comprehendit: nihil autem repugnat hujusmodi actio
mentis,' quin imo intime conscii sumus nos unica mentis actione plura simul objecta nobis confuse representare; ergo perceptiones universales non repugnant. Sch. Quaenam ratio Uvolfium induxerit, ut perce Ptiones universales negaret, non satis teneo. Is distin
pcit inter ideas di perceptiones: tum vero addidit, di
219쪽
singulas ideas fingulares esse, & singulas ideas singuliἐperceptionibus percipi; perceptiones vero, quas vulgo universales habentur , esse plures perceptiones magna celeritate editas: quibus ideae similes representantur rixaut quemadmodum plurium individuorum similium e teres perceptiones dicantur species , ita ceIeres pereeptiones plurium sp ierum similium sit; quod genus appellatur. Cujus doctrinae una tantum pars non placet Phi losophis ι ea nempe qua docet singulas ideast singulix perceptionibus comprehendi. Nam quamquam actio me tis intellectrix ex relatione ad ideas singularest rati rnem habet singularium perceptionum p nihiI tames v reat , unam esse eandemque ac continuatam sed diversis objectis appIicatam . quo ego nomine universalem habeo. Iam vero qui Sensistae dicuntur & Hobbesiani perceptio- nes quidem universales & ipsi negant; sed alia ratione: iis enim percepdiones sunt sensuum & cerebrr motiones.sed quum velint has motiones quasi in unam conveni re in quadam cerebri parte quam sensum comm nem vocant hoc ipsum. perceptionem universalem appellaneo Ceterum intimae conscientiae quum vvolfius Peum Hobbesiani procul dubio adversantur . LXI. Si duae substantiae formaliter extensae se pen
frent omnimoda compenetratione j erunt una eadem.
SobOL Nihil esse potest apertius. Quis enim Q ut si 'mili exemplo utar, duos globos ejusdem molis Α, Β compenetratos in eundem, habeat pro distinctis 3 Nis sertasse qui nondum intelligere potuit, quid sie res distingui Legatur Lochius lib. 2. cap. -Sane ut duae extensiones penetratae sunt eadem extensio , ita' duas 'substantiae extensae penetratae eadem substantia
opposuere quidam huic propositioni fierr poD ue
falex substantiae se mutus compenetrent, sed minimct tament sibi suas eommunicen e proprietates mi rem totam haud attenti contemplari videntur Proprie cateio enim. separari ae substantia' nequeunt: ergo quum misceri- cur in duobus exfensis comperietratis, necesse est ut 8
ipsas lases competiereene, idest ut siby se mutuo comm r
220쪽
P A R L PRIOR. ao, hieent , atque ut unum sint idemque , loco , & tempo. ire, quemadmodum duae illae substantiae loco & tempore sunt unum o Capiatur cubus vitri, atque cum ae quali cubo auri compenetretur erunt loco ac tempore eodem unus idemque cubus extensi . Dicas nunc ,
proprietates in his duobus cubis non competietrari et erit malleabilitas auri aut loco,i aut tempore distincta a fragilitate vitri, quod qui concipit, simul concipianduos illos cubos compenetratos , non unum sed duos' iesse extensi cubos . Ajunt ignorari, qua id fiat rati ne. Bene habet. Philosophemur igitur nuncinos eκiis. quae intelligimus, posteris ex iis philosophaturis , quae ipsi deinceps in lucenta eruent. LXIL, Data substantia fotmaliter in immensum un- dequaque extensa , nullae sunt possibiles aliae substantiae formaliter eXtensae.
D. Data hac substantia; si aliae sunt possibiles P ue
eum hac compenetrentur necesse e fl; est enim sex hypothesi immensa : substantiae autem formaliter exten Lae & compenetratae sunt una eademque substantiae pro p. 6 I.): data ergo subitantia formaliter undequaque immensa. aliae substantiae extensae possibiIes non sunt Hinc factum est, ut quicumque substantiam hanc undequaque in immensum formaliter extensam admiserunt, cetera pro hujus substantiae modis habuerint aut habere debuerint, si sibi consentanei esse voluerunt. LXIII. . Substantiae formaliter extensae distinctae nequeunt se compenetrare ω D. Si compenetrentur , erunt una eademque substantia sprop. . : alterutra ergo in.nihilum redigetur zquod quum esse nequeat sprop. 3r.): sequitur duas sub jantias formaliter extensas penetrare se non posse . Prae terea impossibile est ex duabus distinctis substantiis sor- maliter extensis unam eandemque proprie subst/ntiam confici, neutra in nihilum redacta, sed it propria essentia persistente ut supponitur. LXIV. Nulla est in hoc universo substantia forma O si fer ire immensum eX tensa. D. Si datur , una erit hujus universi subitantia