장음표시 사용
221쪽
xog ELEMENTO K. ΜΕΤΑ Η. prop. 62. : Non est autem una prop. λ . t non ergo ulla est in hoc universo substantia undequaque in immensum extensa.
Praeterea data substantia illa erit simplex prop. 23. , adeoque indivisibilis , quod ejus assertores non inficiam . tur. Erit quoque immobilis: quippe cujus neque pars moveri potest, utpote indivisibilis ; neque tota , utpote immensa. Iam quum constet corpora moveri & dividi, corpora partes hujus substantiae non erunt, nec idem cum hac substantia: non compenetrabunt ergo substan-tiam istam sprop. 6r. Quid ergo λ aut corpora erunt extra hanc substantiam, aut substantia haec non exisset . Quum autem primum esse nequeat, uti patet ; sequitur ut sit verum secundum. Schol. opinio substantiae cujusdam immensae , quae esset universi locus ac fundamentum , & veteribus pluribus placuit, & placet magnae recentiorum philoso-Phorum parti, id quod est alias a nobis adnotatum . 'Nam spatium reale , immensum simplex , immobile , indivisibile, si eredimus Ra sono a), veteres AEgyptii, Periae; Κabbalistae, & omnes serme Graecanici Philosophi, potissimum Pythagorei, Eleatenses , Democratici, dc Epicurei posuerunt, iisque recentiores isti magni nominis Gasiendus, Μorus, Lockius, New tonus , Gravesandius , ΜusschembroeΚius consensisse dicuntur. Sed missis veteribus , quorum, ut ego opinor, sententias non satis tenemus, praecipue quum nullam substantiam perfecte veteres agnoverint b , ad recentiores quod spectat, miror eos non animadVertisse, quod in aperto est, data extensione illa immensa, ct immobili, atque indivisibili, primum hane esse Universi sub1tantiam: deinde repugnare, ut aliae extensiones clim hac compenetratae, moveantur atque dividantur, illa immobili & indivisibilir tertio admitti
a) D cinamine de Spatio reali. infinito Londini ann.
222쪽
PAR s PRIOR. EO' non posse attractiones corporum per medium immobile 's Praeterea non intelligo, qui fieri possit, ut veteres Eleatenses, aliosque substantiae universalis assertores, Atheos habeant quidam Theologi sa), recentiores vero istos pios, & si diis placet Christianos: quinimo doceant hoc systemate egregie Spinogismum confutari s b) Tandem quis intelliget Baetio se) Spinoetismi accusari Scotistas, quod substantiam realiter unam, formaliter multiplicem, id est a parte rei , ut loquuntur , universalem, admiserint, idque systema ad Atheismum recta dueere, dici Bud deo, d): deinde Morum, ClarΚium , Ne*tonum , qui spatium esse ipsam Dei substantiam pribare conantur, philosophariὸ Scilicet
' De rerum Misitate , deque Fato Stolvo
LXV. ATIs, potentia, facultas sunt attributasub-- , V stantiae, seu subjecti alicujus primi. Quocirca, data potentia, vi, facultate, existat ejus prismum subjectum necesse est. 'Schol. Axiotria est clarissimum . . Quod autem ut no- , tetur moneo, est, ne misceantur subjectum' potentiae activise , seu facultatis, & subjectum actionis: possunt enim esse diversa. Exempli causa quum manu corpus aliquod . , corpus illud subjectum quidem est acti nis, niso autem vis motricis. LXVI. . Actio est 'aut attributum potentiae , aut effectus; itaque ut potentia esse nequit sine substantia , cujus est potentia, ac proinde intrinsecus ab illa pen- idet, ita actio sine potentia , . tque adeo sine substantia concipi non potest. Tomo I. - Ο LXVII. ca BMId. de Aib. ω-cop. x. Parxertis de Deo, o curi
223쪽
sto . E L E M E N Po R. Μ Ε T A P.R. LXVi I. Neque actio, neque potentia proprie Lib. tantia diei possunt; quippe sunt iubstantiae, seu subj Bi alleuius aut attributa aut effectus, at data actione, necesse est ut detur potentia, & substantia hujus potentiae: quaildoquidem actio & potentia a substantia in-erinsecus pendent. nec sine illa ullo modo esse possunt. LxVIII. Actionum duo distincta gener cognoscimus, motum & cogitationem. autem de re ad sensum Philosophorum communem appello. 'i Sches. Nihil hoc in loco moror Hobbium contendentem cogitationes , saltem nostras' esse actiones , & reactiones in .sensibus; corde cerebro excitatas. Tam enim absurda& salsa est sena tentia iubaec, quam verum , nullam esse in natura corporea actionem' sine aequali meritisne ca) , nullumque in his Homnibus actionibus ἐκ reactionibus cogitationis v*stigium. apparere . Miror ergo Cud inorthum tantum elaborasse, ut opinionem manifeste falsam selectis argumentis consularet. Dedecet enim philosophi gravitatem ineptias omnes , dc patenrey absurdo ne ex tres sexto oppugnare . Nimirum
. Ridicurum aeri plerumue 'fortius ac melius secat rem. Sane ipse Hobbius nn auo illo systemate explicare eonatus est dic lo cogitationum . atque ratiocina-eriniim testem , & m plicem variamque memoriam sci reminisseendi libertatem, Gordiano se implicuit no vi
LVIU. Existi t subflantia & principium activum lu:
D. Existunt motiones ih cogitationes tanquam duo actionum genera prop. 68. quum autem actiones nec sint proprie substantiae, & sine prinei pio actiyo esse ne queans s prop. 66. & 67. Sequitur existere & harum inimium, potentiam , vim activam , ct hujus pintentiae subctantiam spro p. 63.). . .et sat o o es. Non est opus, ut iis respo Ddeamus, qui, pro-
224쪽
PARS PRIOR. 2Irgressum actionum in infinitum possent opponere. nam&1iulti sunt, qui tam absurdam opinionem tuentur: &superius prop. I 3. 3 clarissime demonstravimus , seriem contingentium infinitam manifesto repugnare . LXX. Si aeterna substantia activa cogitans sit etiam principium mctionum contingentium , motiones istaeiadejus substantiae ei sentiam non pertinebunt. D. Nempe ut contingentia ,, quae sunt mutabilias prop. I7. , . ad essentiam entis aeterni immutabilis pro p. s. pertinere nequeunt; ita nec contingentium
LXXI. Motiones & vires motrices contingentium sunt a substantia aeterna . D. Contingenti 3 sunt a substantia aeterna prop. 13, Eorum ergo motiones, & vires motrices, ab eadem sint necesse est. Schol. Quoniam igitur universum hoc constat entibus quae sunt contingentia prop. 19.), sequitur ejus motiones , motionumque, vires , quas habet, naturam a substantia aliqua aeterna,& intelligente originem habere. Quocirca constat tria esse prima universi principia, Mentem, Materiam , & Vires activas , quorum Primum aeternum est , eκtrinsecum , ct activum ; duo prostrema intrinseca di talia , ut materia inexs sit &paiasivum , Vires vero activum. Atque hac in re Gentiles serme omnes Philosophos, si Democraticos excipias, consentire, prolixe demonstrare possemus , nisi id supervacaneum esset. LXXII. Substantia aeterna ulla necessitate naturae determinari potuit ad motiones contingentium.. D. Si enim nec state naturae Motiones istae a substantia illa pendent, id certe est, aut quia a substantia illa per essentialem emanationem fluunt, aut quia ad ejus essentiam spectant, seu sunt ejus artributa esse tialia. Primum esse nequit: quippe ut contingentia per istam essentialem emanationem non sunt. prop. 29. ita neque contingentium vires, ac motiones. Alterum vero nec esse potest: quandoquidem motiones contin gentium ad essentiam substantiae aeternae cogitantis per A O a n ι
225쪽
nere nequeunt pro p. 7O. ), & omnis substantis aeterisna est cogitans sex prop. II.)Schol. Erat haec ut praecipua Aristotelis doctrina Sch Iasticis non ignota a) , ita pars una propositionis XVI. partis primae Ethicae spinoetae, eaque systematis Spino- Εistici praecipuum fundamentum , ut alias est a nobis adnotatum. Interim sunt qui a nobis ita fortassis opponent. Substantia aeterna intelligens est immutabilis pro p. I 1. elus igitur intellectio unica est, & tota simul' quin mo quum sit ens simplicissimum prop. 18. tota actio intelligentiae substantia est , & stibilantia intellectio. Est praetorea infinita' prop. I 6.ὶ: ergo Onuria possibilia complectitur I ita ut possisibilium essentiae huic intelligentiae debeantur prop. 3I. . Possibilium. autem eκ istentia debeatur voluntati sibi d. ): quum
autem voluntas sit aeque aeterna, est non minus subis stantiae huic necessaria , quam intelligentia, ita nempe ut quemadmodum nequit possibilia non intelligere, ita nequeat non velle: ergo ut ea necessitate naturae intelligit, ita necessitate naturae vult. Porro haec vo . . Iunias est omnipotens; necesse igitur est ut statim .fiat quod vult: necessitate ergo naturae fiunt omnia. Huic argumento ut rei pondeant Philosophi varie se torquent , caputque , ut dicitur, scalpunt, & ungues arrodunt. Pars huc convertitur, non omnem Dei voluntatem esse e cacem : itaque, addunt, voluntas Dei ,
quae spectat existentiam possibilium, non. suit ab aeter no efficax . sum igitur efficax evasiit, possibilia eκ titerunt. Sed si quaerat Aristotelicus, an voluntas Dei aeterna minime essicax sit seria voluntas, quid Philosophi isti reponent λ Nempe si seria , efficax; & qui
dem ab aeterna efficax. Paulo igitur clarius haec responsio est explicanda. Quemadmodum primum Obsectum scientiae Dei est ipsa Dei substantia, quae emia
a ) S. , Scotus , Suareet , Fabri, Cremonius , Ber cgardus, Pererius agnoscunt ex Arso telis ostemate, Deum necessitate naturae extra se agere. I
226쪽
ΡΑ s PRIO Re ii Lenter continet infinitarum possibilium persectiones; iiii
eadem substantia primum est 3c aeternum amoris Avoluntatis Dei obiectum. Hujusmodi amor & voluntas Iaon minus ex necessitate naturae Dei fluit , quam scientia divina: haec aeterna est , absoluta, minime suspensa , aut indifferens. Vide Schol. pro p. qq. Non autem eodem modo se habet voluntas , quae respicit essentias
ct existentiam possibilium : Nam quum Deus sit in se perfectissimus & beatissimus , nulla possibilium actione
ita tangi potest , ut inde inflectatur necessario; quippe ex quorum existentia nihil ei nee persectionis nec Voluptatis ac felicitatis accedere potest . ac proinde Dulla naturae suae necessitate, sed summa libertate ad possibili uni existentiam volendum determinatur. Ergo voluntas Laec etsi aeterna, ac idcirco immutabilis, liberrima tamen est, spectatque existentiam possibilium eo tempore, eoque ordine futurorum, quo tempore, de quo ordine sutura libera voluit. Potest hoc & aposterioribus , ut inquiunt, confirmari; nisi enim-ita seres haberet, sequeretur non tantum omnia necessitate naturae a Deo fieri; sed etiam simul omnia quaecumque potest & vult; fieri; quod nolunt nec Aristote-lici, nec Spinoa istae, qui en tium successionem non inficiantur. d) Nune ergo quum sit series & successio entium, qua serie ac successione totum constat universum; apparet, voluntate; a Dei qua respicit rerum existentiam , liberrimam esse, & tempora quaedam ac ordinenti spectare. Non sum nescius esse quosdam , qui secundam hanc
voluntatem non esse aeternam opinantnr: neque enim, inquiunt, quaecumque Deus cognoscit, hac voluntate ab aeterno vult, alioquin Fatum Stoicum sequeretur, cui
sane ipse effet Deus subjectus. Neque vero ulla eam ob rem Deo imperfectio adhaeret , si his credendum. Quippe nihil substantiae Dei accedit, ob novas. has voluntates , seu determinationes naturae divi-
227쪽
ar EL E M E N τ o R. M Ε Τ A p s. nae, quibus rerum existentiam vult, dum ratio ipsast
sapientia stet a mimutabilis. Nempe voluntas haec non est, ut putant, essentialis naturae Dei sa)ὸ Quam nos doctrinam nullo modo probare possumus: nam non unam eamque simplicissimam ac aeternam Deo volun ratem tribuere, sed plures, alias aliis succedentes, ejus est , qui voluntatum divinarum motiva , item alia aliis succedeTe, nec proinde omnia esse aeterna & simul, opinetur. Id quod quantopere naturae divinae adversetur, inde intelligitur , quod tota ratio, qua divina volun tas determina trir, .una est Dei intelligentia & bonitas se quae aeterna scint, ac eadem semper. Scio Socinianae
Familiae Philosophos quorundam futurorum Deo scientiam ademisse , itinde hoc alterum profectum est , & Dei voluntates non Omnes plerasque esse aeternas. b). Sed hoc absurdum item cum Dei natura pugnat, quod quum ex iis constat, quae sunt dicta , tum ex iis, quae in tertia horum elementorum parte demonstrabuntur. Id nunc velut in transitu dicam, ea doctrina casum in Naturam induci. Nam si sunt in Universo entia, aut eorum modificationes, & combinationes, quae supremus ille mundi opifex non aeterna sua intelligentia fuerit ab aeternitate ipsa complexus, nec praeordinavit quidem illa; ita fit, ut nullae eorum certae series; ataque fortuito velut huc illuc rapiuntur. Atque hoc praetersuam quod iis adversatur , quae de Universi systema te scimus, minus quoque consentit cum suprema Dei perfectione. LXXIII. Entia contingentia, eorumque systemata , quibus rerum haec universitas conficitur, sum es horum motiones, omnes, summa libertate a causa aeterna facta sunt. D. Nam nulla naturae necessitate facta sunt sprop. 37.) Sane nihil absurdias excogitari unquam potuit, quam Mentem aeternam infinita perfectione praeditam , in
a) Crellius de Deo Cap. 2I., edi et r. , CT 32. phil ρ- pus Lumburgius in Neot Cissi a lib. cap. 2. 22. b ) Cristius de Deo diap. XX.
228쪽
pARs PRIOR. as Ian se beatissimam, nostri nihil indigam, necessitateturae ad universum creandum adactam fuisse. Quis enim rationem hujus necessitatis intellexerit Nam haec ne- Cessitas nec a causa exteriori esse potest, quum Deus nulli alteri causae snbsit: nec a sua natura; quippe necm emanationem 'essentialein est . ab eo Unive sum :realis mundi objectiva esse infinita ut ne-tassario naturam divinam quae infinita est pro ' Ov
LXXIV. Nullum ea Fatum Spinoat 'cum
D. Fatum Spinoetisticum est infinita rerum series oe-eessario ex Dei natura manans s des. 33. ' Res vero extra Deum ; nec ab essentia Dei emanat prop. 29. nec necessario., sed summa libertate fiunt prope a 7.& 13); ergo nulla est hujusmodi series infinita & necessaria , idest nullum est Fatum Spinogisti eum. Schol. . Est haec demonstratio syntetist os consormata At potest idem an aliti kωs ex ipsa hominis natura demonstrari. Etenim Spiriὀga ex emanatione illa& serie necessaria , libertatem omnem & Deo , & hominibus detraxit: nos vero ex nostri ipsorum libertate, & Deo libertatem vindicare possumus & Fatum illud validissime evertere. Nos nempe libertate cogitationum & operationum praeditos esse , claro intimoque sensu sentimus 2 mente in praeterea nostram , . quicquid illa sit, prout lubitum fuerit, corpus movere motumque repente cohibere, corporisque membris omnibus varie uti posse .
At negat Spinoeta in potestate nostia esse corpore uti- Quasi vero Spinose potius, quam intime; dictari conmscientiae credere debeamns. Ceterum non hoc quaero ρquid spinoga neget, affirmetque , sed quibus rationibus Praejudicium est, inquit, cuius idcirco detegere fa I sita, rem nequimus quod in eo ab infantia educati simus. Qua tandem ratione praejudicii huius falsitate m agnovit Spinoaaὶ Nempe , inquit , voluntates nostrae sunt
determinationes mentis, quae neces alio sequantur in
tellectum. Nihil in Nit , 'deterritio e se potest a 'eorum quae sunt facta Voluntas ergo ab , intellectu ρ
229쪽
intellectus ab alia causa, & ita porro usque ad Deum , determinatur. Si lioe demonstrasset spinoza, actum set de libertate. At quum propositiones illas suae ruinosis fundamentis inhaereant, haberi pro demonstratis non possunt. An negatis, inquit, ordinem rerum Non hercle. Ergo, inquit, serie quadam aguntur omnia, nihil se agit. Respondemus ordinem rerum & seriem ex rerum ipsarum essentiis fluere,'essent iisque ipsis adaptari. Quamobrem res ratione & libertate destitutas , TIpit, ducitur vero ab iis quae ratione & libertate sunt praeditas, quae ordinum peculiarium sunt principia &capita sa). Ducunt nempe singulae mentes singulos ordines cogitationum & Operationum , quibus partim ordo universalis aptatur, partim istae ordini universali , Quae res, quoniam prolixiorem orationem desiderat, alias commodius explicabiur.
Nascitur hoc in loco gravis illa in primis ac versatissima in Scholis lis, possint ne in Universo ullae esse causae liberae, si prima & aeterna necessitate agat naturae suae; Ex Aristotelis philosophia originem haec
habuit inter Peripateticos quaestio. Nam Deum eX naturae suae necessitate agere , id praecipuum est in Aristotelis doctrina , quod nobilissimi Aristotelis interpretes agnovere; ut si quando non sibi consentanee Aristoteles loqui videtur, quod probat plurimis Suareet b . id in
a Praeclare S. Thomas p. p. q. IOῖ. s. ad 2. unam artem Dei gubernantis res diversimode gubernantur scundum earum diversitatem. maedam enim secundum suam naturam sunt per se agentia, tanquam habentia dominium sui actus : is ista gubernantur a Deo, =ion Ioluisper hoc, quod moventur, ab imo Deo in eis interitus operante , sed etiam per hoc, quod ab eo inducuntur ad bonum s retrabuntur a mala per praecepta oe prohibitiones
praemia poenas: hoc autem modo non gubernantur
Deo creaturae irrationales , quae tantum aguntur , o noπagunt .
230쪽
id In Encyclicis facit, ac cum vulgo loquitur a .
Negat Scotus, eiusque cohors sere tota, quidquam es se posse in mundo liberi, ubi Deus ex necessitate agat is ac censet Aristotelem systemati suo contraria docuisse , dum hominest liberos, Deum necessarium fuerit: Causae , inquit secundae non agunt , nisi a prima motae , necesse ergo est illas necessarioragere, ubi ex necessitate naturae suae prima agat m eatque b . In Scoti castra transfugas quosdam Thomistas transisse adnotavit Suareκ c Persuasum fuit id ipsum & Petro Pomponati O , viro ut id, aetatis barbaro, sed ingenio acuto &perspicaci: in primo enim libro eorum , quos de Fato scripsit, accurate prorsus demonstrat, nugas agere Ale-Xandrum Aphrodiseum , qui Aristotelem ab immitti illo & inevitabili rerum humanarum fato vindicare studet. Nobiliores contra Thomistarum arbitrantur , nihil omnino prohibere , creaturas libere agere, etiam ubi Deus ex necessitate agat. Nam quamquam actiones omnes ex a prima causa, & a secundis una pendent, tibi tamen secundae sint liberte, primi necessitas huic libertati, ut putant, nihil ossicit . Enim vero , pergunt, quum tota causarum secundarum libertas in duobus sit Posiata, I. ut earum vis activa non sit ad unum geserminata objectum , II. nec ab objectis externis necessario trahatur ; utrumque censet conssistere posse , etiam, ubrPrima ac universal Is causa agat necessario Finita est enim mentium humanarum vis, plurimum objectorum conscia, nulli determinata necessario a nullo necessario attracta. Itaque suapte natura libera est, ut ne cesse non sit ejus libertatem e primae causae libertate pendere. Hunc fere in modum philosophantur Thomas Caietanus d) F. Ferrariensis se , ac Capreolus sf) Scholae hujus primipili , in eamque sente
tiam , ut fieri solet , S. quoque Th. pertrahunt, An
c d 9 In p. p. q. 14. arae. 3. 's e I. eontra Gentes east..67.