장음표시 사용
261쪽
p A a. s P Rio R. smum παρωναι Mique adessc atqne per omnia ire docet sa): Et Virgilius, quum cecinit, Deum ire Per omnes caeli , mris , Terrarumque tractus b : αLucanus illo protrito. Iupiter est quodcumque Vides, quocumque move
ostendamus. Sellum enim est Senecae illud Deum esserati mundo dc partibus ejus insitum, θ' animam mun
in autem sententia illa antiquissima apud Chaldaeos
fuerit, eruditi non dubitant. Nam a Deo primum νπερκοσμίον φως supramundanum ignem emanasse, eumque deinde 'luper universum diffusisse, & centrum ipsum Telluris penetrasse , Chaldeorum fuit doctrina se . Hinc Iamblicus ex AEgyptioriam atque Chaldaeorum sententia hunc in modum scripsit ti), persta, in sese erectum ρο flabile lumem Divinum , is tamen omnia pesinerrat, percurrit omnia, a se ipso autem nunquam excurrit. Permeat universum: cernitur omnibus locis, ετ om nibus partibus mundi. Legatur & Huetius in Alneianis.
Tandem Theologiae Christianae dogma est, Deum essa immensium ι praesente potentia, non absente natura , ut loquitur Augustinus , qui praeterea in Ep. 17. veteris Parisiensis editionis totus in hoc est, ut probet Deum substantialiter esse ubique quod negare haereticum pustiant Theologi , & in quo accuratius & prolixivi explicando plurimum impedit Petavius g). Itaque non modo nostri, sed Lutherani quoque magnis argumentis Calvinianos quosdam, & Socinianos consutant, qui Deum Coelo contineri docuernnt sue . Nec oportet
262쪽
2so ELEMENT0R. Μ ET A PH. scripturarum loca proferre, quibus Theologi dogma hoε fatuunt, sunt enim apertissimas rQuid quod veteres aliquot Theologi. ita locuti sunt, ut videantur spatium a Dei immensitate non distinxisse λ Tatianus in Oratione ad Graecos Deum. Vocat παν aes η -ocτασιν universi substantiam. Theophilus ad , Autolycum lib. 2. , Deus , inquit, loco nequaquam circumscribitur , ο ολον locus cunctorum. Arnobius lib. I. vocat Deum, fundamentum cunctorum: mitto alia. Quoniam ergo 'tanta tonsensione substantiae Divinae immensitas statuitur, fateamur oportet existere substantiam quandam deternam, immensam, fimplicem, immobia em, in quo vivamus , simus , ut Paulus loquitur Acth
Sed eos, qui argumentum istud tam speciose adornant, ne nimis res urgeant, quaeso, & ex Christianae Religionis mysterio ratiocinantes, id in Philosophiam
inducant, quod Religionem Omnem, nedum Christi nam, evertat. Deum enim esse omni praesentem &immensum tam certo habem9s, quam Deum esse, eum que esse immutabilem. At cuiusmodi sit haec omniprae-1entia, nec ratio expIicat, nec ulla traditio docet, nec revelatio ipsa manifestat. Illud ratio & revelatio teque errorem esse commonstrant, Deum esse universi substa tiam, aut mundi animam , Deum habere formalem extemmnem, quae tota sit major, quam quaelibet ejus pars, in quo Gentiles plurimi errarunt. Dod quum sit , intelligere nunquam, potui , quid. Μoro, Raphsono, Huetio , Petavio Venerit in mentem dum infinita Gentilium Philosophorum farrariae , hanc Dei immensitatem statuere conati sunt. Nam si verum est, quod Gentiles illi docent, regnat jam Spinoaismus. Quis enim ignorat Chaldaeos, d yptios, Pythagoram iEleatenses, Stoicos, aliosque, qui tam pr elara de immensitate Dei praefantur, nihil aliud Dei vocabulo intelligere, nisi vim quandam activam & intelligentem ,
aeternae materiae seu corpori coniumstam, quocum magnum hoc universi animal efficit λ nam verba ipsa An,
263쪽
liquorum, quae isti laudant, aperte dicunt Deum ire
Terrasque tractusque Maris , ccitumque profundum .
. Hinc pecudes , armenta , viros , genus omne ferarum
Quemq*e sibi νenuis' nascentem areessere vitam, Ut unius Virgilii verbis dicam . Qinina ergo tam impia, se haec Gentilis Theologiae doctrina, nitrum est ullum extitisse Christianae Religionis Theologum quinos hac in re Gentilibus paria docere , scribere potueridisiniod ego de Huetio p0tissimum dictum volo, qui quum in Alneianis demonstrare cohetur , omnia Reli gionis nostrae mysteria Gentilibus non ignota fuisse , is eadem opera , sed imprudens tamen Christianismum evertit: Nam si aut dogmata nostra, aut mysteria re ritus, naturalis ratio Gentes docuit, quidnam non publice susceptum nostra continebit Religio. Quod tantum abest ut sit verum , ut potius Christus & Aposto li omnia mala perpessi sitit, quod novam apud Gentiles religionem inducerent, novamque doctrinam, utiloquuntur Athenienses apud Lucam sa). Ceterum qu'a Angli, magni certe ingenii viri, sed paullo tetriores es Fanatismo addictiores, id est: qui obscuris , modo iublimia sint & magna, delectantur, atque rapiuntur a
quod Angli, inquam, isti spatium immensum, ipsam
Dei naturam .esse: ubique se exerentem, in animum inducere potuerint, non valde miror i Absurdiora enim systemata Fanatismus apud Anglos produxit . . . At id potuisse Italis nostris placere , valde esset mirandum inisi jamdudum ire assueti essemus, non qua eundum , sed qua itur. Venio ad Theologiam christianam. Primum Τheologiae Christianae caput est, Dei naturam hominibus comprehendi non mille . Hinc agnoscunt Theologi nodiistri nos ita de Deo loqui, ut qui ex parte scimus ex
parte prophetamus. Deum ergo esse immensum Religio Christiana docet: At simul docet Deum non esse formaliter extensium, nec compenetrari eum materia re universo, ita ut unum cum eo esticiat, nec universi' primam
264쪽
1si ELEMENTOR. META H. primam substantiam esse. Ex quo facile intelligimus . nos quidem modum immensitatis Dei penitus ignorare , sed non ignorare, universum esse a Deo distinctum, nec ad Dei stibstantiam quoque modo pertinere. Prae illare Augustinus, quum, inquit, dicitur Deus ubique di sus, carnali reuendum est cogitationi, oe mens a-eorporis sensibus avocanda, ne quas spatiosa magnitudine opinemur Deum per cuncta dimundi, sicut humus , aut aer aut lux sa difffanditur: omnis enim hujusmodi magnitudo minor est in sui parte , quam in toto. Ex T heologia igitur Christiana is tantum valide argumentari pro existentia spatii vacui potuerit, cui fuerit persua . sum , Μosem , Salomonem, Ieremiam , Paulum , Pantheistas fuisse , quod spirioga primum, inde Tolandus incredibili impudentia asserere non dubitarunt a zEgo quod ad me attinet, ita philosophati assuetus sum, ut ex mysteriis fidei rerum huius universi natu ras explicare, elus esse putem, qui nihiI ratione, sensibus comprehendi posse etedit, quippe ratione tua brevissima, quae credi oportet, perturbare velit . Philosophiam enim admiratione inchoatam , conjecturae auctam, ratione longe lateque provectam censeo.
De primis Corporum substantiis . LXXXXI. Oorpora noti sunt unio modorum sine' substantia. Nam quum modi intrinsecus a substantia dependeant, existise sine susstantia
LXXxXII. Corporum substantia non est una. D. Substantia est eis simplex prop. 2 3 partibus ergo realiter distinctis non coalescit, nec adeo divisi bilis est. Sunt autem corpora omnia divisibilia; adeoque composita : substantia ergo corporum una non est PConsulatur etiam sprop. a I.) .
265쪽
PARs PRIOR. as 3 Schol. Acosta Lockii interpres a) testificatur, fide, que suae quasi praedem dat Newtonum , de Origine materiae sic putasse Lochium. Nempe Deum distinctis spatii partibus vim dedisse resistendi, id est soliditatem &impenetrabilitatem; quo factum est, ut nasceretur naateria. Ego vix putaverim hoc & Lockium cogitare rotuisse , & Ne-tonum serio de Lockio testari. Nihil enim fingi potest ineptius i quam substantiam suapte natura immobilem & individuam addita vi resistendi , evadere immobilem & divisibilem. Quod absurdum est etiam majus , si spatium aeternum statuatur. Fingi ergo
nequit , nisi inscitissime, unam esse eandemque corporum omnium substantiam. LXXXXII. Quoniam corpora non sunt aeterna ex Prop. I9. 21. & 22.ὶ sequitur substantias corpora componentes anteriores esse, saltem natura sua, & origine corporibus ipsis, quae inde componuntur 9 ac propterea
hujusmodi substantias non posse esse in ita numero prima extensa aliquota in singulis corporibus, quin singula corpora & ipsa infinite ex tensa evadant. Enim vero si datae linaee A quantumvis exiguae addantur in directum infinitae aliae linaee aliquotae cuiuscumque magnitudi nis, dum tamen sint lineae, efficient lineam A infinitam. Si vero superficiet B addantur in directum infinitae aliae superficies etiam brevissimae, dummodo sine superficies, superficies B evadet infinita. Eodem modo si lido C, quantumlibet exiguo , addantur infinita alia solida aliquota quantumvis exigua, solidum C evade eundequaque immensum. Non secus atque si unitati addantur infinitae unitates, fiet numerus infinitus. Sch. Primae ergo corporum substantiae dc simplices sunt, & relative tantum infinitae numero. Ea fuit olim Pythagoreorum, dc quorundam etiam Democriticorum doctrina; nuper Leibnitii, & V Vol fit. Consuli potest vUolfit Cosmologia. Sed sunt interim, qui no- his opponunt demonstrationes geometricas, quas Rohal-
266쪽
Protulerunt. Addunt progressiones infinitorum parvorum , quibus constat, & singula extensa geometrica in infinitum dividi, & infinita infinite parva finitas consituere extentiones. Non haec me latent: sed puto non idem licere in extensione reali tuapte natura com-
volita, & divisibili, quae & existere aliquando coepit. 6 sui procul dubio primordia quaedam habet, quod in o infracta & simplicissima extensone usurpatur. Scilicet
demonstrationes illae probant extensionis imaginariae mensurabilitatem in infinitum , non autem divisibilitarem. Quod si demonstrationes istae evincerent divisibi sitatem partium realiter distinctarum, seu, ut alii l qui amant, plasicam, non mathematicam & metapb scam divisibilitatem seu mens abilitatem ; sequeretur omnem eX censionem, etiam vacuam, esse physice divisibilem , quod Philosophi isti nolunt, saltem ii, qui
extensionem vacuam esse ipsam Dei immensitatem docent. Physica vero argumenta probant quidem partes cujuslibet corporis esse relative tantuni infinitas, id est eorum numerum comprehendi a nobis non posse des. 63. Sch. f. 3. , non vero absolute vide Schol. pro P. Quocirca ridiculum est paradoxum , quod ex physica materiae divisibilitate in infinitum deducit Grave-
sandius , data nimirum materiae particula quantumvis exrgoa , dato spatio quovis Anito poterat etiam spatium hoc statuere infinitum uicumque amplo id est etiam relati de infinito ) possibile esse, ut materia talis arenulae per totum hoc spatium deundatur, atque ipsum
Ita adimpleat, ut nullus sit in eo porus, cujus diameter minimam datam superet lineam, quod H Deus, qui Platoni γεωμετιζε ν dicitur, hac Geometria usus est, dum mundum conderet, procul dubio facillime condidi ei, producto exiguo & sensibus minime obvio materiae granulo, eoque in immensum diducto, itaui esset &materia & spatium. Miror illud Loxio vide sed . prop.
267쪽
PAR S P.. R L o K. - is snteeedentio , quam hoc potius in mentem Venisse , dum de origine materiae disputaret. Scilicet ad haec portenta evadunt ii, qui ex usu abstractarum percepti num de corporibus philosophantur.
LXXXXIV. si eorpus quodlibet est physicos in infinitum divisibile, eo us quodlibet est unio modorum
sne, substantia. D. Si ,ita est, in corpore nulla est pars simplex, uti patet: ergo nulla substantia prop. 23.); coi pus ergo quodlibet, adeoque totum universum corporeum , est modorum unio sine , substantia. mod quum' esse nequeat sprop. 89. , corpus quodlibet non εst physicω sin infinitum divisibile. . . . Schol. Est haec demonstratio metaphysica, quum quae
superiusi data est prop. 92. , physica sit. Quod si quis
objiciat, i me non justam de natura substantiae notionem animo observantem habere, ei repono, me substantiam definivisse ex omnium Philosophorum consenς sione. Nemo enim unquam vocaverit substantiam id', quod nec primum in ente concipitur, & quod a priore intrinsece pendet. Sed enim, est haec substantiae essentia nominalis , quam utrum reali congruat, .igri ramus. Haud negaverim. Sed quousque nulla alia essentia nominaIis, quam reali magis congruere similius vero sit, proferatur, nemo nos reprehendet, si ex hac philosophemur, non ut oracula divina sundentes, sed ut homines. Scilicet tota sapientia hominum essentiis non analibus constat: quas, quum semel omnibus probatae sunt, si evellere velis, nihil interim ipse cerei Proferens, rempublicam evertes litterariam, atque fardissimam, perturbationem induces. Sane nos ex hac vexitate , quod' corporum existant aliquae substantiae oporteat, deducimos , non posse ea esse in infinitum divi sibilia, quod eorporum alioquin substantiae in nihilum reciderent, videmurque solidis principiis, & recta ratio-uinati. E contrario vero Geometrae ex mensurabilitate infinita extensiotiis imaginariae, quae ad essentias natis-ν ales pertinet , divisibili atem eorporum in infinitum inferulit, atque omnes corporum substantias auferunt , r
268쪽
xss ELIMENTOR. ΜΕΤΑPH. gatique de primo uni versitatis huius, principiis , substantia , ne dieant nulla esse, esse ignota affirmant , Utrique vero ex essentiis rerum nominalibus ratiocinamur : sed longo discrimine; quod nos ex unius rei existentia , substantiae nempe corporum, quae sit ali . quae necesse est, divisibilitatem illam negamus, certas que eorporum ponimus substantias; ii ex imaginaria mensurabilitate linearum & angulorum in infinitum, corporum primas substantias negant. Longe itaque nostra illorum ratiocinationi praestat, quod Gassendo, Hobbio, Leibnitio , & Uvolfio viris bona parte in Geometricis rebus attritis, observatum est. Caeterum demonstrationes Mathematicae hoc talo nituntur, quod Punctum sit, cujus nulla extensio , linea sine latitudine. Iam quum nec puncta, nec lineas in corporibus statuere possimus, demonstrationes illas , imaginarias extensioni tantum , non etiam corporeae, aptari pos
' LXXXXV. Omnes substantiae vi aliqua activa praeditae sunt, quae sit earum proprietas essenti alis. D. Substantiae se penetrare nequeunt prop. r ergo semper earum una extra aliam existat necesse est rhoc autem qui fieri potest, si nulla vi praeditae sint, qua sibi mutuo resistant λ Iam vero quum substantiae essentialiter sint impenetrabiles, oportet ut essentialiter
sint activae . Praeterea omnis , quas . in i mundo est
activitas a substantiis ipsis primigeniis manare debet. Neque a vero abludit, quod Leibnitius observavit , nihil esse hunc, quem cernimus, mundum, nisi phaenomenorum congeries ex monadibus, seu activis ineorporeisque substantiis emanantium. Id quod quo diutius expenditur, eo 'ad similitudinem veri magis accedere videtur. Id saltem verum est, nihil nos de mundo scire, nisi quod activum est, idest quod quoquo modo in nos agit. Viderunt hoc Democratici, qui earum re rum quae sunt, nihil nos aliud percipere docuerunt ,
nisi aὶ misis Hobbium de Principiis ratiocinatione
269쪽
PARs PRIOR. 23 nisi sensationes, & sensationum vires a . Potest vis istee activa primigeniarum substantiarum vocari forma substantiarum istarum. XCVI. Vis quaedam activa, quae corporum forma su flantialis vocari potest, est una ex proprietatibus essen tialibus corporum omnium si quod idem est, corporibus essentialis est vis quaedam activa. D. Essentia corporum posita est in unione simplici*m substantiarum, uti ex superioribus patet; ergo quemad
modum substantiis essentialis est vis quaedam, quae spe ctari potest ut earum forma prop. 91. & natura de L3r. , ita & corporibus. 'Scbol. Vehementer pro hae vi substantiarum pugnavit Leibnitius in Actis Eruditorum Lipsitae. Agere , inquit, es character substantiarum b). Hanc agemia virtutem omni substantiae inesse fo, semperque aliqam ex ea actio nem nasci: adeoque nec ipsam substantiam corpoream ab agendo cessare unquam. Quod illi non satis percepisse vi dentur , qui essentiam ejus in sola extensione, vel etiam impenetrabilitate collocaverunt, Ο corpus omnimode quis
scens concipere sibi visi sunt se). Quod id quod non agit ,
quod vi actima caret substantia esse nullo mo do possit d . Atque bine judicari potest, debere in cor porea substantia reperiri entelechiam primam, tanquam πρωτον δεκτικον activitatis ', vim scilicet motricem prim tivam , quae praeter extensionem er molem superaddita , semper quidem agit, sed tamen varie ex corporum concur Ebur per conatus impetume modi atur. Atque hoc ipsum
substantiale principium es , quod in misentibus anima , in aliis forma substantialis appellatur e . An est haec vi animalis Speusippi ' f) An spiritus plasticus me toni,
non Videtur. Nam vires Leibnitianae sunt singulis sub stantiis propriae, non omnibus una communis. ob ean dem
270쪽
118 EL E M A NT O R. ΜΕ T AP H. dem ratione neque est Stoicorum Spiritus, de quo Μά- nilius apud Lipsium sa).
Et rasionis agi motu: quum spiritus unus ' Per cunctas habites partes, atque irriget orbem POmnia pervolitans corpusque animale Aguret. XCVII. Omnes vires activae universi, & principia activa sunt habenda incorporea id est nec Solida , nec inertia . D. Vires istae & principia sunt propria substantiarum simplicium , nec conveniunt corporibus, nisi quia principia corporum sunt simplices substantiae s prop 69. : sunt porro saltem primitivae essentiales substantiis simplicibus f prop. 93.); haberi ergo pro corporis nequeunt sse ilicet iplae substantiae simplices viribus illis' ουσιωτ praeditae, sunt principia activa, & animae rerum universi.
Cave autem , ne haec cum spiritibus misceas : vocab Ium enim animae sic ego hic accipio,. ut Scholae animas dicunt Vegetati Vas.
Schol .. De viribus Universi non una est Philosophorum sententia'. Chaldari putarunt mundum non tantuna lumine supra mundano totum penetrari , sed anima quomque fontana, & universali agitari b . Συκην mundi memorat passim Plato in epistolis, & in Timeo, ubi idcirco mundum esse μ εγαν ξωον magnum animal docet Deum ipsum esse toti mundo, partibus eJus insitum, eoque vivere & spirare omnia , dixit Pythagoras, di xere Stoici, qui tenuerunt.... , . Deum ire per omnes
Τerrasque, tractusque Maris, Caelumque profundum
Hinc pecudes , armenta, , viros , genus omne ferarum ,
Quemque sibi tenuis nascentem arcessere vitam ic γ, qua etiam in opinione plurimi sunt Persae, Si amenses ,& Sinenses hodierni. Tolandus , ejusque discipulus Antonius Collinus Μosem , & Salomonem in eadem reserunt classem, . illud quidem quod scripseri r Spiritum