장음표시 사용
291쪽
PARS PRIOR. 279eirea ipsas modorum illorum ei sentias , sed aut circa causas, aut circa effecta, aut circa alia, quae cum modis istis sunt coniuncta. XIV. Rerum, quarum existentiam noscimus prona II. proprietates aliquot & attributa certo noscimus . Istam quis negaverit noscere nos corpora esse extensa ,
solida, mobilia , figurabilia a mentes cogitare, & plurima perei pere : homines doloribus & voluptatibus subiectos esse , & alia . pene infinita ὸ Nec refert , quod harum proprietatum essentias & naturas non . satia clare pespiciamus: sat est, si existentiam certo sciamus . CXv. Scepticiorius purus, seu qui docet nihil omnino posse comprehendi, nec hoc quidem sciri , quod nihil seiatur, aut ridicrum est, aut insania. D. Nam plurimarum rerum existentia certo scitur prop. III. , & relationes plurimae, maxime quae usum vitae nostrae spectant prop. II 2. ), & modorum simplicium aliquot essentiae prop. II 3.); & rerum,qum existunt, proprietates quaedam r ergo, quod ad
res existentes attinet, mens nostra capax est earum rerum, non tantum existentiam , sed relationes, & proprietates, atque modos plurimos certo noscendi. Utrum-
quo. igitur illud ; ct Nim posse comprehendi , . nihil
scisi falsum est: quamobrem Scepticismus purus aut Iuvdicrum est, aut insania. Vide Villeniandy.
Soepticismus confutatus Scepticismum reselIere in hac disputatione instituimus. Ac constat quidem , Scepticismum esse aut ludicrum , aut insaniam. Sed quo plene proculcetur , Scepticorum argumenta sunt convellenda . Nam apud veteres Sextus Empiricus in libris tribus D tipost Parrbonicarum Acatalepticorum causam multo egit apparatu ; nec minori nuper Betelius , ut in multis literarum ardorem restrinxisse videantur. Particulatim Sextum mpiricum aliosque veteres refellit Petrus de
292쪽
18o ELEMENTO R. villemandy in opere docto , Scepticismus debellatus ,
Baelium vero prolixe Crusatius . Nos paucis erimus Contenti: res enim amamus, non verba: dedeeet enim
philosophum multiloquium. I. Ut autem quae Sceptiei nobis o ieiunt intelligere possimus , pauca de Scepticismi origine praelabimur . Scepticismus suos habet gradus et sunt enim qui aliqua tantum dubium revocant, alii qui plura, alii qui om nia. Hinc sit, ut Scepticismus vel moderatus sit , velestiaenis . Μoderatum scepticismum Philosoph: ferme omnes prosessi sunt, atque etiannum rositentur. Hinc principium philosophandi esse D BL TIONEM, prudentiores omnes docuerunt. Laudat ea in re Huetiust a) Pherecidem Syrum , Anacarsim Seytham, Pythagoram Samium, Empedoclem Agrigentinum , Parmenidem , Zenonem Eleatem , Heraclitum , Anaxagorami, Democritum, Socratem , Platonem, Aristotelem, Ciceronem Varronem, aliosque; quibus nunc accessere Cartesiani omnes , Iohannes Lokius, aliique. Horum autem nemo unquam dubitavit, plurima a nobis certo cognosci , licet omnes docuerint plurimis nos erroribus subagitari, plurima ignorare, pleraque etiam scire nullo modo pol se. Quae philosophandi rMio prudens est & modestissi--ma : sunt enim stati mentis humanae termini, quos qui
temerario praetergreditur, in avia eat necesse est. 2. Unus veterum rem hanc ad excessum provexit
Pyrro Eleus Aristoteli συλκμνος : quandoquidem lectis , ut aiunt, Democriti libris, variisque auditis Philosophis, in primis Anaxarcho, quum nihil certi sibi reperire visus esset, etiam nihil comprehendi posse statuit. Eius Sectato res variis sunt vocabulis nominati s b), Epectici απο σουεπεκειν, consistere, quia iudicium omnibus de rebus suspen- , debant: Zetetici a quia perpetuo veritatis inquisitioni animum intendebant. Aporetici quasi bitantes: Acataleptici, quod nihil comprehendi posse docerent tandem Pyrrhonici a Pyrrhone , de quo praeter Laertium consuli potest Ba lius se & Albertus Fabricio
293쪽
eas a Pyrrhone veritates negatas, intelligentia conflarent o τι γαρ νοήσαι vii λον quippe quae per sesuns perspicua , sed quae sensibus perciperentur , in quo dogma
Platonicum paulo nimius provexit: Plato enim quae a sensibus deferuntur, non quidem scientia , sed opinione percipi docuerat . Iam Pyrrhonicis quidam accensent Huetium ob libellum , quem Gallice inscripsit Ia Fia bisse 'de r entendement humain , de imbecillitate mentis humanae , in quo docet nihil sola ratione naturali ceristo comprehendi posse, sed confugiendum esse ad Revelationem e & ΗΦeronymum Hirnaim ob editum librum De typho generis humani , siet, scientiarum hum narum inani ac ventoso tumore , dissicultate , labilitate , falsitate , jactantia, praesumtione, incommodis , quo omnis philosophi et fundamenta subvertit.Ad eandem classem qui. clam reserunt Lochium, b tum ob alias rationes, tum potissimum ob eam, quod valde suspicatus sit, deficeret ne nobis unus aut plures sensus, quorum fiat desectu, ut nihil adaequale percipiamus. Sed qui ita censent non satis attente nec Huetium , nec Lockium legerunt. Nam Huetio id propositum ; ut superbientem rationem non extingueret, sed fidei ancillari doceret ;Lockio vero ut ne constitutos sibi ag natura terminos licentiosa presiliret. Inter moderatos igitur Scepticos, quos inter omnes viri doctiores censentur , habendus est uterque, Alioquin in eundem quoque censum c-- ferre possimus, non omnes modo veteres Ecclesiae Christianae Doctores , sed Apostolos etiam & Prophetas , qui de brevitate humanae mentis saepe nos monent , quique non raro in philosophorum confidentiam i
I. Videamus nunc quibus argumentis Acataleptiel isti &: Epectiei caussam suam tueantur. Negant ullum esse veritatis characterem , criterium, notam sc)ς quo fit, inquiunt, ut a falsitate discerni veritas nequeat . Enim veto ; inquiunt si veritatis ullum est critulum,
aut a J Bistri. Grae. lib. 33 cv, 33. I. I ad Doria noserin Mn. propu . cea Empiricus ii . r.
294쪽
xis Exsala NTo R. METAp u. aue in Auctoritate est, aut in Sensu , aut in conscientia , aut in Ratiocinis . In Auctoritate non est . Est enina auctoritas vel divina, vel humana. Humana a ctoritas aut spectatur in iis, quae omnes homines per cipere possunt, qualia sunt, quae conseuntia, sensibiu , rasiscinio semper presto sunt ἡ aut in iis , quae non omnes sensibus suis , aut conscientia, aut ratiocinio assequi possunt . In iis, quae ad prius genus pertinent , non video, cur locum auctoritas potius , quam ratio habere debeat. Ridiculus enim es t , qui probare e naretur, se dolorem aut voluptatem sentire, Solem l cere , dc similia , quia alii id amatriani r si enim is deeipitur, cur alii sibi similes decipi non possint λ Prae terquam quod cur credam Pythagorae asserenti sum Θpotenusae o quale esse duobus aliis quae sunt in duobus reliquis trianguli rectanguli lateribus , si ipse rationes aut non videam, aut non intelligam Non om te credam, quia is erat Pythagoras , nisi deridiculus esse velim, Credas, inquiunt, quia demonstravit Unde sciam id demonstratum . inita , inquiunt, id omnes docent Philosophi. Quis , inquam, mihi certum faciet Philosophos istos non esse deceptos, nec me decipere voluisse λ Utrumque enim potuerunt: nam homines sunt κ& erroribus obnoxii, di assecti s . Sed omnes neminem fallans. Q iasi vero non omnes fuerint Philosophi, qui
materiam aeternam esse docuerint , aut m n omnes fi qui quondam terram stare, nunc vero moveri , tradi
derint. Sed ipsos rogo Philosophos, an confidenter ase firment , se & mente brevissimos esse, re nihilominus haec certo cognoscer a negabunt , si ingenui esse velint: Nam qui mente brevis est , in omnibus decipi potest: & qui in omnibus potest decipi , de omnis
. In . iis vero quae ad secundum spectant genus
a Quasi nihil precipi ct comprobendi possit . nisi α
mente infinita . Negent eadem ratior, quidquam a nobia
moveri posse , quia vi Misa praedisi . inrae sunt hinc
295쪽
PARs P R I o AER auctoritas vel ab uno, vel a paucis, vel a multis, vel ab omnibus accipietur . Unus auctor , qui factum aliquod narrat, quantumquis' doctus , ct probul , certitudinem non facit a r potuit enim deeipi a sensibus, a Phantasia , coniectura , a populo, ab aliis etiam prudentibus, etiamsi decipere noluisse credatur. Hinc vix re
Perias accuratissimum histori eum , qui aliquid non sementitus, aut saltem qui non alicubi deceptus sit. Idem de paucis dictum esto, etiamsi perspicaces , & integri fuisse narrentur. Nam quidam sunt affectus , maxime superstitio . qui virtutis specie vel integerrimos decipiunt. Quod si fabula aliqua paucis persuaderi potest, potestre pluribus b . Nam ex. r. oracula Gentilium fuisse Sacerdotum imposturas, est a Uandalio , & Fontanel-ν lio a) Quum ea de re agitur, quae ut a multis , ita ab Uno clare o di in te potest sensibus comprebendi , cuj --
di sunt aut naturae phaenomena, aut hominum facta; nec quidquam sit , cur de ejus side dubitemus ; unius etiam hominia auctoritas eam jaciet certitudinem , qua qui non est contentus , non is quidem dubitas , sed dubitare potius amat. Nam qui ego credam eum dubitare , qui nullas habet dubitandi rationes δ Neque vero idem sunt dubitare, ac dubitare velle et illud rationis es, nec Me motivis esse potes: hoc libidinis, ac morae magis, quam seriae mentis . Id rem. Unius 'ines hominis au ritas , tibi nullae sint rationes dubitandi , aequalis , aut pene aequalis auctoritati
nostri ipsius es , si ei facto interfuissemus : itaque de illo
cum in modum dubitare non minus insanum es , quam ipsos nobis fidem omnem derotare, eriam ubi nullaι derogandi rationes habemus.
rito . Potuit huic imponi, non illi. Auritorum fides ocula-Grum testium auctoritati nititur. Debae disserimus. Ocuiatis viris rei de qua agitur gnaris, spectatae vinulis , derogare fidem, id insanum dicimus: derogare autem non in acroamaticis dogmatibus , sed in factis . Ratiocinentur ergo Sceptici constansius , ac meminerint turpe esse aqux
296쪽
excipias, impoltura haec omnibus serme nationibus persuasa erat , ut ostendit Cicero sub initium libri primi de divinatione. Muhammedanismum faedam esse sabin' lam & imposturam, quis ignorat λ At nunc ita res com parata est, ut si Christianismus Muhanimedanismo con feratur, minima ille prae hoc erit pars b) iam ad com sensum omnium quod spectat, ad quem tanquam ad Ue laritatis aram confugiunt Dogmatici, piamum an est res ulla , in qua consensum istum lice reperire omni enim in re quot capita, tot sententiae. Deinde vel con- . sensum istum spectabimus in factis, vel in rebus theo reiicis. in primo rerum genere, quum facto alicui mul- , ii quidem, non omnes homines interesse potuerint; si factum illud manavit ad alios , non horum , sed prio
rum tantum habenda ratio: nam hi , qui non interiae runt, auctoritatem millam iaciunt . Res ergo redit , aut
ad paucos , aut paullo plures , qui certe omnes decipi ootuerunt sc). Hinc ex. g. si Licurgus, Solon. Numa persuadere potuerunt Religionem spartanis, Atheniensibus, Ru inanis sui temporis, viris nempe simplicioribus , vix dubitandum quin impostura potuerit ad omnes posteros mane,
re, & tanquam certe haberi s d) Atque hac ratione fabul
a Antonius Vandalius in disserti de oraculis Genti lium, Fontane lis ne P histoire des I Oracles . b) Bilius in dict. criti art. Machomen vide ui iuxefellamus App. lib. . c) Vide super eo sophismate adnotata superius . d Non bis agitur potuerint ne Solan o Licurgus Atheniensibus , ct Spartanis salsa dogmata persuadere et illua disceptatur . potuerint ne persuadere elut praesentia facta , quae nunquam fecissent λ Id ego Gri nsse , etiam Enter pidos, nego: nam oculos Faeni stupidi aρ manus ,
ex quisquis mortalium ita a natura comparatus es, ut oculis magis suis in rebus praesentibus , quam alienis verbis velit credere. Ottagoras ut persuaderet auditoribus suis ,
se redivivum ex altera vita rediisse , necesse fuit , ut diu
297쪽
potest universo orbi persuaderi, qualis belli Troiani faberula secundum Dionem Chri stomum , Horninm , Vicum , aliosque α). Qiiod ad ea, quae secundi sunt generis, Cottae illud reponans, placet, inquit , tantas res judicio multitudinis judicare ) Sane argumentum ptismi est populi' consensus , quod Seneca pronunciat gravissime. Nam si iudicio' multitudinis itabitur , Gentilium Religio vera erit, quippe & Nuribus, & per longius tempus probata. Etenim , ut observatum Baelio b), si Telluris gentes in 3Oo partes dividantur, qhinque reperientur Chrisianismum profiteri, sex Μuhammedanismum , I9. Gentilissimum . Praeterea Astronomi , qui putant terram mo-Veri causa exciderent, si populus Judex sederet. Praeterquam quod , qua sententia theoretica est, quae omnium
hominum consensu probetur Ne de existentia quidem Dei id obtinet , ut prolixe ostendit Baetius ς . Qiro factum est, ut Parkerus hoc argumento uti noluerit,
in subterranea copta lateret, maderetque inde mortuis concolor. Sed ne hoc quidem escere potuit, ne impostura integeretur. Q om nulla Μubammedes miracula egisset, ne ulla quidem suis persuadere potuit, ut astute intellexerit , inegandum esse, miraculis armatum venisse ad nomam supersti- tionem prolatandam . Quodsi hoc sici potuise, quod isti Munt. mortalium fuisse neminem ego scio, qur commodius posueris, quam hic, de quo diximus , Μ.ubammedus : quippe cui eam in
rem , . aetas , o commilitonum paratissimum issequium barbari ae inculti suorum mores , contractae jamdiu , fa Iendi artes , o prompti ad fabulas vulgandas adminiflri. obsecundassent . Sed intelligebat profecto ο curiositate adactum triplures , qua falsas artes piisens rescire , ct dissicile futurum, ut ii ipsi, quibus fuerer, diu tantum arcanum reticere possent. Nec auctoritatem suam hir periculis labefactatum iri asutus homo volebas. a) Vide Append. lib. 2: b) Loco citato. Vide ut hunc calculum perpenderimui
e) Quam hoc eo enter pronuncietur , quamque sit fassim , in parte demonstrabitur accuratissme.
298쪽
tanquam valde incerto sa) Nnllum est igitur veritatis in auctoritate humana praesidium . Quod eo etiam argumento confirmatur , quod haec auctoritas proveniea scientia dc probitate , quarum prior certos non faciat, res auctori compertas , posterior, auctorem data operanos decipere noluisse. .um autem , inquiunt , ut paulo post 0stendemus, scientia hominum principiis innita tur fallacibus , sensibus, nempe , phantasiae, memoriae, ratiocinio ea perfecto certa non est . Deinde quum φιλαυτια , amor Patriae, Sectas , Religionis , Μetus , odium, Spes, aliique assectus mentes depravent , ni
hil quoque a probitate sperandum b .
a Sed sua argumentum, quod elevare paresanum genus sudet , dictu 'di cile es , quot miri doctissimi invictum
existimaverint. Utuntur eo ex veteribus Plato saepe, Ar poteles, Tullius, Seneca, Plutarchus t utuntur veteres Christianae Religionis Apologime , viri in primis perisicaces ,
ac eruditi. Rus vim pluribus adseruit Cu vorthus cap. xv. Intelι.: adseruis Euias Benoes parochus Delphiensis in praefatione libri docti adversus Glandum . Ea de re nos in quar a parte ex instituto disseremus, unaque ope ra ostendemus , π nullam hucusque gentem adeo in eratam repertam esse , quae non aliquam animo supremi cujusdam
Numinis notionem haberet ιnformatam , nec tantam con
sensionem nisi ex communi totius humani generis causa provenire potuisse . b) Auctoritatem omnem a frientia ρο probitate Auctoris vim suam accipere , id es in perspicuis . Sed sunt quin-dam , quae omnes homines, etiam barbari b idiotae stare eerto possint, si oculari eorum Ant 1efles . Hujusmodi sunι Naturae or hominum facta, quae ita secus nostros com mουent, in necesse sit omnibus esse mutilatos, qui percipere nequeant. In his igiιur rebus testes oculatos repudiare nequimus , ea tantum exceptione, quod scire nequiverint .
Narras quis , se Solis: deluuium observasse , ac ita narrat , ut satis demonstret, se inde magnopere fuisse commotum ,
Testem Oculatum defectu scientiae repudiabitur ρ est id non
299쪽
. 3. Aeeedamus, inquiunt, ad auctoritatem divinam . Ea constare debet Dei verbis . Sed loquutus ne homi
nibus Deus sit, id primum est, quod valde dubium est. Nam quum sit variae per orbem Religiones , Hebraei,
de vero disceptare, sedfurere. Aurora borealis annit 737. phaenomenon apud Daelos rarum , totius ad se Italiae oculos con vertit. Ne tot quidem testes certos ejus rei poste ros escient ρ videant Sceptici ne dum nimis rationales esse sesagunt, ab omni desciscanr ratione . Me quoque paenitet res scurriles serio pertractare . Iam sunt quaedam aut Naturae aut hominum facta , quae etiam ubi quis in animum induxerit occultare, aut pernegare, id ne a se quidem obtinere potes, tantum abes, ut alios queat in sententiam suam pertrahere. in ecce, est quisquam, nisi qui velit ludere, qui auroram illam Borealem occultare, aut negare possit λ Nam ego non ignoro, plures esse . pudentes, ac perditae famae homines , qui aut conceptas fabulas obtrudere credulis velint , aut vera facta in δε-hium adducere; sed nego, repertos hucusque esse homines, qui id incere gestierint cum tanta impudentia, ut res aut manifesto falsas allir probare, aus manifesto veras in dubium revocare voluerint. Nam in bis renititur natura.
Itaque mendaces nisi colore aliquo ac similitudine veri me ιiuntur fere nunquam. Qui bifloricus mentitus esset Ab Agrippina occisum Neronem λ CHum Caesarem in bello adυersus Gallos interfectum Enimvero quum Mahammedes vulgasset , Lunae partem decidisse sibi in manicas , eamque Lunae resiluisse , pulcherrimi astri deformitatem
miseratus , ita retulit , ut nuIlum ejus rei reflem a sinceret, verebatur eniim apertum mendacium. Similes huices , quod Franciscus Meetraeus in hisoria Gallorum narrat , se scriptum reperiisse , Monachum , quum sub auroram comtemplaretur Coelum, Lunam Gisse magna velocitate in Terram kaud inde procul descendisse , flatimque ad suas sedes remeasse: sed bisoricus unum illud Monacbum testem habebat , qui ut non mentiri voluerit , fleri potuit , ut excitatus paulo anu a somno, oscisanι, ac o utor , ut sie solet,
300쪽
ELE M ll N To R. Μ E TA Η. Christiani , Gentiles , Μuhammedani , qui contraria dogmata docent, omnes tamen Revelationem Dei pra seserunt; quod argumento est nullam esse revelationem . Quis enim sibi persuadeat Deum contraria revelasse λSed sunt, inquiunt , imposturae, quae Gentiles, i&Μuhammedani proferunt. Nempe Iudicibus Ebraeis , aut Christianis. At Iudicibus Gentilibus ta j Impos ores sunt Ebraei & Christiani: Si standum plurium auctoritate , caussa cecidimus b . 6. Accedit, pergunt, eodem, nulla esse argumenta solida, quibus potuerit notio aliqua esse certa de Revelatione. Proseruntur miraeula . Sed nondum constitit inter doctos quodnam sit verum miraculum, uti ex concertationibus Lokii, Clerici , Leibnitii , Clarkii , molfit patet. spinoaa miraculi vocabulum esse relativum animadvertit, eoque vult significari opus cadus nos non tam facile causam o rationem pervidemus c . Sane licet nos sciamus mortuos ad vitam revocare, fluvios sistere , aut Solem , vires nostras superare; at ignOramus an superet vires Omnium agentium naturalium.
solet, perfricans , Lunam moυeri viderit, ac vir non m Ius sibi persuaserit , ' dem generis est , quod scribit Strabo , Lustianos eos , qui imam oram Maris Atlantici incoI hant, Solem videre solitos mespere Oceano mergi , auciis que exustarum undarum Solem excipientium fremitur , qui viatores etiam Graecis quosdam fefellerunt. Decepta enim oculis gens simplex potuit primum illud si persuadere, cui deincem , ut m , aquarum ebullentium rumor additus . Constat ergo es quidam , in quibus testum oculatorum nee scientiam desiderare possumns , nec fidem . Quae autem sunt talia si quUs resectat sine ulla alia Matione , nisi quod ita allubet, cum eo omnis disputatio interclusa esse debet , veluti cum animante ratione destituta. a 3 Vide Tacitum lib. s. hi'. celsum apud strigenem, Porphirium apud Eusebium, Iulianum apud Cyrillum circ. b ) inde Appendicem lib. a. qvio in loco hie Robi seta plene refelluntur. c)-Tractatu Theologico. POL cap. 16. ET '