장음표시 사용
311쪽
PAsts PRIOR. 29 12. Quum igitur, concludunt, nullum sit certitudinis criterium, quis negaverit omnium Philosophorum prudentissimos esse Scepticos λ Sed confirmemus, inquiunt, haec exemplis pauculis. Rerum omnium tria sunt s Prema genera : nam aut aeternae sunt, aut factae, aut possibiles. Videamus quantum ex unoquoque genere nun certo sciatiar. Primum naturam ipsius aeternitatis in telligi ab liomnibns non posse, nemo refragatur. a esse aliquid aeternam non certe negant; sed quale si
quam disputant. Nam effutire continuo ac philosophi con- entia quidquid in buccam venerit, nec illud priuν versare, atque ad rationes examen revocare. Id ego ludere par impar esse ajο, quod quum omnes, tum eos potissimum pudere debet, qui prostentur ex incorrupta ratione philarsopbari. Quis autem sue es rationem dum emendare, purgare, augere velis, non opprimere solum, sed sirpitur comυellere Profiteantur potius Sceptici, se in id armare Tationem , ut homines lateres crudos e clans, non philo subor . quid enim sumus aliud, postquam ea quoque no his demseris. quae clare ac pespicue intelligimus λ
a Sed 4r in hac re philosophorum ego istorum serium
judicium desidero . Quid hoc es, naturam aeternitatis ignorarist Tam enim clarum es, aliquid esse a tota aeternitate λ quam manifestum, esse aliquid. Quod quum sit , es etiam perspicuum , esse aeternam aliquam durationem , idest, aeternitatem P Quaerunt , cujus ea sit naturae na suram durationis quaerunt, an rei durantis λ perspicuum o durationem esse continuatam exsentiam , quam ii sen rare nequeunt, nisi se exsereaignorem. Enio aeterni naturam minime adaequale nosci, id nec ignoramus, nee infletamus. Sed id ad Scepticorum causam quid faciat noumidemus . Nam nec , quod mei naturam adaequale non cognosco, id e iam, ut ignorem me exsere, me cogita re , me viribus ac facultatibus meis libere uti, me genitum esse, ac interiturum, ct trecenta alia. Itaque scire possum, essα quidquam aeternum ac independens, ideque esse neces-
state suae naturae, ac proprex ea totum quod esse potest i in Hes
312쪽
Omnes ignorant. Praeterea unum ne sit, ut Cli istiant docent, an infinita , ut Epicurei & Gentiles ferme o mnes Z Nam quamquam fbrtasse corpora externa vi eoaluisse demus ut demoristratum, at nondum demon stratum est corporum principia , seu atomos , aeterna non esse. Doinde Ens aeternum quidam immensum faciunt , alii negant, omnes fatentur intelligi non possiementem aeternam immensam &simplicem. De Scientia mentis aeternae nihil certum: alii negant eam futura libera pervidere, alii affirmant, utrique se ignorare fatentur, qua ratione mens aeterna possibilia , corpora potissimum in se intelligere potuerit . Libertatem esus oppugnaVit Spinoeta & ita ut qui eam tuentur ι affirment, a mente
humana intelligi non posse, qua ratione libertas , & immutabilitas Dei inter se conciliari possint sa), qua ratio
me mundus non ab aeterno, sed heri aut nudius tertius factus sit. Nec mirum est tantam hominum ignorantiam circa res aeternas regnare, ut Agustinus scribat, Deum sciri melius .aeum ignis atur, idque reputant Theologi ferme omnes apud Petavium: aeternae enim sunt, in aeternitate latent . 13. Videamus, an facta paullo sint clariora. Primum, universum factum ne sit, an aeternum, ratio sola nonai sequitur; hine Philosophi ea de re in partes diversas scissi sunt Revera si dieas factum casu, quot absurda pSi dest undequaque absolutum ct perfectum , unum praeterea . in eoque esse Universi rationem susscientem , immensum resimplex , intelligentissimum ρο omniscium, liberrimum ac sui juris , ac plera alia, quae partim superius perspicta sunt d onstram, pium loco suo explicabuntur, liceν siniis ita, quae ad bfuI Entis naturam spectant, quα m ignorare profiteor. Perridiculum vero id est pbilosophi gravitate indignum, dimnia se fateri ignorare, quod no omnia aeque clare O a suare intelligatur , quasi nihil oculis videamus, quod non omnia videmuy.
M Rationem humanam naturalibus informatam idei , Per se solam minime esse aptam iis omnibus e relandis, quae
313쪽
PARs PRIOR. 3or Si dicas fac Inm Fato, alia erunt, quae non intellius et si
concilio , tum quis intelliget mundum factum consilio aeterno , quum duratio a principio existentiae mundi ad consiliu in aeternum sit infinita, id est talis ut a consilio aeterno numquam deveniri possit ad initium mundi Z praeterea universiim hoc esse immensum non inscite Pilosophi pronunciare videntur. Quantilla autem hujus immensi pars scitur Pauca de toto systemate Planetario , paulo plura de Tellu re. Natura Μercuri, Veneris, Lunae, Μartis, Iovis, Satur ni, horumque minorum planetarum, penitus ignoratur . Ignoratur habitati ne sint a an vacui Praeterea qua rationuste dispositi sint di moveantur, quis unquam assequutus est Ratione enim quas Seplerus b) & Neintonus protulerunt, quae quae super mundi origine ac natura quaeri possunt, nemo est graviorum philosophorum , qui non ultro fateatur. Sed In hoc quasi magnorum rerum oceano sunt quaedam , quae, si attenti esse velimus, pervidemus aperte, hoc in primis,
nec necessitate naturae suae ex sit stere mundum, nec admodum esse antiquum , id quod est a nobis superius demoli-- stratum. Sed aeterno, inquiunt, consilio factus ne est mundus λ aeterno proculdubio. Qui, inquiunt, fieri potuit, ut aeternitas infinita praeeurreritὸ duratio enim infinita finiri nequit, nec si terminos habet, infinita est. Quid hinc concludunt Sceptici ζ Nam dc istoc argumento mundi quoque aeternitatem oppugno; ejus enim hoc temporis punctum finis est retroacti; ergo non infinita praecessit; , aut si pracessit infinita, hoc punctum non venit, in quo, - qui differimus , exHtimus; itaque ne nos quidem exsistimus. Ancipiti ergo illo argumento, hoc tantum unum pro batur, rem tantam rationis nostrae modulo dimetiri non Posse: Occupatur ea animus , ac opprimitur . Interim licet
hoc cum plerisque aliis ignorare, scire vero illud, per se ac ab aeterno mun dum esse non potuisse, nec si posset , sine cura ac vi Potentissimae mentis esse potuisse. a Putant habitos esse Hugenius, Fontanelius , aliique.
b Vide de Keplero Gaisendum, Phyc sect. II. lib. III. cap. VI. voluit enim a Sole per radiot immateriales
314쪽
3ot. E L E M E N T o R. M E TR Ρ Η'. quae omnium sunt probatissimae, ultra probabilitatem non assurgunt, eertae non sunt, ipsis Newtonianis satentibus. Praeterea existat ne spatium vacuum, in quo O mnia moveantur, adhuc disputatur. Quodnam sit prin-eipium gravitationis corporum nondum constitit. Qualia sint ipsa corporum principia, dc finita ne an infinita sint nondum scitur. Habeant corpora principia quadi dam plastica, quibus animentur, potissimum Plantaec . Incertum. Natura animarum brutorum , & hominum adhuc latet . sat) Spiritum naturaiIgnoratur natura ipsius perceptionis. Quae quum sint, quis non videat Μet physicam , Pysicam , Medicinam , Ethicam Theologian, non habere adhuc certa & stabilia prineipia λ idest nihil neque aeternarum, neque factarum rerum certo sci- ri λ b) Certo dixi: nam plurima obscure, confuse , proba
species exire, quibos Planetae traherentur ad solem ostiae simillima sent artractiona Ne tonianae. αὶ Si hoc latere vocant quod est non adaequare fem cognoscere, non est ut ad ravim usque hanc n his ignorantiam exprobrent: quippe quam & ipsi subhujus dissertatiostis initium professe 1umus'. Neque eniim tantum rationi humanae adrogamus, ut intimas quoque substantia uin essentiast & naturas adaequa e nos seire opinemur. Interim id non efficit, quin ea attributa humanax mentis : ut plurimarum aliarum rerum , scian us , quae sciri nostra interest, qualia in primis sunt, ejusm- corporalitis, immortalitas , libertar . Quas res quoniam ego copiose in secunda horum Elementorum parte edissero , nolo 'hic quidam praevertere . by Qurn potius , quum perspicuum sit, nos Dei , Qersi , nostri ea scire , quae nostra intersiunt maxilne , ac sine quorum cognitione. vitam degere nequeamus, V Vollaston, & Villemandy in operibi superius laudatis γquis non supretinum nostri Auctorem perpetuo commodet , ac veneratur gratus, quod nee scitu necessaria occultaverit , dc superflu a in obseuro posuerit Nam inter curas hu- manas nihil esse nee jucundius, nec amabilius potest , quam
315쪽
PAR s PRIOR. 3P3 mbiIiter scire nobis videmur. Quum autem ignoremus aeterna & facta, videsis an possibiliataignorentur. Sed Geometricae res, inquiunt, & Arithmeticae certae sunt. Possemus plurimam adversus hanc certitudinem ex Thoma 1 obbesio saὶ producere, Nam principium illud Metaphysicorum , quae sunt eadem uni fertis , sunt eadem inter se , fides Trinitatis falsum reddit ergo salsum quoque est & hoc Geometricum , qui eidem sunt oequalia, inqualia sunt inre se, cui tota innititur Geometria. Sed cintenti sumus Geometris certitudinem hanc non invidere, licet & infinita sint in ipsa Geometria, quae ignorantur. Illud respondemus, hanc sciemtiam , quando cetera ignorantur , nullius esse emolumenti. Vera enim scientia est y scire quae universi causae, quid simus, quid victuri gignamur, qui nostri finis, quae nos rerum series agat, &similia, quae adhue in Democriti puteo mersa latent.14. Iam si hominum facta attingamus, tum vero vel ipsum probabilitatis lumen repente evanescit. primum , quantum antiquae AEgyptiorum. Caldaeorum , Ebraeo rum, Graecorum , tum & Sinensium Chronologiae variant δ x. Antiquissimae rerum historiae Mosis, Sanchoniatonis, Berosi, Manethonis non magii inter se con Veniunt, quam horologia. De nationum serme omnium Originibus incerta omnia: merae, quae proferuntur, con jecturae. q. veteres' nationum res , Imperiorum augmenta, aut vicissitudines fabulis continuis refertae sunt, ut sapienter AEgyptii & hinc Romani tempus statuerint αδηλον , ta τρικον, κορικον , s. Vel Paullo recentiora
Occulti veri inquisitio, ac spes: excitat enim curiositas alacritatem, haec hominis ingenium dum Naturae secretis intendit, & sentia mala levat plurimum, & spe dulcissima lactat, & efficit illud, quod ad beatitudinem
aeternam contendentibus magnopere est necessarium , ut minus a praesentis vitae inecebris capiamur.
a) Lib. de Principiis O Ratiocinatione Geometrarum irom. operum ejus Philosophicorum. b) Baetius in dict. art. Pyrro. di
316쪽
imo ELEΜENTOR. ΜΕΥΑΡΗ..paullo receritioris variis historicum studiis ' penitus ramus, Graecorum in primis confidentia & levitate.' as. Post quae se perorant verbis Lactantii sa .
multas , inquiunt stygi Philosophia dimisa es,
maria sentiunt . In qua ponimus veritatem st in omnibus serte non potest. Designemus quamlibet : nempe in ceteris , φmnibus sapientia non erit. Transeamus ad singulas e dem modo, quicquid uni dabimus , ceteris auferemus . in quaeque enim secta alias evertit, ut se suaque confirmet,
isec ulli alteri sapere concedν, ne se desipere fateatur, stamur alias tollit, flo ipsa tollitur ab hominibus . Gumra
igitur omnia incerta sint, aut omnibus credendum ess , aravi nem . Si nemini sapientes ergo non sunt: quia singuli ab omnibus negatur esse sapientes. Pereunt igitur unimes hoc modo. Ita seipsam Philosophia consumit ρο eonficit. Revera, addunt inter tot optimos libros, quibus Resp. literaria abundat; an nullus est ulla de re, qui meras controversias non credet An ulla de humanis aut divinis rebus sententia , cui altera non sit opposita' Si sunt, in medium proserantor, & manus dabimus. inlid plura lis definita est, si hoc fiet. Quae quum sint , Ciceronis illo concludunt, quam bellum est velis consere, i potius nescire quod nescias, quam ista effutientem nau
stare, atque ipsum Abi visplicere b)ῆ
I6. Numquid aliud λ occiderunt. Genus hominum in nihilo sciendo occupatam, lingua procax, arte Vermpelle. Sed tam longae declamationi respondeamus, ae
ita, Et praecipuos totius machinae nervos incidentes,
quilibet intelligere per se ipse possit, ne rςliquum quisdem corpus stare posse. Longiorem qui amat operam. Villemandy, longissimam , Crusatium consulat: habebie in illo plura docta & erudita , in hoc vero etiam minutjssima si eo usque, patientiam continuare possit, ut
integrum vortet. Λc omnium primum ingenue fate
mur, scientiam nostram cerris quidem quam paucissimis , probabilibus paullo pluribus, dubiis permultis e stare , atque ea ipsa quae aut certo , aut probabiliter scimus , si
317쪽
comparentur cum iis quae omnino ignoramus , esse, quale unum ad infinita . Fateamur quoque ignorantiam nostram minimum esse malorum, si cum erroribus infinitis, quibus hominum vita perturbatur , con ferre velimus. At in tanta aut ignorantia , aut erro rum copia sunt tamen quaedam, quae certo cognosci
-mus, quaeque vitae & pietati sussiciunt, quod satis est, ut Acatalepsia radicibus evellatur . Sed ne orationem per ortam, sequar Scepticorum objectiones..17. Nullum esse veritatis Criterium primum causan- Lur. Atque hoc primum est, in quo boni isti Philoso- phi hallucinantur. Nam ut ab auctoritate humana e- Sordiar, consensus hominum vox naturae est sa): Ergo si omnes homines aut de Laisto aliquo testificentur, aut aliquis elare & distincte percipiant , id pro texto tenendum . Sed omnes, inquiunt, homines & mente sunt breves , & affectibus obnoxii. Fatemur . At ad veritates istas, de quibus agimus, percipiendas, mens infinita non exigitur: sunt enim captui nostro accommo
datae, quales plures veritates, quae spectant, qu existentiam rerum, quae reIationes, & similes b)Praetprea quamquam homines affectibus sunx obnoxii , tamen .quum diversi atque permulti in eadem consentiunt, tantum abest ut affectus hunc consensum suspectum efficere valeat, ut potius securiores nos sectat . Qui enim homines diversorum affectuum in idem consensissent, nisi veritate adacti ὸ Quando ergo Sceptici consensum omnium hominum elevare 1ludent , solida
Proserant argumenta oportet : nam levi pus conject
xis, & suspicionibus a statis certisque sententiis dimoveri puer0rum fuerit, non virprum. Nulla in rei in quiunt , hic consensus habetur . Impudenter hoc dictum. Quasi vero Deum esse, Mundum originem habuisese; Nam posse id simul esse er non esse, & sexcenta alia non sint omnium consensione firmata c . Discor stant, inquiunt, quidam . Quasi nos solliciti simul de v insas a J m Natura Deor. lib. I. sbJ Vide adhinata superius .
318쪽
3o6 ELEMENTO R. ΜΕΤ APH. insanientium , aut stupidorum consensu , non autem hominum recta & sana ratione utentium . Alioquin Sceptici & serio etiam dubitent, dormiant, nec ne per petuo, quod quidam id credere videri voluerunt. Quamquam intelligo, imperite Scepticos facere, qui duo haec miscent, dubitare & velle dubitare , quae immane quantum distant: illud enim est serio disserentium, hoc lumdentium, aut aliorum patientia abutentium 18. Videamus an meliora proserant de auctoritate divina. Aiunt ignorari loquutus ne sit Deus . Res id facti est: Res vero factae auctoritate humana probantur. Ea autem auctoritas humana certa est, quae profici scitur a pluribus historicis coetaneis , & Ocularibus , uti egregie Iosephus a , cui docti omnes assentiuntur. virum autem veteres omnes magna consensione doceant, sibi Deum loquutum esse, quidni id certum habebitur' inquiune , conficietur , Deum allinquutum Gentiles . Non id sequitur , sed hoc tantum , aliquam ad Nationes Gentiles a primis nationum sumda foribus divinam revelationem demandatam. Sed R velationi divinae, seu vetustae illi Adamiticae, & No ticae , sea recentiori alteri , infinitas fabulas Gentiles addiderunt, it aut vi κ discerni quaeat. Si res esset huius loci, infinitas proferremus opiniones, quae internationes omnes communes reperiuntur, quaeque sine re velatione Dei cognitae numquam ab hominibus . ensent b). Sed abunde id agimuς lib. I. Elementorutti Theologiae Christianae.
I9 . Jam vero non ita nos sine ullo ratiocinio vel rum traditioni credidimus. Examinavimus accuratissime, qua ratione vetus illa aut Synagoga, aut Ecclesia cet-ta esse potuit de revelatione . Non negamus miracula magnum habuisse pondus maxime quum essent i
a P Lib. r, contra . p. Gramm. consulatur etiam reuetius in dynitionibus' Demonsi. Eυanget. b Vide Burnelium in Arab elog. Pbi opb. Bochare tum in Phalegio, Hurtium in demonst. Evangelica, ct Grotium in notis ad librum primum de veritate Relig. Chrs. :
319쪽
lia, in quibus hominum impos ura locum habere nosspotuit , qualia sunt , quae Ebraeorum Prophetae , &, atque Apostoli fecerunx. Potuerunt ι inquiunt resse operam Daemonum. Bonorum rogo, an malo um
Si bonorum, quum ii nihil agant ,, nisi ex Dei impe fio; quippe qui sunt boni; perinde est ι seu a Deo , Ieu ab iis Deo jubente sint facta . Malorum qui esse, quum ederentur contra horum Doemonum coctrinam, atque rit eorum regnum dissiparetur Itaque vera miracula disceri, imus & ex veritate doctrinae dc exi principiis naturae ipsius lumine notis. EX Vera porro doctrina verimque miraculis tevelationem detegi mus. Certi,' inquiunt; non sumus haec miracula factaeue ι Qui non λ Dum tota antiquitas 'id testetur Numquam enim eviciant Sceptici ut non pro certis habeamus quaecumque antiquitas magna consensione ψα ut testis oculatus, ad hos demandavit. a Ut ab discedamus solida argumenta Proseren- , non leves suspicio nes & generales Majores
confutarent argumenta evidenti iam a protulerunt, miracula ediderunt: His pon
publica Drsuasio evertitur , non ridiculis Sce
probabunt' prophetiis. scitum enim et I vim propheticam solius Dei esse s b : nam quis eredat eam tribui posse aut vaporibus subterra aut tetrae bili, uti Gentilium quidam Opi nati sunt nisi lapide sis ice stultior sit. Posse vero med tes ereatas futura quaedam conjicere non negamus. Ar, quae post plurima secula ventura sunt , quae nullam cum rebuς praesentibus aut causis neces tiriis; connexionem habent, quae ab Hominum liber rate tantum pendent idque constanter, dc confidenter ke Xacte. impleantur, id vero est quod
est solius Dei. Hujusmodi sunt Scripturae nostrae divi
320쪽
o8 ELEMENTO R. ΜΕ TAPH. nae. An divinae non erunt λ Genuini , inquiunt, libriasti non sunt. Qui non sint, quum tota antiquita genuinos habueritὸ Neque enim aliud argumentum est genuitatis librorum sa). Dissident, inquiunt , antiqui . Respondeo non dissidere in hoc, quod a Prophetis seriapti libri illi sint, quod ante rerum eventum pluribus saeculis. Nec id inficiantur Hobbes ipse in Leviathan, dc Spinoza in tractatu Theologopolitico, qui circa Esed radi tempora lucubratos veteres libros putant. At hoc satis est , ut argumentum a Prophetis desumtum vim suam totam retineat: quippe major prophetiarum illarum pars Christum spectabat dc Ecclesiam, res scilicet Esdra seculis pluribus recent inres 4 EI. Contendunt intelligi Scripturas non posse. Quibus tandem in rebus λ Nam quae surri credenda, quaeque sunt Moralis capita, esse in Scriptura cum traditione con juncta apertissima omnium Christianorum consensus demonstrati b) . Quis enim Christianorum negavit unquam fundamen talia , ut vocant, Christianismi dogmata λ Nempe pauci quidam , qui statim exterminati sunt. At an quod ille nivem esse albam negavit, toti hominum sensui praejudicium ullum fecit, qui nivem albam habent λ Neque enim consensus deficit esse communis, quod unus aut abjter, vel refractarius, vel stupidus refragatur, ut diximus. Praeterea circa Christianum Μoralem an ulla est inter farinos Christianos dissensiot obscuritates igitur, quae in divinis libris sunt,nihil omnino certitudini Religionis officiunt. 22. Accedamus ad rationem sensuum ,. conserentii , cor demonstrationis. Vocabulum sensus valde est ambiguum: aut enim organa ipsa sensoria, veluti oculi , aures; aut motiones in his organis ab objectis extextiis factae, aut harum motionum perceptiones, sensus ap--
bὶ Legatur August. de Doctrina Chrs. II. cap. tibi, inhis, quae aperte, inquis , in Scriptura posita sunt , invenientur illa omnia , quae continent fidem