장음표시 사용
191쪽
i 84 Dominica octaua post Pentecosten.
Atare libemus es devire leonu n. Et sequarii in pni
Dantur aduersa nialis pro viritare. SMundo principaliter clantur aduersa pro vetitate,quae septuplex est. Prima dicitur illumitiativa,
secunda dicitiit excitativa, tertia inuocatiua,quarta reuocativa, quinta compassiua, sexta expulsi , septima impeditiva. Prima veritas, pro qua dantur aduersa malis, est il-x. i. θυεῖ luminatiua.vndeler. 3. dicit inperiona percussipe catoris, o vir videns Paupertatem ια vi ga indum ti Gregor. Oculos, quos prosperitas claudit, ad uetuitas aperit. Et Apol olus. Quicquid agitur,a lu-22 imne manifestitur. Tobias quoque, qui stercoribus hirundinum excaecatus est, amaro felle linitus, est illuminatus. Hirundinum nempe stercora, temporalis est amuelia,qua Sancti uti stercorare putauerunt, Fig. s.Reg. II. MN MMD set Acis verba Elia tradicem 3. 1υ et r. iis maia, qtis ventura erant senser eum, Ictais vestimem. . ct cooperuit cilicio cariumsuam , ieiun.M. ityue
Armiuit infaceo, ambutimis dem . evit.: σfia est sermo Domini ad Eliam dicem. Nonne vidis, Acubhumi tum coram me quia humit in est mei cau-Ρ, n inaucam 1m. minare eius, 'd is d. filθ fui indu eam malum in domum I. .Nabuc. in prosperitate sul erbia sensum amisit, quem post septem annos tribuationis ad ccelum oculos Iecuperauit.Dan. q. Secunda veritas est excitativa veniens ex tribu latione. Vnde ad reccatorem continentem in peiora mentem per adueuitatem, inquit Dominus Ap. 3. Esto tilitatu 2 confirmare, &c.peccator eui pilat, cum per mentis attentionem,& boni operis executionem in diuinis praeceptis obseruandis instat tribulationibus institutus,& addit: &conscina caetera, quae moritura sunt. Tertia veritas est inuocativa, Ierem. 2.1. . it, 'ad me nausariem , sed in die tribulatio-imi ι tua. nis dicenti, surge libera nos: & P A. Tribalatia. C.' nemoe Hlorem inueri, sir nomen Domini innocasio. Item Pal. AdDominum cumiribesar erclamasu, ex .
diuit me. . visitas s Quam veritas est reuocativa. Pist. i r . - easti uot me Dominus: G morti non tradidit m
enisum de filio prodigo, qui postquam coepit egere,ieuersus est ad patrem. s Quinta veritas est compassiva. Sunt nanque qui- - ira crudeles in Omnes, quod in conuitiis&aliis iniuriis nullis sciunt compati: propterea Dominus eis adueisitates infundit: vi gustent saliam, quam I M.t. aliis propinant. Vnde laco. Dicium De moericordia fer ei, qui n fecit Hemia m. canimi imo sexta est inimicorum expulsiva. Dicit enim Iob. q. . . de diabolo umbra trivi dormit in secitio eae iiubet humem tu, Per tribulationem ille diabolus expellitur. -i dii . Septima est veritas impeditiua.Nam Deus pertri- . butatione quoad impios multa impedit, pervae sibi δε aliis possent nocete.Pcal. viris gulam m. Αατ icvtivs TERT ivs,
Dantur aduers malis pro iustitia. Tritio principaliter aduersa dantur pro iustitia. Septem enim sunt iustitiae, quae exercent; a
Γ omino per flagella, p. ima correctionis, qi iam convciuom, , qui ..ia Placationis exta trerroris, septima liberationis.
Prima namque iustitia est correcti is, nam quoti- 'imaiust die flagellat malos, ut corrigat; dat bella , di pestilentias, dii lentiones , teriaium vastationes, dcc.. Vnde Deus per Prophetam : Mitiet super te Deus famem, ET esariem , ET im repans alis, iaces v rem, ct alius dormiet . ea. Vnde vulgare est in Apulia, quando rustici vadunt post asinum cum baetilo: Qui egressus est de itinere per deuia pergens lacerat saccum, Ni pargit frumentum, tunc ipsum remittendo,& verberando dicunt. vi cisti delia semita, intrasti ta cena, alacestiti alia sepe lacerastilo saccossipati. sisti Io tittico, E alleuato Io baculo, & percutiendo dicit,ergo recipe. Secunda iustitia dicitur compulsoriis. Compel- α. -
lunt enim tribulationes malos ad bene agendum, sicut stimulus de calcaria iumentum lentum. Pial. 3. n. is alii vorasint infirmitaret eorum e postea acceler - an runt. Et Gregorius. roelix necessitas, quae ad me- metina e -- liora compellit Idem, mala quae nos hic prori unt,ad Dominum nos citius ire compellunt. Tribulatio nes nempe calcaria sunt, quibus pungitur equus, de ad viam reducitur, deambulate sortiter cogitur. Diice Ergo anima ab animalibus brutis,cum angustias sentis ad vitam redire. Augustinus Cum tentariones, & molestiae huius vitae fragilis crescunt, a te inabona nos amplecti compellunt, & se considerare s ei unt
Tertia iustitia est humiliationis. Aiusto enim iudice ab initio lex constituta est, qua scribitur: Qui
filiis Israel qui non sunt egressa de AE pto, idest, de
mundo obscuro: nec venerunt in deterium scenitentiae, nisi ungentibus AEgyptiis, quas compellentibus,ut exirent.
Quinta est iustitia placationis. Placatur enim Deus in peccatorum flagellis. Vnde P ah a. Appre. heia te scit. per P nitentiam, disciplinam, nec Pan ira tur Deminin, pereati, δε m iustis, Sexta est iustitia terroris. Flagellat enim Dominus Deus malos incutiendo timorem, ne Peccata similia perpetrentur. Septima est iustitia liberationis. Si eut enim iusti propter iustitiam tribulati inii Participant in conicientia gloriam beatorum, secundum illud Matth. s. Beati qui persecutianem : sic & impiu per rei bulationes lain incipiunt fieri participes Sanctorum Psal. t 8. Particeps ego sum omnium timen tum te
192쪽
Contra confident. sui ipsius,&c. Sermo XI. i 8s
Atticuli primi , de differentia statu, Pharisei de
Publicani. . i. De -- .ntia ct vhissa. De Agerent sinu Pharis ἐσ Plinis ii Att.1.de distenti actu Pharisaei de Publieani. CV. i. Da duplici p-e i itia quam sibi arragalas aris r. p. i. De digna m paratiora hut πι Publici, i ad
Atticuli 3.de Pharis i&Publicani disserenti
palateant. imum mysterium eontinet Pharisaei de Publiea ni ditarenti tui status: In quo mysterio duo insi-
nuantur. Primo quorundam confidentia, secundo contra eos parabola.
De confidentia arroganti, o tuis. CONTRA CONFIDENTIAM SIVIPSIVS, ct de humiliatione superborum, o exartatione humiliam in
puIehinnitiat,exalta Q. Luc. 18. dein D. - ι - ' uangelio hodierno , secundum Beatum Greg. Moral is.&c. io. supra illud Iob 18.O-ρ- issam Nait o iuus eius , iciendum magnopere est, quod tantum unaquaque anima fit preciosior ante oculos Dei, quanto pro amore veritatis despectior fuerit ante oculos suos Ainc i Meg. i s ad Saul dicitur : Nonne cum PQuulus esses in oculis tui , eam tae. Visui iniri ιυν /PAc si aperte diceret Magnus mihi fuisti , quia despectus tibi: sed nunc quia magnus tibi es tactus,es despectus mihi. Vnde per Pr rhetam Is in c. s. dicitur: nquuatrantes esti in re tave sindicarino in visi ipsis prata mes. rarito ergo fit quisque vilior Deo, quanto pretiosior sbi: tanto pretiosior Deo , quanto propter eum fit vilior , scit., quia humilia respicit & alta i longe cognoscit. Pr inde ir .q. s. c. iniustilari, scriptum est: Melior est in malis fictis humilis consesso, quam in bonis superba gloriatio. Hanc sententiam verissimam esse ostendit Dominus,cum in verbo i roposito ait, Omnis se se exaltat,&c. Quod verbum quaedam regula diuina dici potest, quae initio cieationis rationali naturae, id est Angelis de hominibus . tradita est 1 Deo , ut iuxta eam quaelibet creatura iuuanda seu damnanda esset. unde de angelica natura, Luc. i . c. gloriosa vit go hoe mani sestauit, dicens: Fecisto emiam in se ch. f. , id est in filio suo Christo , di imis furarias mente carosia. Nomine quippe mentis, ostenait superbiam Angelotum reproborum praesumptuosissimam extitisse, qui filio Dei Clit isto se subdere contempserunt. Ostendit quoque illam sutile esse bao-sssimam,ac per hoc malitiosissimam,quia ex praecor diali ineetii proptiae dignitatis conto Dei voluntatem se extulerunt : propterea inquit, cordis . In corde quippe sedes sanguinis ςst , de age tiralis amoris . Ac per hoc mani filia ostendit . quod Qerunt propria excellentiae maximi amatores , unde inerito subdit, Deposvit temo Asiar, dcc. Hanc quoque tegulam 1 ino esse seruandam in hominibus ostendit Dominus in Evangelio hodierno, in quo parabolam ponit de Pharisaeo de Publicano , de quibus triplicem ditarentiam in triplici mysterio ordinate cribit. Nam suit inter eos primo dis-rens status, secundo dissetens a bis, terito differens
CAP. I. PRimo insinuatur quorundam confidentia. Unde L . ait laeu LVM ad quo am, qui ιnse, id est in . ... suis meiatis confideba i tanquam ii , id est non vere iusti,cum non haberent humilitatem, qua est funia iis .in f tamentum omnis aedificij vimios. Proinde Giegor. ait, tam quippe quam non inuenit humilem vetitas , fugit mentem. Talis quippe Praesumptio de seipso semper proximi contemptum parit unde Gregorius ait, vera iustitia compassionem habet, Dilavero indignationem , hinc contra tales ad Rom. ι .e Apost ait: non man cat manducamem non imssiret, huiusmodi erant,de quibus Dominus subdit, de a se abamur caeteror, parabolam istam, scilicet in detestationem superbiae de commendationem humilitatis.
De disseremi satu Pharisi , ct
SEcundo insinuat ut contra eos rarabola, cum Dominus subdit. Duo homines, scilicet uterque fidelis, unus vobis, alius factis, ascenderunt in te pium, quod scilicet erat in monte ut orarent. Laudatur quippe as census: MMaeus, qui crede D. . o. seis in valle Iach marum, laudaciar ascensus
si non fiat fumo superbiae, si fiat ab imis ad superiora iteatne in spiritum, si aspiritu in Deum , si de
mundana conuersatione in orationis de contemplationis locum. Ae de dispari statu illorum merito maris tast. subinfertur. Vnus Pharisaeus, scilicet apparentia im .stus sed sibimetipsi placens. Alter Publieanus, stili-cet apparentia malus, sed sibi displicens. Ascensio quippe communis sese , sed oratio dii tens, ut ui se A
De aestierenti a Iu Pharisai, se
mblicari. SMundum mysterium continet Pharisaei de Publicani disserentiam actus. Primo ponit Dominus actum Pharitati arrogantis secundum aetiam Publieani se humiliantis.
De Ataci parte iis iis , quam sibi arragasas
nariscus. C A r. LP Rimo inquam ponit Dominus actum pharisei
arrogantis, Arrogat enim sibi Phariseus duplicem iustitiae partem. Primo declinare malum, se-- cundo ficete bonum. Primo quippe atrogat sibi de crinale malum, cum tamen inplex interim perpetret
193쪽
Dominica decima post Pentecosten
malum. Primi tu contra Deum , De insona contra seipsum , tertium conui in os undis Seum .es h e ini toto suo ise , videlicet. irreuerentis , N iactan- moris primo quippe Nie et ri corpori . Vnde de modo suae orationii Dominus subdit. Pha isem stam, scilicet ante Deum irreuerenter , eum oraret , cum in oratione corporHis reuerentia maxunὶ ii etiaria sit,
ut , Deo gratia impetretur, siem Eccles. 3i. scriptum est, Pro reuerentia accedet HA norati in hoc quippe quod dicit, flans, manifestὸ ostenditur, quod sibi ipsi placendo orabat. Proinde oratio eius io grata non erat. Nam teste Gregor. Oratio hominis placentis sibi non ascendit ad Deum. Seeundo quidem Osisendit Deum arrogantia mentis. Vnde sub hiur , HV.Fuase orabat, scilicet non apud Deum, quia Mi gantia & eomplacentia siti . obliuio Dei sunt. Vnde de talibus C sex is . e. ait. Elauauerum cor D m, stini funt mei. Tertio offendit Deum laetintia oris. Et de hoe subdit, migrat agat in Non enim reprehensibilis erat hie Pharilaus, quia gratias Deo agebat, sed quia illud Drerbo modo agebat. inc pii quippe imagnificatione bonorum . quκ acceperat, eum i sui cogni ione & Meusatione incipete d huisset,ut ab infimis perueniret ad summa. Teste enim Hier humilitas est prima virtus Christianorum. Pr inde ipsa praetermissa laboratur in vanum. Secundo vero offensit seipsam. & maxim in tribus, scilicet in inculpabilitate, in singulatitate, initi pietate. Primo inculpabilitatem habere se dicit, eum ait, qu 'ensim sicut eateri, quasi dicat, quia innocens ego sem, ni sciens quod i. Ioann. i. p. setiptum est : si dixerimus, qu/mam quia pereatum non L. - , ipsi nosse ei , ra. in nobis nρα H. Proinde non recte agit, dum seipsum commendat. Nam bona,
qua agimus, commendatione non indigent: nec quoque expedit ad memoriam rediicere eius, qui an sequam fiant, omnia nouit. Nec tamen commem
ratio suorum bonorum suisset ad eulpam sibi, si ix humilitate Deisset. Nam hoe quidem fecit Zachaeus,
Lue. ip .de Paulus i. Comi Ill ut aduersus Christum murmurantes reprimet et i Paulus ver δ, inaniter otiantes humiliaret. Seeundo singularitatem quoq ae ostendit . cum addit, liminum qui, stilicet fiant reccatote 4, ego vero tantummodo iustus, profecto periculosa res est etiam in anima virtutibus plena ipse singularitatis affectuosius sensus, eum in mente omnes de pateat vi mites. quemadmodum propheta testatur , dicens: Si Purus in des in s ιam. Tertio ei iam impietatem se habere monstrauit , cum etiam addit. νσιονιι, iniusti, adulteri: quia in histribus omnes radicatas iniquitates in omnibus aliis hominibus esse in simiauit, iuxta quod 1. lcann. 2. seriptum est: -- εαod en in modo, concupiscentia carnis est. er rene vi mia oolorum, superbia vita. Concupiscentiam oculorum expressit, cum ait, raptores: superbiam notauit, cum subdit, : come iscentiam eat nis sibi unxit . eum inquit. ad iteri. Ecce quam impia aggravat caeterorum culpas , quod quidem est signum temerariae crudelitatis. Tertio quoque ossendit proximum. Nam ne vider
tur loqui, quasi victus in exemplum posuit Publieanum, dicens velut etiam Publicanus iste, vel hie Publicisus, quod non dixit eompatiendo, sed despieiendo contra illud Eceles. r. Ne imam hominem in . seritudine anima Iri, Non est ergo ista oratio, sed iudicium temerititis, non supplicatio, sed superlatio temetitatis: non gratiarum actio, sed praesim -rtio sit uitatis. Nam teste Gregorio, ineendium elationis est consideratio deletioris, seut cautela fi militatis est eonsideratio melioris. Vide insuper miniam satilitatem huius Pharisaei, quia in oratione sis,
M si vilia indirat, ii ii petit. unde metito ei Arm
l. s. ea' a veritatis spirim dictum est : Et dilao, quia disii sum c cupieratis , ct m. mi ego: jeu qWia tu es miser o Daver. com niavi. Ad intellectum arrogantiae huius Phalilaei aduertendunt est: quia secundum Gregorium quatuor sunt speetes, quibus omnis tumor arrogantium se demonstrat, eum bonum a semctipsis halbete se existimant:
aut si sibi datum desuper eredunt, pro suis meritis se hoe accepi illa putant: aut certὰ cum iactant se habere quod non habent, aut des, ctis extet is si utariis ter vidcri appetunt quod habent. Qui Pharicus ille iactantiae peste manifestὸ deprehenditur laboris Secundo Pharisaeus iste arrogat sibi secundam iussi-tiae partem , quae est facere bonum, de hoe dupliciter. ptimo quantum ad seipsum, secundo quantum ad Deum. Primo quantum ad se ipsem, & hoe in Orporis afflictione. Vnde ait, Dismo bis inibo. id est septimana, quam , sabbatho tanquam ὶ die festo, & principali iudaei denomin. bant. Secum do quantum ad Deum . & de hoc si, bdit. De imia da omnium qua 'sideo. Nam secundum quosdam Pharisaeus ille erat de Pharisaeis illis, qui decimo
minimorum , ut rutae , mei tae, de eum ini, & smilium . ad quas minimὰ tenebant i dabant, ut apparerent extetis iustiores. De praedictis Quippe dui diis
Pharisaeus iste se iactat, de quibus eonsueuiis imbis nasci, id est de se de de sitis. Hoc est de abstinentia de
eleemo yna, quae sine charitate nullius valoiis sunt. Proinde i . Cor. i se Apostolus ait: Si tradidινε in ιλλι pauperum omη s facultates mea , ct f tradidero cum
conuesonu oratis m. CAP. II. S Teiindo ponit Dominus actum Publicani se hu- e - δε .miliantis. Vbi considera duplicem actum. Pri mum praeparationis, secundum orationis. Primo in qnam considera actum piaeparationis, Cum tribus quippe Pol, icanus se praeparauit. Primo ei in tim te, stet in xuin pudore, terito eum dolore. Pri .mo praerat auit secum timore. Et de hoc Dominu, ait. Et Pustisauus alang07- . Non appropinquans ad sancta sanctorum, non ad Propitiatorium . non
ad secreta velamina , longe si quidem stabat, quia a longe se existere cognoscebat, quia ille Deli ii e ho mo ε ille creator, ipse creatura : ille immortalis. ipse mortalis : ille iustus, ipse iniustus de iniquus ille pius, ipse impius Ne scelenus. Pro fgnis equidem sunt ostentiones qualesci inque sol insecae, cuiusn di existant inuisibiles animae qualitates. Nam ipse, longε non tantum humili reputatione . de studio mentis, sed etiam eorporis exercitio factus. Mettio ergo a longe stat . ut iudicet se abii in in regionem longinquam. seeundo praeparauit secum pudore, ocde hoe Dominus subd ita Nolibat nee oculos iactari levare, quia cognoscebat se Deum coeli o dii se multum. Proinde eoidis clamore dicebat eum filio
prodigo. Luc. s. Pater eccaui in coram tota
die mihi publicane, nunquid aliquid ibi nosti, qui,
non audes ad eculum oculos tuos leuare Ignoro quid ibi noueris, nisii sortε ut dum erubescis pro vili dei ctitione te sie offendisse Deum. quod amiseris ecellim eum Propheta deplorans de dicensi sui dimim titii in emA,scilicet unde suspieiam coelum, in im
de exul ei sectus smὶTettio praeparauit se eum dolo- 1. - - .lore,quia subditur ,sed precuti. p. tio I. . plost premebat conscientiam , sed spes subleuabat eum In pectoris tonsione ostendebat cor introrsum stipplicio dignum. In euius mysteriam i .Reg. viti dieit David ad
194쪽
Contra confidentiam sui ipsius,&c. Ser. XL a 8
ad Dominum, eum vidisset Angelum eaedemem populum: Erasis, in reci M. et i Et sempe iis tonnone indicatur culpsi eflexio iii seipsum,n5 in alium.Contra quoida qui inculpatit diabolum, aut mundum eu fragilia earne. liue satum, 1 et uel l . aut aliquem proximum suum, ut necessitatem, seu e5sbetudini m. de similia. Et hi omnes non tondunt P eius suum, sed illorum quos falso ineulpant. Contra quod propheta Psil .i o. otabat Dinninum, dicens: irina crines, id est noctesinite permutat eor meum in verba malitia ad exeasimias eare astanet in peccauti. In pectori etiam tonitione omnes partes poenitentiae denotantur. Nam pectoris laesione mihi in s sessio, in m ira virtutis operatio. & satisfactio denotatur. in pectore quoque dis elio indicatur, quiam nitentia in qualibet tui parie debet et se di et ei a. iuxta illud Apostoli Roimii. Ration e obser άτ strum. Gens vitem Christia notum ad huius Publieani exemplum ad eli ua ionem Dominici saeta menti, vel aliis in pomitentiae signum t5dere solet pectu quod si vera poenitentia fit,inetetur eum Publicano omnia peccato rom temissionem si vero ficte vel ex eo uetudine hoc aetitur . potius huiusmodi tonsionibus re eata perpetrata fi lirantur,qui veraciter deleantur. Se eudo considera actum eius orationis, elim subdit. Delia rapitiinest, mih . erat, a. vide diligenter quam breuistinis quamque persectissime orat. Nam orando serursum humiliat, Deumque magnificat, sciens quod Eoelesiast. ;1.scriptum est. Oratia tamiliantiast 1iubes penetrabit. Magnificat ergo Deum . dum illum nominat Deum. Piimo enim nomen est summae maiest ris,sicut Propheta testatur, dicens: Dem -- ruis Dominus,st Rex magnuffuror ηυ Deas. secvndo ea nomen summae veritatis.Num. 21. Non est De D si homo .ut mentiatur docvt --tet te tuae. Tettio est nomen suminae charitatis. t. Ioan . . Deus charitvi e Z. Quarto est insuper nomen summae pietatis.1 Corni Benia Hus Deus, ct patere Domni i ,-yri sese Christi parer nisericordiar in Deut latius eoit se trivis, qui consolatur mi in omnι trib litisne nomra. Eleuato i itur corde & inclinato capite, humili oratione. ac supplicatione postulat,dicens: Deus summae maiestatis,ad tuam manifestandam Iotestatem. 'rσι- thumo mihi peccatora. Sap. t t. n sereris omnium,' mama arte ct d simiain peeata hominum se eryamientiam. Deus fiammae vetitatis, ad insinuandam iustitiam tuam, opitius eno m i peccatori. Pist. In veritare me in tua Astitia Deus summae charitatis,ad declarandam eliaritatem tuam eiu
tua sum Domine, qui a in animi intra summς pietatis. ad magnificandam tuam misericordiam, & pietatem promius esta inibimetatamquasi dicat eum Propheta: Miserere visi Dras,dee. Ae si apellius dieatae Deum velunt,3e Dominu meum inuoco, a que oro esse pro piti una: propono. quod fecisti de quod ego feci.Tu Ω- eisti me nobilem .ego me feci peccatotem Ergo pro te
remitte quod seri propter id, quod creando recisti, lese propitius esto mihi peceatori quasi dicat: Si peccatorem totum aspicis, quem ego seci, pereo, si vero me, quem tu ereando fecisti considera propitius et is iniqui: atibus meis.Non ergo deroges erraturae tuae. N5 enim iitum allego, quod secisti.quia eulpa excusati ne eatet: nihil enim maeulatum faeere potuistia ropitiatione non indiget,quod eulpa non habeti nec dumtaxat allego quod feci, quia dignum est a propitiati
ne repelli. vltunque eonne petens de postulans.
Deus propitius esto mihi peccatori, fidelis sermo de
omni acceptione dignus veritatem confiteri existente se ereatum M peeratum. Creatum Dei in pece tum hominis Creatum mihi, e peccatum peccatori ruto humili e sessione gratia exauditionis obueniat.
Quid est homo, nisi creatuta quaedam digna,suam,
uuae dotata pro eo quod in siua egitione ima inε sui Creatoris aec pi .rio in visibili scd in inuisibili parte, tesset spiritus inuisibilis. ii eori aptibilis .inalbeta arbutio.& quad in Q bonitditis ira terris,ptout separata cit,statia erat in cinii, abiini diuinae, quam in fine saeculo um accepit receptae hin chalismatum diuinor uin,Pii daemones ad exercitium Angeli ad eustodiam deputa i iant: suis pii bilis et demetuis poenae pro me. ito gloriae: tantumq; . Deo diligi potuit, ut pro sua redemptione illum ascrip erat suae pimis.Quid autem peccator,nisi Omnium horum, ut insuit. Mitrii ii disii tortia itens se, poti, et lib. se ad minora edueriens 'Propita delectatus potestate, amore sui abi latens legem Dei. Propter se eoiit netis Deum, propter quem contemnere debet semetipsum. Proinde vide me fiatii in ta dignum i te,de precator Ea me pro quo tibi porrigo Preces, dicens, Dempo ius eo mihi 'cinori. Dieat igitur feeiuidum Bern. Anima mea sopi liciter, & submissa obseeret. Deus omni poti iis miscrete serplici tuo, quia no sum scut innumeri servi tui, eontemptu saeculi sublimes, iustitiae metito gloriosi castitatis laude Angeli, veluti etiam multi illorum , qui poli sagitia publiea poenitendo meruerunt este deuoti. i Qui et si si quid boni tui gratia largiente Leero, si sita tela saeiam qua a te district one pensetur,ignoto Hae ille.
TEritum minoium continet Pharisii, ad Publiaeani disseremiam structus. Vbi ponuntur duo. Primum fructuum variatio. ndum si uinium ratio.
PRimo ponitur a Domino s uctuum variatio. Vnde subdit dicens. Amen: idest fideliter dico vobi a si navi hie, sellieci Piiblieanus de templo De ,quod erat in monte. ἰ imatus iaritimum Iaam ab in , id est Pharisaeo. hoe est plusquam ille . quia Pha isae
descend t iustificatus secundi im sitam opinionem sed iste seeundum Dei veritatent, vel ab illo, scilieet Pharisaeo renianente in altitudine eordis sui .vel iustise tus ab illo, d est te emi illius. Et est modus loquendi ac si homo Olcitis susci nigeriinio diceret. Tu me saeis album: quia licet non sim absolutὸ albus sum t men respectu tui. Similem autem loquendi modum . , habes Erech. i 6.ubi ipsi Hierusalem dictum est, Itisti kwficasti sorores tuas. sellieri Sodomam di Samariam Dio Ar M. ori si s tuu , de post iustificitae sunt a ι- te. Merito ergo Augustinus scribens ad Dioscoriam, in epistola ait: Non aliam tibi ad capescendam& o tinendam vilitatis via.n in uelites, quam quae inuenta est ab illo qui gressuum nostrorum,tanquam Deus vi dii instimitatem. Ea autem est prima humilitas, secun da humili xx. tettia humilitas: de quoties interroga' αλ- ιμ-tes. hoe dicerem. Alludens dicti cuiustam petem is a quodam Philiseo,quid est et melius in rhetori ea. Respondit, Plinia est pro nuncutio, secunda est pronunciatio. tertia pronunciatio, q rasi dieat. se dicere possumus de vera humilitate. Proinde consulit d. Bern r. quemlibet peceatorem, & Publi anum in quadam epistola, licens: Fode in te standamentum humilitatis, de peruenies ad fastigium charitatis. Vis capere cel si inem Dei, eare prius humditat cin Christi. Sola enim vitrius ii ii ita Leis charitatis rep inio.
195쪽
18 8 Dominica decima post Pentecost.
ab eo eleuabitur in gloria sepiterna. Sed quare Dominus non ait simpliciter, aut se exest et M -liabulis, s f se in miliat exaltabit. , sed cum additamento. πιι quis exaltat hi mi abisu Dicendum est, quod variis modis homines in hoc triuio ,& in futuro exaltantur humiliantur, secundum Bedam. Nam liqui hie in sutilio exaltantur liqua hic de in su- tuto humiliantur liqui hic exaltantur, & in futuro humilianturialiqui hic humiliatur,de in suturo exaltantur. Primo sunt aliqui, qui hic de in suturo exaltantur sicut x David,& Iob, de Erectitas, de Iosias: de caeteri tale ut si otiosi in hoc saeculo fuerunt, de gloriosiores in fututo Secundo sunt aliqui , qui hic dein futuro humiliantur,sicut sunt superbi pauperes: vel cert E illi, qui in hoc saeculo de peccatis vindictis recipiunt , de in futuro ad 'nam perpe: uam transia . eunt: qualis filii Hetodes, Antiochus, Nabuchodonosor de Pilatus: de multi talis de quibus Hierent. i .scriptum est , Δ isi contristo, cinere eos. Tettio nonnulli alia hic exaltantur sed in suturo humilia i- tur, sicut sunt superbi diuites, qui iuxta scripturae vo- cem, Iob 1 i meum in bonia dirasuos,&c. Quarto veto sunt alis,qui hic humiliantur. de in suturo exaltatur: sicut i unt sancti pauperes de illi , quieti ipue propter Deum omnia relinquentes semetipsos spon-m it. tanea humilitate humiliane, ut in futuro a Domino 4, exaltari mereantur. Diterum Bern. in sermone 3. super Cantica ait. Aliqui humiliantur, qui humiles non sunt rati, cum rancore humilianturialis patierer, alii libenter. Primi rei sint, sequentes innoxii ultimi iusti. Quis autem potest dicere, bonum mihi, quia humiliasti me, is vete humilis est Non potest hoc dicere, qui inuitus tolerat rest autem humilis,qui humiliationem conuertit in humilitatem, ipse est qui Deinbonum mihi,quia humiliasti me. stio. sed cum haec eadem sententia videlicet. Omnis qui se
exaltat dcc.ponatur Luc. i ad ni imas inuitatis qua- hoc iterum iteratur. Dicendum quod duplex humilitas reperitur.Vna charitatis; alia veritatis. Prinia est charitatis qua quis voluntarie se humiliat r.exntuenti dilectione atque asse . Sicut enim patiens
Irumlita . dolorem dentium existimat se prae aliis rati tisi quia per rationem iudicet suu esse maiorem aed quia intimius de fortius de certius sentit dolorem suum quasiorum .Et ideo secundum primum sensum maiore aestimationem habet de suo dolore quam ali otii. Et de hoc patet exemplum in epistola Pauli qui ι.Tim.
t .ci istus Iesis senis in hunc mundum Precatores saluos facere a rumprimus ego, id est, maximus sum. Secunda est humilitas veritatis, qua quis parua de humilia ex lumine intelli s de se cognoscit Sc sentit, scilicet comparando id quod homo habet proprium ad alia secundum quod sunt opera Dei. Hominis quippe proprium est esse de nihilo εe quantum exu,so est redite in nihilum de semper etiam esse nihil. Peccata quoq; de omnes hominis actus Piopnj sunt. Reliqua veto inquantum sint opera Dei participantia ipsum non habent proprium nisi ratione entis de boni. si igitur homo hoc modo se comparat illi in
lut pio intaitum viliotem illisac hanc viam d
eet Anselm. Ad propositum ergo Luc. r . inuitatis ad nuptias, hoc verbii dicit ut eos incitaret ad choritatis humilitatem,hic vero id ipsum repetit ut incitet ad humilitatem luminis vetitatis. Quod maxime
neces larium est in confidentibus in seipsis de similibus Phalis eo. Ad hoc inducit Basilius in exameron dices. Tria sunt quae radicatam nutriunt humilitate, scilicet.Asssiduitas sit biectionis, consideratio promae si agilitatis ac consideratio rei melioris. Contra quae omnia Pharistus operatus est. Unde merito fuit humiliatus Se Publicanus fuit non immerito exaltatus ut sic semper appareat insallibilas haec regula Salu toris qua dicitur,o Hi se e t- humiliabisin: Os hamiliis exal - ..hie per gratiam 5e in suri ro rei gloriam: mam nobis tanquam Publionis hiemisericordit et largiatur amator humilium Dominus Iesus Christus qui eum Patre de spiritu sancto humilia respicit de alia a longe cognoscit,per infinita saecula saeculorum Amen. 03--Ε - - m.
tatua , quae niaxime continentur m hoc Setinone,
Amtulit. Quod super omnia Deus a nobis quaesie
p. s. Γ reptoepit Dem tota L ere miri ἀπ i. p. . Qua re R Mepit nodu Dominus totuin dili seri Auieuli a. De quadruplici sensu vel intellectu ob tecti diuinae dilectionis. p. t. Primus sis. C. F. i. μι-δει sensio. p. 3. Tertius seensui. Arrieuli Demodo diuina dilactionis, qui viginti modis exponi potest. p. i. Ru a s 4 plisiser exponiti di odi
cundum enim Nic. de Lyra super hunc locum Matre. hoc praeceptum in quatuor locis et aditur scriptu . Primo Peuter. 6. ubi ponuntur tria: scilicet,
ut patet in proposto verbo, ubi patet, quod dimittitur sortitudo, de additur unum cilicet, ex tota memet . Tettio verbMat. Ia .ronuntur ista etia, de a ditur, ex tota viri uera , quod idem est, quod
196쪽
raui. s. autem Luc. io. eodem modo habetur, nisi quod ibi virtute vel tua. Ea his patet, quod qua-ι , , m tuor sunt de necessitate linius piae erit, i. misere
. Deum ex toto corde, ex toιa ex tota ex
Drafortitudine. Cui ratio est, quia diligere est ius voluntatis. Duplex si quidem voluntatis est actus. Vnus eii elicitus,alius est imperatus. Actus elicitus est, qui immediat Eegreditur ab ipsa voluntate hic
actus tangitur,cum dicitur, Ditiges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo .hoe est ex tota voluntate.Nam sicut ex corde oritur motus ad alias corporis partes, sic voluntas alias potentias animae mouet. Actus autem imperatus iri ius voluntatis, est actus alterius - potentiae motιentis ad suum actum per ipsum volun- in1.L tate iniex hoc triplex amor in anima generatur. Prininus es tantelle alis, secundus est sentitatis,totius asse alis. Nam primo per ipsam voluntate per charitatem insormatam intellectus mouetiit ad allentiendum his, quae fidei sunt, & ad meditandum de Deo dilecto. Et bie actus denotatur, cum dicitur a Ibi enim mes sumitur pro ipso intellectu,& sic est amor intellectitatis. Secundo per voluntatem mouetuc appetitus sensitiuus . vi consolivetur
ram superiori: quia sicut sphaera superior suo motui in mouet inferioresuta voluntas mouet appetitum sensitiuum,ut habetur i. de anima Et hic actus notatur, cum dicitur,ex t ra anima. Per animam quippe intentigit ut hic pars ueniit tua, secundum quod ictibitur
Gen. t .vbi dicitur, est homo in ammam visen.
t m. id est vitam animalem de sensibilem eo toti dantem, ut dicit glosi Et hic dicitur amor sensualis. Tettio per voluntatem mouentur potentiae motivae de executiuae ad operandum ex dilectione, & de hoe subditur, Et eae ia a fortis Sue t seu ex omniλειν tuis,quod idem est Haec ille Et in hoc denotatur amotas ctualis.Ait igitur,Diliges Dominum Deum tuum ex
tota corde tuo, ct ex tota anima t/- ct ex tota m nte tua.
In quibus sacratissimis verbis tria contemplemur de ἀiuina dilectione. Primo dilectionis actum ibi Dilige secundo dilectionis obiectu ibi, Dominum Deum
lictim tertio dilectionis modum ibit, ex toto corde,5 .
In primo intelligens actum metitorium,in secundo obie ingloriosuna, in tertio modum fructuosum. Seu aduertes in supradictis verbis, actum nobili si mum,obiectu dignissimia modum persectis uin.
Luias per omnia mura nobis quarit dilectionem. P Rimo inquam circa diuinam dilectionem contemplemur dilectionis actum nobilissim uin, qui est diligere. Di iras. inquit 'Lo num. Circa quod aduertedum est, quod non praecepit Dominus Deum cognoicere,nec insuper Deum timere, nec etiam diligi sed praecepit eum diligere. Guareto iutyrazepis nobis Deio eum diligere quam eos scere.
C A p. I. PRimo inquam non praecepit Dominus Deum intelligere sed diligere dicens, Dilige . Ratio est, quadruplex est disserentia intret intelligere & amate Prima est ex parte boni vel mali , secunda ex parte meriti, tertia ex parte doni impensi, quarta ex parte premis. Prima disserentia est ex patie boni vel mali. Nam ex cognitione boni vel mali, per se homo non est bonus vel malus; sed ex amore boni vel mali est homo bonus vel malus. Ratio est,quia ille est bonus vel malus qui saudet vel ciitatur bene vel male,secundum Philosophum l. Ethicorum. Sed amores est causa gaudii vel tristitiae non cognitio, ergo amotre ius vel non tectus causa est, quod aliquis bonus vel malus sit, de non cognitio. Auctoritate etiam
confirmator. Vnde August. in retraei. ait: Voluntas est,qua recc x M. Porcii tamen per accidens tri cognitione riccati α vilium toti m etiam esse recc
tum : Ie hoc duplici rati nς- Primo pio piet is stlactione, secundo propter ancctione . Primo Proptet abstractione, dum quis peccata mala vel aliqua vitiis considerat, vel cognoicit a nobilior ib. & utilioribus cognoscendis, vel cogitandis abstrahit ut vel imp ditur. secundo propter aricitionem, i c. dum ex consideratione vel in editatione peccatotum vel aliorum vilium in asteuiones indebitas inclinatur, secundum Tho.contra Gentiles. .i .c.7 Secunda dinientia est ex parte meriti,quia diligere inum in praesenti vita, malocis est meriti,quam cognoscere eum. Ratio est, quia ex hoc, quod homo diligit Deum amore amicitiae , sicut Dominum & creato: em suum magis facit Deum quasi debitorem suum , ut benefaciat ei, quam ex hoc quod cognoscat eum.Vnde licet intelligere vel cognoscete simpliciter de absolute actus nobilior sit,atque nobilioris potentiae, quam sit diligere : tamen quantum ad mei iti rationem dili selemagis necesilai inm est. Quia quod non fit ex amore Dei vel saltem cum amore eius, bene fieri non potest , saltem bonitate persecta : sicut si considerei uxquod inter alia condimenta ibi melius est.Non quia limplicitet melius sit , sed quia maῆis necessamini, eo quod absque illo non est bonus sapor.Tertia di serentia est ex parte doni impensi. Nam summum donum, quod homo in hac vita Deo impendere rotest,est Deum amate amore a inicitiae, Cuius ratio est,
quia ex quo dat sibi amorem suum , si peciae e dat, consequens est, quod paratus sit dare omne,quod potest. Et quantu ad hoc Deum amare excedit cognoscere Deum. In alia vero vira summum,quod creatura rationalis poterit impedete Deo, erit videre eum,
quod est summe manifestatiuu suae persectionis. Ratio huius est,quia tota substantialis gloria attribuitu evisioni.Vnde super propheticum illud, ostendam ita
salutare meu Gloli inquit,quod viso est tota merces. Et est vel bum Aligustii .de tri .c. penui. Ad hoc etiam Ioan . t .Ostende vobis patrem, In cit nobis. Et Ioan . I Hac est visa Mema.τt ceguescant remum Deum se-
cudum enim Bona. n i iactiis cilicet viso dilectio demissessio Dei in partia , sunt in anima omnino coniuncti atq; conexi. unde qui Persectε videt,perfecte amat de habet.Proinde in fati rum verbis pio-ptet e5nexionem,quod est omnium,attribuitur uni. Magis autem visoni appropriatur,quia in visione distinguitur status patriae 1 statu viae: non sc autem in dilemone,quia uti obiq; dilectio est. Sed in patria est visio, non in via. Nam in via credulitas est. de non viso. Haee ille. Quarta diiserentia est a parte praemu Nam persectius est amare Deum amore amicitiae,
quam amare eum amore concupiscentiae, aut videre
Deum secundum quod est comodum hominis. Sed videte Deum secundum quod est manifestativum diuinae bonitatis, est perfectius quam amare Deum quocuque modo,vel quam videre Deum, secundum quod est proprium commodum hominis.Sicut v. ..i dat ouum alicui, plus dat ei virtualiter quam si, daret ei gallinam,quia in ovo continetur virtualiter bonus Milus,vel bonus capo. Et hoe modo qui daevoluntatem suam siue amorem suum Deo vel alteri
si persecte dat, consequens est quod paratus sit darei hi quicquid potest, Sed actualiter x formaliter ir-cut plus dat . qui dat gallinam quam ouum, se Pluia quam potest creatura rationalis impendere ad ii norem Dei est ipsum videre , eo quod inter omnia summὰ inani seisitiuum est ipsius diuinae bonitatis. Et hoc modo actus intellectus , qui est intelligere, nobilior deperiectior est actu voluntatis, qui est ipsum amare. Haec magister Henricus ordinis Praedica- totum, in lib. de quatuor materia sum teria 4. io. q. secun
197쪽
Dominica duodecima post Pentecost .
secundum vero Tho.in s. dist. i tart. 'mor Dei in Via melior est, uam cognitio Dei. PQ.LO quia amor
Dei habet rationem icundo, quin eoenitio Dei in Patria evacuatur propter hoc quod hiberiar in ediantibus creaturis: Amor
autem Dei nunquam euacuatur, qu acharitas μα-
qnam excidis, ut dicitur 1. Corinth. 33. Immo per ficit ut , scilicet in gloria s empiterna. Tettio, quia in via Deo immediate amatur : non autem immediate cognoscitur. Quarto, quia amor pertingit usque ad intima, non autem cognitio. Unde Hug. de sancto vici super illud Dionysii r. e. de diuinis nominibus. Mobile & acutum dicit, quod dilectio supereminet scientiae, de maior est scientia intelli- sentia: plus enim diligit, quam intelli sit:&intrat dilectio,vbi scientia foris stat. In patria vero viso Dei non erit sine amore in ptimio, sicut nec in
via amoc fuit sine cognitione in merito: tamen prae minnonagis ait libuitur cognitioni in patria , meritum autem nissis attribuitur amoeti in via.Cuius ratio est , quia praemium non es Mecundum operationem .sed iecundum receptionem, qua quis in seipso ret ficitur. Meritum autem elisecundum Oretationem , qua quis in remuneratorem seAxtendit& ei se coniungit.
C A ν. II. hominibus largitus esuper praedictum verbum Matth.
M ire pr cepit Dein potitas C A r. III.
remur,nec rixaviam ui sed cuinamamus nereinu nobis de praemiamur: cum vel O amamur, alij merentur sibi di praemiantur.Hoc quoque attestatui ctiam Aug.in lib.de catechitandis rudibus, dicens. Nulla maior est inuitatio ad amorem,qua praeuenire an ando, vel amantem. Et nimis duius est animus, quis dilectionem nolebat impendere,nolit rependere. Se neca quoque in epistoli de amicitia ad Lucillum ait: si quaeris quomodo sis facturus ainicitiam , vel amicum: monstrabo amatorium sine medicamento herbarum, sine ullius veneficiu carmine. Si vis amari, ama. Et lubdens causam ait: Iucundius est amatum facere,quam habere: quomodo artifici est iucundius pingere,quam pinxisse. Idem etiam potest smilit dine demonstria. Nam matres , quarum vehemens
est amor ad filios, magis gaudent de delectantur in hoc quod filios amant, quam quod amentur ab eis.
sunt enim pleraeque matres, quae nutricibus ad n uitii dum fisos liadunt scientes eos esse filios suos diligunt eos,nec tunc multum curant quod reamentur ab eis quia infantes N ignotantes iunt. Et sic mlios amant, licet non possint retribuere eis conue mentem dilectionem , quia eas suas tale matres ignorant.
praece tu mbis D Diri tantum Misere. Mare praecepit neb- Domini potius imm
in ere, timere. C A r. IV.SFcundo non pracepit Dominus Deum timete, sed diligere. Diliges inquit. Ratio est 'uia diligere nia ius est. quam timere. Et hoc Propter quatuor iationes. Prima est,quia timere est letuo uecunda est,
quia timor sub necessitate est;dilectio vero in libet. te: tertia est,quia timor poenam habet lilectio vero non sentit poenam, sed gaudium di laetitiam: quaita ratio est,quia qui in timote seruit Deo, pia nam quidem euadit, mercedem vero iustitiae non acquirit,
quia bonum inuitiis plopter timorem facit. Non vult igitur Dςus quod timeat quas Dominus, sed Vitto autem non praecepit Dominus principa- ut diligatur quasi pater pius,qui adoptionis spiti tum nimbus latet tus est. Has rationes ponit chis
T Ertio non praecepit nobis Dominus dili si, sed
diliger erad denotandum quod actus charitatis,
seu amicitiae vel amoris non consistit in amati,sed in amare,quod probatur quadruplici ratione. Primo ratione cognitionis, secundo ratione commendatio. iiis, tertio latione obligationis , quarto ratione praemiationis. Plinio ratione cognitionis.Nam nobilius
cemus est quod itur,quam quod creditur, sed quod amemus alios scimus: quod autem amamur, non scimus sed credimus. Secundo ratione coin- mendationis: patet etiam quod amici laudantur ex hoe,quod ainat, non ex hoc quod amatur, haec enim laus amantium est; quod amant .Praeterea unusquisque laudatur secundum propriam vir intem, sed vi tus amicorum attenditur secundum hoc, quod est amare. Quod enim amamus alios, est propriae virtutis, secundum quod amamur ab aliis alienae virtutis est. Tertio ratione obligationis. Na melius est quod tu obligentur nobis quam nos alias: sed cum amamus, nobis alios obligamus: cum veto amamur aliis Obligamur. atrio ratione praemiationis. Nam illud
litet aliud,quam diligere, & hoc maxime pio-ptet quatuor rationesiti luo propter secili tacem, secundo propter silauitatem,tertio propter gratiosit tein, quarto propter unitatem. Primo inquam propter facilitatem. Nam nihil est ratii Dcile,tam liberum de tam in hominis potestate,sicut diligere. Proinde nemo sc poterat excultate de mandato dilectionis Nam qui diligit, non laboratumbamor cuncta leuia reddi volunta enim est,quae diligere habet, ipsa libera est. Sola cum amore suiliciens est,sorini eco adiutorio non eget, letito ergo Domini: Deuteron. 3O. capuli Asandarum hoc, quodHy ripis tibia dis nescs se te sineque procur positum, neque in caelo, M. sed quasi dicat. In te est locus de potestas dilectionis, id- est in corde tuo. Proinde Luc. I .Dominiis ait: M- um Dei,id est libera voluntas,unde per dilectionem acquiritur regnum civiorum, intra τοι s. cundo propter ibauitatem,quia amor omnia suauia reddit. Vn.9em xit, Amanti nihil dissicile est. Metito ergo ad hane suauitatem dilectionis hortatur Dominus, Mati. ti .c.dicens: Tinite meum super os, de iis-quitur, Agum mim Am sua..e est onur meism tori Est enim amor suauissimum manna,quod recundum diuersas dispositiones de status hominum diuersim de allimae gustui sapit. cum Propheta gψει set, alios adhortatur diectis. Delectine in Domino, in amore Dei se dabit tibi petitiones coidis toL Tertio propter gratiostatem, quia amor Dei omnia opera nostia gratuita reddit ei. Non enim coacta seruitia amat Deus sed gratuita tantum.Vnde l.Corinth. is. Apostolus ait i Si di indiero iis cini pauperum o ei faculiares m. M , sit sidera cor meum deam, haritatem autem non habuero , nihil mihi prodis. Vario propter unitatem, idest ut unus spiritus ratanima nostra per dilectionein cum Deo. Nam, ut I. Cor. 6. Paulus attestitur: Q ἰ Aaheret Domino , t rus; λδεαι Haec autem ad hasio non fit,nis perdit Lonem & charitatem, quae est vinculum perfecti nis, quo membra suo capiti Christo per omnes coii iuncturas connectuntur in v num corpus, hoc vinculo eum Christo ligatus erat Apostolus. Proinde audenter ad Rom. s.cinit, nos separabis a M. itare
198쪽
De Diuina dilectione. Ser. XII.
an nua rati ' operieulum s an glaim validum profecto vinculum est, eui nulla violentia praeualet ins
pirabiliter eontinens amantem pariter cum amato.
Haee siquidem titas est, qua homo seeundum cor Dei tota votis itur Deo glutino, quod non dissipatur,& vinculo quod non disrumpitur.' Adit levius sECvNDve.
SEcundo Hrea diuinam dilectionem consideremus dilectionis obiectum dignissimum , de quo subditur, Demis tm m tripliciter exponi pi i est Meundum triplicem senium.
--.R ligendus, de hoc triplici ratione. Pii moratione νη ρυ' potentiae, secundo ratione sapientiae, tertio ratione clementiae. Primo quidem ratione potentiae. Et de se his m. hoc ait: qui est creator ad esse, re- is ore creator ad bene esse, glorificator in optimo esse. .Pro- .. x s. inde Iosue 1 scriptum est: Ddu missi e praeauo G Domnum De ora vestrum. Secundo est smper omnia diligendus latione sapientiae. Proptereat L . sabdit, Deum. Nam , ut dieitur Rom. s. m. iam omni cm 'ramur is , quod patet ex is λινοῦ m. tribus dissimilonibus Dei. Prima lixe est: Deus est, quo nil il melius eo rati potest. Secunda est. Deus est amor, qui plus habitus, plus placet. Tertia est, Deus est culti pol se non numeratur, euius bonitas ut non terminatur. Tettia est super omnia diligendus oti elementiae: propterea subdit, tium: α de hoc di is i. Propheta inquit, I Dominiti Mui noster. Et ite tum Deuter. O. Constat G Dominum De
De m is diuinae luctionis, qui viginti moduexponi pote t.
TErito circa diuinam dilectionem contemplemur in ..dilectionis modum persectissimum. Et de hoc
Dominus subdit , toto corde , &c. Vbi adueιtet ' misit d...dum est, quod in dilectione Dei Dominus duia ante Intumarm. pta: misit. Primo integritatem , secundo quatitit tem. Piimo inquam praemisit integritatem, cum dicit, toto. Nam totum dicitur illud, cui nulla su riam partium deest, secundum Philosophum 3. Metha. si e spiritualiter in Dei dilectione nulla sub ia- seu diminutio debet esse. Vnde supra illud ver D-υν c. bum Deuteron. 6. Di es Dominum Deum imo,&e. est glois. quod triplicis naturae est anima, ideo n. amo n. triplicitet iubet ut diligere. Non vult Deus amorem suum partiti,ut simul diligamus Dominum & aurum, vel uxorem,& filios. Nemo potest a bm domin ser- M it, .mre. Matth. 6. . ipse super omnia est diligendus, ideo eius dilectioni praeponitur totum, cum dicitur, Dili- 2-itatemgri Domuim Deum taura ex toto corde tuo. Secundo praemittit quantitatem seu magnitudinem amoi is Dei, cum etiam dicit totum: Nam totum , A eersectum idem penitus sunt, secundum Phil s. physic per quod intelligii plenitudinem N persectionem diuini '
--m Dei. tuum ex toto corde tuo , dic. Bas ius ait:
Quantuneutique dilectionis in infimis expendetis. hoe libi necessatio deficiet a toto. Quod per exemplum ostendit dicens: Sicut enim in vase aliquo pleno liquore quantum emanat foras , tantum neceue est , plenitud nem derogare: sie & in anima quantum . emanauerit, vel defecerit i Dei dilectio ne & LMxerit ad illicita, tanto necessati una est: minui amorem Dei Modum autem persectis sninm diuinae dilectionis diuers Doctores diueis E exposuerum. unde de hoc quinque quaternalios subimigamus.
Via quadrupliciter ex uitur modus dirigendi Deum.
Ecundus sensus est iste. Primo inquit, Diriges D mino m. qui est principium exeationis de guberna- ι , D. . tionis creaturae. Secundo diues Deum, in quo esti mur.3 α. ex inpiat dispositionis,&cauta regiminis, muret .s I.
Nonneipse inmerium. 7 in possedit se iis es creminie t Tettio dili:es tuum, in quo est sitis & eonsumma-
Dilges Dominum . scilicet vi creatorem inesse, D - ά et diliget: dam inducit natura. Seotido. Q. AEliges Deum, scilicet ut redemptorem in bene esse. ι .M. . et Vnde ad dilectionem eius inducit gratii. Tettio diliis ori re . t glorificatorem in optimo esse: se enim fit -- iuui. Et ideo ad eum diligendum inducit gloriλη uam expecando. iusti des derint Psalm .me ambition risiaderat cerum is fomes
PRimo autem modo exponit ut secundum intelli. M. υἰ- gentiam naturalem. Porro dilectio eis voluntatis mina bis,qui hic pet cor denotatui. Cuius ratio est, quia sic ut cos potate cotest principium Oioni uincorpora.
lium motuum, sic etiam voluntas cti piincipitia, omnium spiti tualium motuum. Tria quidem iurit Plincipia,quae mouent ut a voluntate, i c. intellectus, qui signatur per mentem. vis, appetitia a quq signatu Pι canimam.&eius execidit tua exterior ,quae per socii tudi nem seu virtutem signatur,aut per vires. Secundo .i indo sie. Diligit Dominum Demn tuum ex toto corde tuo, L. id est ex tota tua intentione, ut tota intentio nostra fe- Nest 3 ut mratur in Deum. Ex ma--, id eii ex ioto intellectit, ita quod iotas intellectus noster ipsi Deo subi latur. Et extata anima, id est appetitu inieci , ci, ita quod totus noster appetitus reguletur secundum D um. Et exto fretitudine.vel virtute, seu viribus, hoc est ea omnia tu exteriori, ita quod omnis actus noster exterior
obediat summo Deo Haec secudum Thomam.Tei tio modo exponit ut secundu Chrysost. sui ei illud Mail. ix. hoc modo. Diligere Deum ex toto coraret i qmod miihILeor trivim non sit ineli natum ad alicuius rei dilectionem magis quam Dei. Dii rere Deum ex tota anima est eeritissimum animum , vel intellectum habere in veritate, de firmum esse in fide. Qui et in oe- dit apud Deum esse omne bonum, & nihil ei e extri
ipsum: hie diligit Deum in tota anima. D I gere
199쪽
ior Dominica duodecima post Pentecosten.
e. m n siri Dediti in tota mente est, ut omnes sensiuDeo vacent. Cuius enim intellectus Deo monstrat, cuius sapientia omne donum , cuius cogitatio ea quae Dei sunt : memoria ea, quae Dei sunt recordatur , coxam te diligit Deum. Qino autem modo exponit Augustatb. i. de doctrina Ouistiana , ubi telati cor ad cogitationem , animam ad vitam, mentem ad intellectum. Vnde sic est: Deum ex toto eorde diligere pixciperis, ut omnes cogitationes tuas: ex tota amoa r , Ut omnem vitam tuam: ex mamento tua, ut omnem intellactum tuum in il
lum conseras, , quo habes ea, quae consera. Nullam ergo vitae nostrae panem reliquit, quae vacare debeat, de quasi loeum dare, ut alia re velit frui. Et subditi Tune est enim optimus homo , cum tota viis sua pergit in incommutabile bonum.
Secundo addantur stat massi diligini
C Ax. III. Eeundo addunt ut quatuor alii modi. Primo modo
μων ν η ' Poponit gloss. dicens : Diliges Dominum Dein t mea: eoiae tua . id est intellectu, ut desit eo, avidi ror. Ex tota aηima, id est voluntate, ut tollatur omnis contraria ais Go. Ex tota me Ne, id est memoria, ut absit obliuio, ut nihil ei contrarium sentias , velis, vel re ideris. Secundo modo exponit Orige nesdicens, Diues Domin m Do m tuum ex toto corde ι , id est secundum totam recordationem, & cogitati nem & operationem. ιMam in ut paratus sis eam
ponere Pro Pictate Dei. Ex tota more,ut nihil aliud. proferas nisi quae Dei sunt. Tertio modo exponit Greg. Nicaenus super io. e Lu.di.In terra autem qu dam animae vis diiuernitur. Una est vegetabilis,& haec est augmentativa & nuuit tua solum quae etiam in Plantis repetitur. Alia est anima sensibilis, quae salu
tur in natura irrationabilium animalium. Alia est anima rei laetii, scilicet rationalis, quae in natura humana inspicitur. D ieendo ergo cor, signat animam vegetabilem ii dicendo vero animam, tignificat animam mediocrem : dicendo autem mentem , significat anim in altiorem,scilicet rationalem, seu intellecti uani. Ergo dilige ex toto corde, quantum ad animam Vegetabilem: ex tota quantum ad sensibilem:
quantum ad rationalem: quia hoc quon ut timur, seminius & intelligimus, debemus ad Deum teterre. rto modo exponit ser. in lib. de diligendo Deum. Dilige toto corde Prudeuter,tota an inadulciter,tota virtute tua sortiter. Et subdit, Disce --. Christianc homo amare Christum. Sed quomodo hama dulciter,ne ille s: ama prudenter, ne deceptus: ama sortitet, ne depressus ab amota Domini avertatis. Dilige eum sipienter, ne deceptus ab errore diab li, dilige dulciter, ne illectus ab amore carnis dilige sortiter, ne abstra bas ab amore mundi. Et si it: Non abduci blanditiis, nee seduci fallaciis, nee stangi iniuriis i est Deum toto corde, tota anima det ia sortitudine diligere. Haec autem expositio sumit penes imp .entia Dei dilectionem.
Teriis subdantur quatuo mori diligend
C r. IV. ia1M, Ertio quatuor modi alii sibilantur. Primo m di, o I do exponit Hugo de sancto victo. dicens, Diti. i Dominum Deum tuum ex toto corde, id est ex de- uotione , quoad virgines: ex tota anima, id est disiac crione , quoad Confessores : ex tota virtMe , id est perseuerantia de sortitudine, quoad Mailyres. Seeun do modo Augustinus exponit dieres, Diliget D mmim Deum tuum ex tota ceria, id est ex toto intelli ctu sine errore. Ex tota amina , id est ex tota volun-
te sine contradictione: ex tua mnusia est memoria sine obliuione.Hae expositio simitu nes diligens, quod est anima quam tota dilectio diuina requirit.
Tertio modo omnitur secundum Greg. Ex toto ce de,ex tua Musinoe exma mented sere Mum, est pet omnia diligere eum. Et est conculcatio verborum , quae ianiticat excellentiam amoris, vi sit eius demetebra ingeminatio adsertius exprimendum, de imprimendum altitudinem, Se vehementiam mina ti Dei. Quarto modo exponitur, secundum Alex. de Urari. Ales si pet io. c. e.qui ait, quod ista quatuor red euntur ad tria. Vt hoc membriun, ex toto vis n. tm reseratur ad quodlibet aliorum trium cluas mod visit sensus: biligo D. - veum tuum ex totis vi-
totius eoidis tui, ex is viri totius animae tuae, Ore mis mob- mentis tuae.
QVanis exponitur hoc praeceptum aliis quatum
modis. Primo modo secundum Alexandrum D io, . . mes , super ra. p. inrtavia ait, quod ad determititionem modi dilectionis ponuntur quatuor modi. Cum enim Deus , qui diligendus est, una sit essentia inuibus pei sonis , M aninis rationalis sit eius .imago: quia una substantia est in tribus potentiis, stilicet memoria, intelligentia de voluntate: ideo intentio amoris in Deum peis teire ab ipsa eslavia animae signatur. Dicitur ergo , Sumes Pinin Deu tuum ex toto corde tua, id est . ex tota diligemtia, ut omnis in*lectus tuus sit subditus intellectui Dei, iuxta prophetieum illud, Iuuio cuia moeri
quisiuite, m repetas me a mandatu tuis. Ex tota an , id est ex tota voluntate, ut omnis voluntas tua voluntati diuinae subdita sit, iuxta illud Deuteron. D. M. itia i . Diluaria Dominum Deum tirinum, ιν semiasu ei in Dio corri vestro . oe in tota anima vestra. Ex mamante tua, id est tota memoria. Et de hoe Tob.
ait. Omnibus orem distas vita tua in mente habeto mura ,s caue ne aliquando peccaro consimiisupra teramua pracepta Dei mi. Et iteium Prouei Di
tum decimo quinto cap. scriptum est , Mens iuumia ad iur ob diantiam. Et ex ma virtute tua : hoc est ex tota vi rationalis substantiae. Vnde Tob. a . n. 1 ait Tob. filio suo di nepotibus stas. F. Im. mari τι, - faciant iuvimas ct etiem νηπι, ut hinmemores Dei, O benedicam Deum in omni tentore iuverisare. istin tua uete seu a. Secundo modo ro- , Ma test exponi . Di iras Dominum mum tuum ex toto corde tuo , id est intelligentia cognos e si minam velitatem. Sapient. 7. Supers utem Ospeciam Alari .istam , ct propos pro tuo habere istam , quoniam inrotinoibiti es tu ni s. Ex maa ima, id est voluntata ama suam bonitatem, E lesiast. r. Hon ramum ex tota ammat , s honorifica sacerditer. Ex tota mense tuis, id est memoria iecole creati iacem potestatem. Ecelesinta duod ei o. Dd
iure tua , scilicet exhibendo illi tuae reis ciuitatis aeternitatem. Tertio modo potest exi odi. Ditis i 3 δε
Dominum Deum tuum cxtua corde tuo, quia Dominus t ex tota annis tua, quia Deus: ex tota meu- re tu , quia tuus: Quarto modo. Diliges Domita Deum tuu ex toto cora. tuo, scilicet cogitando, in 'M. it. Psalo. ra8. In coris meo abscondi et uia tua, τι non peccem tibi. Ex uia anima tua , deiiderando lsa.
200쪽
De diuina diluimone. Sermo XII. 187
mea iri praeontai mris mane vigilabo ad te. Ex tota meme tua, id est recordando. Ita. 6;. Miserari num νμαν bor, laudim Domin vero totis , quaretata a nobis D Minas. Ex ima vi tute tua , id est operando iecunduin quod mystace. r. Reg. scriptum est , quod Dauid i altabat totis viribus ante beum.
subdantur alij quatuor modi dilia
gendi Deum. 'C A p. v. OVinto addant ut quatuor aliae expositiones. Prima est Nico. de Lyra exponentis illud Deut.
6. Diliges Dominkm Deum t mori ex toto corde tuo, idest ex toto motu voluntatis lux quae hic cordis nomine designatur. Nam si ut cor alia membrana uet: sic & voluntas mouet potentias animae & actus suos. Et ex tota anima tua , idest ex toto intellectu, ac senstiuo appetitu . ut ex motu dilectionis Deo sit subditus intAlectus , maxime in his quae pertinent ad ipsam fidem. Et appetitus sensitivus iit secundum ordinem diuinae dilectionis regulatus. Et ex tota fori dine ina Per hanc designatur vis exterior executi ua. Quod . se cum exterior noster actus cum diuina dilectione exequitur imperium voluntatis prompte & expedite. Secunda expoliatio est, ut dicatur , Diliges Dominum Dexm tuum ex toto corde tuo, hoc est omnes cogitationes tuas in Deum Dirige . Ex tota arima ise , idest aissectiones in Deum retorque. ex tora m me tua , hoc est omnes cogitationes altissimo Dco subde. Et ex tota se ti- tua. Metua, id est Omnes operationes propter Deum exerce. Tettia expositio est Ioan. de Pictiano supet Cantica Canti. qui ait , quod amor seu affectius hominis ad titia diuidi . seu affici potest. Primo ad res cxteriores , secundo ad res interrores, temo ad res superiores. Primo quidem amor assicitur ad res exteriores, cuiusmodi omnia sensibilia diei possunt,ut puta omnes diuitiae , omnes delitiae, omnes magnificentiae. Et hic amor seu aisectus in corde designatur. Est enim cor domicilium vitae, principium motus de sensus. Est insuper Organum concupiscibilis & irascibilis. Intelligitur ergo in toto corde in & asiectio ab omnibus sensibilibus de transitoriis eleuata in Deum, ut humana mens nullo asscisci ii, hoc est nulla complacentia seu displicentia ob sensibilem de diuino amore quomodolibet distrahat ut , sed potius per haec sentibilia in eorum opificem eleuetur , exemplo Prophetae , qui de se
ait , Cor nisum O camo mea exultauerunt in Deum vim , scilicet non in haec transitoria bona ,& alibi, idem ad Deum ait: In toto corde meo e usui te ne repellas me a maridarii tuis. Secundus amotassicit ut ad res interiores , utpote ad propriam corporalem vitam, & talis fisiectus in anima denotatur. Anima quippe ab animando denominatur, quia animat corpus quodam naturali asse . Igitur ex tota anima Deum diligere , est propter diuinum amorem despicere etiam propriam vitam. Nam sicut Dominus I n. tr. inquit: Quian s anima .anti perit eam. Tettio insuper asscitur homo ad res s pcriores , ut ruta ad res spirituales de intellectu Ies. Et talas assectus in mente signatur. Mens enim ab eminendo dicitur. In mentis ergo nomine superior pars spiritualis animae , quae in homine eminet, denotatur. Proinde a. Cor. Apostolus ait: Siue mente excedimus modi ursori sumus vobis: eharisas enim Christi vetet os. Tota igitur mente Deum
diligere nihil aliud est, quam omnia intelligibilia despicere respectu diuini amoris. Et in hoc philo-losophoraim curiostas conuincitur & condemna Te d. da Ams, Iri, m. IV. x V . necnon de quicunque alii qui anteponu
qua cui, irie scientiam diuino amori , ac quc in omnibus praeroriundum quilibet necessario oblι gatur. Quarto exirem ut i undum Thomam lib. de reticinone vi α spm Maiis . cap. 6. ubi ait , quod modus Persectionis dilς Orii, Dei. quae conuenit viatori , est ut totum cor ii omini, habitualiter ferat ut in Deum , ita quod contra Dei dilectionem cor hominis recipiat. Et haec est per sectio viae cui non contrariat ut veniale Peccatum: quia non tollit habitum charitatis , cuni non ten-
dat in oppositi ira obiectum sed lotuin impedit charitatis usum. Vnde ut homo ita Deum diligat in hac vita , quod cor eius nillil accipiat . quod sit contrarium diuinae dilectioni: talis persecte diligit Deum. Et talis diuinae dilectionis pei&etio est de necessitate pracepti. Quod autem talis diuinae dilectionis perfectio detur holuini in praeceptum , patet quantum ad quatuor, quae continentur in praecepto diuinae dilectionis. Oportet enim quod ille , qui vult in hac 22 HsA. vita peti c. E dilige te Deum , quatuor seruet. Primum est , quod omma in Deum tanquam in ultimum finem reserat. Secundum cst , quod tu, Gbis intellectum suum Deo subiiciat. Tertium , quod
Omnia quae amat , in Deum diligat. Gai- tum , quod omnia exteriora nostia ex diuina charitate piocedant. Piuno enim oportet quod ii mo omnia, quae agit in Deum a tanquam in viti nium finem reseiat, iuxta istud Al Ost. Pi in Q CO ix rii tinthiotum decimo. Siue ma vi iis, siue bilui
Hiquid arisa facitis, omnia in lori Dei facite. Quod quidem impletur. cum aliquis vitam suam ordinat ad seruitium Dei , per consequens Omnia , quae propter seipsum agit, initia aliter ordinat in ipsum Deum , nisi sint talia , quod a Deo abducant, quemadmodum sunt peccata. Et sic
diligit homo Deum ex toto corde. Sccundo oportet ni ilam. de necessitate piaecepti , ut intellectum suum hOmo Deo subiiciat , ea credens quae diuinitus traduntur , iuxta illud Apostoli 2. Corinth. io. In x.ς Io.
captiuitatem redigentes omnem intellectum in obsequium
Christi. Omnis qii ipse intellectus quantumcunque sapientia eleuatus , subiici debet docti inae Christi,& sediligit homo Deum tota mente. Tertio oportet Tritiam. de necesti tale Praecepti, ut quacunque homo amat in Deo, diligat ea de uniuersaliter omnem luam affectionem ad Dei dilectionem reseiat. Proinde
cedi reui Deo : vcl contemplando, sicile sit in raptu,sMI humus vobis, vel verba hutnalia vel aedificatoria proserendo , totum si mo , id est ad honorem de gloriam Dei. Et de hoc reddit rationem dicenI, Charitas enim Christi, id est charitas, lexis mi Christus, de quam nobis exhibuit, se et nor, ut omnia propter Dei gloriam Dei a j. Et se diligit
homo Deum ex tota arim. rto Oportet ut omnia exteriora nostra verba, 5c opera ex diuina ch ritate procedant, iuxta illud Apost. t. Cor. 4. Om-
nia vestra in charitate fiant. glossi interlinearis Non causa inanis gloriae, sed in charitate , eo quod ea quae sine chalitate facimus, non sint meritinia vitae