장음표시 사용
211쪽
De calamitatibus senectutis. Sermo XLV. ros
non to erat. Nec tamen qnisquam de hoc comitati debet , cum obscurariit multis vitiis iter, stilicet auaritia, gula luxuria : pestesque aliae satellites suos, atque ministros amittunt. Debilitant ut duces mali,
oui in praecipitium animam ducunt, Mirum dictu, i e quaedam lucidissima pari emporis totam animam in tenebris trinit. Solent qui alterum amiserunt oculum, altero ut aiunt in acutius vi eret. Quod si ita est, quid reat nisi ut duobus oculis de . tatis 4uobus aliis acutius homo videre possit 3Ideo exterioribus pereuntibus interiores Pur a di , 3e illuminandi sunt. Hoc postulabat Propheta
Vinta calamitas, immobilitas labiorum est, scilicet ad verba pronunciandum. Et de hoc ait Et clauim ire ostia in plateis. Ostia quidem sunt tibia, per quae claudit ut porta oris: haec ostia in plateis claudi intur, quando propter senectutem homo alia non potest loqui, id exclamare . ut audiat ut in ulti c. Pioinde subdit, A humilitate iseu molenter, id est plane loquentes. Molere dicit loqui: quia sicut homo mouet maxillas ad cibaria, se & ubia ad verba formata Pronuncianda.
CAp. VI. Stata calamitas, est lanatas dormientium, quia modicum doti niunt,& cito excitantiit in no ste, quasi in gallicantu. Vnde subdit, Et es urgem ad em volucris r id est galli, quia ab eius v e la: duntur, de excitantur. Vt quodammodo etiam ab animalibus excitentur vigilare ad salutem animatum suarum. Proinde talibus comminatur Dominus Apocal. 3. cap. dicens : Si non tuti iii, scilicet praedicto modo : veri is ad re mssem qua hora veniam. Benigne profecto& iusu vult Dominus holam visitationis suae hominem ignorare. Vt vel ex parte una sempet in honosollicitus sit, qui praemium a Domino semper attendit. Vel ex parte alia, qui Deum de ea quae sua sunt, diu in senectute neglexerit, horam visitationis suae praeuidere non potui; ut qui usque ad senectutem tempore amita Dustia vixerat, etiam horam visitati nis suae t Deo luctari non queat. Proinde cauet no-
bis Sapie n. Ecclesiast. i i cap. dicens, linia id est a diabolo,qui sui est auferens ab anii magmtiae sinitatem 1 fabricat enim mala . scilicet, ed ne una hora, scilicet inspirata inducat super
nos ubi annationem in perpetuum, qui totum tempus usque ad senectutem in vanum impendimus.
CAr. VII. obturatio aurium: quia ' o non possunt audire consonantia, dc sonora.Pt pterea inquit : Et obse descent filia carminu, Dae quippe carminis, quae consonantiam audiunt. inres sunt. Hae in senibus obsurdesciuit, ut etiam
voces sonoras audite non possint. Philomelam ct do, vel cytharam, tibiasque non audiret surdus, i ednec rudentes asellos: nec grunientes sues, nec ululantes lupos, nec latrantes canes, nec rugientes leo. S. Bemard. eis Senir, nes, nec gementes pueros, nec altercantes ancilla , nec postremo his omnibus grauiores undique petibilantes ineptiissimos ii sus, de inconditos fletus confiisas tumorum voces, quo nullus usquam sonusinam tot est. Porto surdus multipiscibus et eptus est fraudibus, atque malis. Nullire crebrius falluntur homines, quam verbis .Hine periculi tes est adulantium , susu onum, detrahentium de similium
rimas euasit. Colloqui quoque surdo permissum st, legendo vid licet de scribendo, Cum antiquis prose loquitur, qui legit : atque cum posteris iης, qui scribit: Ad haec cistestis philosorhiae Ii- ηhros, qui legit, Deum udit :& alloquitur ille , quimat. In hoc prostera gemino colloquio, nee lingua, nee auribus, sed oculis digitisque, de animo Deo deuoto opus est. si non potest surdus homines audite , scriptos ab hominibus libros scribat. Coeluin
praeterea ac terras dc maria respiciat, horumque omnium creatorem in silentio contempletur. Nil ad hoc surditas ista nocuerit, multum fortasse profuerit. Ideo Amue,ascenae sum . AR. Trevi. vs T E R et i v s,
Deseptem experimenta bis cuia rati lus senectutis.
Tritiae senum calamitates, sunt experimentales. Diuum ae dissicile stadium cucurristi. sene iam fessus, de quietis appetens late proximam metam spectes. Vtere iam animae deliciis, quae multo maiores atque stabiliores sunt, quam corporeae voluptates. Hae venientes culpam serunt, abeuntes r nitentiam pudoris, de doloris mate iam derelinquunt. His te explicitum ac liberum gaudere debes, de liberatrici tuae , scilicet senesti gratiam exhibete, quae te de manibus hostium tuorum liberauit. De his autem delitiis, Hier. ad Nepotianum ait, Senemis eorum, qui adolescentiam suam honestis artibus instruxerunt , ct in Domini meditari id e ac nocte, aetate fit doctior, usu certior, pro- Enra-a. ticessu tempolis sapientior, de veteium studiorum fluctus dulcissimos metit. Et Ambrosius in Exame-ron lib. i. iteriim ait: Sene bis ipsa in bonis niori bos dulcior, inconsiliis subtilior, ad constantiam subeundam mortis promptior, ad reprimendas libidines sortior, infirmitas corporis sobrietas mentis est. Cyprianus quoque de duodecim abusionibus inquit: Plus omnibus teligioni operam date senibus conuenit, quos praerentis seculi florida aetas transacta deserit. Et Augustinus etiam ait: Cum tibi A. homines optant sene bitem , quid aliud optant nislongam infirmitatem ast iterum Hieron.ait: Om- utennes pene virtutes corporis mutant ut in senibus, de et Onte sola sapientia, decrescunt caeterae vi mites, Proinde septem alias calamitates Sapiens subditici
est tumorcapitis , secunda est nutatio corporis, tertia canicies vinicis, quarta tumor ventris, quinta
instigidatio. seu remissio libidinis,sexta mors senis, septima luctus δε motor haeredis.
p Rima calamitas senum, est tremor capitis. Et .e Prima ea hoc sq. ait, Excelsa quo iis timebunt. Excelsa -- reto quoque hominis, caput illius est, in quo sunt principaliter quinque corporis sensus, qui quia excelsi ', id est pi cellentes , de in excelso capite sunt, excelsa denominantur. Excelsa tunc piosecto timent, cum caput cum omnibus sensibus agitatur, qua agitatione capitis continuὶ insi
212쪽
zo 6 Dominica decima sexta post Pentecosten
να ε .ruant de vita prie senti recessum : vel si male vixerint, quas capite negant se non posse unc faciliter emendate. At si bene, iam non facilitet a bonis inoribus declinate. Vtrique licet vario intellectit dice rei possunt propheticum illud. Tinior ct tremor
venem t me, quia & senex peccator timetiam mortem , M senex iustus etiam timet, scilicet Deum, dubitans ne in puncto mortis coram Deo peccator inueniatur. Et de tali Piopheta iterum ait, 'm-emum rim I mirinem. Ad peccatorem senem Iob. ii. c. ait: Si iubarem,qua est ira manu tua, assuti in are : ιν non manserit in t ber ouo tuo iniustitia et tunc lem 'toteris faciem tuamas i e mactita, ct eris stabais, scilicet in mente, licet videatis agitare caput, ct non tinubis mortem, miseria quoque, scilicet quae est in senecuite, obli cereis: Ogu aquarum qua praetereunt non recordalem: ct q-s me lai mo fulgor, id est lumen spirituale, ct ma-xm censurget tibi ad veteram in senectute, o cum te consumptum puto. u , scilicet propter sene-etiitem . Aeris o Lariser, id est totus in mente iuluminatus eris.
De tremere membrorum senis. C A p. I L
Stiunda calamitas senum est nutatio corporis. Et
hoe sapiens subdit, Et foram Mint in via, scilicet omnia corporis membra, quia tremula enficiuntur, quod est signum resolutionis, ac debilitationis virtutis contentinae membrorum, quae membra continere non valet, propterea compeia
C A r. iv. Quarta calamitas, est tumor ventias vel aliorum membrorum. Et de hoc dicitur, Impi. Hi uir
locu ta. Impinguatio locustae circa senium, es ipse eius tumor, quam vera pinguedo. Et per hunc in dum est impinguatio senum, quod est signum debilitati caloris digerentis. Quia enim calor diserens defcit, studat Phlegmaticus humor in aquosus at que indigerens, qui coirus senis implet & impinguare videtur. Haec proiecto pinguedo gravitatem corporis gignit, quamuis interdum Mon aetatis, sed naturae comes inueniatur. unde fit ut iuuenes, quandoque graues, & senicillos agiles videamus. Cinterum . si graui sunt corpore, saepe animus leuis, &sub leui habitat grauis. Et de inibus Pr pheta ait, D populo grauitarim te, Corpolistamen, atque animi proportio quadam, si obuenerit,
α - ν insuestigescit virtus generativa.
boni senis veneranda canicies Plus habet, non modo auctoritatis, sed & honestae voluptatis,quam saedae omnes iuuenum illecebrae. Neque enim mutari coloris poeniteat senem. Nam quis tanto corrupto sensu, tanquam obliquo potest esse iudicis, ut non candidorum calatos liliorum, quam nigrantium carbonum malit cistas inspicere 3 Aut si transsor mandus sit, non potius se velit similem este cygno, quam coruor Et de hac canicie supra inquit. Hi ebit amotam , id est canescet caput. Nam Jeamydaliis albescit , cum floret. Ad lite tam canicies est lignum debilitatae virtutis. Quis enim virtus contentiva humorum debilitatur in sene. ideo putrescunt humores, ac frigescunt. In cuius signum superfluitates de corpore senis albae procedant. Proinde canescunt. De hae enim canicie Iovii. Chrysost. sermone .super epistolam ad Hebr.
m. Milii ait: Canicies tunc venerabilis est, quando ea serit, decent : cum vero senex iuueniliter conuersatur, plus iuuenibus ridiculus est. Canicies tamen communiter veneranda est. unde Levit. 19. scriptum est, Coram e no eum cons Ue, T honorarer ammis. Quinta cxlamitas, est in frigidario, seu remissio
libidinis. Et de hoe ait Dissip-u' capparis. Est enim capparis quaedam herba, vel mitex, qui secundum Dioscor. est spinosus, & expansus superteriam, & habet in summitatibus rotunda seminum capula, Quae duriciei splenis super omnia medic menta valet, prodest quoque renibiis,ut dicit stois Scoti irata tiam virtutis generativae, de secundum Hierony.in Hebraeo commune nomen habet ad her- bam , & ad amorem libidinosum. In quacunque igitur significatione sumatur, est sensus: dispa - ean rei , id est remittetur senior libidinis. In actu .
enim generationis mouet caloro materiam mini-
strat humor. Quia igitur senectus est stigida,& si caMeficit calor& humor in ideo libidinis minuitur seruor. De talibus Sar. .O quam hiachra est casta -
neratio cum c irato, scilicet intellectus diuinonini. Immonesis est enim memoria issius, suomam ct apud Deum nota est,s apud h. πιι.
C A p. vi. Stata veto eorum calamitas, est mors senis, Et de Baetas hae Sapiens subdit, ibis homo in domuis m. ibo in
Hermiatis suis. Domus enim post mortem aeterna est, quia Ecclesiast. ii. p. ait: Si ciueristit --- - ria sitipo m. aut ad aquilone . in quo inque laco cecideris,
ibi exit. Lignum istud est homo, de quo Iob. η. - 1 cap. ait: Droum habit stim, si nacis. f. eris, o se in virgis. Auster signat charitatis calorem, &gloriae statum, Cantic. 4. Veni -ustere η' in crum meum. Lignum igitur cadere ad austrum est hominem in morte reduci in gloriam. Et erit, si , quia nunquam poterit demeteri. Si ceciderit ad aquilonem , ni His, id est si ad pinnam insernalem iecit, nunquam egredietur, iob. 7. M. descendit ad inferos, non ascendet. Insemus quidem per aquilonem significatur, Hiere. i. b Ver. :aruis poritur omne malum. In quocu rue loeo
rideriis , scilicet siue hono, siue malo, ibi erit, quia sicut Galit. 6. Apostolus ait enim se
nauerit homo, T mora. o senex, audi Apostolum s. cap. ad Hebr. in fine dicentem : autem
amiti a se s se sit rex e inieritum est. Iuuenis cito moli
213쪽
Decalamitatibus senectutis. Ser. XIV. zor
mori potest, senex autem diu vivere non potest. Et sicut Cyptianus de duodecim abusionibus ait:
mid stolidius fieri potest, ii mens ad persectionem
sestinate non contendat quando totius coiporis habitu senectute consectus nomo ad interitum properat. dum caligant oculi, aures grauiter audiunt, capilli fluunt, iacies in pallorem mutatur, dentes lapsi numeto minuuntur, cutis arescit, latus non suaviter olet,pectus susti cariir, tussis crachinat, ge nua trepidant .talos ac pedes tumor instat,Lomo interior qui senescit his omnibus aggnauatur. Et hac omnia ruituram iam itaque domum corporis cito pronunciant .Et tamen, sicut Hieron. in quadam epistolauit: Nemo tam statas vitibus, & decieritis senectutis est, ut non se putet unum adhuc annum esse victurum . de Hugo de sanctis victore in lib.de elaustro animae lib. i. eciam ait: Inter abusiones seculi huius mundi sola maior est senis obstinatio , qui
morti proximus mortis non abhorret aduentum,
qui qii ui ad ostium mundi huius positus foris expectat: nec tamen vitae praesentis attendit egressum. nis, iij Audit nuncio mortis o credere non vult eis. Tres enim sunt nunc ij mortis , casus, infirmitas Od seMEtiis. Casus dubia, infirmitas graui senectus cena nunciat. Casus nunciat mortem latentem .infirmitas apparentem, senectiis praesentem. Ex incertitudine mortis timor, ex infit mitatis grauitate dolor, ex cet titudine senectutis non obstinatio sed afilictio de humilitas sequi deberet. Senex enim aut Peccator, aut motitur iustus. Si peccator audiat Bem. qui in quadamaepistola it. Mors peccatorum pessima. Ma- la quidem in mundi amissione , Petot in carnis servatione, pessima in vermis ignilque duplici con---gi tritione. At econtra bona mota iusti Propter requiem, melior propter nouitatem, optima propter securitatem. Preciosa mors sanctorum : preciosa plane tanquam finis laborum , tanquam victoriae consummatio , tanquam vitae ianua de persectae secutit iis ingressus. Et tunc sue male moriens, siue bene, ibit homo in domum aeternitatas suae.
De Debumis veru ct is in morte fenum.
C r. VII. s μῆ-. QEprima vero calamitas licet proprie non sit se
L ai. onum, tamen ad haeredes de consanguineos ortum habet Et haec est luctis de moeroi haeredis. Et de hoc Sapiens subditi ει circuiba et i inscilicet quando ianus ad sepultunim feretiar. Quod fit maxime magnatibus, quando equi de tauuli praedictorum cooperti de induti sun ereis vestimentis in plateis, de veris gemitibus, clamoribus de lamentis:
quandoque veris sed sepius fictis defunctum plangunt. Et de hoc Prophe ait. Caput circinus eorum V. .so. Disor L. rum inserum , id est dolot quem sentiente, in corde de mortuo sene vobis quae continere non possunt ostendunt esse caput, id est causa ehet Qui
eorum. vel de ficte plangentibus potest diei. Caphis id est superbia iijhi es .m ip ceari, ut diciturries sio. Ecclesiast. ro. Circuitus rami scilicet causa est. Hoc
est circumeunt in plateis plangentes adseculi pom-ricta pr-- pam. Et quia non ex corde Planctus ille procedit subdit labo: labiorum: de non cordis ipsistum operiet eos, vel quia sneunt a dolorosis clamoribui se superati: vel quia dolor quem scie ostendunt diuino iudicio superueniens opprimit & occupat eos. Et subdit. Carint si per mi c--ν , quiau diuitiae quae a desuncto res ictae sunt scilicet, pro-rtet quas haeredes flent: quia scilicet randiu de n-ctus vixit, carbones sunt i licet tam temporaliter, quam xternaliter his quibus relictae sunt, quia saepe inter haeredes iniuntur, ex tali haereditate odia, de Re ard. de rim. Iinimicitiae atque desolatio eorum, de randem ignis de desolatio sempiterna unde subditiar.Inissem iis cras eos, in serati scilicet sed deficiene uandoque temporaliter in s pius a te aliter, quia sicut Propheta ait. Sic M ouci in in erm y ui id est ponentur, mors depascet eos. Et ut dicit ut 13. qu*st.2. in cap. Animae defunctorum. Curatio su necis eonditio sepulturae , pompa exequiarum magis sunt vivorum solatia : quam subsidia mortuo.
tum. Si aliquid prodest impio sepultura pretiosa,
obesit pio,vilis autem nulla. Age igitur iam senex qui ad nati ix matutitatem venisti Poma igitur cum maturuerint si sensus atque semio daretur illis gratia urentur se ad id peruenisse, ad quod nata sunt. Et ut caeterarum tetulit sic aetatis maturitas quaedam est , quae senectus denominatui ; quod ut ita est videas, de aetas, de mors iuuenum acerba quidem dicitur de acerba est. Maturescit homo sicut dc poma, dc fruges quae cum in eis maturitas bona sit iaquanto melior in homine Z Pioptet quem omnia maturabilia niaturescunt. Maturuisse iam .debes squid in te succi nobilis fuerit. Iam me libris tui manum secutus expecta. Non mors illa quam metuis sed laborum finis ae principium vitae est. Quia igitur in te mundus transi dc concupiscenita eius, ideo amice ascende superius. Age iam se denique reliquum vitae viue v sessi iam puppis ad portum tranquillitaris veniens aeternaliter requiescat in gloria sempiterna. Ad quam nos perducat Dominus Iesus Christus qui cum Patre de Spiritu sancto est portus de tranquillitas omnium beatorum petinfinita saecula iaculorum, Amen.
Eorum, quae morae continemur in hoc
sermone. cia est .rinuit irare , trei habet articini, Oli
catum est. p. i. Quod tacere veni peccatum est.
Articuli terii, , Quodnam sit maius peccatum incere an loqui. C. p. r. si a commimiter plui'ccant homines loquendo
214쪽
a o 8 Dominica decima sept. post Pentecosten
I e silan is Dudabili, se vituperasili.
Pa imo enim consideremus , eius conditionem. Nam tacere dupliciter potest fieri, aut virtuose, audi itiose. Proinde duplex silentium distinguere possumus. Primum est laudabile. Secundunt vituperabile.
- DRimum silentium est laudibile quia scilicet vitrus V temporis patet. Nam sicut E
elesiast. 3. cap. patet. Te ui tacendi, O templo lo-giundi, quod exponens Gregorius 7 .morat. ait. Os discretum congruo tempore vocem aperit,& inarsam congruo tempore taciturnitas claudit. Et Hier. invadani epistola inquit. Diu considera quid loquendum sit & adhue tacens, proinde ne quid poeniteat. sapiens enim ut loquitur mi illa prius considerat, quid alleui, quo loco vel tempore dicat.
De sientio vituperasili es quum do triplisia
ter homo in eo peccat. CAp. II SEcundum silenti lini est vituperabile quod est delici im secundum Alexandium unde Gregorius tu minim inquit. Discedile , vicissitudinum Petu'sanda soni tempora ; ne autem cum restringi lingua debeat, ad peruersa se inutiliter soluat : aut cum loqui viilius valeat, semetipsam per tristitiam restringat. Et hoc modo iacere vel loqui vitium est , & alibi idem. Si eut incauta locutio in errorem protrahit r ita indiscretum silentiam eos, qui erudiri poterant in criorem derelinquit. Proinde Iob. i. . cap. inquit. Si Dciuus fuero noucet Glir meus , si tacuero non recedet a me. ubi glossa ait. Congruit hoc verbum personae beati Iob vel ecclesiae , quae cum loquitur dolor eius, minime reqii iescit, quando locutione sua peruersos cori gi minime conspicit. Et hoe ipsum amplius 'iam tacet gem', quia se tacente, petueri
rum culpas excres rere coiispicit. Tacere igitur tem- quo homo tenetur, & potest loqui peccatum est. Maxime tripliei tempore. Primo tempore laudationis. Sec indo tempore consessionis. Tertio tempore cori estionis. Primum sertinet ad Deum. secundum ad seipsium. Tettium ad proximum. Non licet tacere tempore diuinae laudis. Primo quidem non licet tacere tempore laudationis. Vnde Gres rius ait. Si immoderatum silentium culpa non citet. Isai an Propheta non dixisset. niihi quia tacui, scis ieet a laude Dei. secundum glossim interlinearem At et oi ira lsa. cap. scriptum est, i. a die ct te a ne Te in perpetuum non tacebunt , glossa inter- lineatis. Tora Le or tota nocte, id est prospeii tale
& aduersitate non tacebunt , desideriis piis & , precibus sinctis. Vel in herpetuum nisu tacetam , id est super holis & temporibus constitutis & oppo tunis exhonabuntur, laudabunt, orabunt, ct prae-
dieabunt. Vnde de iustis Ioan. Aroe. q. cap. ait, 2 equiem non habebanc dieae nocte a centes, Sanctui, Sanctus, San tiu D notus Deus omnipotens. Die ac
nocte laudem Dei proclamant , qui in omnibus pro eris de aduers; Deo gratias agendo , omnem prouidentiae in se dispositionem gratissimam habent de ipsum de omnibus operibus suis laudant. Tetigit ut Sanctus clamant qui uinitatem in personis M in natura unitatem ardenter amant. Vnde secti dum tria, tribus rei sonis attributa, scilicet pote tiam Patri, sapientiam Filio, & bonitatem Spirituis ni o dicunt, Sanctui, S. M. Sanctus aeon inus Deus omnipotent. vere enim Dominus est, qui omnia nouit. vel E Deus, qui omnia bene vult. v opus, cui nihil impossibile est. Qui per omnipotentiam suam omnia creauit. Per sapientiam suam omnia reconciliauit. Pet bonitatem suam omnia in electorum gloriam consummabit. ln praesens quoque Propheta ait in persena iusti. Benia cam Domi
muri in omni tendi ore , semper lavi e M in ore meo.
Aduertendum est tamen quod duplex est oratio siue laus. una est publiea. alia est secreta. Prima quae est publica est illa quam ministri ecclesiae faciunt in persona totius populi finalis. Et talis secundum
Thom. a. a. q. 8s .art. ia. in corpore quaestionis debet esse vocalis, & de hac Propheta ait. Voce mea auDominum clama, , vιce mea ad Dominum depreca tui f. m. secunda vero oratio est secreta , quam
homo pro se vel pro aliis facit; de hae e potest curri
voce vel sine voce fieri secundum quod orantis animae magis utile est. Tacere non licet tempore eonfessionis. Vnde de se Propheta ait. Quoniam tacui veterauerunt ossa mea. Inueteratio enim ossium spiritualis sortitudinis desectu, est, qui tisinis per Pe catum contingit. Et addit Propheta , Dum clamarem tua die. Quae verba Aug.exponens in glossa ait. T cui peccata dum clamarem immerita. Et ponit exemplum de Pharicro Lue. ig. e. dicens. Phariseus tacuit peccata , & clamauit merita. Tacuit consessionem de climauit meriti praesumptionem. Sana membra medicamenta ostendebat, vulnera tegebat dicens. Gratiaι tibi ago Domine, sitia non se sicut cateri
homin m. Tacere non licet tempore correptionis. Tertio autem non licet tacere tempore correptionis. Nam Augustus super illud Matth. ig. ear. Domine PNisi peccabit in me fater Ous , O mitto ei et rue septies. Ait non passim iubet peccatum dimittere . sed paenitenti. Et subdit. Ita re cat qui fratrem suum pectare videt. & tacet sicut qui peccatis non indulget. Quando autem peccatum mortale sit non corrigere proximum plenius dictum est in quadragesimili de Euangelio aete no sermone Σ3. artieulus i. per totum. Haee secundum Alexandrum de Hales in a. quaest. 4 . de peccato oris, alticulus i. Insuret aduertendum est quod si homo videt proximum suum damnificari iniuste, de et edit quod solo vel bo absque periculo suo auxilium praestare potest iniuriam patienti & non eorripit offer dentem i sed tacet non tantum mortaliter peceat , sed totum illatum damnum in soro conscientiae sati, si cete obligatur, hoc si tali damno obviare Ox officio tenebatur quia sa- est contra Praeceptum quod Prou. t . ditum est. in quo dicitur. Erue eos qui ducuntur ad insuem, trahuntur ad ἰnteritum liberare non ces i. Si autem homo ad hoc ex ossicio non tenetur, moraliter peccantu ne tacendo & non corrigendo tamen testitue e obligatur. Ratio ptaedi tum est , quia non corrigendo dat efiicacem causam inaedictae impietati. lui
215쪽
De Taciturnitate boni & mali. Sermo XV. 2o
Iuxta illud quod ponitur excia de hom .in GSicut in s. illi ubi dicitur. Non caret scrupulo societatis Oc-ctatae qui niani sto facinori desinit obviare. Et extra de iniurae dam. da. in c. Si culpa. ubi textus ait. Qui occasionem damni dat, damnum dedisse videtur. Sed de hac tacitumitate plenius dictiun est in quadragesimali de Christiana relisione sermone 3 . capite viti cito principium. ARTicu Lus saevNDus
M tacere est 'cratum morta in velve D. Mi i Mit -- Eeundo consideremus taciturnitatis ostensonem. - - Contingit enim hominem duplicitet ex taciturnitate peccare. Primo mortaliter, iecundo venialiter secundum Alex. de Ales in I. q. s. t.
PMmo eontingit peccare mortaliter ex taciturnitate. Et hoc generaliter in omnibus iis quae homo dicere Obligatur. vel ex praecepto vel ex ossicio. In iis enim duobus casibus incoe peccatum mortale est. Quando homo loqui tenetur ex praecerto. Primo si tenetur loqui ex Praecepto, verum cum homo ex praecepto tenetur peccatuin Proprium, confieri pro tempore debito, & cum aliis circumstantiis requisitis. Et hoe maxime in duobus eas bus. Primo tacendo in iudicio exteriori. Secundo tacendo in iudicio interiori. Primo mortaliter pecu cattacendo in iudicio exteriori. ubi aduertendum est quod iuste accusato non licet veritatem negare. Cum enim iudex veritatem requirit ab accusato se- - - - cundum ordinem iuris in tribus casibus tenetur ve-
titatem confiteria)cimus quando de crimine publi- ea processit insimia. secundus quando de crimine apparuerunt indicia cerra. Tettius est cum de crimine praecessit probatio semiplena. In his tribus casebus qui veritatem tacet aut filiitatem dicit,motral ter peccat quod probati potest triplici ratione amnia Propter Dei gloriam secunda propter nidicis iustitiam, tertia propter accusatoris poenam. Primo propter Dei gloriam quam non tribuit. Nam qui non dat gloriam in honorem Deo, motraliter peccataeo quod ex diuino praecepto omnes ad hoc ge- i. .im neraliter obligamur. Vnde l.Cor. io. c. Apostol ait: Ommia quacio ques citis noriam Deis eue. Sed qui interrogatus a iudice secundum ordinem iuris in iudicio confitetur peccatum sium,dat gloriam Deo. r. Ita dicit Iosue a4 Achan .c. Filim Loriam Deo I i ct emisse e . iste. Erso per oppositum qui celat vel excutit reccatum suum vel negat mortalitet peccat. Secundo propter iudicis iusti tuni quam impedit. R. atio est quia qui non obedit suo inperiori in casu in quo obligatur, mortaliter peccat.Sed iudex est superior respebu eius qui accusatiat vel iudicatur, ergo ei obedire tenetur. Sed vetitatem tmcens & non confitens vel falsum dicens suo iudiei non obedicii mino eius iustitiam impcdiciergo mor-ιμι t. taliter peccat. Proinde Iob sa .c.aittat .. condi
.. vbi glossest. si abscondi id est timore pseae in
iudieio interiori, scilicet conscientiae vel timoremnae in iudicio exteriori,scilicet curiae. Et hoc in- . debite excusando vel negando. Et subdit ho- , - , quod exponens Glegotait Vsitatum humani teneris vitium est de libenter peccatum committere &commissum negando abscondere: de conuictum a Si ratura. Senia , .m. defendendo multiplicare,vel ὁicit quasi homo, sicut Adam peccatum excusare voluit per mulierem :& in se mulier ret serpentem. Genes. s. Et subdit eccatum meum, scilicet quasi homo quo bona ubique vult praedicati α mala tegi, & addit. Et ecl.- insinu mosiniquitarem meam, glosi . in sinu iniqui ratem celare est latibulis conscientias occultare, vel peccata in mente tanquam in sinu retinere. Temo propter cuiatoris poenam, offensam vel iniuriam quam i tendit. Nam qui s lentet est causa mali vel alterius nocumenti morialiter peccat. Sed accusatus iuste negans veritatem vel confitens iasitatem est causa mali vel damni accusatoris qui punitur si in aeculiatione deficiat ergo dic.Vnde Proph.ait. Nam istano
in me . secundo mortaliter peccat tacendo in iudicio interiori .Quod dupliciter contingit fieri. Pri- ι-n inmo non confitendo ecundo peccatum non reuelan- inc do. Primo non confitendo, scilicet saltem semel in anno ac talis mortaliter peccat quia contra praceptuin Ecclesiae facit quod habetur extra de poenit de remission . in c. Omnis utriusque sexus Secundo mor inliter peccat peccatum non reuelando hoc est aliquod peccatum tacendo, scilicet ex malitia vel verecundia contra quod Osee 33. scriptum est. Abs m yi ditum estpeccatum eius , Alores parturiemis veniem ei. Et iterum Prouetb. 23. dicitur. abscindis scite sua non dirigetur e qui in rem consessus fiseri derelis eris ea miseriem consequetur. Quando homo sic si loqui tenetur ex ossicio. Secundo autem principaliter homo in taliter peccat tacendo si loqui tenetur ex ossicio. Nam Praelatus ex ossicio corrigere subditum obligatur. Quod autem incitaliter peccet non corrigendo subditum suum tripliciter probari potest. Primo ratione, secundo aut horitate , tertio similitudine. Nam primo ratione: nam qui in alio mortis spiritualis est auctor in seipso mollis est operatori sed hoc agit qui alium potest de debet corrigere de non facit. Proinde Gregor. ait. Plerumque nimis taciti dum qiuorundam mala respiciunt docum silentio linguam premunt: usum medicationis quasi conspectis vulneribus subtrahunt, de eo mortis actores fiunt quo minus quod poteranteiicere loquendo noluerunt. Secundo probolioc auctoritat .vnde Ezech. 1 3 cap.mystice scriptum est.Si Deu--or viderit lassium vementem 2 nonsetis. ut buccina π populuis. non custodierit vereeratque glia ψ,σ tia rit δε eis ani mile diu dem in iniquisioseia captus est, rem eius de mann i cuias seu requiri Ibi
stois. Ex iis discimus posse hominem quamuis ini- - t quum Sc impium si magistri verba auda erit,de roeni- ιι- is f tuerit de tua impietate saluari, nec minus magistrum damnari si non docueris vel timore dicerimitus vel 'φ' desperatione peccantis, dum reus est sanguinis eius qui potuit liberari de in utroque tauari liberum a bitrium dum in magistri voluntate est tacere vel l qui r& auditoris vel sacere de audite de tauri vel . contemnere de propter contemptum perire : haec gl Gregor quoque de talibus ait. chi coirigere non valet increpare non desinae ne re participem delinquentium ex consensu taciturnitatis addat. Tettio autem probo hoc similitudine scilicet de exemplo. Vt puta qui tenetur medeli aegroto leno loco de Pra uis tempore subtrahit ei medicaminis usum , mortali ter peccat: sed P latus tenetur subditis suis medetieum spiritualiter infirmantur: ergo cum tacendo subtrahit eis medicaminis usum mortalite peccat. Poinde Bern.ait: Non licet tacete cui ex ossicio incumbit vitia redarguere. Quod non debemus i cor igibilibus praedicare. Tettio vis obstinati essent audit es atque incorrigibiles de quod deterius est, essent veritatis contemptores de persecutores, d . tunc est a correptione, dor dicatione ce duim.
216쪽
11 o. Dominica decima petaua post Pentecost
Q de Dorninus Matth. .c insintrat dicens. olite
.bi Qusod is . ait. Grave pecca um o stinatis praedicare. Proinde Amos. s.ca. ait. Pra de sinitis tempore tacebit. vhi plos ait: videns vitta-esesiasticus incolligibiles , subtrahet correptionem ne videatiit sanctum date canibus Et Gregor iterum dicit. Cum Ptietati & Praedicat Oies coispiciunt quia vitam auditotum loquendo lucrari non potiunt, tacendo scientiam sum abscondant. Vnde cum Luc. I. cap. Ne aes interrui ver lii, sermoni ινι fom ti iri. Cuius tacit utaris Gegor.
ostendens causam ait. Quoties auditotes nostri volunt nostra quasi laudanda cognoscere, non autem sua peruersa mutare, omnino taceamus, ne Ostentationis studio verbum Dei loquamur, de illorum culpa quae erat ei se non delinat, & nostia quae non erat nati Haec Alex de Alexubi supra. Mando tace eventatio pereatum C A p. II. Sscundo vero contingit quod homo tacendo venialiter peceat. ut puta cum homo loqui non obliget ut i ed expedit aut decet. ndo autem hoc fuerit,& quando non , dissicile est deterini se in singulis. Sed vi dicit ut i .loan. i Vnctio docet de hoc qiu non permittit hominem sibi adhaerentem de ficili oberrare Hic Alex. ubi iuria. An TicvLvν T RT vs.
fit maius peceatum tacete an qui.
Tritio considetemus tacitum itatis comparationem. H. est quod istorum duorum maius peccatum sit,scilicet an tacere, an loqui. Cito quod aduertendum est quod peccatum dicitur maius alio peccato duplici modo videlicet quia aut communius , aut damnotius.
communiter plus precant homines Druenda quam raeendo.
C A P. I. PR. imo modo dicitur esse maius unum peccatum alio,quia communius,ut puta quia apluribus, dein pluribus peccatur. Et siccundum hoc peccatum locutionis dieitur esse maius peccato tacitu initatis. unde Ambros. t. de ossiciis ait. Quam plures vidi loquendo incidisse in peccatum , vix quemquam tacendo. Ideoque tacere dissicilius est quam loqui noscere. seneca quoque ait, Diogenes interrogatus quare inter multos taceret, respondit. Plus expedit sapienti tacere quam contra te loqui. Non enim vidi multos loquendo paucos tacendo circumue tos. Circumueniri est per indiscretionem sermotiis seduci. Et alibi Seneca amSis tari sermonis ipse,sed loquentium patiens locutum ei tu aliquando Poeniter cuisse nunquam. Iacob. quoque 3.dicitur quod lingua est uniuersias iniquitatis. Et iterum i . s.cti Sit autem omnis homo vel- ad am imaum , t in autem ad loquendo. dii enim homines ioluerent tributum de verbis non utique esset de illis tam magnum forum. Paratior protectis debet homo esse ad audiendum quam ad lo uendum. Et maxime'opteteria .Primo quia auditus in pluribus est quam loque-la. Nam est in habentibus rationemδε non habentibus rationem. In quo innuitur quod cum magna
di Aone loquendum est. Secundo in hoc quia
lingua naturaliter est inclusa cum aines apertae , de in areito lint. Temo pei hoc quod habemus duas
communiter Lonsus est hominibat
iacere quam ui. C A p. II. Ucundo unum peccatum altero dicitur essem
ius quia damnosius est. Et sic peccatum tacit ut nitatis est maius peccato locutionis quia est occasio iasine causa maioris damni. Quia per taciturnitatelia subtrahitur utilitas locutionis, quae maior vel melior . A Mest utilitate ident ij. Et circa hoc sermo talem imo- ω nem. Maius est bonum locutionis quam sit bonum silentis Cuius ratio est, quia tacendo tartummodo tibi plodest. Loquendo velo sibi & aliis utiliter Pi dest:eigo peccatum quod opponitur locutioni maius est quam peccatum quod utentio oppositum est. Sed peccatum taciturnitatis opponit ut veritati cutionis. Peccatum vero locutionis opponimi bono silentii 3 ergo maius est Peccatum taciturnitatis id est occasio maioris damni quam peccatum locu- titionis. Haec secundum Ale. ubi supra. Et hine est etiam secundum Alex ubi supra, quod maius praeceptum est in scriptura sacra quod homo loquatur squam quod ideat, quin locutio pluribus modis ha- ita ubet racionora bonitatis quoad se,& quoad proximum. Praeceptum autem silentii ha rationem quoad se. Praecepta assit mativa aliter se habene quam negativa. Negativa quidem sunt ad cohiben- . dum a malo. Aricinati vero ut proficiant. Quia ergo homo eum proficit , magis loquendo profici quaris tacendo. Ideo in sacra Scriptura magis praeceptrum est de bonitate locutionis quam de bonitate silentii. Cum tamen pluribus modis possit esse bona taciturnitas: tamen multipliciter bona potest esse locutio Hee secundum Alex.de Ales in z-q tr.
Eorum quae maxime continentur in hoc
mitti tui est propter quoad ponemo me dari L quimini veritatem que continet tres artio M. --rum prim- tria habet capio, secunduo tot iam, te
Atticuli pom. De mendacio ossicioso, de quod ii inplicitercommitti solet. 2'ando in incidacia officioso νο consi, indu retemporali heccarum est mortale, vel te ..2. Q υιπλ, ct qui bio mali in mendario Q. se pro consera in corporadi vi sit peccarum vetitiae , vel
p. 3. Qued pro conser .anda re si filiai mend- oscio se ,set mecatum mortale,vel veniale. Atticuli secundidae mettilacio ossicioso quod tripliciter dici contingit. . t. Quod mordacium iocosum pro desectatione pro
217쪽
De multiplici mendacio. Sermo XIX. at 1
Aviculi terti, De mendacio pernicioso quomodotii pliciter committi solet.
ferino XVI. R. re quia detovenies minia, tam loqui m risin H, Ad Ephes. ex Apostol. Tia- ωturi igitur de mendacio primo consudelenius eius diffinitionem , secundum enim Augustinum in libro de mendacio. Est filia lignificatio vocis cum intentione , alias voluntatu
fallendi. Et hoe idem habeturan gloss. luper illud
Psalmi : yende, omnes , qui tiquuntur me Idaeis Maz. quaest. 1. Beatus Paulus. Ex nomine tamen
vocis, tanquam ex principali, intelligi debet omne signum, ut scripturae, liue etiam nutus, vel aliud signum, vel imaum, secundum enim Augustinum duo requiruntur in mendacio simplieiter dicto. Pcimum, quod proselens dieat talium : secundum,quod intendat dicere sil sum. Ex qua dispositione est, vepossit aliquis filii, ut G sit Militas ex patre inten dentis, Nex parte signi. sed quati i potest, quae dinferentia sit inter salsiitatem, mentiri, & mendacium. Sed de hoc plenius dictum est in Quadrages inuidide Christiana Religione, set one 3 r. in principio. Tantae quippe malitiae est mendacium, quod nullo modo,&nulla occasione potest bene dici, vel fieri, i quaest. i. cap. mihi autem. Factum di homicidium possiunt aliquando bene fieri, mendacium autem nunquam. Ratio est, bundum Alexand. de Ales in . quaest. o. are. quia fumi mdc homicidium determinant inordinationem actus respectu materiae , non determinando de ordinationem ex parte sinis, seu intentionia. Mendacium autem dicit ii
ordinationem in comparatione actus ad matellam,& comparatione ad finem . Proinde Augustinus biit, quod iliendacium non potest bene fieti: furtum autem de homicidium polliunt bene fieri. Tamen sistinum & homicidium importarent dἴ se inordi rionem ex parte finis, vel intentionis, tunc etiana illa non possunt bene feri. Praeterea inordinatio illa, quae est , parte matellae iniurio & hom ieidio propter aliquam conditionem aduenientem ex par te materia, ratione cui potest esse inordinatio,iorulitur: quia maius est bonum luperueniens, quam illud sit malum. In mendacio autem est defeetias veritatis, cui non potest addi aliqua eonditio, pecquam fiat maius bonum, uim deiectiis veritatis, est malum, & ideo formabile non est ad bonum, nec illo potest aliquid meteti. Haee Alexander. Et nihilominus aduertendum, quod magistralitet triplex dicitur esse mendacium. Primum officiosum, secum dum iocosum, tertium perniciosum,11.quaest 2.cap.
nequis. Vel xlitet dici potest, quod primum est mendacium pietatis, secundum leuitatis, tertium malignitatis. Plinium prodest. secundum placet, tertium nocet: do de his Magister sententiarum in 3. distinc . ys. c. r. At de his exponi potest verbum Iliophetae in Psalm. 6L ubi ait: Meneliae 3flν hominum is eris, ut decipiam is de vari ara in i Pseunti ossiciosum tangit, eum ait Mona o Ity homini in
rite Iinosum eum ait: De nitare in id sino. Per. niciosum, cum subdit: tu decipi mi. Et potest ei letaliud thenia in praetenti materia. A axicvtivs TERTI v ,
De mendaris se qued in Diter commuti flet.
PRimum est mendacium ossiciosum, de hoc est eri is, quod nulli nocet ac alicui modest. Et hoc modo et
contingit mei dacium triplicat et dici,scilicet ad con- .seruandum primo rem temporalem, secundo rem eorporalem, tertio rem stiritualem. Et omnes isti ni- ni M. hilominus sunt, de quidus Propheta ait: Men ace 'i' hominum inguim,.quia mendacium semper peccatum est. Unde Aug. in lib. de mendacio ait:Qui aliquod venus mendacia peccatum eile non piaedic uetit, seipium decipit Ad haec ir. Prae.mihi autem,& cap. primuiu, in fine.
in mendacio effici pro conseruandare tempora i es peccatum mortale,
PRimis quidem dicitur mendacium officiosum
pro conseruanda re temporali. Et hoc dicitur pri- tr πε- md pro conseruanda liabitantia sua secundis pio conseruanda substantia aliena. Plimb inquam pio conteruanda iubstantia sua, scilicet ne sibi pecunia auferatur, vel consimile temporale: ut cum a praedone interrogatur de pecunia tua, denegat veritatem, dc hoc peccatum est veniale. Secundo si si pro conset uanda substantia aliena: ut puta, cum quis ad euadendain pecuniam alienam iniuste a Me, vel a prindone tollendam mentitur, dicendo se nescite illam,& hoc est etiarn veniale peccatum. Potest tamen ςs
se mortale- in hoc duplici casu , ut cum in vis que casu interuenit iuramentum, quod de Acili contingere solet: quia iurando contia veritatem pro se,uel pro alio,periurus cmquia veritas est unum de tribus,
qliae requiruntur an iuramento,unde Hierem. q. striptum e cl-abis,diluit Domium in die itate, iudicio ' H ι in tu uitia,22.q. r.Et iurabunt. Proinde semper in iuramento veritas debet elle, scilicet ut sciat homos iter, quod verum est , quod iurat. Alias si tantum credit, de scientia iurare non debet, sed de credulitate.
Gando, se quibus mora in mendacis Oscis
pro conse Anda orporali vitast peccatum ventiae, vel mortale.
C A p. II. SEcundo dicit homo mendacium osciosum ad
conseruandum rem corporalem. Et hoc etiam ildupliciter dici potest. Primbrio conseruanda vita propria, secundo Proconseruanda vita aliena. Primo inquam pro conseruanda vita propria: verbi gla- tia, secundum Scotum in . distinctione tr. Dum verum crimen, sed occultum in publico sibi impositum homo negat. Nam negans veritatem in hoc notat de calumnia imponentem, eo quod accus tor, vel denunciitor falsi criminis est infamis, ut
patet per ea quae dicunt ut extra de calumn. cap. r. α r. iamen talis veritatem negans non tenetur retractare negationem suam, quia nullos tenetur in iudicio eonfiteri se reum nondum conuictus, ut in
cap. qui aliquando, non tibi dico, de r*nitent. 9.
218쪽
zi et Dominica decima nona post Pentecost
Scoto , talis accusatus in nullo tenetur ad testatutionem accusenti. Sed circa hoc tria dubia reitia. nere videntur . secundum Scotum. Primum, an qui
tale crimen in publico sibi impositum negat . mor, tali et peccet Et videtur quod ita. Pilino , quia mentatur mendacio reipublicae pernicioso : vade respublica propter eius mendacium publicum . iam punitione impeditur. secundb nocet perionα accusanti, cum per hoc de ealumnia institietur. Adromum dicendum est , quod licut Deuter . . c. cap. icriptum est . DIIe, i est rosequeris. Nequaquam enim respublica omnia mala runire debet, sed quae conuicta sunt, punienda sunt: Stalia orietatis potest iuste punire. Et haec illa sunt, quae coram olficiali reipublicae sui Selent et probari possunt. Praeterea non hedit respublica, si diui
num iudicium excedit iudicium eius, ut scilicet aliqua reseruentur iudicio Dei, si per quo non potest reipublicae iustum iudicium elle, quia ι. Reg. i 6. scriptura est: odet parente Dominurorem ieruetur ear. Et per hoc Patet ad primu Secundo autem, cum dicitur, quod tale mendacium est permςiosum contra accusantem, Di ndum,
quod non est perniciosum contra eum, sed ipse sibi ipsi perniciosus est. Unde eo modo proponit, quo minime proro te debet: quia cum deberet non proponere, tibi imputet si aliqua ei insunia subsequatur , cum ipse de hoc in causa sit, non autem ille negans. Nam defendit in nocet mana suam in publico , ubi equidem non est nocens, sed hahcndus
pro innocente, donec Herit ipse conuictus. Secundum dubium est, si talis mortalitet peccat mentiendo prose. Primo enim videtur durum, quod quilibet ab uno in publico nil maius teneatur de ve- cessitate salutis id, de quo accu: tus est, statim in
publico confiteri , Si te statim in iudicio sanguinis patibulo se exsonete. Secundo quoque hadendo
oculum non tantum ad Enam , ted etiam ad honestum & inhonestum, non videt ut quod ita honestς , α secundum etiam rationem rectim debeat
coram tali iudice consteri : quia ipi e plusquam quicunque alius singulatis accusilis sibi ipsi aufert si-inam, quia in iudicio creditur conti a se. Nec tamen mentiri videtur, secundum Landulfum , quia responsiones accipiendae sunt secundum praemissis interrogationes. Non enim quaelibet te sponsio est cuiuilibet interrogationis. Nam duplex est solum,
in quo quis respondere potest, scilicet conscientia-- le, de iudiciale: Ad interrogationem sectiun inib-to conscientiali, non est te ponso in soto iudicia-li: nee ad illam iudicialem est responsio in soto conscientiali. Cum igitui iste neget in soro iudiciali crimen, quod non est notum, nisi in foro conscientiali , utique non mentitur. Quid ergo faciendum , a Respondet Scotus, quod tunc danda est responsio luristarum. Nego i torosita, ut proponuntur. Vt haec quidem sine mendacio dici possunt: quia pro-ronunt ut in publico . M ut publica ,& ut publice probanda. Sic autem negare potest , qui scit ea in publico non polle probari. Sed si iudex urgeat eum, ut propositum fateatur, vel ut publice neget Respondete rotest, quod ipse ad accusationem suisci emet rei pondit,& sicut est moris responitere Iurisperitis, nee declinare vult ab illa, faciat iudex e - ea acculator . quod iuris est. Tetrium quoque du-
bium est, si talis praedicta negans intendit tantiam negare illud, ut ibi proposit uim est, videlicet ut pu- blicum , sicut iacit iacerdos detonsessione, dicens:
Nihil mali scio istum fecille, quia loquitur ut in publico, audiuit autem ut in alio solo. Nunquid iste negans de illa negatione muniti teneriit Dicen
. dum quod bonariun mentium eit etiam ibi culpas
agnoscere, ubi culpa non est, sicut ait Greg. s. dist. e. ad eius. Multo quidem au. ylius: ubi dubitat ut , an ibi si culpa, de qualis etiam culpa bonae mentis e sic utram agno cere. Proinde in tali casu tutum cst post talem ne.ationem de hoc indisti neu poetiitere, tanquam de quale est:ut puta sub tali distinctione. Si moriale est,tanquam de mortalida veniale, tam aquam de veniali.,ecundo contingit dicere mendacium pro conseruanda vita aliena, ut eum ad necem
quaeritur homo latitans in aliquo loco. Tunc quidem prudenter adueitat homo, quod ex tali perplexitate non faciat, aut contra charitatem, aut contra
vetitatem. Ad huiusmodi autem intelligentiam aduertendunt est,secundum Alex. de Ales in a. l. s. v. sotaris.
ubi quaerit, vitum vicis persectis liceat mentiri, quod mendacium tripliciter i otest sumi. Primo modo filsa significatio vocis cum voluntate falsum enunci di secundo modo enunciatio falsum enunciare vo- 'lentis,ut filiat, temo modo libido perseverans men- r H . tiendi. Et has intentiones ponit Augustinus. Primo ereo si accipiatur illa intentio, de dicat ut Perse si eligiosus,qui non ex professione habςt non dicendi mendacium , non est ei prohibitum , ncc peccat mortaliter sic perpetiando mendacium. Secundo au- se a tem si accipiatur, S dicatur perfectus ille, qui habet . . perfectam charitatem,&ex charitate persecta cognitionem, ut ii aereat totaliter Deo secundum intellectum , di secundum aflectum, Pro ut est possibile iii via, si talis peccat hoc genere mendacia, lacet se benignitatis, mortaliter peccat. Qui enim persem ad- . haerebat Deo,nullam habebat rationem retrahentem, quare mentici debet et Et sicut de Adam dicitur, quod ratione status sui primo, id est in principio pece
uit mortaliter, ita α iste ratione status in hoc gen re peccat moti aliter. Et hoc cst, quod Augustum ait. .
lario iam in coelis est, eos non existimo linguae mo- ι dum ci ca veritatem, falsitatori exemplo obstetricum . debere sol mare. Sanebis vir trei secte adhateat veritati , prohibetur, nec studiote, nec cum p carit
tione mentiri. Summopere enim cauendum est Omne mendacium,quamuis nonnunquam leuioris col-
, si quisquam praestando mentiatur. Sed quia scriptum est Sap. i. Os aciem, mentit - , Muit ani- .mam. Et foder omnes, qua loquuntur menda ium. Hoc
quoque mendacium persecti viri sui uiuo pete fit giunt, ut nec vita cuiuslibet per eorum tallaciam . defendatur,ne suae animae noceant,dum praestare cat ni nituntur alienae. Dicit etiam August. in lib. con-Ga mendacium. Ita Fili , qui verbum Patris si ιμμ- , aliis custodiens, a perditi te longe aberit. Piou. .as. secundulii aliam litteram. Et nihil filii ex eius Orc procedit, alias extra perditionem erit: tam tibi
clausam deputat si ad subueniendum homini per mendacium , quam si per stuprum transie cogatula Et alibi: Filii iurernae ciuitatis , sunt filii veritatis. Eius ciuitatis sunt, de quibus scriptum est, vel bum Patris suscipiens filius , perditione longe aberit. Excipiens autem excipit illud sibi,&nihil sita ex eius ole procedit. His filiis supernae Hierusalem, si qu n.
do vi hominibus ob pit qualecunque mendacium poscunt humilitet veniam non inde quaerunt gloriam. Tettio autem si accipiatur mendacium tertio Totis. modo, erit mendacium mortale peccatum, dc secui dum hoc Ecclesiast. . se priam est: menti ra omne mendacium: si uirin enim irrus non est Ana.
Et iterum Augustinus ait: Quis integrum dixerit animum esse mentientis i Etenim libido ipsa x M 1 ό
dissinit ut appetitus animi, quo aeternis bonis qu libet temportata praeponuntur. Nemo staque potest conuincete ei te mentiendum, nisi qui posuetit esse aeternum aliquod bonum obtineri posse menda
ci'. sed cum tanto quisque ab aternitate discedat, quanto
219쪽
De multiplici mendacio. Sermo XUI. Σ13
quanto a vetitate discordat. Qui autem mentitur, averitate dii dit: absurdissimum est dicere discederi do inde poste ad bonum ah quod aliquem peruenire. Aut si aliquod bonum aeternum est, quod non complectiturvecitas, non erit verum, & ideo nec in is, A. erit bonum. Vt autem animus ipsi corpori, ita veti- - πιηιλ tas ipsi animo praeponenda est : ut eam non solum magis, quam corpus,sed magis, quam semetipsum appetat animus. Et iterum 2 a. q. a. in cap.ne quis. August. ait : Ne quis arbitretur petie m,&spiritualem hominem pro ista temporali vitam, orte euius sua, vel alterius non occidatur anima debere
mentiti. Et potest eu e ratio: quia si persectis licti et mentiri, vel mendacium dicere, quibus crederetur Iam igitur nulli credi posset , quia nee persectis,si non praesumeretiit quod ipsi non debetent mentiri multo sortius nee imprile . Ad hoc ergo, ut stet credulitas vetitatis , non videtur persectis licitum mentiri, siue mendacium dicere. Haec Alexand. de Ales, ubi supra. Ex his igitur, quae supra Per Doctorem irrefragabilem dicta sunt, cutescere possunt r. -- est multae auctolitates Scripturae sacrae , atque Doctorum loquentium, quod per mendacium non debe-- mii, hominem liberate a morte , de quando, de in quibus tale peccatum sit motole, vel veniale. Si eintelligi debet , quod ponitur 22.q. r. cap. siquis. Vbi August. ait: Si quis ad te confugerit, qui demendacio tuo a te possit a morte liberati , non es mentiturus. Os enim. quod mentitur, occidit ani-- mam scilicet s dicat mendacium secundo, Vel tertio modo dictum. Et in cap. faciat. idem sentire videtur cum ait, Faciat homo etiam pro tempotali salute hominum, quod test. Cum autem ad hoc ventum stetit, ut tali taluti nisi peccando, scilicet mortalitet, consulere non possit, iam se existimet non habere quid faciat. Et eandem sententiam replicat
in cap. nequis. Et iterum 2 r. q. r. in cap.omne. Isi-
. dorus ait, Omne genus mendacii summopere fuge, α sequitur, nec qualibet fallacia vitam alicuius defendas, caue mendacium in omnibus, huius quoque sententiae est Gregor. 1 . Moral. cap. 2. exr - nens illud Piaim. Perdes o e qui loquuntur menda.
Hum. Ratio em huius assagnat Apostolus s. cap. ad , Rom.dicens, quia nan I- facienda mala, τι tet tiara
e feruori re ρirituali mendacium ci sim sis mortale vel veniale.
C A p. III. Tririo contingit dicere mendacium ossiciosum
ad conseruandum rem spiritualem. Et hoc etiam dupliciter. Primo pro se, secundo pro proximo. Piimo quidem pro se, secundum enam Alexandi. de Ales, ubi si ua, duplex est immunditia. Una est corporalis,alia spiritualis. Prima est corporalis, pro hac vitanda neminem oportet mentiri : quia
scut August. in lib. de mendacio ait, Nullus rem agens immundus fieri potest quolibet contagio corporali. Secunda immunditia est spiritualis : &haec dupliciter fieri potest. Primis respectu persecti, secundo respectu imperiata. Et tunc dicimus quod perfectus ita senit debet esse , ut confidat se nulliri sectus tentationi succumbere.vnde & si violentia insere - - - illi, sperare debet quod ipse nullo modo consentiet corruptioni violent et illatae, sed sustinebit meritoriEtantum. Et ideo talis mentiri non debet in tali ca-ι oni μι-- λ. unde Beata Lucia inquit: Si me inuitam viol bet. ueris, castitas duplicabitur ad coronam. Secundo f imperfecti. Nam immisectus, ut pote infit-- , t Inere deberet. ne iuccumberet, ii ad Italum illum veniret. Et ideo tali proptet infirmitatem con
cedinu redimere periculum maioris peccati rei minus peccatum. unde sanius contilium est illi es sum dicere, quam passionem illam cum manifesto periculo sustinere. Et hoc est quod ait August. in
libro de mendacio. illa pecora, quae ita committunt ut in homine, ut eum faciant immundum in peccatis nostris . euitate debemus , ac per hoc nec
ipsa peccata dicenda , quae Propterea nunt , ut illa immunditia evitetur. intelligi debet non quod sint peccata simpliciter , sed quod non sunt
grauia. Et iterum in libro contra mendacium, citcasnem , probato & concluso, quod nunquam mentiendum sit, subdit: Sed perseborum est aliquis solidus cibus. Multa enim secundum veniam relaxantur infirmitati, quamuis sincerissimae nequaquimplaceant veritati. Et iterum idem ait. Qui uis ali- quod genus mendach putauerit non esse peccatum, decipit turpiter semetipsum , cum honestum esse deceptorem aliorum arbitretur. Hac secundum Alexand de Ales ubi suprad Bonaventuram. Secundo autem ad consentandam rem spiritia alem pro proximo, ut pura etiam ad conseruandam casti intemtroximi. Et de hoc secundum Bonaventuram ubi supra: dicendum est de viro imperfecto respectu alterius imperfecti , sicut de viro imperfecto respeetiistia. Aκτlevtivs SEcVNDVS,
De mentacio loco se, O quod tripliciter diei
contingit. SEcundum est mendacium iocosum,quod fit libi- s,-κώ- 'dine mentiendi ex delectatione inani. Et de in iaci hoc Propheta inquit e vanitate in idipsum. Et noemendacium concingit tripliciter dici. Aiit cum delectatione propria ut cum aliena ut cum vatiaculpa.Mia mendacium iocosum pro delectatione pro
pria tripluiter dici solet , o qnanda sit
mortale,vel veniale. C A P. I. PRimo quidem contingit iocosum mendacium dici pro delectatione propria, ut homo delectetur in semetipsb. Et hoc ex isela mentiendi fallen- M. - . eique libidin hoc est sine causa,& utilitate. Et hoc 'ribes tripliciter committi solet. Plinio fingendodecundo componendo , tertio iactando. Primo fingendo, vecum quis studiosiam acculate sabulas fingit, de delectat ut in illis. Fabula enim propriEestres , qu
nihil in severitatis habet δε illa fabula salici est, ius
aliquid continet veritatis admixtum. Sicut est in amore, modus noli habuisse modum , sic in tabula iveritas omnino veritate carere. Et dicit ut fibula
sando,eo quod in solo satu consistat. Si autem talis a fictio habet aliquidni,sticae. vel incialis significa sonis, parabola diei potest. Graece enim parabola, Latii E prouerbia nuncupantur, eo quod ipsis sub comparativa similitudine figurae verboriun,& veritatis imagines ostenduntui : sicut patet in sabulis Mispi, quae vccius palabolae dici possulit. Et talia fingere non est peccatum: sed fingete fibulas secundum suum nos i iam significatum absque peccato
non est Secundo committuntur componenuo. sum sui inrit menim plerique, qui delectantur in astutia, de pallia- ponori. in arte mendacia componendi , atque noua in vulgo inveniendi , quod quidem etiam sine Peccato non est, cum fiat libidine mentiendi , non tamen decipiendi. Nihil intren habet hoc incnd cimo, ne quae in se, neque in causa extra illum, in
220쪽
1 14 Dominica decima nona post Pentecosten.
August.vocat ipsum metum mendacium. Non autem lic in aliis mendaciis, quia habent caulam extram tientem cilicet nocendi, ut in mendacio petiit ei olo: α iuuandi .ut in ossicioso: vel placendi, ut in senectute iocoso. Tettio committitur iactando, secundum Alexand. de Ales. Iactantia quidem in aliquo conuenit cum mendacio , de in aliquo ditati. Conueniunt quidem, quia in utroque est talia signiscatio vocis. Dissi it autem in intentione , quia intentio mendacis est, ut credatur id, quod non est, terminatur in cognitione speculativa. Intentio vero
est propter aliquis in alii ctrua, lic t credatur ibi aliquid quod non est. Haec secundum Alex.
de Ales, in i. q. io ait. 3. Et secundum Thom. I. a. q.
i ii. Iam ntia propit E importat , quod homo verbis inaniter se extollat,dicendo de se aliquid, quod ii pia se est. Et hoe dupliciter contingere potest. Primo,quando aliquis loquitu: de se,non quidem supra illud quod in se est, ted supra id, quod de eo homines opinantur. Secundo, quando loquitur de se supra id,quod in se est ecundum rei veritatem. Et in hoc secundo modo magis iactantia consistit, quamuis utrobique valeat dici. Quando autem iactantia sit mortale,vel veniale, distinguit Thom. ubi supra. Dicendum , quod iactantia duplicitet considerari potest. Primo modo secundum se , secundo modo secandum causain. Primo inquini secundum se, desie
mortale peccatum est, quando homo iactanter profert, quod est contra gloriam Dei Erech. is. Ele tum isti, D- contra charilaum proximi,sicut cuin quis incitando se prorumpit in contumelias aliorum. Vnde Luc. is. c. Pliati usi aetant et ait, Musum ut raptores, ἰnium , a 'te , velut etiam hie publieanus isse. Sed si non sit contra gloriam Dei, vel charitate in proximi, veniale peccatum est. Secundo modo considerat ut
iactantia secundum causam. Nam si procedit ex superbia,vel inani gloria,quae inor tale peccatum si, &ipsa etiam moltalis et it. Alias erit venialis. Si vero ut propter appetitum lucti, ad proximi deceptionem Pettinete videtur eu ad eius damnum ,& ue magis mortalis est culpa: tamen non semper, quia potest esse tale lucrum , exlquo proximus non ibi pit
3οd mendacium iocasum pro dele tisne ali
ctatione aliena, quod sit per mindacem adulationei secundum enim Alexand .de Ales, in 1. distinct. τὸ tiae 4 artic. mplexesi adulatio. Prima, qua bonum noniatio. habitum attribuit: secunda , qtis habitum bonum extollit : tertia vero , qax malum nutrit. Prima quippe bonum non habitum attribuit , videlicet bonum temporale, seu corporale , vel spirituale , sema cundum enim POlictatum. Adulatot clauum figit is HGI.M. in oculo eius, eum quo consule it. Communitet quippe adulatio habet odium M totidem, proditionem & notam mendacij, sequelam semitutis,&excie-cationem proximi, atque totius honestatis exterminium. De adulationibus Ignatius ait: Heu , qui me laudant, potius me flagalant. Si enim laudibus laetamur, sevi periis frangimur, gloriam nostram in ore hominum ponimus,non in Deo. Proinde Pi pheta dicebat , Ocium autem yrcear orat Gu i - et neu . ubi glossi i iiit , Falsa laus adulatori A simulata dilebici mentes a rigore veritatiss -- , cincillat ad noxia. Secunda adntatio est, quae bonum
habitum extollit plus quam si .De nocumento eius Hieronym. ait: Nihil est, quod tam iacit E corrumpat mentes hominum, nihilque tam dulciter animum seriat, sicut adulatio. Unde Ptouetb. 16. Verba a lauris, ubi litet a nostra habet, verba
sur u , p asi simplisia , ct Usa eruenium M inii cordi . Et Gregor. ait: ci id rei significationem l
custae, qua plus quina caetera minuta animantia humanis fiugibus nocet , nisi lingua adulantis, quae terrenorum hominum mentes,si quando bona aliqua conspicit, prςfecto immoderatius laudando coriumpit. Haec duo genera adulationum, secum dum Alexan. de Ales, ubi supra, titillicitet variari possiunt. Nam quaelibet earum, aut hi intentionς, ut alicui prosit, de nulli obsit, & tunc peccatum est veniale. Si autem intentione nocendi steti, licte aliis prosit, mortalis est culpa. Viderut enim fieri ex libidine mortali. Si autem nec prodest, nec nocet, sed contemptum Dei generat, per assiduitatem etiam mortale est. Tertia adulatio est, quae malum nutrit cum fit, & dicit esse bonum , cum malum fit. Et de talibus Propheta ait, Lauda Vec ror in is uoi fua,s in Mo bis disuu .vbi glossest, Adulantium linguae alligant animas in peccatis. Delectat enim hominem ea facere , in quibus non solum non metuitur reprehensor, sed etiam audit laudator. Et dicitur etiam ibidem, magna ira Dei videst correptio , & adsit adulatio. d aduertendum est, quod licet maius sit in opere, quam in voluntate peccare : tamen maius peccatum est laudate hominem in voluntate peccandi, quam in ipso peccati. Vnde aggravando ait, Lau turpeccatis indotamis animassa. Porro hoc est lac, de quo admonens Sapiens Prou. i .cap. ait: Si te laictaueram peccatores , ne ac Dirsivi eis. Et subdit Propheta dicens: Exacerbauit Dominum peccator, scilicet propter adulationem audacius peccando. Talis adulator dicit ut cauda, qui a operit turritudinem culpae.Vnde Ua.'. cap. Propheta docens mendacium, Ipse est cauda.
Cauda quippe teguntur posteriora, de turpia, atque immunda. Et hoc prome est officium adulationis. Tales adulatores praecipitant homines in peccata super tae, in peccata luxuriae, & in peccata auaritiae. Vnde & ipti cum eis pnecipitabuntur. Proinde litas. c. Eiunt φω beari ant populi istum scilicet se letati uim ea cente is qui ariscam ἐν praespirarῖ, scilicet in praecipitium in sernale. De his 6. distinct. incapaunt nonnulli. Gregoti me: Sunt nonnulli, quidum malefacta hominum laudibus esseruntiaugetit quae increpate debuerunt.Hinc enim per Prophetam dicitur, Ezech. 13. Va qui eo uunt palia i sub omni Obito manus, ct D. itant remicalia sub capite et , --rse ratu. Ad hoc quippe sub cubito puluilliis, vel eeruical sub capite iacentis ponitur: ut qui corripi ex culpa debuerat, in ea siritus laudibus mollitae quiescat. Hinc rursum eodem c. si riptum est Vsia sic alat parietem , iri autem lini tam eo. Parietis quippe nomine, peceati duritia designatur. AEdificare ergo parietem, est contra se quaepiam obstacula peccati construere. Sed parietem liniunt, qui peccata Perpetrantibus adulantur. Vt quod illi rei uerse agentes aedificant, ipsi adulantes qlias nitidum reddant. Sed sanctas vir, scilicet Iob. 1 . sicut de bonis
male non aestimat, ita iudicare bona de malis recusat dicens : Ab iis Me a me, ut itigas vos esse ruricem, donee deficiam , non recedam ab in centia in a. Haec ille. Et i t. q. s. in cap. nemo petitorum. August. ait: Nemo peritorum, aut prudentium putet,quod minus sit periculum in verbis lingua inentiendo, iam manibus sanguinem tandendo. Haec adulatio semper mortale peccatum est ecundum Alexand. ubi supra: secundum vero Thomam et . r. l. tii. Ad i latio tripliciter potest cile mortalis culpa. Primo modo