장음표시 사용
251쪽
e rea formam horninent 24 . - 0uia in ea si bus λ eivilibus et eri- utinalibus, d0 quibus dictum est superius, saepe pugna per iudiees ordinatur, id- ei reo de pugna, et in quibus ea albus debui fieri, et de modo hoe laetendi Α , et dssurma iuramenti breviter videamus. Pugna ex eo dieta est, quod pugno et viribus eorporis eertant qui congrediuntur. Iudietum autem ea lentis ferri seu aquae frigidae non propris pugna dieitur, quia non ex viribus eorporis sormatur, sed potius divino alias iudieio relinquitur, si eut in serius dicemus. Fit autem pugna in quolibet furto, si summa soldorum sex vel ultra ex edat.
Hod ita, liest olim aliud, hodie servatur 25; , , ut nonnisi suspieiosa persona de surto possit ad pugnam reduei, sicut infra, in titulo de laribus et latronibus,
seriplum invenitur. Sed nee per pugnam quis ge de furto eum pellitur de laudere, qui eonvenitur, ideo quod solens rem surtivam in domo sua rere perit. Et si aetor illum taliter convenit, quia rem sibi subreptam in domo sua se iens receperit, amplius ad pugnam non e relabitur, sed praestito iuramento, per u
stram eonsuetudinem absolvitur.
Sud si aliquis fuerit eonventus, et pugna fieri postul0lur, si eonventus proba
erit si rem illam emissa, eum saeramento reus absolvitur.
Sed nee, ut olim s 26 , tutor a pupillo ad pugnam laetendam potest e retari,
si dixerit tempore administrationis surtum feeisse, nee pater a filio emanet pa-io, , et e contra, nee maritus, olim ab uxore sua post divortium, nee Serviens nee anellia, si dieuntur furtum domino secisse tempore quo serviebant, ad pugnam saetendam possunt eonveniri. Sed neu de periurio. iure nostral eonfiue
iudinis, pugna statuitur, et ideo lex, I.ombardorum sei licet 27 , merito in D Sua ei vitals loeum non habet. Sed nee inter testes eontrarius iure nostro pugna ordinatur, lieet iure legum fieri debeat. In aliis ergo eas ibus sit pugna. veluti in furto, Ricut die lum est. ln seaelio similiter, de incendio quoque et guasto sit pugna, veluti si blavam in agris quis guastasse vel vites talias se vel arboreη seserti easse dicatur, si damnum fuerit soldorum sex vel plurium. Et haec ita, eum adiuetione statuti laeti tempore Gulielmi de Andito, potestatis Mediolani. De morte quoque surtiva, et de ea quae post paeem vel treguam laetam dicitur, pugna is gitime ordinatur.
Sed si inter dominum, aut eum qui a domino habet eausam, et massarium antiquum et, generalem emerserit dubium, an res, de qua agitur, sit de eius massaritio an non, neo colonus probet illam aequisivisse, per pugnam poterit dominus illum eun venire. Idem est si plurium dominorum qui8 fuerit massarius, et uuius suerit antiquus massarius si generalis, alterius vero novus : tune tautum 129 per pugnam se defendore debui, si ab antiquiori domino conveniatur. Porro. κi utriusque fuerit antiquus massarius, licet plures res ab uno teneat quam ab altero, quid iuris sit qua Hritur. Respondemus: si alterum dominum antiquum et veterem in iudicium non uominquerit, per illum, qui eum aeeusat, poterit ad pugnam eua retari. Fit autem pugna pur eam piones, interdum per primas i50ὶ personas, quae nunquam pugnam sive duellum laeerunt; ei hue arbitrio illius, qui eouvonitur, plei umque rWlinquitur, utrum per se velit pugnare vel campionem usi aliam perbonam. Et si per se pugnare elsegerit, arbitrio iudieis, iuspeeta utriusque p0r- Suna, similis ei ad pugnandum datur. Si vero per eam pionem pugnaris velit, que me uinque voluerit eam pionem aeeipiet, set adversarius eius similiter. At si per aliam pravam personam, quae numquam sedit puguam, eontendere
voluerit, optionem habebit eligendi quem toluerit mistiorem ; et altera pars si-
252쪽
militer. Alioquin, si reus voluerit, adaequatio personarum siμt per iudiesin. At ubi per eonsensum partium vel iudieis solertiam dH eampionibus, qui pugnaturi Aunt, eertum ius rit, per iudieem eerta pugnandi dies statuitur, ut ante eonsulis praesentiam utraque pars veniat parata ad pugnandum; et si per unam partem steterit, quominus ad diem ordinatam ad pugnandum venerit, alteri parti oeeurrenti omnes expensas persolvet.
Aliud erit dieendum, si eas u fortuito, sive per infirmitatum campionis sui, vel alio modo, ad pugnam suam siniendam 4 die praefixa non venerit, quo a
praestatione expensarum liberatur. Utraque parte adveniente, campiones missam audiunt, et armis iuxta altare positis, benedictionsui a saeerdote aeeipiunt, et arma signantur, et postmodum ad praesentiam iudieis utraque pars venit.
Et in via publiea antiquis temporibus, eonsul ου assistento Al et misso regis, tales solemnitatρη exigebantur in nostra ei vitate, videt ieet sedente iudies pro tribunali, aedentibus quoque patronis eausarum utriusque partis, interrogabatur patronus aetoris, si e insitubatur in ea usa sedure pro misso regis ad appellandum, et ipse, de licentia sui elientuli, respondebat: a eonfiteor n. Et ipse interrogabat iudieam, si eousitebatur se in iudicio sedi re pro misso regis ad pugnam istam audi μndam et iudieandam, et ipgs similites r respondi bat : α mutiteor D. Et ita verbis solemniter praepositis 13, patronus aetoris, petita licentia a suo eli 0ntulo, appellat et dieit: α ego talis di eo, et ipse meus elientulus suo tempore diest, quod hab0t euriam suspieionem quod talis est fur, vel collega suris, de rubus designatis per libellum, quas res sibi subreptas e s dieit uno surto a tali tempore infra : hie asto animo k venit ad hoc appellandum n. Et sie olim iurabat eam pio aetoris, sed hodis hoe iurat aetormpi in propria persona, si maior est ; si minor vsro sit, iurat eurator vel tutor eius. versa vies, et eisdem solemnitalibus admissis, reus, et eius lieentia patronus, negando respondubit. Et iurabit ilδδὶ hod in principalis persona rei, si maior sit, quod non asto animo venit ad de iidendum, et quod non feeit sui tum vel guastum. nee mllega est iuris,lquod verbum eollega tantum in furto dieitur); si vero sit minor, id0m iurabitur
His ita peraetis, iudex sie dii et : u Ego autem auctoritate lδ4ὶ missi regis, qua langor, iudi eo pugnam inde sistrin; et postea pugna, lignis aius baeulis
hine inde permutatis, qua diatur. Et subsequenter ad sacramentum aetor taliteraeeedit, ut Al si per se pugnaturus est, a te iurat ut eius patronus appellaverat. et eo amplius, quod si per vim herbarum vel verborum vel alleuius maissi etinoo venit ad hane pugnam. Sin autem debot pugnare per alium, eam pio, ab ipso prius il 363 ileentia petita, in eius aetoris anima iurabit, ut supra dictum est, et nomine suo de malis. E eontra, eam pio rei, negando, simili modo per suum eam-pionem saeramentum subibit. Uuibus omnibus eonsummatis, ad eampum pugnandi causa venitur; et tu dux. ut nihil ex solem uitatibus prasetermitteret, ae loris eam pioni vel ipsi aetori, si pugnabit Ain, seu lum, sie an nuncians, otarebat: u aeeipe seu tum impugnationis seeundum iustitiam n ; sustem quoque ei dum tribuebat, si e dieens: α aecipe sustem impugnationis secundum iustitiam n. Ren quoquis similiter arma osset ρbat, dicens : aeeipe seu tum et sustem defensionisseeundum iustitiam D. latae solemninates olim an is paeem imperatoris Fedfriei in usu fuerunt ;Iaee vero laeta eum dom no Federi eo imperatore, qui Mediolanensibus si aliis uombardis plenam iurisdictionem eoneessit, pro magna parte huiusmodi solemnitates exularunt, et absque misso regis eonsul Mediolani du0llum iudieat, disponit et ordinat.
Sed nee in via publiea hodie, sieut olim, a partibus iuramenta praestantur et pugna iudieatur, sed in eonsulatu, ubi fuerat sententia lata, omnia de plano
253쪽
expediuntur absque magna verborum solemnitate, lie0t liodis quidam, asque u les morem antiquorum, iis verbis solemnibus iii appellando si respondendo uxabundantia uiantur. Prinei palus quoqus personae hodie psr se iurant, si suprint maiores, aut eorum tutores vBl euratores, si minores fuerint. 'ampiones vero per au iurant, iquud per vim herbarum vel xerborum v pl alicuius malefieti ad pugnandum non veniunt, Mi amplius quod bona si de pugnabunt. Bestat, ut de modo pugnandi quid pur eonsuetudinem nostrae ei vitatis obti-usal br9viter videamu8. In primis, se tendum quod per campiones semper eum aeuto in ea pilo et su-slu eerlatur il 59 , nisi d0 eonsensu partium aliud fuerit aeium: sultrum quoquου in dursum et in una tibia habere pormissum est. idem est, et si per primam personam, quam reus insitorem lj eligera vuluerit, pugna fieri debsat. At si uet' aliam personam, quae numquam pugnam sedit, et praeeipus quae fuerit bilis Α duellum statuatur sieri. saupe per seu lum et cistam pugna Ordinatur. Hae e tam0n omnia, quae dicta sunt, ex iudicis arbitrio pendent sAὶ :pugna vero sseundum iudieis ossietum ordinata est i 1 . Uui equiderit, ides leuius eaput suum terram tetigerit, subeumbit ); alioquin, si genibus terram
presserit, vel terram manibus tetigerit, et eorpus ad terram non suwrit prostratum, non subeumbit.
De iudieio v Hro aquas Rigidas illud adire oportet, quod lune demum ad illud
pervenitur, eum aeeu salus propter paupertatem pugnare per eampionem nun
p. test, nee persona, quae eonvenitur, habilis est ad pugnandum. Et iudieantis est dilig0nter inusstigare saeuitates a Musati reeusa ut is pugnam per so vel per alium sacere, si eius laeultates sol. C valeant vMl non; si si minus sui. C in bonis habet, ad iudieium praedielum perveniat o qua0 1 rigidae; in quo quidem iudicio per paries a te iuratur, ut superius die lum ουst de pugna. Fit autem in die tum aquae frigidas per puΡrum xirginem ligatum, et in aquam per eordam dimissum ; et si illum aqua non eeperit, nee submersuasuerit, qui fuerat aee uspius subeumbat Α . Si vuro illum aqua sumpserit, et submersus suerit, obtinebit lA . illud autem seirs oportet, quod serventis ferri iudieium in nostra ei vitale non admittitur, lieet in quibusdam laeta iurisdieii nis domini arehispiseopi Mediolani Meus obtinea Lx I. Maanr en clo Drueneri uti orat ara M. urane lis nontra ei a late omer arat ν. - .uia iam in ei, ilibus quam in eriminalibuseausis, de quibus supra dieium est, praeseriptiones saepius A opponuntur, id ei reo de praeseriptionibus omnibus, quae in v tra ei vitatu servantur, breviter videamus.
in primis, illud seire oportel, quod praeseriptio X vel XX annorum in nostraeivitate sex ordius non admittitur : sola enim XXX vel XL annorum praeseriptio reespia est. Sed nee XXX vel XL annorum praeseriptio in omnibus easibus pol est opponi, sicuti in seudis venditis, vel deeimis, vel in mulandinis veteribuuresiciendis, tu quibus eas ibus i raeseriptiones illae eessant, nisi sorte quis longo
temp0re, non vi, uun elam, n0n preeario, servitute usus sile tune enim praesumitur constituta servitus, si iurare voluerit servi lutem sibi iure vel usu eum p ters. Verum, si aliquis, lege Lungobardorum vivMDη, super aliquo eontraetu vel
iudicio laesus, postulet in integrum restitui, eius perlaeta aetas annorum XV illexi κtimatur et nun ultra, et post illos infra quadriennium super iis, in quibus se laesum asserit, infra XVlli anuum restitutionem sibi postulat impartiri. At fit lege romana vivit, XXV annorum tum pus speetatur i5 . lPraeterea, XXX dierum praeseriptio eurrit parenti paterno, cui denune ia- ltum est ab empto . ut rem albi venditam aequali pretio luat, ut supra de empli l
254쪽
ns et venditions notavimus. Idemque est, set si res mobilis pignori data luerit, si a ereditors fuerit denunciatum debitori, ut luat; quia post XXX dies, nisi sus-rit exeussa, impune vendi pol erit, ut superiori titulo do mutuo notavimus. Sed si res minorum sine decreto alienentur, et postea contigerit a minoribus res ipsas vendieari, necesse habent minores a sententia lata infra XXX diss pretium et expensas in rebus venditis saetas emptoribus sui vera I alioquin, fiscundum quorundam sapientium antiquorum nostrae eivitatis opinionem Et nostram, perpetuo minores d0bent silere. illae tamen expensas et pretium emptoribus infra dietum tempus solvi debent, quod de iurs per sententiam deboiur. in sietis vero et aliis annuis praestationibus, si aliquis per XXX annos sisterit vel XL quod non solverit, exinde, nostra eonsuetudine, conveniri non poterit, nisi sorte in deeimis, quas etsi quis non habens ius eseimatorium II per XXX vel XL annos non solverit, propterea ius liburationis non aequirit. Rursus, XXX dierum praeseriptio eurrit ei, qui dieit se banno vel blasmo iniusto essi suppositum, si fuerit habitator extra ei vitatem : post illos , erodisis XXX non auditur. Sane, si eivis fu0rit, post dies XV audiri non debet, si velit dicere so an-le A eum ereditotu eoncordatum lare, quod bannum vel blasimum transirst. Unius quoquμ anni. nostra eonsuetudine, praeseriptio si eurrit, qui rem im- mobilMm ab agnato suo vendi lam, nulla intereedente denuue latione, aequali prelio exigers voluerit post eius seientiam tantum. Tempore quoque deeennii is, a quo res aequali pr0tio fuerit exeussa et vendita, poterit eandem eodem pretio vendieare quo exeussa est, ut superiori titulo du emptionibus si venditionibus notatum est ; salvo eo quod ν0r statutum novum laetum tempore Bruna- , sit Porellae, potestatis Mediolani, pal ordinatum. Praeseriptio etiam triennii per nostram eonsuetudinem introdueitur eontra dominum petentem sietum ab eo, qui illud solvero eousueverat, si per trivnnium sisterit quod illud non pstierit, quia praesumitur esse holutum. Per nostram quoque consuetudin0m in annuis praestationibus, ut in selis 'annuis et similibus, XXX st X l. annorum praeseripit sues eurrunt, ut si per illud tempus sisterint quod non solverint, ulterius solvere non tonentur. Unius quoque anni spatio vaggallus, qui per dominum requisitus fuit, ut , investituram reciperet et sid0litatem iuraret, a laudo exeluditur, si haee sacere eontempserit. Alioquin, si non requisitus a domino per annum steterit,pμr nostram eonsuetudinem laudum non amittit, sicut infra d0 laudis notabimus. ιAAEI. Mistir en clo ruer Itrat tiram et nutanea isela rau. et ae a re ino an a morollis et Mi u inis i κ.
Supuriori titulo dietum est de longi temporis praescriptione, qua 1 sur-
vitus, liest non aequiratur, eonstituta lamen praesumitur. Nune videamus plenius do servitutibus et aqua et iure uiolandi norum, et de diversis eonsuetudinibus nostras ei vitatis, quas in iis locum habent. Servitus est autem constitutio, qua domus servit domui, si s rus gubiugatur ruri ad serviendum. Harum aliae sunt urbanorum praediorum, aliaου sunt rustieorum. Urbanorum praediorum servitutes sunt quai urbanis praediis debentur, ut servitus stillicidii si ligni immittendi, si servi ius luminis steloaeas, et aliae multae. Ruslieorum vero praediorum servitutes sunt bas: via, iter, aetus, aquaeduetus Λὶ, et aliae simitus Aj. Uuae quidem servitutes inanes, lieet leui pure non aequii alitur, nec per nos iram eonsuetudinem longi t umporis praescriptione ex ordinis amittantur, tamen longo tempore constitulae praeSumuntur, eunt quis, non vi, n0n clam, non precario, longo temp0 illis servitutibus usus suerit, sieut titulo proximo dicium sest. oste
255쪽
Sed εt si aliquis in parisis domus suae de novo senestram Deerit, nee servitulWm luminis se ostenderit habere, x et stillicidium in plienum immigerit, poterit a suo proximo vicino conveniri, per nostram eon Fuetudinem, ut senestras obturpi, et si illi ei dium rymoveat, nisi sorte pedem unum habuerit extra: quo easu si senestras et stillicidium habero ei permissum est. At ubi pedem extra domum suam quis habet, ultra illum pedem vicinus in suo poterit aedili ears, ut in suo non videat nee aquam stillicidii eius rseipiat. Si vero luminis servitutem vel stilli et dii in alieno solo quis habuerit, vieinus eius, qui servitutem debet, nullum opus in eius damnum pol rit eonstruere ; sed nee is, eui servitus luminis debetur, Plures fenestras, vμl maturi squam eonsueverit, vel in alio loeo. saeere poterit. Ree ille, qui s0r itutem stilli et dii habet, maiorem aquam, quam e insueverit, pol erit immittere. At si dubium fuerit, utrum ille pedem habeat extra murum vel non, qui senestras et stillieidium tantum habere longo tempore consueverit, per nostram consuetudinem pedsm habere intelligitur. At si fenestram tantum habet sinest illi et dio, servitulum luminis et non pedem habere intelligitur. Cum aulem quis domum vel parietem in suo vult construere, non habet
aliquid ρxtra rhlinquere. Si tamen nihil reliquerit soris, nee senestras habere nee stillicidium immitisere ei permissum sat il513.
Si vero parietem eommunem quis refieere velit, aut inter domum vel curistem suam et domum vel euriem vicini sui de novo murum voluerit aedissears, holerit vieinum suum, iure nostro, eompellere, ut medietatem expensarum muri illius, si e elaudendi, usque ad br8ehia quatuor et medium super lsrram persolvat. Et si ulti a illam mensuram aedifieaverit, xieinus nomine expensarum aliquid solvere non eompellitur, nisi eo muro vel aediseio uti velit per suorum lignorum imposilionem: quo easu compellitur expensarum portionem solus resalenus qualenus eo uti velit; alioquin poterit prohiberi ab eo, qui sxpensas fecit, ut non mittat, et si missum habet, extrahat. Hoe ita, ubi in domo vel eurte murum Deerit vel saeere voluerit. ln elaudendis vero hortorum, licet in ei vilale fuerint. non nisi elaudendam l 52ὶ de saepe laeero eo gitur, quia quasi rustieana predia horti, etiam in urbe exis lentes, qu/ntum ad hoe existimantur.
Inter illos aulem vidi nos ), qui prope murum ei vitatis nostrae inlus et soris prasdia sive sedimina possident, hoe per nostram eonsuetudinem obtinet. quia is, qui prupe ipsum murum obtinsens. murum intus habet do), destruelo muro, lulum pedem illius muri ex quodam iure aecessionis oecupat. Domum et quidquid si utile fuerit, pulsest sup0r pedem muri tonstruere. Sans n se stillieidium sive aliam aquam immitisre potest in terram sive domum vieini, qui extra pedem muri ei vitatis domum vel terram possidet ; psdnee senestras ei in seo muro habere lieul, in ea videlicet parte, ubi antiquitus in muro ei vitalis senestra nulla suerit: plane in eo loco, ubi e fige eonsuevit, eius longitudinis et latitudinis, sicut quondam fuit, ei habere per mi Fgum est. Iape ita hera sunt, nisi is, eui lotus pes muri ei vitatis acies sit, ut diximus A , dimiserit pedem, quod utique sacere neeesse habet, si praeler eon- Fullam formam et praeter solitum senestras habere, seu stillicidium vel aquamuhluerit immittere. Restat, ut de aqua et iure aquae dueendae xideamus, quam quidem uni euique euesere liest ex sumine publieo vel privato ad irriganda sua prata, vetera vel nova, et praeeipue vetera, si absque aliorum ineommodo sal, et praeeipus molandi nurum ; quorum usus savorabilis est, per nostram eonsuetudinem,
adeo quidem, ut si quis sedem molandini en liquam habet, et 156 lou-gissimo tempote steterit quod illud non eonstruxerit. et inferior vel stap
256쪽
rior vicinus aliud molandinum aedifieavit, vel aliquid aliud laeerit, quod antiquo molandino noeeat, etiam si XXX vel XL annis illud possedit, vel sine ali-
qua interruptions tenuerit, domino tamen veteris molandini, eo quod antiquo et vetustiori tempore stetit molandinum, non oberit quominus in suum statum . 'antiquum molandinum suum possit construere, sed poterit superiorem et inse- riorem vicinum eogere, ut omne opus ab eo factum, quod antiquo noceat molandino, destruat, nulla obstante temporis praeseriptione, praecipue eum de antiquo molandinb eonstet, et ipsum ibi antiquitus suisse et stetisse appareat, set aliqua vetustatis molandini veteris insignia appareant. AA II. uotirieri ae Irare ino nisa ooaeram. Molandinorum quoque favore per nos iram consuetudin0m alia regula appro- .
bata est: ut qui molandinum habet, potest alveum ladere, purgare, et limum 58ὶ sseare d0strorsum et sinistrorsum, invitis etiam illis, qui prope ripam praedia possident : et hoc usque ad inferius molandinum. Sed et illos 59 , qui
prata irrigare volunt, prohibere poleουt ne hoc laetant. Et eonsules Mediolani, molandi norum lavore, interdum poenam apponunt, si contrasaelum suerit, et eam parios ad custodiendam aquam praesieiunt, excepto, si permissum est prata irrigare vel prohibilum per sententiam, die sabbati post sedasum solis usque ad ortum solis secundae seriae : eo intellecto, ut per hanc consuetudinem non .
aequiratur ius irrigandi alie ui qui non habet, nee auferatur illi qui habst ius
irrigandi, vel nisi tempore plenae, quibus tena poribus praedieta non servantur. Anisur fieri ae nonoritiosi Λ) et a nix Clim et Coah- .ali ora DON. Superius dietum est de actionibus in rem direetis et utilibus. Verum, quia pro distrietis ut honoribus ut)es aetiones, secundum quosdam, propununtur, i detreo de honoribus et districtis et eonditionibus, quarum Oeeasione utiles in rem intentantur actione33, breviter videamus. Sciendum tamen est, quod distrielus et iurisdietio quasi sSnonima nomina sunt, lieet, ob pravam qu0rum-daui dominorum avaritiam, qui eum suis rustieis do parte bonorum et aliarum mpositionum danda pepigerunt, distrietuum potestas sit eoa relata, sleut fere in omnibus loeis iurisdietionis nostrae manifeste potest videri; unde qui districtum aliquem habent, volsentes contra pacta Sive conventiones suorum maiorum,
qui a rusti eis, pecunia accepta , eos liberarunt, vel aliquid de iure suo remiserunt, venire, et suos rusticos contra. ordinem iuris volunt molestare, in patronos eausarum, qui rusticos seeundum iustitiam defendunt, suam eulpam et . suorum maiorum, qui avaritias caecitate laboraverunt, omnem culpam relan- idere conantur, et eos invidiose nimis aecusant, qui de bono opere, idest de iustitia d0sendenda, merito sunt laudandi. In prae numinatis autem distrietis, de quibus agitur, per nostram conguetudinem illud obtinet, quod si aliquis distrie tabilis steterit per triginta vel qua- .draginta vel sexaginta annos quod non ussendit, nee per dominum, cuius est luet distrietus. umendavit vel so distrinxit, nulla lemporis praeseriptione se poterit defendere: si postea ostendit, quin per dominum se distringat, nisi forte ab altero dominorum, qui in eodem loeo disti telum sivs Λὶ iurisdietionem ha bst, tamquam districtabilis per triginta annos suisset possessus. Nam iuno dominus,
euius fuerit, tali praeseripitone removeretur.
Bursus, qui disti telum habet in aliquo loeo, licet non semper sit usus illo toto, sed dumtaxat parte, per minimam partem lolum retinuit. Nee possunt distrietabiles domino obiicere, quiad tanto tempore steterit, quod illo distriet olfi ad plenum usus non fuerit: unde si per centum vel ducentos annos dominus 16οὶ vel eius asepndentes steterint, quod suos homines ad resciendum eastrum non eompulρrunt, nulla temporis longitudine iuvabuntur, quominus pos
257쪽
sint eum effectu eoarelari, nisi paetio inter dolui nos et rusticos habita, vel ali- . quod aliud. impedimentum dominis possit obit ei. Amplius, si eiusdsm loci plures sint domini, liret in lsr ipsos distri elabilium
praesumatur laeta divisio, unius, etiam invitis est eris sociis, quamquam minimam partem in eo loeo districti habeat. omnes distrietabiles compellere potest, ut ea strum resieiani et murum et lassatum, et portinarium ponant, ac gua ylamet fgieraguart8m l 13, ei lassatum ei rea eastrum et villam, ei portas et clavaturas serreas faciant, et teneant et habeant l64ὶ in villa ut in eastro, et in eo in eastellent ; quia late onus, utpote individuum, ab omnibus distri etabilibus seri dubere, si per quemlibet dominorum posse postulari sapientes nostrae civitatis erediderunt. Porro, quod est notabilius. nostra eonsuetudine obtentum invenitur, ut si plures dominor um suus distri etabiles, tam in eastro quam in villa, ab omni oners distri et i liberaveriti t. alter, qui eos non liberavit, potest sus eo gere, iam suos quam ab aliis do ivinis liberatos, ad res eisndum eastrum. Sed, et quod eKt mirabilius, si omnes domini, qui suos distri etabiles divisim possidebant, sos liberauurint ab omni onere distri eli, li est nullus dominorum illum, quem liberavit, possit ad res eiendum eastrum eompetisre, tamen pol erit ab altero dominorum liberatus eoaretari ad res eisendum : quod per nostram eonsuetudinem obtinet. Et si plures domini suos distrietabiles ab omni Onsre distrieti liberaverunt, allρr, qui eos non liberavit, poterit cogere eos, lam suos quam ab aliis dominis liberatos, ad pondura, stateras et mensuras recipiendas per eum seu ab eo ;quia hoc ius si refieisndi eastrum in eummuns remansisse ereditur, nisi vel profl65 regionibus eastrum inter dum tuos et resectio eiusdem in divisione venorit :quod raro aedidit. . um aulem ad resie iendum eastrum rustiei compelluntur, hoo prius inspieitur, et per iudieem ordinatur, ut omnes domini suas proprias domus, quas habent, et quarum murus eastri paries fuerat. reficiant, etiam si terraemotu vel vi hostium eorruerint.
Amplius, si domini lapid0s eastri pxportari laeerint, vel aliter fAὶ aliquam
partem muri destruxerint. et lapides illuc redueers et murum residere coguntur, antequam i uslictis ad resectionem possint eo gere. Haeo eadem in lassatis per dominos rem plantatis die untur. 0uibus omnibus ita pera et is, eastrum rubii ei secundum untiquam formam reseiunt, set sussata similiter, si portinarium ibi ponunt, per dominus investiendum, et in ipso inea novant, idest suas res ibirpponunt, sicut vinum, blavam et legumina. Animalia velo inducere non eoguntur, et clavali eum dominis persolvunt su- eundum antiquam observantiam ipsius castri, nisi, fortis interveniente pecunia,
quod crebro αcciuit Λ , a dominis relaxati fuerint a tali onere. Praeterea, seiendum est, quod rusti ei districtabiles nullas eonvenientias vel lateas sine eonseientia vul parabola dominorum vel suorum eas laldorum Al samrηdWbent iu lueis, in qu bus imbilant, et si illas sederint, irritantur; nee cui Isules nee ea neparium seu purtinarium vel alios officiales in eo loeo possunt instituere, .ed ipsi Λὶ domini ex ordine hoe saeiunt, nisi di minorum paetio eontrarium
Praeterea, in locis, quae sunt do distrielu, illud obtinet, quod vigan alia per Ponsensum dominorum si vieinorum dubent dividi vel vendi ; quod alias seri
non potest, nisi domi uiarum omnium si vieinorum eonsensu. Cum munia laliter inter dominus set vidi nos dividuntur Il68 , ut medietas terrarum omnium vel pretii omnium At illarum vi ganalium vel liuetuum, si sorte vendantur, ad.ds-.minum, cuius est tutum distrietum, iure nostrae civitatis, assignatur; alterius
vero medietatis st703 partem aeeipit pro parte terrarum, quas in ipso lueo habet. Si vero tolum di sirietum non habet, s0d partem, pseu udum t 69ὶ partem Fui
258쪽
distrieti, iuro distri et i, ds praedictis, viganalibus partem consequitur, et de alio,
quod remanet, pro numero terrarum, ut dietum est. Rursus, reverunt iam dominis exhibere tonentur, si v ali ad eorum praesentiam dubent aeeedere, et eausas sub eis saeers tenentur, ita quod ad arbitrum
non possunt ire 43 eausa litigandi, nisi dominorum l Tl3 ; et si offundurint, per
eos emendare debent, et gua diam suis dominis, quandoeumque petierint, dare debent. Alioquin, si petitam suadiam ex qua eumque ea usa dominis non praeηtiterint, seeundum no giram consuetudinem proptur contemplum sive gua diambigehitiatam libras tres pro hanno persolvere tenentur ; et si plures fuerint, qui haee, quae diei a sunt, eontempserint, quisqvs bannum iam dictum Eolvere cogitur, nee unius solutio alterum liberat. Sed si larium vel humi ei dium ust periurium vWl adulturium vel aliud nialeficium in loeo eommiserit distrie labilis, ux quo balinum domino d0bWat solvi, sol. LX ex ordine bannum per nostram eonsu studinem dμ tur, nisi vel domi. Dorum eonventione vel eonsuetudine approbata ipsius loci contrarium obtineat. Uuae omnia superius diei a sunt obtinent sive distrietum quis habuat seu iurisdieliouem legitimam, idest ab imperio vel ab eu, qui eausam ab Imperii habui desesndentem, sie ut est dominus a re hiepiseopus, usi aliquis eomes vel capitaneus vel civis, qui ab imperio, a quo omnis iurisdietio degeendit A , causam h libeat : omnes namque tales personae legitimam iurisdietionam habere intκlliguntur. .
Sed si aliquis non legitimam habuerit, sed extra ordin8m, sorte per emptionem, distrietum alleuius lodi visi hominis aequisiverit, vel alio titulo, quam perseudum habuerit, nihilo mi uus, per nostram eonguetudinem, praedieta omnia, ut diXimus, poterit exereere, nisi fuerit rusticus, qui, lieet districtum usi iurisdietionem totius loci vel partis, qui du distrieto suerat, aequisiverit per emptionem, non tamen praedicta poterit habere, nec pro guailia bigehitiata bannum
petere, sed tantum 17M sibi liberatiunem in lolligitur aequisivisse, distri elo
Aliam quoque reverentiam suis dominis, per nostram consuetudinem, distri elabiles exhibent. quia dominis 174ὶ saeramsutum salva menti ae eoru in si iis praestant. Mureenarii vero et seu liseri et eorum bubulci salvamentum iurant. Liberatis vero rusti eis 175), salvamentum faciunt, sive ipsi eos liberaverint, sius ab aliis dominis suerint liberati. Sed nee eogi possunt per viei nos, ut oves, quas in ipso luco habent, expellant. Domini vero oves et alia animalia expolis repossunt, si plaeet eis, exeeptis bobus aratoriis et vachis et poreis et asinis, ita
tamen ns porei extra villam vadant. et exeeptis equis masculis et mulis et eapris pro Deeessitate alleuius infantis, euius mater laete caret. Si quis vero simplieiter eonveniatur de distri elo, et condemnatus suerit persent0ntiam, eius appellatio admittenda non est. De eonditionibus vero illud scirs oportet, quod secundum diversorum loeorum consuetudinem conditiones praestantur, et tales servantur, quales in ipso loco auliquitus solitae de eonsensu doluinorum et rusti eorum inveniuntur : quavruidem conditiones, aliquando conductionis, aliquando 1763 habitationis si, eoei, quem saeit in distrieto alieno quis, solvuntur, sive boves habeat quis, sive non, si eut sunt illae conditiones, quae annuatim dantur pio habitaculo, ut 176 denarii tres vel plures pro amiseerου. Et has tales eonditionei creseunt saepe et deereseunt. Crescunt interdum 177 , si pater plures filios relinquit, qui divisim habitant si suos laeos Dei unt :quisque ex ordine tantum solvit, quantum solus pater dars solitus fuerat. Interdum vero deerescunt, si plurium haut editates ad unum perveniunt, et plures Dei sint extineti. duae omnia saei lius per loeorum diversas consuetudines in-
259쪽
usniuntur, quam aliqua eerta lege municipali possint eoneludi. Aliae usm eon ditiones sunt ratione eulturas sive bovum, quos quis habet, ut earrigium elesua et manna l79 , et similia, quae potius non tamen ratione silet, sed eulturas et bovum, quos quis habet, dantur. A V. Motir en clo aeci in m. Dictum est supra de rebus incorporalibus, sellieet de servitutibus et oneribus et distri et ibus ; sed quia deeimae sunt res incorporeae, ideireo subgequenter et du illis videamus. Videamus ergo quid sit deeima, et qualiter per nostrame0nsuetudinem, et de quibus rebus deeimae dantur. Deeimae gunt tributa egentium animarum, ut in deeretis, ea usa XXl ; eo quod egenis et paupμribus, id est siliis Levi, qui nullam partem supprehenderant l8l , dabantur, lieet hodie per eonsuetudinem generalem obtineat, quod non solum filiis Levi solvantur Λ verum etiam lateis, diversis de eausis, praegiqntur. Et ideo, si per laudum, vel alio titulo, aliquis laicus deeimam aequisierit,lieet iure ea nonum a lateis pus sideri lion debeant, per generalem tamen eonsuetudinem est obtentum, ut latet petere possint et exigers deeimas in esseetu. Praestantur autem deei maκ per nostram eonsuetudinem, lieet aliter iure laudi servari deberet, hoe ordine r quod rustieus, sive eo lonus, qui nomine alieno terram eolit, nonnisi de gua parte is uel uum deeimam persolvere leuetur, nisi speetali consuetudine vel paelo in quibusdam terris sive loeis eontrarium obtineat, sellieet ut de Ruper toto decima de Iur. Et hoc ea eonsideratione in tr duetum est, ut detraeta portione dominorum, eoloni de sua parte dumtaxat de-eimam solvant; quia domini in civitate 'el in aliis loeis plerumque habitant, et spiritualia ibi non reeipiunt ubi deeimae solvuntur, et ideo de sua parte seu-
eluum deeimas dare non tenentur.
Sed n0e es fruelibus omnibus per veterem l85ὶ eonsuetudinem nostrae ei vita- .lis decimas debent dari, ut puta de foeno, herba, nemoribus, sive lignis arborum, nisi per speetalem e suetudinem alie uiua loel eontrarium fuerit introductum. Sed nse do lauetibus arborum, ut de pomis, eeresis, seu bus, per si eis, et similibus fruetibus, qui servando non servantur, decimas dare quis tenetur, nisi vendantur: quo easu de pretio de ei ma solvitur. De nueibus vero et ea8taneis, iure lieito, deeima praestari debet. Dου laueti - bu' ero terrarum, ut de frumento et siligine, milio, pani eo, hordeo, spelta, 'ε eandella, avena, lino, ea nevo, rapis, et de omnibus leguminibus Al dee ima solvi debet, sellieet de fabis et ei esribus et arbitiis et ei xμrgiis et lupinis et lenti- eulis, vecta, brugora, moebo. Sane de lupinis. veeta, brugora et moebo, si sata suerint et eoileeta, ut iterum ad impinguandum agrum in terris ponantur, decima solvi non debet. De ovis quoque et pullis, per nostram eonsuetudinem, dueima dari non debet, 'nee de negotiationibus sive venationibus ih , iuri nostro, decimas peti non possunt. De nutrimentis quoqus animalium 1 et apium, lieet disserenti modo, de .eima solvi debet, hoo , idei ieet ordine, ut dis agnis et haedulis et auieulis decimarius det unum, sellieet de derem agnis' et auiculis et haedulis unum praestet deei marius, vel deeimam pariem pretii, si deeem non habuerit lM .Haee ita, ut agnos et haedulus et auieulos usqu0 ad dies XXX duei marius tenere debeat, nisi in quadragesima suerint nati, quo casu usque ad Paseha eos leustodire deb0t. Si iero do agnis et ha0dulis quis deeimam solverit, de lana, laete vel easeo denuo ex illis ovibus et haedulis d. ei mam solvere non eompelli- 'iur; eo salvo. quod deeima de agnis ibi solvi debet, in euius deeimatione agni nati suerint, ii est forte alibi eonceperint, sive etiam in eompaseuis steteri ut . Sed i fet de parte domini, qui disderit oves vel sues in s illum, unius de ei ma praestari ldebet. De aliis vero animalibus, sellieut equis, bubus et asi vis, in solvenda de- l
260쪽
eima alia consustudo obtenta est. ut non de d0eem unum quis habeat, quia raro decem nascuntur, sed pro uno vitulo, equulo vel asino imperialis unus ex ordine praestatur, nisi consuetudo loel et decimationis alicuius contrarium indueat. ln praenominatis autem decimis solvendis illud obtinet, quod nullis expensis usi sumptibus deduetis, solutio fieri debet. 4mplius, si inter dominum et deei marium eontentio emerserit, nulla temporis praeseriptione se poterit tueri, etiam si XXX vel XL annis stetsi it quod non solverit, quominus dedimam solvat, nisi sorte alii domino diei mam persolvisset: quo easu inter illos dominos quis illorum potior sit controversia de-bst agitari. Sed et si de solutione decimas intur dominum si deei marium quae- alio emerserit a tribus infra annis, saeramonia domino esseruntur, ut iureti sibi deeimam non e880 80lutam. S0d et quoquo tertio anno poterit dominus duei marium sacramento compel-l lers ii 87 , ut dedimana bene praestet, si male solverit, sicut iam superius, int titulo loeati et conducti, notavimus. Rursus, si dominus voluerit, deeimarium poterit cogere, psr nostram eou suetudinem, ut in agro decimam siliginis ut si umenti et hordei et spetiae, avenae, lini, ea ne vi et panici praestet; ita tamen 13, ut secundum quod eleg0rit dominus in eo anno, per totum illum annum servare d0beat : in sequenti vero anno poterit mutare. Aliorum vero fruetuum deeima taliter ex ordine solvitur. scilicet vinum ad toreular sive ad linas, si uvae debent bene pistari milium in area, castaneae et nuces in Datibus. Et haee omnia dΗbent holvi, petito domino rius, eui decima debetur, vel eius eastoido 13, antequam deei marius prasdietae vel Sive reponat, dilatione ei data sius spaeio, ut eommode possit ire ad deeimam reeipiendam.
Si vero terra deeimationis alleuius ladiatur pro lapidibus laetendis sive lui vis 189 vsel lateribus, vel arena vel erela ex ea eximatur, an de pretio, quod inde aeeipitur, decima dari debeat faspius in nostra elui tale quaesitum est; la lieet quaestio ista nondum in contradietorio iudicio sit sopita, sed diei mus quod
noli detur inde decima. Decima usro novalium, si eut iure canonum praedictum est, ad dominum ar-j ehiepiseopum pertinet, quamquam in aliserius decimationis iure λὶ novalia
De apibus quoque, iure licito, decima peti potest, ita tamen,' ut si de eera vel insilὐ decima detur, de ipsis apibus patrono non debetur 13.
AAN . Dct trate in Ullatir ea. Praet0rea, alia eonsuetudine Al in ei vitale nostra obtentum est, quod fides datur tu lori semper de expensis pro minors saetis, nisi ubi expensae illas iudiei videantur Suspecta H, et tutor eum pellitur ad exhibitionum rationia siva ad ratio-l nem reddendam sissi, durante tutela, du rebus pupillaribus, ubi iudiei hoe
i aequum viduatur pro utilitate pupilli. AAT . notiM .a et e rella. In. SupHrius dictum est de diversis iudiciis, quae iure romanarum legum in ister dum, aliquando lΡgibus Loin bardorum, saeps etiam lege muniet pali termi- , nantur. Nune videndum est de s sudis 13, quas diversarum curiarum vel civi: iuium mors deciduntur. . erum, quia in nostra ei vitate plediolani quasdam si seialiter de laudis obsere vantur, idcirco de iis bro viter videamus. Videamus ergo quid sit seuduin sivei bene lietum, et unde dicatur, et qualiter constituatur, sellieet in quibus, et qu0a modo et a quibus possit dari ut quibus concedi. Foudum autem nihil aliud est quam beneficium; beneficium autem est,
' sieui dis sinit i59, 1 513 S. ea, benevola l4 aetio tribuens gaudium.