장음표시 사용
201쪽
Ethicam Lib: I. cap. XXX. i 8 7 per atque eri necessitate verum , non item ab eo, quod potest esse verum & falsum , similiter a bono voluntas. Triplicas, finem
omnes eκ necessitate velle, eumque esse ra tionem volendi ea , quae ordinantur ad finem, quare voluntatem eκ necessitate moveri a suo obsecto , quoniam omne , quodUolumus, aut finis est, aut ordinatum in illum i Quadruplico , non omnem finem id facere, sed ultimum, & ea , quae ordinantur ad illum, si neque quibus ille haberi nequit, non etiam alia, sine quibus haberi potest. Ac de Intellectus Practici Imperio tantum est. CAPυT XXXI.
De sieeundo Fonte Morali Actionum E
licitarum, Appetitu, quem vocant, Rationati, sive Voluntate , Π si φDuectiorao Naturali ac Moral, in Con- facultates et Eademque de sectionibus Voluntatis Immediatis, quarum altera
Agendi Consilium. cundus Fons Morago Actionum Elicita-o rum est Voluntas, imperans S Int iactu , S Phantasiae. S Appetitui Sensitivo S Lo.
comotivae solo Facultatibuου Animae rige-tativae, abra subjectione, ut excipiendo, /ta exceptis. Inteliactus Imperat hactenuri,qua
202쪽
tenus ejus actus ipsius imperio subjacent.& quoad ipsum eorum eκercirium, & quo' ad specificationem Quoad e Xercitium,
quo aspectu omnes voluntarii sunt. Ut enim rem consideres , aut non consideres. quaecunque tandem fuerit, voluntatis tuae est, licetque de eo tibi pro arbitrio tuo Constituere , nisi quod saepe etiam non volentibus occurrant cogitationes , quas avertere
in nostra non fuit potestate , quibus tamen id facimus , etiam cogitando. quod volumus. Quoad specificationem , hoc est, . assensum vel dissensu intellectus , quo aspectu ii actus tantum voluntarii sunt, qui causas necessarias, intellectum ConvincenteS, vel non habent, vel saltem non habere no- his videntur. Quam diu enim intellectus de re quapiam convictus non est, sit temnon vicietur sibi esse convictus , eo in iatam dissentire quam assentiri potest, quinimmo assensum & dissensum suspendere
pro libitu. Secus secus se res habet, ubi in . tellectus est convictus , vel statuit se certo con victum esse, quo in casu non potest non assentiri vero, quo de con victris est, vel per- .suasum habet, se convictum esse . si minus
verbis semper, e προφονκm,minimum ani mo, e λαῖε Ιως. Phantasiae imperat hactenus, quatenuS imaginari & non imaginari possumus,quae volumus, adeoque imaginationem, quae motus eXcitat, avertere alio, ita licet
203쪽
licet non semper, atque omni eX parte. Saepe enim fit, ut impetus illi ab imaginatione
suscitentur, non advertente intellectu, ideoque etiam in advertente volunrate. Ane-tItus Sensitivo imperat hacten , quatenus surgentes animi morus reprimere potest, licet non semper, nec perfecte semper, verum languide at que adeo languidius saep8, quam ut torrenti motuum illorum sis endo lassiciar, quatenus item sensus & horum O gana ab objectis quando & ubi libet, avertiti Videmus enim,audimus, gustamus, olfacimus, & tactu tactilia percipimus , quando tibi & quam diu volumus . & contra. Loc
motivae imperas hactenus , quatenuS mem bra corporis quae organa sunt animae, prout
ea huic aut illi facultati ejus serviunt, im
perium voluntatis comirer accipiunt, appetitu sensitivo cum ratione ac voluntate
suaviuscule conspirante.Progredimur siquidem de loco in locum . quando Volumus, quiescimus, quando progredi nolumus,pedem manum attollimus vel demittimus, adducimus vel laκamus pro arbitrio , adeoque instrumenta sensuum Obbectis applicamus, vel ab iis retrahimus, ubi, quando, quam diu libet, utut haud raro interim , etiam absque voluntatis imperio, loco motiva se exerat per sua instrumenta, voluntate in aliis objectis occupata. Non item ,
Amiliterve Facultatibus Animae negetati-
204쪽
vae,quoad actiones I arum proprias:Εccur- id Quia enim hae mere naturales sunt, atque ab instrumentis pendent merC naturalibus, quaesi natura applicantur, sine ullo rationis dictam i ne aut voluntatis imperio, quod non audiunt vel iacultates vegetabiles instrumentales, attractri X, retentrin, eri pultrix, vel principaleS,ut χυλοποιηἶκη ChI lificativa, sanguificativa, Θερ- π mιῆ. nutritiva sive alimentativa , uti nec facultatum haruncce organa corporea.
Quamvis enim applicatio agentis ad pati ens, etiam in iis, quae ad hanc animae partem pertinent , voluntati subjiciatur , ipse tamen actus, quoad vim atque essicaciam agentis, aut passionem patientis, naturalis est, actus, inquam, nutriendi ,licet το cibum parare, atque in corpuS ingerere, in quae agat anima vegetans , quemque in alimentum & substantiam corporis commutet, fit voluntarium. Amones noluntatis univer
asiae Aunt. Βουληος sive Volitro, S Προώρεσις, sive Agenae Constium, quarum actionum illa finis, haec mediorum, sive ordinabilium,
aut ordinatorum verius, in finem, ordinabilium disponibiliter, ordinatorum dispositive. illorum potentia, horum actu , id quod proprium medii, quod actu definitur, non potentia.
205쪽
Ethicar: Lib. LCap.XXXII. 19 I. CAPuT XXXII. uuid η Βονληms, Votitio , Velleitasve , oppostaque Notitio , DivitasOe λ Eequarum rerum, tam sila, quam hae, hae, quam ilia I viiid item Προα-εμικλ Et
quod eius Gen- , Sub; inum, Obiectum Θ
H' Βουλησις foe Volitro est actio voluntatis completa, & soluta, qua voluntas fertur in finem, cum proposito consequendi: Nolitio actio voluntatis completa,soluta conita se habens. Rerum possibilium utraq;, cum nihil per volitionem ad id moveatur. quod non valet attingere, aut per nolitio nem ab eo removeatur, a quo non valet attinsi, vel absolute, vel sub Conditione, qua te illud , quod fieri neqdit, vel simpliciter, vel saltem secundum quid, quod eo ipso
perdit rationem, ut boni, ita mali, quorum alterum principium Volitionis, alterum nolitionis. -Quemadmodum namque το velle est rem quandam eX interno voluntatis
principio eligere atque amplecti, ita ri nol- Ie rem en interno Dusdem principio aver. sati & propellere , inter quae duo cuntraria mediat τε non velle . quod est rem quidem per se aversari, eam tamen vel non impedire, cum possis, verum admittere, vel ob ur-ssemiorem necessitatem committere. Urita
206쪽
ita το velle, nolle , & non velle, disserant Philosophice, το velle quidem & nolle con trariC , το velle vero & non-velle privative, non item το nolle & non velle, vel illo oppositionis modo, vel isto. cum το nolle non nudam duntaκat voluntatis aver1ationem
signet, sed insimul impediendi studium ac
Conatum , το non velle autem simplicem volitionis negationem, absque impediendi conamine, quomodo v. g. non volo , quando rem fugio & aversor, nolo , quando non solum fugio, verum pro virili impedio, Cis pellove. RHIertas est actio volun ratis in- Completa , suspensa , interdum etiam a judicio intellectus Praetici comparato inhibita,qua voluntas fertur in finem, sine Proposito consequendi : Nos itas actio voluntatis incompleta suspensa contraria. Rearum impossibilium utraque, vel simpliciter, vel secundum quid. Sicut enim v. g. Vellemus eme immortales, habere principatum totius mundi, esse alterius seXus, aut diversis in locis una hora , quae simpliciter impossit bilia , vellemus patriam liberare ab immani jugo tyrannidiῖ , quod impossibile secundum quid , ita & nollemus interminis. Thomas velleitatem vocat voluntatem antecedentem , eo quod, quae antecedenter volumus, non velimus smpliciter , volitionem vero voluntatem consequentem, eo quod, quae consequentervolia.
207쪽
Ethicar: Lib. L. Cap. XXXII. I93
volumus, velimus in particulari, consideratis omnibuscircumuantiis particularibus, hoc est simpliciter. Horum alterum eXpri. mitur per το vellem , alterum per το velim κλασακως, similiterque per το nollem & nolim,nolleitas nolitiove,quatum illa voluntas antecedens,haec consequens. Ita v. g. justus judeκ antecedenter vult omnem homine vivere, secundum considerationem absolutam,quia hominem vivere est bonum , hominem vero occidi est malo, sed si accedat,
quod sit homicida. quia bonu est talem hominem occidi,malum eum vivere,licet antecedenter velit judeκ omnem homine vivere,tamen consequenter vult homicidam
occidi,simpliciter, inquam,hom icida occidi,quamvis secundum quid vellet eu vivere. in quantum scilicet est homo,quae velle itas magis fuerit, quam volitio. Ergone G turquoq; etiam impossib/hum voluntas λ Immo
Nero. 1. Voluntate ,ut potentia, quo in casu
eNtenditur etiam ad impossibilia, quia est potentia aequalis intellectui, quantum ad latitudinem suam Quicquid enim intellectus intelligere potest, illud & voluntas ap- Petere': Cum ergo intellectus intelligat, &ea,quae sunt,& ea, quae finguntur, similiter voluntas poterit velle. & ea , quae possibilia, & ea, quae impossibilia sunt. Noni.
tem , quatenus voluntas Consideratur ut Potentia,a ratione regulata. Ut sic siquidem
limplicitet impossibilia a nemine rectCaD
208쪽
secto eXpeti queunt, cum homo recte assie.ctus voluntatem habeat naturae consormem, non difformem, adversamve. II. Per
modum simplicis affectus &complacentiae. delectando se in objecto impossibili, per
intellectum apprehensum, non autem esti. caciter illud intendendo. - m. Si per et rorem intellectus . . quae impossibilia sunt, possibilia putemus, etiam cognita rei in possibilitate. I v. Velleitate, non volitione, quarum hanc non illam sequitur oli Os, quia haec.non illa sertur in finem . cum proposito consequendi, ideoque haec non illa laborat de mediis, circa quae ἡ ΙΡΟ- αἰρε , quae, si nomen sive nominalitatem spectes, electio aliis,cum tamen haec etIam animalibus ratione carentibus suo modo Conveniat, non item προαίρεος, studium atque institutum aliis, qnod utrumque verbum latius re verbificata, propositum pro positio & destinatio animi aliis, quae finis. Curia προαίρεσις sir mediorum, consilium a. liis, quod & ipsum distinguitur a προπιρριπει, sive illa denotet e ihιον consessum , sive
συμβουλυ , rationem quandam rei agendae vel non agendae, ab aliquo eXcogitata, atque . alteri datam , nondum tamen deci . sim, neque fixam , uno vetbo, suasionem . agendi confilium aliis, idque appositissime, quoniam το προὐρειδεαι est consilium cape
209쪽
cadunt, propositis , unam, quam quis agat& sequatur, cum diu multumque delibera verit, caeteris repudiatis eligere, eique insistere, quod proprium προαιρεσεως, qUae vi nominis importat rationem rei. agundae, vel non agundae, eXplicatam, fiNam, constitutam : Sin rem, sive realitatem , nae illa nihil aliud, finitore Aristotele , quam ἱκου- coν προβεβουλευμένον, spontaneum sive voluntarium quiddam praeconsiliatum prae-
deliberatumve. Juvat iterum αναλυω Α - τοτελικως. Genus Προαιρείεως non es η ι- θυμia , Cupiditas, non ο Θυμος , Ira , non ἡ Δοξα , UPInio , non etiam η' Βουλησις,
Voluntas, quis actorum principia, verum τὸ Σ κου σιον, Pontaneum, aut bonte iactum potius , laque quoddam, non omne. Non Σπιθυμta, CUIHiar. I. Quia cupiditas quoque cadit in bruta, non item προάκεσις, nisi passive tantum, non etiam active,quo. .
modo videmus sagittam directe tendere ad signum ex motione sagittantis, haud aliter ac si ipsa rationem dirigentem haberet ,
quam tamen non habet, verum moror sive movens, cujus virtus vertitur in motu mobilis : Atqui προήιρecu importat determi nationem appetitus, non solum passivam. verum activam magis. Eligit quidem canis Panem, negligit aurum, videturque syllo--gismo divisivo uti in explorandis feris, Ca-Ptat & carpit ovis herbam unam prae alia,
210쪽
hanc prae illa, illam prae hac , verum sine consultatione scilicet, solo sensuum atque imaginationis judicio, aliquid huc conferente instinctu naturae,a quo appetitus brutorum naturaliter determinatur , absque praeelectione ac consultatione tame, quam προωφεσις praesupponit, cum dominio ali.
quo actus. Ut ita in illis suo modo sit electio, verum assecta, consistens in nuda medii acceptatione, sine Collatione erus cum fine. Unde, si illis offeruntur duo fines aequales, v. g. duo pabula aeque bella , duo .ve media aequalia ad finem , quorum neutrum sit necessarium , sed utrumque indisserens, ad alterutrum feruntur , atque alterum prae altero acceptant, ob aliquam rationem, quae saepe est occulta, ut, quia sit ad deXtram, unde principium motus, aut quia proXime vel magis immediate videatur, primo ve visum sit. ViX quippe videtur fieri posse, ut aeque applicentur duo pabula , ita ut bestia unum piae altero non acceptet, aequaliterque & a visu distent, eodemque visualis lineae puncto. Quod pronunciatum ore & more Philosophico de brutis. idem suo modulo tenet in pueris , in quos&ipsos cadit cupiditas, at non , cujus ideo genus esse nequit cupiditas. Quamvis namque n6rint quodammodo proportionem mediorum ad finem, media. que inter se eonserant atque evendant. quod-