장음표시 사용
211쪽
quodnam sit utilius, rogatique. Cur hoc agant , rationem reddant eκ ordine ad finem, tamen haec προάιρεσις eorum superficiaria ac tumultuaria est, ut qui non intem, dant,quod intendunt, in genere moris,cum ut bonitatem ita malitiam moralem nondum per aetatem cognoscant. II. Quia incontinens agit eX cupiditate, neque tamen o προαιbσεως : Eccur id Quia enim videt meliora, eaque consultatione probat, tamen sequitur deteriora , cum non rati onem . a sensu non seductam , verum sen. sum, ejusque appetitum, sequatur. Quales enim viri incontinentis amabo actiones Annon sequuntur perturbationeS , neque tam hominis sunt, ut est homo, quam ut est animal III. Quia προαιρεσιs ad- vel satur cupiditati, nihil autem adversatur sibii pii , eodem puta tempore. & circa remeandem, quomodo nemo V.g. eodem temporis momento fimultanee appetir divitias& paupertarem. I U. Quia cnpiditas in iis tantum versatur, quae jucunda sunt iamolesta, προαιρεσιsvero etiam in iis, quae honesta& utilia, sive compendiosa. Non οὐ os Da. I. Quia & haec brutorum, puerorumque, non ite, neque aeque προαιρεσιs,
quae praecedit quidem operis eκecutione , ut το prius id , quod posterius, at non in brutis, puerisve , qui & quae eκ impetuoso appetitu agunt, quod agunt, procul προπι I a ' ρι ω ,
212쪽
ρε ratis omnis bruta,aliqualis pueti. II. Quia, si προάιρεος soret ira , tunc quae per iram fiunt, fierent δε προ ιυρεσεως, consilio sive Consulto, cum tamen ira adversetur consilio. III. Quia ira & ipsa est rerum jucundarum & molestarum tantum , προοι ρεσις vero rerum bonarum & malarum . utilium
atque inutilium. Quamvis enim, tam ho. nesta, quam utilia,saepe quoque sint jucunda, tamen deliberationis caput de honesto& utili potius esse solet. de jucundo autem non niti per consequentias. Quo loco notandum notanter, C'njunctiorem in Comparatione esse τrr προαιρενει. agendi consilio, cupiditatem, quam iram , eti quod, quae ab irato fiunt, minus Consulto ac cogitato fi-lant,quam quae a Cupido,quoniam quae con. sulto fiunt, cum motii quadam & cunctatio. ne fiunt, quam admittit cupiditas , non admittit ira, assiniorem interim eidem esse l. . ram, quam Cupiditatem, quia iratus rationem sequitum saltem aliquam , cupidus nullam, ut qui sequatur cupiditatem d. Cem, Non etiam Δοξα Opinio, veI Communis , vel SIngularis. Non Communis'. I. Quia opinio est de rebus. omnibus, tam 32- ternis , iisque, quae fieri nequeunt, quam quae nostri sunt arbitrii, quomodo videas homines opinari multa de Deo , mundo. infinitis mundis, astris, chymaeris, EXCeptis iis, quae sensui patent, enim vero προάιρεος
213쪽
Εshicar: Lib. I Cap. XXXII. 199
de rebus certis. II. Quia opinio vero &falso inter se dividitur, v οαίρεσις vero bono& malo distinguitur. De Opinione namque non tam quaeritur, an sit bona,vel mala, sed an sit vera vel falsa, quia ad Θεωρίαν pertinet, cui proposita verit S, contra de προαίρεσει non tam an sit vera vel falsa, quam an bona vel mala, quia ad Kr ιν pertinet. Cui pro- posita bonitas. Quod si interdum quaedam opiniones dicuntur bonae vel malae, id sit καταχρησι*ως, & ratione compendii sive commodi, quod eκ iis ad nostram vitam manat, non Non Singularis. LQuia τῆ προαιρίσει. eκ eo, quod bona vel
mala consilia suscipimus, , cu usdam modi Aive qualitate aliqua assecti, di. cimur, hoc est, boni vel mali, eκ opinione non item. Nemo qhippe sapiens , temperans, mansuetus, & in genere bonus aut malus est, quia se opinatur talem at qui confilio capto, quod προὐρεσεως, boni quid aut mali suscipiunt, boni inde aut mali dici solent. Scil1cet viri boni fiunt tales bene agendo, mali male, quod , non opinando bene vel male , quod
ΙΙ, Quia finis πνοαιρεσεως est πραξις actio, hoc est, adeptio aut fuga eorum , quae bo 'na vel mala sunt, ut cRUS proprium, ur eκ- petere & persequi. ita sugere & aspernari, opinionis vero γνωος cognitio, ut cujus
Proprium eAquirere, quid sit hoc aut illud.
214쪽
cui rei sit utile, quomodo & quatenus eo sit utendum , quia sit v. g. virtus, an dulcia noceant stomacho , an moderata post coenam deambulatio sit utilis λ III. Quia
laus & virtus rectum esse, opinionis verum esse. dicut enim προαιρε laudatur, quod bona, viruperatur , quod mala, ita opinio laudatur', quod vera, vituperatur, quod falsa. IV. Quia προαιρεσις est de iis rebus. quaiserto scimus, quasque certo eκ ploratas habemus , Opinio autem de rebus plerunque incertis. aut non satis
cognitis. V. Quia, si προαθεμις & opinio idem essent. sequeretur eos, qui optimas habent opiniones, Oprima eligere: Atqui plurimi cum Medea, quod melius est, opinantur, at Consilio id. quod pejus est, sequuntur. VI. Quia opinio plerunque praegreditur, cum ad cognitionem pertineat. Nοάιρεσις Pone sequitur, cum pertineat ad appetitum , qui ab opinione excirari
Consuevit, cognitione ve. De rebus enim Prorsus non cognitis, neqΠe imopinionem revocatis, nemo προαιιρδειαι consultat, authonsilium capit. Dico plerunque. Fit Enim interdum, ut προαιρεσει posterior sit opinio, velut in iis, qui non prout judicant amant, sed prout amant judicant, quod vitium familiare in vita. Non donique Βου Os Ho-suntas. Quamvis enim magnam inter se habeant cognationem, cum utraque sit ho minis
215쪽
minis propria, utraque appetitus Cum ratione, & neutra sine altera, cum & velimus ea, qnae eligimus, ct eligamus. quae volu mus, disserunt tamen: Ι. Quia voluntas etiam esse potest σω, ά dων ,earum rerum,qnae fieri nequeunt, eo quod absolute atque abstracte bonum spectet, quomodo videas multos velle cum Pelia repuerasce. re , non item προάιρεμις, eo quod ad facta humana se referat . accommodans se ad ea,
quae nobis usui esse possunt actu. II. Quia
voluntas saepenumero est eorum,quae,licet possibilia sint, tamen a nobis fieri nequeunt, ut cum Optamus hunc vel illum athle.
tam vincere,non item προαἱρεσις quae eorum
tantum, quae a nobis fieri confieri possunt. III. Quia voluntas respicit non tantum pertinentia ad nos , verum etiam ad alios . cum non propria tantum, sed etiam aliena Velimus: at areaάιριγ ea solum, quae ad nos Pertinent, quaeque a nobis geri possunt,aut
ab aliis nostro jussu. Quid enim stultius.
quam deliberare de rebus ad nos non pertinentibus. v. g. de rebuS, quaS agat reN In- ,
diae I U. Quia voluntas magis se refert ad finem, προαιρεσις ad ea , quae pro fine aut ad finem. Ita cupimus v. g. bene Valere, ideoque consilium capimus de medicamentis, eXercitiis , diaeta, cupimus esse beati, ideoquε media ad hunc finem tendentia S ducentia circumspicimur. Quorsa apud. - I s Gra.
216쪽
Graecos verbum βουλευε Θαμ finibus , προπι ρ-m mediis attribuitur. Non enim, quem admodum dicimus , βουλοροῖα-ν sic dicimus , προωρου μεγα ἐν ἰαμμονειν. V. Quia voluntas simpleκ mentis judicium eXPoscit, προικιρεσις etiam Consultationem . Per quam unum alteri praeferat, tanquam προωρε , prae caeteris optabile. Quid enim aliud το προωρβον, quam το προ εώρων αιρεὶον ,
id quod prae alio eligitur, eligi autem praeal io nihil potestis νευλογου διανο*ας, absquCrariocinio mentis. Id ergo ἡ Προαιρεσις generis respectu, Is nec Emθυμιά Cupiditas, nec Θυμος Ira, nec Δοξα Opinio, nec Βουλὴ snoluntas, quidZ Uno verbo,E κουισιοι ge, quiae Zambontaneum,uelpotius Spontefactum. Dico signanter quiddam. Neque enim, si-
puerorum sit, quoque quin etiam brutorum animantium,quae agunt quidem sponte, neque tamen consilio, eo quod consilium non sit absque rationis agitatione seri disputatione, jam vero ratione carent animantes, disputatione pueri, & interdum etiam adulti, quado repentino impetu agunt, quomodo sponte quidem agunt. at non consulto. Ut ita rite subdugis rarionibus
217쪽
additur, quo sit ευνσιον, non quodvis, sed προβεβουλιυμενον , prαconfigiatum sive praetae heratum , idque ideo, tum quia εχθυσιον, non simpleX , verum σώοετερ- άιρε- Τον, id quod sine consultatione fieri nequit, ideoque sicuti seοMρεῖον idem , quod βουλευμ θον ερεκὶον, ita & η' in quod o ρεξις
telligens appetitus, atque intellectus appetens, sive mavis, appetitio intellectiva, &intellectio appetitiva, tum quia ratione at que discursu utitur, id quod iterum fieri . . nequit absque consultatione . quam προαίι praesupponit, i quae ideo meritissimo
suo ἐκθυσιον προβεβηυλευμένον , voluntarium cum antegressa deliberatione earum rerum, quae ἐφ' ημιν, in nostra potestate sunt. ita ut agier vel non agier possint. Subjectum Προαιρε mωs, quodvocant, In sonis ἀπίω es, ut Vuod . sive Mediatum, S ut Vuo, fi ve Immediatum. Subvectum In sonis ut uod sive Meaeatum Προιώ ως est homo elector,non consul, adeoque anima sive animus hominis . ille remotum, hic propinquum. Subjectum In fonis ut uo, sive Immediatum S Proximum φρεμως rati ' Cne actuS, quo appetitus tendit in aliquid, quod proponitur ut bonum , eX eo, quod per Intellectum est ordinatum ad finem . secundum Thomam & sequaces materialiter est Appetitus.formaliter Intellectus Pr
218쪽
ehicus , ita tamen , ut substantialiter ea non sit proprie actus intellectus , verum appetitus, cum non sit essentialiter ipsa syllogi ratio antecessoria operationis , quae Opus intellectus, in quo προαίρεσις originaliter & ra di aliter, verum Consecutoria, quae Opus appetitus, in quo eadem virtualiter, πρωνανς
primo in apperitu rationali, qui voluntas, διδρως secundo in irrationali, qui appetitus sensitivus. Objectum Προαιρεσεως sunt Media,non quaevis, verum praesentia, non prae- .
terita, quia res facta infecta fieri nequit, tum possibilia nobis,non impossibilia, quo. 'rum illa agibilia , sive spectes usem eorum activum, qui illius, qui inito consilio .factaque electione , utitur aliquo tanquam medio, α g. serra ad secandum, interveniente activa applicatione potentia , vel instrumenti potentialis, ad operandum sive usum eorum passivum , qui istius , qui inito consilio, factaque electione, utitur aliquo aliter tanquam medio, V. g. usu serrae, superveniente operatione potentiae, vel instrumentipotentialis. applicati ad operandum, quorum actuum alter in genere moris est actus voluntatis, applicantis caeteras potentiaS , perque illas , quod ipsa elegit, e Nequentis , per modum operantis adtive,alter operatio Potentiarum , a voluntate applicatarum , Per modum eXequentis passive. CAPu T
219쪽
Ethicam IU.I. Cap. XXXIII. ac ueCAPuT XXXIII. Annon η actioVoluntatis, necessitudinem quandam habeat eum Βουλευ- Consultatione, quae actio In
tellectus Prume in ipsa innecessitudiane λ Et qua βουλιυτα Consultu propritim, qua non p
ra ' Βουλευris Confuseatio triverbio est ra- tiocinatio circa media, pluriverbio ni'hil aliud, quam inquisitio , aur disquisitio
potius meaiorum latentium, & collatio patentium inter se, ut eκ caeteris commodiora eligantur,atque ad finem decernantur,pr
Pter quem eliguntur. Inquisitio sive disquisitio ideo, quia circa res agendas Occupatur, in quibus multa incertitudo,eo quod actiones sint circa singularia contingentia, quae propter sui variabilitate incerta sunt, jam vero in rebus incertis latio non profert judicium absque inquisitione praecedente, utut interim differant inquisitio & consultatio, semel quia inquisitio de quacunquere, consul ratio de re agibili, agendave, iterum quia inquisitionis finis scientia , con, sultationis actio, demum quia Omnis coninsul ratio inquisitio, non contra. Collatio &comparatio mediorum ideis, quia enim in ordine actionum, si λήν, duo, semper
220쪽
quidem certus ponitur, de mediis vero in. quiriruria sintne reperta, an reperienda , si nondum, tunc inuenienda scilicet, si secus, rum vero videndum, plurane sint,an unum duntaxar, si plura, ea deligenda, quae faciliora , atque ad rem perficiundam opportuniora , si unum , qua ratione hoc uno res 'confici possit, dispiciendum, hinc progredientes videre nos convenit, hoc ipsum unum unde pendeat, quaq; alia re obtineti possit, quod secundum assecutis, ad terti- um,& reliqua deinceps,condescendendum,
donec ad primam toti consilii causam sit perventum, hoc est, ad primum medium, ex quo reliqua fini propinquiora pendent, quod primum quemadmodum inventione
ultimum evi αναλυσει , in resolutione, ita eo δεστι,in compositione&actione primum.
Ut enim in geometria posteriores figuras resoluimus in priore, probando semper po steriores designationes per priores jam probatas, quousque deueniamus ad unam primam in demonstrabilem, quae nullo modo in aliam resolvi possit, simili modo consultans proposito nne videtur perquirere me- η dia, &resolvere, resolvendoque pervenire ad unum, quod est ultimum , quod invenit in perquirendo. ast primum, a quo incipit operari, postquam desierit deliberare. Ita v. g. de pluribus mediis anquiritur . quando belli causa deliberatur, equitatun.