장음표시 사용
221쪽
Eihicam Lib.L cap. XXXIII. 1o 7 an peditatu illud sit gerendum, copiis ter restribus, an navalibus, si qua oppugnanda urbs, scalisne scansilibus sit oppugnanda,
Coronave, cuniculisve, tormentisve. Constituto , equitatu conficiundum bellum esse, ulterius quaeritur,quo is paretur modo, cogntroque, pecunia eum comparari,mo Nde ea inveniunda agitur, cumque Dus inveniundae complures sint rationes , tributum indicitur, ab eoque actio tota institui-.tur, plane sicut in domo aedificanda ponitur primum finis, qui est, ut nos arceat ab injuriis coeli, medium inde us Cognoscitur, quod tectum, quod ut perficiatur, covlocandi sunt parietes, locanda fundamenta, ad quae necessarii fabri, lapides, materia, Coementa, quae cum pecunia parentur,haec primum reperiunda. Scilicet in scala moe rati actionum hi dantur gradus successive . januam ejus scalae aperiente τὶ -, primo impetu objectivo , & ορμ , motu sub sequo appetitus, nondum illuminati a ratione. Primo intellectus absolute rem Judicat,
id quod cognitionis absolutae : Secundo sub ratione boni rejudicar, id quod cognitionis relativae: Tertio, quod sic Judicatum& rejudicatum, voluntas vult, id quod volt, tionis, sequentis cognitionem relativam . per velle relativum : Quarto, vis consultandi de mediis pro ejus consecutionc consul tar,id quod μιλ--ως,consultationi3'. inlim
222쪽
to, id quod judicatum , rejudicatum , volitum, deliberatum , voluntas decernit , id quod γνώμης propositi, Consequentis Consultationem: Seκto , quod caeteris in consultatione praelatum, vis eligendi praeeligit,
nisi appetitus sensitivus obsistat, id quod
quitur, quae si facta, cessat βουλευο, differt
subjecto , quia η' Ωυλευος facultatis cognoscentis , προοίιρεσις facultatis appetentiS , differt qualitate, quia η βουλευσις dirigit, investigando parando & comparando media, deque his ratiocinando , προοι σις e Nequitur, amplectendo rem decisam , atque in consultatione caeteris praepositam, januam scalae moralis claudente actione, tanquamcvnorisvs e προωρ εως, deliberationis& electionis termino , ita cum eadem i3ου-στι convenit objecto, quod geminum re, geminata ratione. Quatenus enim sub βουλευοconsultationem cadit, dicitur covaislον ,qua tenus vero seb οίιρεον consilium, dicitur στοαιρεlὸν. illud antecedenter , hoc conse quenter, quia quicquid consilio suscipitur. id pr us in qonsultationem uti venerit necesse est. Ita v. g. quam diu deliberatur, anhellum gerendum sit, necne . hoc est βοωλευτον, sed cum decretum atque statutum est, illud esse gerendum, jam est προωρετον , desinente σν ουονλaum consultatione ua uvaαι
223쪽
nit, incipit. C terum Της Βουλιυοπώς Coninubtationis obiectum univers via Negatioum es, vel Pyrtivum. Objectum B. υGH Ν gativum Iterum vel Generale ea, vel Spec, ale. Objectum B.υMύαως Generase Negati vum sunt illa, de quibus homo stolidus aut furiosus deliberat, hoc est, homo mentis impos & eκul, non compos &Consul, quae
in deliberabilia. & deliberabundi potius .
quam deliberantis. Cum enim quaeritur.
quae res in & sub deliberationem cadant, id non capiundum de iis rebus , de quibus deliberant interdum stulti, ut fi quis secum deliberet, quando in coelum volare possit , verum de iis , de quibus deliberant sapien.
res, adeoque ii, qui duplum vident, sive unus, fi ve plures numero, uti fit in rebus magni momenti, in quibus solemus assumexesocios ad consultandum . quo fiat aggrega tum eκ pluribus consiliis. hoc est, magnum consilium sive considium , inde dictum . quod multi consideant ad conferendum sive consultandum simul. Obiiectum BOOrio mως Speciale Negativum sunt: I. Res Sempiternae , quae semper sunt tales, ut Deus. mundus , principia natura nota , adeoque ea Omnia,quae in scientiis & disciplinis liberalibus ad absolutam necessitarem pertinent, qualia principia necessaria, & conclusiones neceuariae, de quibus nemo sanae
224쪽
ato Institui . Exercit: mentis consultat, ut in quibus fit quaedam ut principiorum ita conclufionum necessi. ras. Quae enim certis atque eXqnisitis in a tibus ac scientiis determinata sunt, de his non videtur deliberandum , ut quibuS U. g. litteris voX quaeque sit scribenda, qu1 ratione tyllogismus primae figurae fit confic1sndus Vel ideo etiam , quia consultamus proprie de iis , quae sub actionem cadunt. non scientiam, nisi sorte . modo
quodam, atque eκ eventu, semel, quia saepe eade conci u sio per varia media inferri Po- . test, quo in casu datur Consultatio. quodnam eorum sit essicacius, & consequenter eligibilius, iterum , quia cum scientia variae opiniones complicantur, de quibus non valemus reddi Certi . cum pro omni parte
sint rationes, consultationeque eX eo opus, squaenam earum verior, & utra alteri debeat praeserri in comparatione. II. Res Natu.
rates, sive eodem se illae semper habeant
modo, quaecunque tandem ejus perpetui motus sit causa, necessitas, an natura , sive varient. Prioris generis sunt, ortus &occasus solis , aliaeque conversiones corporum coelestium, sicut & illa , quae his a mo- , tibus dependent, ut annorum, mensium , dierum, noctium vicissitudo & varietas, aequinoctia, solstitia, ver, aestaS, autumnus, hiems, eclipses , & alia congenera. Posteri,
oris generis sunt, siccitates, imbreS, venti,
225쪽
sterilitates,aestus,frigora, tonitrua,tempera. menta corporum, Canities, quae Omnia alienissima a cosultatione quia haec circa ea vertitur & versatur, quae a nobis fieri possunt, illa autem non postunt fieri anobis, atque ut plerunque accidant ita,non accidunt tamen rata & stata ratione. III. Res Fortuitae, qualis thesauri es mo, & aurei tripodis in piscatu inventio. Quanquam enim etiam ea,quae fiunt a fortuna, dicantur fieri a mente humana, tamen fiunt per accidens, & id eo non videntur proprie & proxime fieri a nobis, quia fiunt atque eveniunt praeter intentionem nostram , qua causam efficientem, qua media, qua finem denique. IMRes Humanae, quae per nos erici nequeunt, . & ad nos nil attinent, quomodo nemo v. g. Spartano v m deliberat . qua ratione Scy- 'thae Rempublicam suam constituant quam optime . Ut ut enim de alienis quaeri possit, quando fieri quam Commodissime queant, tamen illa di huisitio non est zoMυσις . quae semper actionis ergo instituitur, sed potius G σις: Ulut item consiliarii principum deliberent de attinentibus ad principeῖ,patres de attinentibus ad filios, virique prudentes de attinentibus ad alios , quorum actiones recta consultatione dirigere & corri-igere Cupiunt,tamen illa consultatio non est proprie de iis, quae ad nos haud pertinent, Cum per nos intelligere debeamus, non solum nos individuos, sed insuper Omnes,qui
226쪽
ad nos pertinent, qui nobis suntjuncti, nistraeque curae ac diligentiae crediti, cujus commatis etiam sunt domini, filii, amici. familiares, alumni, clientes. Εtc. Quod si
nonnunquam consultamus de alienis, vel id facimus exercitii gratia, quo rectiuS no stras actiones valeamus dirigere, prudentiOresque eκinde evadamus,vel consultationes tales sunt inanes, fineque destitutae unde fit, ut saepe nos ipsos carpamus eo nomine, quod inanitet laboremus: Vel dicendum. nos hoc facere ex suppositione , nec alio animo & consilio, nisi hoc , quod si haec ad
me pertinerent, his similibusque mediis in rerer, per haec in finem tenderem. Ut multa paucis coplectar, consultatis presse est πεν
- οικεια, circa ea , quae ad nos tantum spe- 'ctant, non etiam quae ad alios, nisi in quantum aliorum facta , de quibus consilium capessitur , sunt quodammodo unum nobis- Cum, uel per unionem effectus , sicut amicus consilium capit de his, quae ad amicumspectant, velut de suis, vel per modum instrumenti. quomodo dominus consilium capit de his , quae sunt agenda per servum, tanquam de suis. Sed nec de impossibili. bus deliberat quisquam mentis integrae, quia eadem deliberatio sic τα οἰκῶα, ut insimul sit ἰ, circaea. quae a nobis fieri queunt possvnr, qualia possibilia, non impossibilia Hinc videas
227쪽
Ethicam: Isb. L. Cap. XXXIII. ar homines , quando in consultando perveniunt ad id , quod est impossibile , re insedi, discedere, quasi non valentes ulterius procedere. Et qui de impossibilibus deliberer quis, qui,cum ad id, quod est tale,nemo moveatur Ideo ideo quippe serimur in finem, tanquam possibilem, quia apparet id, quod est ad finem, pessibile. Neque enim finis potest esse pcssibilis, nisi id, quod
est ad sinem, fuerit compossibile. V. Res Praeteritae, quia facta insecta fieti nequeunt, eo quod non sinr in nostra potestate. qua re sola, juXta Agathonem Poetam, privatur Deus, ut iacta non infecta possit reddere, nedum homo , qui consultat quidem etiam de futuris eventibus , qui & ipsi non sunt in manu nostra , verum in quantum perfuturos eventus cognitσs dirigitur ad operandum , hoc est , aliqui aciendum . vel evitandum : Jam vero consilium non solum de his , quae aguntur, sed etiam de his, quae ad OperationeS ordinantur, agique possunt, igitur & de futuris , saltem istactenus. V I. Res Singulares, sub sensum cadentes, ut an mons Bructerus in Sa. aconia sit altissimus Sitne hic panis, &an recte coctus Sed cur ncia cadunt sub de. liberationem hu)us segmenti res, cur Tum quia sensu cognoscuntur & dhudicantur. deliberatio autem est cum ratione.& animi agitatione, tum quia alioqui efficeretur, ut vana
228쪽
vana & irrita foret deliberatio. Nam si ei. iam senssibus fides non habetur, & omnia
in disputationem revocantur, tunc ad exi.
tum perduci deliberatio haud porerit;erit-oue infinita, si in sinita, ergo vana , semperti quidem deliberabitur, nihil vero geretur, cum tamen deliberatio rei gerendae causa instituatur. VII. Finis, qui in omni deliberatione praesupponitur. Alioquin enim ex parte finis esset processus in infinitum, quomodo Medicus v.g. praesupponit sani. tatem, dein do consultat de iis . quae ducunt ab sani ratem, oraror supponit suasionem. deinde consultat de argumentis suasoriis S persuasoriis. Scilicet finis in operabilibus habet rationem principii, eo quod rationes ςorum, quae sunt ad finem, eκ fine sumantur: Principium antem non cadit sub qua, stionem, sed principia oportet supponere
in omni in quintione: unde, cum consultatio sit quaestio, de fine non est Consultatio . sed solum de his, quae sunt ad finem, nisi finis respectu quorundam ordinerur ad alium finem, quo in casu, sicut id, quod en
principium unius demonstrationis,est Con-
cfusio alterius, ita id , quod accipitur ut finis in una inquisitione, potest accipi ut adfin m in alia, puta si res eadem plures ad fines aeque dissitos referatur , ut si quis da-hitet. bonis litteris privatim an publice uti
velit Virtutemne, an voluptatem, an honores ,
229쪽
Ethicar: Lib. I. Cap. XXXVI. a i s
nores, an divitias , ut summum bonum consectari ρ Si dubitabilitet & dubitative . consultatio erit non de fine, sed de eo,quod ad sinem , quia finis quid determinatum , ea vero; quae ad finem, quid determinandum, per determinatas vias, ad determina, tos fines: sin indubitabiliter & indubitati
hoc est, applicatio appetitivi motus ad aliquid praeexistens in potestate applicantis. Quo fit, ut motus appetitus in finem non
tam applicetur Consultatione. , 'η Γλυλη βουλιυσει, quam consultatio ipsi, η βουλιυος υληm , quia cousultatio praesupponit appetitum sinis, appetitus ver eorum , quae sunt ad finem, determinationem intervenio lente consilio sive consultarione , in quantum motuS appetitus, 11' βουληγ,applicatur
ut sic ad id , quod . - consultatione est indicatum. Horsum Franciscus Pimcolomineus distinguit inter finem ultim v,& subordinatum , & de illo nullam esse penitus vult consultationem eo quod eum ita vel inr omnes, ut nemo eum possit nolle. cum nihil includar, quod non omnibus faciat salita, quam consultationem tamen admittit in hoc, eo quod finis relatus adi ultimum obtineat rationem medii, aliudque sit consultare de fine ,-aliud con Q ltare pro fine , quomodo studiosus deliberat v. g. do facultate, cui se consectate velit, tanquam
230쪽
O6 Institui: S Excercu: de fine subordinato, non item de eruditio ne, tanquam sine ultimo: Quam in rem sic Thomas, παραυ-- superioribus: Sicut in speculativis nihil prohibet id, quod est unius demonstrationis vel scientiae principium . esse Conclusionem alterius demon. strationis, vel scientiae, utut interim primum principium in demonstrabile non possit esse conclusio alicujus demonstratio. nis, vel scientiae, ita in operabilibus nihil prohibet id, quod est in una operatione .utnnis, ordinari ad aliquid , ut ad finem , atque sic sub deliberationem cadere, sicut in operatione Medici videmus sanitatem se habere, ut finem , atque ut sic sub delibera.
tionem non cadere Medici dicet cadat, qua renus ordinatur ad bonum animae, utut
interim ultimus finis sub deliberationem non veniat, qui, tanquam primum principium Practicum, indeliberabilis, sicut priamum principium Theotaticum in demonstrabile in suo regno. Contra ol angum Heiderum,qui etiam de ultimis finibus vult esse consultationem , non intermediis tan-thm , mediorum instar se habentibus, eo quod saepe de sinibus, non ratione sequeri intium, sed ratione antecedentium . deliberetur, ut; si bellum vicinis sit inferendam . ensene, reCu Perationisne, an desensionis ergo sit inferendum8 Quod si verum , tunc ea, quae Πιωπῶιπικαῖς dicta sunt, in sensu.