장음표시 사용
261쪽
Eshicar: Lb. I. XXXV. 247 . in decern . III. Quia nemo peccat acta- aliter . nisi cum id agit, quod tunc, quan 'do agit, poterat non agere : Quod si ergo nemo, quando quid agit, potest idem non' agere , tunc nemo peccat, quando quid a git, Verum antequam agat, quoniam tunc id vitare poterat, id quod ατοπον absurdum. Quod attinet argumentum Occamissarum & Bielistarum, dico Eos confundere
Prioritatem naturae cum prioritate temporis , S sensum compositum cum sensu divi-
so. Prioritatem naturae cum prioritate temporis. Prior prior siquidem natura est potentia ad agendum & non agendum, quam agere , neque tamen ideo prior tempore.
Sensum compositum cum lenis diviso. Etsi enim posito, quod potentia agat, non posssit ea non agere, potest tamen id .loquendo absolute, illoque non supposito, idque uno& eodem temporis punctistitio licet puncta naturae distinguantur. Frnis Liberi Arbitrii es Humana Perfectio. Cum enim homosa t mundi epilogus, merito libertate est donatus , per quam in seipso. ut in parvo mundo , valeat imitari opificem magni , mundi, cumq'e sit animal mortale , e X
anima & corpore conflatum , ideoque materiem includat, & eκ eo sensibus , perturbationibus . variisque, ut contrarie talibus, ita propensionibus ad corporea, si obnONius , quam ultimiorem persectionem .eN
262쪽
pectare habuit, quam ut corporea posset moderari, mentemque incolumem a labacorporis praeservare , id quod sine libertatefieri nequit. An vero tals libertas arbitrii,
his causis descripta, in hominem iamum,
ante regeneratIonem, insatu naturae corruptae, hoc es, peccati, caiat S quadret De.
hoc commate ita Moralistae, Gistinguendo inter actiones spirituales , ad supernaturalem finem tendentes,& civiles, tendentes ad finem naturalem. Libertas arbitrii in homine, lapso, & moraliter sauciato .'quoad actiones spirituales , plane nulla est , tum quia intellectus in statu lapsae naturae has non cognoscit,quare nec appetitus appetiticum rem ignotam appetere nequeat, sineque objecto ut sic foret appetitus, quod impertinens , tum quia appetitus , praevia quantumvis cognitione, Iane speciali ac supernaturali inclinatione, in res spirituales haud fertur, ideoque ad illas non habet naturalem libertatem, cum suopte nutu,sui sique viribus , in obsectum cognitum non inclinet. Libertas arbitrii, in homine lapso, moraliter sauciato, quoad actiones civiles rationi subjectas, est aliqua, praesertim ante habitus contractos. I. Quia homo rationis Particeps quare & libertatis:Eccur idi Quia enim alioquin inaniter tributa esset ei ratiocina di vis. Ideo ideo quippe utitur ratione, ut praeterita cum suturis, opposita cum Oppositis
263쪽
Ethicar: Lib. L. Cap. XXXV 1 ν
positis comparans, judicet,quid eorum et, gendum, quid negligendum sit. II. Quia enim corpus habet ita fabricatum , ut nervi motibus appetitus inserviant. Cum enim ratio commovet appetitum , hic spiritus animales ciet, quo effluentes e cerebro ne vis influant, musculosque secum trahentes , motus efficiant liberos, eRemplo Achillis Homerici, qui, quanquam ardet ira, tamen a Pallade, id est, ratione commone- factus coercet manus, ne seriant Agamemnone, imperatque pedibus, ut discedant. III. Quia libertate arbitrii sublata e regno morum . insimul tollitur omne virtutis , uvstudium , ita praemium, Omnis vitiorum, ut culpa, ita poena. Omnis legum, ut pro 'mulgatio , ita observatio , deliberatio omnis electio omnis, precatio & deprecatio omnis, cohortatio, increpatio, castigatio. educatio omnis . judicium omne, magis
stratus omnis, ipsa quin immo Politia adeo ideo quippe damnamus improbos, laudamus probos , hortamur juvenes ad viri, tem,aehortamur a vitiis leges istorsum condimus , caeteraque consimilia facimus, quia haec facere atque omittere in ipsorum est manu & potestate. Atq; adeo,si nulla liber- tas in actionibus est reliqua, tunc vero nullae amplius actio moraliter bona , malaviuId quippe est bene agere moraliter , ad 'honestatem actiones suas consormare, con
264쪽
1 so Institui :S Exercit: formari autem ad alterum nihil potest, nisi id , quod in potestate ejus est, qui vult conformare : Similiter male agere ille dicitur moraliter, cujus actiones illi regulae con.
formes non sunt, cum tamen esse & potuerint , & debuerint, non consormare autem
nihil potest ad alterum , nisi id, quod in
potestate Uus est, qui id non vult conformare. IV. Quia id ipsum loquitur eXperientia , quae in motibus eXternis, tam in
actionibus moralibus, quam artificialibus, ipsoque adeo motu locali hominis quocunque , agnoscit libertatem , ita ut appetitus eligere possit hos motus, aut non eligere, eis imperare , aut non imperare , idque sponte , ' absque necessitate & coactione, quomodo Eva sponte ,& sine necessitate, coactioneque , elegit e sum pomi, imperavitque organis mandere id pomum , Scipiose cohibuit, ne attingeret alterius sponsam. Fabricius, ne aurum a Pyrrho missum .hocque eodem exemplo pictor potest cervum aut chimaeram pingere, Plato eκ Academia in urbem ire, vel non ire . Omnia liberti
me. Dico, ante habitus contractos, quia si-Cut contractus ratione initii voluntarii, post initium vero necessarii, voluntatisque adeo Contrahere , at necessitatis , contractum Praestare , voluntaris, adire arbitrum,necessitatis, arbitri sententia stare, sic habitus ratione principii voluntarii, sost illud necessarii.
265쪽
Ethicam. Lib. I. CV.XXXIV. a s rsarii. Quamvis enim ante eorum acquisitionem liber sit appetitus, quod ad delectum boni & mali attinet, tamen progressia aeta. tis , longa consuetudine , crebris actionibus, sic devincitur ac mancipatur habitibus, & os εθει ita imbuitur , ut in potestate sit moris acquisiti, quoniam consuetudo altera natura , non quidem pollentia, sed aequi pollentia quatenus per eam id , quod agimus, si agimus, ac si per naturam in te. gram ageremus hoc est,non minus promte& facile, quam si per naturam OperaremuLQuamvis etiam tunc homo recte dicatur agere sponte, quoniam quisque sui moris voluntarius faber. Scilicet, ut rem mittam in compendium,factorum initia progressus N extrema in nostra sunt potestate, siquidem ea non ignoremus, habituum autem eκ factis orientium initia duntaκat , hoc
est , in nobis positum est, habitus suscipiamus, necne, non item . ut abjiciamus:
Praeterea. facta semper sunt nostri arbitrii eo quod in nobis situm sit, hoc an illo modo agamus, habitus non item. An vero etIam, ut facta, ita eventu actorum, inofri arbitrIi , condi uiritur Stoici assit. mant, eo quod eventus sint connexi cum suis causis. Id quemadmodum verum de naturalibus agentibus, quomodo coeli motum v. g. videas esse necessarium, inferiora hinc corpora assici a coelo, neque aliter se
266쪽
habere,quam sicut afficiutur a coelo, quemadmodum in aestate accedente sole deprehendas calefieri terram, hanc calefactionem sequi generationem frugum, ita fati sum de agentibus voluntarie, cum voluntas non sit ita conneXa cum aliis causis,quin retineat modum agendi proprium , qui Causa contingentiae. Neque enim sequitur, temperamentum in Antonio est tale, impellit igitur necessario , cum eXperientia
testetur. voluntatem humanam non esse necessario copulatam cum eκternis objectis irritantibus appetitionem , ut vel Stilponis & Socratis eκempla docent,qui cum
ad libidines & helluationes essent oppido
quam proclives, continentiae tamen & temperantiae laudem sunt consecuti maXimam.
Excipitur in contrarium. I. Quod sinis sit naturalis , neque nostri arbitrii, igitur &actionem l Repono excipienti , ut nnis sit naturalis, tamen ea , quae sunt ad finem, non esse naturalia , sed voluntaria, quinimmo nec ipsum finem omnino, cum pendeat saltem ovis aliquo modo eκ nobis, quoniam dirigitur habitu, cujus nos causa aliquo modo sumus. II. Quod non simus
κυρισι τηs φαντασίας, domini phantasiae . eo
quod haec sit facultas natura nobis insita, quae autem talia, illa non sunt in nostra potestate I Regero. ut phantasia non sit in nostra potestate Phusiice , esse tamen Ethice,
267쪽
Ethicar: Lib. I. Cap. XXXm 1 1 3
quatenus dirigitur habitu , cujus habitus nos sumus autores ad aliquem modum. III. Principia habituum in nostili potest ate esse, quare & ipsos habitus, non actiones tantum , quia quorum principia in nostra potestate sunt, ea ipsa in nostra potestate sint i Sed ratione principii scilicet, non termini. Antequam namque habitus acquiruntur, in nobis situm est , eos amplecti, vel sugere, postea vero quam inveteraverunt , non item , quomodo si quis ignem v. g. accendere velit, potest , si nolit, potest id quoque, subjecta vero saee, quo minus ardeat, non potest perseque. non magis, quam se Leucade praecipitans sustinere, cum velit. Atque adeo coronidis loco notandum notanter heic discrimen inter actus hominis, & humano S , quorum illi homini cum bestiis communes, hi hominis , qua hominis . proprii, vel quoad substantiam & entitatem , quo pacto D'mnes & solae operationes,quae manant a pO'tentiis propriis hominis . ut homo est, hinmanae dicuntur , ut ratiocinari, flere, ridere , vel quoad modum operandi homini proprium, qui est, ita agere, ut dominium sui actus habeat agens . quomodo eae tan tum actiones humanae dicuntur , quas homo in sua habet manu & potestate . illae
humanae Phy sice, hae Ethice, saltem Phy
268쪽
as Insisut: S Exercit: Ch pux XXXV. A suitur sive attexitur Toga Libertatis lata fimbria , de Harmonia huius Doctrinae eum Saera Theosiophia Sana
eo Octrina haec de Libertate Arbitrii .sve Libero Arhitrso, in Moria bus S Civilibus , homogenea es S Sacrae Theo phiae . S Sanae Philosophiae. Sacrae The
Providentid Diurna , Fatoque, , Theologico , conspirat S concinit. Quamvis enim respectu providentiae divi
nae, quatenus illa Consideratur ratione relati, ut est in Deo , tanquam decretum necessitans res & actus futuros,& correlati, ut
est in causis secundis,idque tam abstractive. ut dispositio inhaerens causis secundis, divinam providentiam eκequentibus, quam concretive,ut ipsae causae secundae inter se condispositae, quamvis, inquam , ut sic, omnes eventus sint necessarii , tamen hoc non impedit, quo minus eventus aliarum causarum intuitu, sint & possint esse contingentes, necessarii respectu cause primae, contingentes respectu proκimae, quia enim necessitas, quam assert providentia divina voluntarie agentibus , non absoluta sive Stoica , tollens contingentiam ac liberta-
269쪽
Ethicar: Lib. I Cap. XXXV a s s
tem, sed conditionata, atque eX suppositione, neque consequentis, sed consequen. tiae. ut quae importet solum necessitatem infallibilitatis si ve incommutabilitatis, non autem coactionis , extrinsece sive ab evira se habens, non intrinsece, ideoque actui relinquens suam contingentiam, ita ut agens liberum atque incoactum sit & maneat intrinsece , quamvis necessarium sit eXtrinse-Ce : Jam vero unumquodque a principiis suis internis & proximis denominandum, non eκ ternis. Et qui qui coactum sit, amabo, cum Concursus providentiae divinae ad res providentiales non reapse disserat ab actione causae secundae , nulla vero actio Una eademque cogat seipsam violenter pNon differre vel illud argumento , quia, si
differret, vel hanc sequeretur, vel antece , deret, vel comitaretur : Non illud quia sic
non prima sed postrema causa osset: Non istud , quia sic omnem agendi libertatem hominibus adimeret, qui positis omnibus
ad agendum praerequisitis , quorum e numero & de numero quoque etiam seret Concursus divinus antecedens, non posset non agere, cum tamen non tantum sit subjectum patiens operationis divinae, ut btura , ut cum Deus increpat Bileam per in nam, sed etiam instrumentum tale , quod a Deo motum ipsum quoque una opera'
tur , seseque movet: Non hoc,quia sic actio
270쪽
cauta secundae aut essective penderet ab
actione concomitante, aut non penderet, quod si penderet, tum vero actio causae secundae foret effectus, non immediate Dei. verum effectus divini, conque venienter Deus, ut sic, non esset, nisi remota ac mediata causa, reque vera non causa,Cum non influat in effectum remotum, quod si non penderet, tunc vero Deus rursus actionum nostratum non audiret causa, nedum causa
Prima , non quasi Deus sit causa etiam ad- hae entis ἀταξιιις, quae non est actio, sed de actio , non effectus, sed desectus, verum ipsius actus, cu)us privatio in concursu causae ascribitur recte ei causae, quae effectum& poterat & debebat impedire, qualis in Praesentique argumento homo, qui est causa peccati,ut peccati, admittens, cum Deus sit tantum causa ejus permittens, ille ejus causa per se, ut est opus malum, hic per ac cidens , quatenus videlicet est causa materiae peccati, hoc est , operis, ut est opus &ens, id quod ἀνοιμήβδον. . Neque praejudi cat dictis, quod homo,siquidem libere agit per divinam providentiam , hoc est , non obstante divina providentia , vel id faciat,
dum operatur . Vel antequam operatur: Non hoc, quia nondum agit: Non illud, quia, dum operatur, necesse est, ut Opere tur : Quare non agit libero, verum neces