장음표시 사용
291쪽
Ethicar: Lib. I. Cap. XXXVIII. 1 7ctus pertinet ad tertiam speciem qualitatis, habitus vero ad primam. Sed Naturalis Faeustatis Motios e Motus,sive affectum con sideres Physice, ut motum cordis innatum,
ad usum naturalem determinatum , contra-
distinctum a pulsu cordis, sive Ethice, ut
motum cordis acquisitum, ad usum moralem determinatum, saltem determinabilem, ut eo mediante animus noster commovea. tur, v. g. gaudendo, amando. desiderando, irascendo. est qualis Mosiosve Motus. manes,an Dransiens Immo vero immanes, quia enim in ea facultate recipitur, ut in subjecto. a qua manat, ut a causa essiciente, id quod proprium actionis immanentis, quae ita inistra agens manet, ut ad aliad extra agens objectum non reseratur,in ciuod transeat, quasi
in subjectum aliquod, distinctu a supposito, quod agit, vel saltem quasi in distinctam
suppositi partem a parte ea, quae in eo est activa, qualis sensatio, sive actio sentiendi, quae recipitur in parte. rganica corporis, non in anima, a qua fit, cum contra actionis transeuntis sit proprium; quod terminetur in sab)ectum te distinctum ab agente, qualis actio calefaciendi ab igne, quae termina tur in aquam, vel ferrum. Objiciendo objiciat quis, assici esse proprium materiae Iacultatem non esse compositam eκ materia, edigo in ea affectum non habere locum I Respondeo cum Thoma, ei sive pati, secun-
292쪽
dum quod est cum transmutatione & abjectione, id vero proprium esse materiae, non item assici,vel pati, prout importat receptionem solam, quomodo potestque esse cluscunque existentis in potentia, & consequenter quoque etiam animae, ratione potentiais litatis cujuscuius, secundum quam ei conis venit recipere , hoc est . assicique, patique.
Disseretia Specifica Amectus sumitur a Subjecto ejus, s Causanax ime Finati. Subjectia Vectus, per se ad. In sonis. Huplex est, ut uod . is ut Vuo: Suhyectum Inh ovis
Uectus ut Quo . iterum vel Negativum es. vei Positivum. Negativum Subvectum In
sonis Amectus ut Quod est Deus Planta
exclusive. Deus, tum quia'in eo non sunt o gana affectuum pro te dictorum .ium quia, hi ad mediocritate revocadi, - aute ad mediocritatem redigenda, Deo appingere. aut assingere, non tantum αδεολογον, sed et- am αφιλοσοφον. Dico affectust proprie dictorum. κνα λογικως siquidem atque improprie eos etiam Deo tribuimus, quomodo Deum v. h. irasci facimus, poenitere, misereri Per metaphoram,atque ad humanum apprehendendi ac considerandi modum. Nos enim, cum omnia agamus affecti affectibus . ideo supernis agentibus similem agendi modum attribuimus, verum per quandam eminentiam , ut hic Deo, in quo assectus nihil aliud sunt, quam actus divinae voluntati3, quibus
293쪽
E Neari Lib. L Cap. XXXVIII. i. 279bus aliquo modo assimilant affectuum hi
manorum actus, quatenus persectionem in-Cludunt, quomodo etiam alia Deo assigna. mus, uti audire, videre , de loco in locum
progredi, manu uti, quae sunt sensuum & lo- comotivae. Alii dicunt, assectus in Deo esse, non secundum passionis assectum . sed se- eundum remi sive similitudinem effectus. Nae pertinenteri Planta , cum ob alias rationes, tum quia assectus sequitur sensum, est. que partus appetentis facultatis. ideoque non dis unditur infra animalia, & per consequens nec ad se antas. Quamvis enim quae
clam arbores rerum accessum sensu percipere videantur illisque appropinquantibus ramos Constringere , recedentibus eπplicare.
reperiantur quin immo plantae, se invicem
amantes atque appetentes , ut palmae marmi& sceminae. item fugientes se invicem, atque odio persequentes, ut quercus & olea , haec Cucumis, vitis &brassica,tamen in has non cadiscunt nedum cadunt assectus proprie dicti, nisi sorte' per sentiendi facultatem, quam cum animilibus aliquo modo Communem habent'. cum sint 2obphyta , verutri obscuriorem scilicet I aharum plantarum sympathiis arque antipathiis, amoribus , inquam. & odiis, quorum origo non a sensu, sed a peculiari temperamento, a categoria affectust hac vi gula sequestratis. vel ideo, qum veri & germani affectus,praevio sensu eliciti.
294쪽
18o . Institui: S nereis: assuefactione mitescere , immo deponi possunt, id quod in sympathiis & antipathiis planetarum non fit. Positivum Subjectum δε- haesonis Ufectus ut ouod, est m genere Ani ma in specie Bestia S Homo. etiam Infans,
etiam Puer. In genere Animal,quia assectus accidit certae speciei corporis naturaliS, puta animali, non omni illius speciei indifferenter. In pecie Bestia. I. Quia in bestiis sunt causae assectuum, anima videlicet sentiens& appetens, suis cum requisitis , quare & affectus, quia positis causis ponibilibus non- non ponuntur effecta. II. Quia in iisdem principia & post-principia affectuum . hoc est, voluptas & dolor passive.III. Quia in iisdem signa atque opera assectuum. IV. Quis in iisdem species assectuum, moirasti . inquam, amare, Odisse, laetari, tristari metuere,
sperare, desperare. V. Quia, si affectus non caderent in bestias, tunc procul dubio id in de foret , quia sejungi a rationis usu haud possent: Atqui fallum consequens, cum in
infantibus etiam ante rationis usum deprehendantur: Ergo & anteceden . Contra Stoicos , acutum sapientes in obtuso, qui abebant, bestiis quidem competere motiones illas primas , quae in homine antevertunt consultationem,assectus vero minime,at eorum vice in iis reperiri, feritatem,rabiem,incursionem, quae nonnisi per metaphoram affectus nuncupentur, affectionerque tan
295쪽
Ethicarac Lib. I. Cap. XXXVIII. 18rtlim sint affectibus similes. Scilicet sic obargumentabantur Stoici : Animalia, quae non valent ignoscere, illa nec valent irasci, qua- , re nec assci. Febriculoset Dantur dantur si. quidem subjecta, quae contrariorum sunt in- Capacia, quomodo ignis v. g. calidus, qui tamen frigidus esse nequit, glacies contra frigida, quae tamen calida esse nescit. Ne di., cam bestias &ipsas ignoscere, ut sine ratione, ita non sine imaginatione, quomodo canis ab hero percussus non mordet, mordet
percussus ab ignoto,illi igitur ignoscit, huic
non item. Instant Stoici, aflectus esse rationis depravationes,ideoque non cadere in bestias rationis expertes. Nae convenienter suis
hypothesibus, sed non thesi veritatis. Constat quippe affectus per rationem reduci posse ad mediocritatem. saltem in homine . ita
ut amice Consentiant rationi eique tanquam
instrumenta serviant ad praeclaras & homini salutares actiones, cqusmodi sunt, bonorum prosecutio, & malorum suga. Excipiat forte- an Stoicus , ut id genus hominum est eNcepti vum: Quod si affectus quadrant in bestias, ergo & moderatio affectuum sive mediocri. tas, quare & virtus moralisl Regero, ut moderatio in eas cadat materialiter, quomodo videmusque etiam ferocissima domari ac mitigari animalia, leones , ursos, elephantos, equos & tauros silvestres, non ramen Cadit form aliter, persuade sub sormalitate morali,
296쪽
tum quia moderatio illa non est a ratione propria & interna , sed aliena & eκ terna, nempe domantis & domitantis, tum quia finiS ejus non est honestum , sed hominis commodum & compendium. tum quia non proficiscuureX-αιρίοι. sed ex phantasia tantum forti, & memoria sensitiva. TECeo, quod moralis virtutis ratio formalis non consistat abscisse in moderatione affectuum . sed haec ipsa moderatio potius sit effectum &Consequens virtutis moralis. qua de re in . ira in forma esus. Item Homo . ad Ho-mjnem Infantem S Puerum usque Inclus ve, Cum ob easdem rationes, quae hic commilitant, quia in eis se produnt & promunt bona fide causae affectuum, principia & pomprincipia, signa atque opera eorundem , necnon species,tum quia affectus ante usum rationis
non sunt distincti specie ab iis , qui post usum rationis, quare nec in homine insante, puerove. Neque quid proficit in conrrarium, quod affectus sint materia virtutum & vitio. rum moralium, haec autem non sine sua forma, quare non sine virtutibus & vitiis, cum tamen & illarum & horum pueri i*fantes sint incapaces per aetatem. Ad quam dissicultatem facilitando respondeo, materiam virtutum, hoc est, affectus , qua tales, id est, qua virtutibus vestiendos, competere quoque etiam pueris infantibus potentia, etiamsi virtutes ipsis nondum Com- Perant
297쪽
Ethicam Lib. I. p. XXXVIII. 28 ν
petant actu. Virtus si quidem cum assecta non connectitur,nisi in homine virtutis non tam capabili, quam capace. Quare labascit
Consequentia, minimum erubescit, quoniam affectus sunt quidem materia virtutum,' circa quam versatur το formale earum , Ue. 'rum in subjecto, non subsicibili, sed subre.ctivo. Quod attinet rationem , sumtam a correspectu & coaspectu materiae ac formae, ea vero vera de materia & forma proprie di- , quae nonn nisi substa nitarum corporearum. a quibus abscinditur virtus , quae quid
spirituale moraliter. Subjectum Inhaesionis Affectus ut Quo, is ipsum vel Negati m es. veI Positivum. Negativum Subvectum D sonis .etffectus ut o es Facultas Cogno-icens lae Mens Stoicorum. S Facultas Ἀρ- petens, ve nocluntas Scotistiarum. Facultas cognoscens sive Mens Stoicorum, qui affectus
statuebant esse opiniones & Judicia, ac proinde ad cognoscentem facultatem resere bant. 'Αφιλο o a Mi I. Quia affectus , γνησiως sic dictus, in o hectam fertur, ab eoue aufertur, non sub ratione veti aut falsi , id quod
facultatis cognoscentis , verum sub ratione boni aut mali. id quod facultatis appetentis. II. Quia maκ ima vis est affectus in corpus animalis, quod inde alteratur vehementissi. me, hu)usmodi autem alteratio non potest pro Nime esse a facultate cognoscente, sed ab appetente. Neque enim vel mens vel phan
298쪽
tasia per se, tanquam immediata & proxima causa, potest movere sanguinem, aut spiritus, hisque instrumentis alterare corpus, ve rum inter eas &effectam intercedit appeti rus. qui, dum prosequitur vel fugit obje- nctum,tanquam ministros asscimit sanguinem& spiritus, quos vel in objecti emittit occursum, vel aci interiora revocati Cum enim magna sit in corpore συμπαθεια inter partes ejus Corporeas invicem, quidni quoque sit inter has & facultates animae materiales , qualis appetitus sensitivus. III. Quia facultas cognoscens in cerebro residet, in quo asse,ctus bona fide poni nequir, quia ibi vigent operationes & facultates, quae assectui adversantur, judicium videlicet & ratio,eadem vero facultas actiones pugnantes eodem tempore non producit. IV. Quia affectus se quitur actum facultatis cognoscentis, i d. ieoque aliquid posterius est actu faculta. tis cognoscentis, quare non ejus actus, &per consequens, nec opinio, nec judicium,
tum quia definitione de subjectis disse. runt, quod affectus cor, opinionis & rudi.
cii cerebrum,quae concipi nata sine ullo motu cordis , non item assectus , tum quia opinio semper languida , affectus vero modo vehementior, modo languidior,pro vario Corporis temperamento, vehementior & in.
tensior in humoribus calidis & siccis, langui. dior ac remissior in humotibus frigidis &
299쪽
Ethicari lib. I. cap. XXXLIII. 18s
humidis, tum quia animantibus quidam insunt affectus. Due inclinationes naturales, absque omni deliberatione, ideoque & opinione, quas σοργας Graeci vocant,qualiS v. g. amor parentum erga sobolem. & sobolis τιταλαργιοι erga parentes. V. Quia nihil movetur in rem quampiam cognoscendo, aut noscitando, sed appetendo, τι moveri vero proprium affectus. VI. Quia actio & facultas semper occupantur circa idem subjectum: Iam veto affectus se manifestat per corporalia organa, cum sit materialis & organica Operatio: Quare non cadit in potentiam intellectivam, cum qua non est tanta Corporis
συμπα9εια. VII. Quia nullum accidens reperitur, nisi in suo adaequato subjecto: At.. qui bruta & pueri, licet usu rationis destituantur, qua bruta prorsus carent, nihilominus affectibus agitantur: Ergo mens non pO'test esse adaequatum subjectum assectus. Quid multist Dum Stoici facultatem CO-gnoscentem cum appetente inscienter miscent , eo ipso venatorem & seram, aurigam ct currum, sessorem & equum , nauclerum & navigium,praeceptorem & discipulos,magistratum & subditos, no pro duobus, sed pro uno, deputant. per soloecismum Arithmeticum: Arithmeticum autem Immo Ethicum. Obstagium videtur dictis, quod affectus videantur oriri ex cogitationibus &opinionibus, ut qui eκ iisdem obuectis orti
300쪽
non assiciant similiter omnes. & nec amare v. g. laclant omnes, aut semper amare , cum alium pudor, alium cogitatio, alium satias deterreat, universeque homo perturbatus aliter multojudicet, quam liber a perturba- itione. Quid id mirum autem , cum actus
agentis in patiente sint praedispositi Schola
sticorum scito , quomodo videas ignem ex lapide essicere calcem , eX ligno carbonem, vel cineres, vinum alios facere hilares, alios tristes, hebetiores alios , acutiores alios . loquaces sive locutui os alios . elingues alios. propter dissimile temperamentum , quae ratio etiam militat in affectibus, qui & ipsi dissimiliter assiciunt propter temperamentorum distemperantiam, quae diversitatem causatur, uti affectuum , ita cogitationum atque opinionum. Quamvis enim objecta sint eadem, tamen cogitationes de objectis in phlegmatico cholerico melancholico iam guineo possunt esse diversae , cum assectus i. ta sint naturales, ut quodam modo dici pos1int voluntarii, quia regi aliquo modo possunt voluntatis arbitrio , regi oudicio ac ratione, regi usu atque exercitio, atque ut assi. ciatur Judicium ab assectu , non tamen est' ipse affectus . non magis quam ratio ira, licet turbetur ab e Obstaculum quoque videtur dictis , quod affectus etiam nascantur sepe eκ falsis opinionibus. sintque quiddam opinabiliter atque imaginarie conce-- Ptum.