장음표시 사용
281쪽
Ethicam Lib. L Cap. XXXVII. 16
nunt potentias sensiti vas perceptivas tan. tum. Puta sensum Communem &cogitativam , totidemque retenti vaS tantum , puta imaginativam & memorativam , sive phantasiam & memoriam quod τε, - Philo. sophicum inventoribus suis remittimu
cum Nota Bene Philosophico. CApur. XXXVII. De quarto Fonte Morali Actionum ΕΓ- citarum, Appetitu, quem vocant, Irratiaonali flve Sensitivo, eiusque Motionibus sieu A fembus, oe quoad 'Ονομοι- 'λογιαν Nominatitatem,s quoad Πρεοι λογιαν Realitatem.
tivus: Irrationatis, quia licet sit rationalis per oeconomiam in lubjecto homine, hoc est, licet sit aptus natus in eo Obedire ratio. ni. non repugnate rationi , tamen est irrationalis de se, sive de natura sua atque essentiti, ut qui subinde responset rationi: Idem Senstitius ά cItur, quia sicut voluntas rationem, ita hic appetitus sibi relictus sensum sequitur in suis motibus. Motus hI a et tus
sensitivi Amectus dicuntur, de quibias multi larii axunt artifices, agit Theologus, agit Physcus, agit Potincus, agri Medicus, agis
282쪽
168 Insilui: Exercit: Rhetor, agit Ethicus denique : Theologus,
cum de bonitate pravitateque functionum humanarum sermocinatur: Physicus, Martenus hi motus accidunt certae speciei corporis naturalis, animaeque appetentis naturales sunt affectiones: uicin, quatenus cosideratur in legibus codendis, interpretadis, jurem, adeo teddendo & dicundo,erratisque emendandis vel remittendis, pacatone, an turbato
ab affectibus animo,quid sit factu. Medicus,
quatenus ad tuendam valetudinem, si adsit, restituenda,si absit,faciunt,ad quietem revocati cum Galeno, qui gloriatur, se quotannis aegros no paucos sanasse hoc alexiphat maco: RBetor , quatenus faciunt ad movendos atq; incitandos potenter animos auditorum si vest suadendum quid sive dissuadendum: Ethicus, quatenus ad virtutis mediocritatem , cujus sunt objectu,& materia i nterna,redige. di ventui. Scilicer res eadem sub diversas ca .
dete est nata disciplinas, qua illaru objectu est materiale, licet qua objectu formale,non cadat nisi sub unam, v .g.,assectus ut sic sub Ethicam, de quibus ea& in quos proximius
intimiusque inquirit, tum quia numerantur inter principia ac causas actionum humana rum, tum quia in his cicurandis atque domandis, dirigendis atque Corrigendis, eNC hat virtutis vigilia , quae cum suis actionibus
argumenti utique Ethici, tum quia sic nescio quomodo melius animadvertere est multo di.
283쪽
Ethicam: Lib. I. Cap. XXXVIL a sydiscrimen inter virtutes & affectus, eN qui bus illae ad primam speciem qualitatis pertinent, hi ad tertiam. Triverbio , affectuum naturalium theoria Physicae germana est,earundem praκis variarum disciplmarum, interque eas jure domestico & singulari nostrae. Nome Fue nominalitate vocis syspectes, Ur
ce Philosophantibus motus hic appetitus sensitivi Impulsus e Impetus XΙαεοι Pasiosve Perpessio ους, Mos siveCofluetv o certa, Latine Philosophatibus,Stoice Perturbatio SAEgritudo. Academ ce Assectio, Peripatetice A fectus , appellatur. Ο ρμη , Impulsus sive
Impetus , a commotione, quia incitat, impellit, trahit,rapit hic motus. Πάροs, Pasiostae Perpesso, quia subjectum suum varie assicit, movet, mutat, inclinat, sistit, avertit, adeoque pati facit, ita tamen ut agat quo que. Neque enim assectus merae palyiones
iunt,fed ex actionisus S pastombus simul misi. Pawonessunt affectus. I. QuatenuSappetitus movetur ab objecto cognito. II. Quatenus idem appetitus,ab obsecto cognito eNcitatus, suum ipsius actum in se recipit,
id quod pari Philosophi appellant, verum
translato patiendi vocabulo, cum hoc pati potius sit perfici, quomodo aerem pati di- cur,cum illustratur a sole. atqui τι pati proprie dictum est mutari in deterius , non melius. Certe ut maneam in hoc circo, qui doler, verius in comparatione patitur , qu m
284쪽
qui laetatur , quomodo generationemque nuncupamus eam transmutationem , qua quid eκ deteriore fit melius, corruptionem contra, qua eN meliore deterius, ut ut omnis interim corruprio fit cum generatione, omnisque generatio cum corruptione, similiterque passio cum actione qualicunque,&contra. III. Quatenus cor reliquumque Cor pus, spirituum adminiculo innaturali mutatione assicitur, sanguine nunc ad eXternas &eκtremas corporis partes sese effundente. nunc ad internas recurrente,tanquam ad arcem salutis. Actionessunt assectus, quatenus appetitus, ab o ecto cognito eXcitatus, hujusmodi motus in se ciet ac producit, quae productio quaedam actio est haud dubie. Agit agit si quidem appetitus , quando v. g. a mat,quia ciet actum, agit agit, quando odit, ob geminam causam & tamen quoque etiam patitur,quia assicitur utrinque. . universe Interim assectus magis sunt pasiones,
quam a 2I es quia passiones in his motibus manifestiores sunt,quam actiones. Licet enim eX parte objecti occationantis sint tantum a. .ctiones tame eκ parte iacestatis occasionataei sani primo passiones, quatenus videlicet fa-
dem facultas, persuade appetens, ab obbecto cognito proritata aut irri rata movet, actum que suum in se admittit, respectu vero CODPoris . tantum passiones, ut quod se habeat
285쪽
mere passive, neque moveat, sed moveatur. Ut ita ratio formalis assectuum in passione potius quam in actione vertatur. Eteni in actualis propensio ad prosequendum bonum . & pertequendunt malum , non est asefectus, neque activa corporis ad prosecutionem vel persecutionem incitatio, verum mutatio, quae eκ hac inclinatione oritur in facultate appetente, subjectoque Uus corde. Quamvis non eadem omnium assectuum iterum heic sit ratio & natura. Nam qui rationem vel antevertunt, vel evertunt, & evirtuant, praecipuo quoda jure passiones appel-Jari merentur,cum ab iis ducatur & rapiatur quodammodo appetitus, at qui sequuntur ratis nem, eique se malacissandos permittunt, nescio quomodo magis ad actionum naturam videntur accedere. Η θος hinc , hoc est. Mos ve ConsuetuH certa, quia vocabulum του ἐθους, non tam morem,quam moris
proprietatem, signat, id est, usum ac Con. suetudinem vitae bonae aut malae,distinctam iam νεθεως, consuetudine quavis in rebus quibushber. Proprie proprie si quidem D.ο mores significat, ex quibus hominum animi cognoscuntur, v. g. ex bonis Operibus vis tuosi, ex malis vitiosi. Quo loco in transtunotandum intergerinum discrimen inter ta αρος-ῆθος. Scilicet το πάθοι significat assectum in genere, sive sit mitior . & mitificer, si ve concitatior, & concitet, το μος Vero qua-Μ lem.
286쪽
lemcunque assectionem,a qua εἘς, quomodo -yος v. g. ira , ΤηΘος iracundia, εθος irascentia, sive consuetudo irascendi. Scaliger aliquis diceret, Ombos-ωος non solum gradibus disset re cum Fabio, ut - θὴς sit 9. svehemens, sed ipsa οὐ L . ita ut το ,19 fit Principium agendi ,το παΘ vero patiendi, quomodo v. g. qui perturbat, ωος habet. ut iracundus, qui perturbatur, παθος Ut in vidus. Atque adeo, quanquam in omnibus affectibus sit perturbatio, tam iis, qui perturbant alios, quam iis, qui ab aliis perturbantur. tamen qui proprie loquuntur, ita
ro ad passionem . sive receptionem actionis , ideoq; ζ υιυι sit fundamentum. Ita quando
Video v. s. miseru, patior S Compatior, atq; ea est misericordia, ho C est. πα9os,quae misericordia gignit munificentiam. atq; haec ,ος. Sic patior accepta injuri 1, hoc parit fortitudinem ad depulsione, ictas igitur fortitudo, παγος receptio sive acceptio injuriae. Hactenus Maliger ille aliger. Stoicis motus hie Perturbatio Auritudo audi. Bis male. quia pertu batio nomine ipso vitiosa, ut quae malaciam ' tranquillitatem animi turber. sicut & segritudo, quae id in animo, quod aegrotatio in corpore: Arqui vON requiritur, quae denotet a ffectum intra modum , qualis nec illa, nec ista. Quam in rem sic pertinentur Conradus Horneius et Per asse.
287쪽
ctus animi inquit , saepe tantum commotio S permotio ejus denotatur, sine eNorbitantiam sine impetu eXcurrente,non raro cum eNorbitantia, atque impetu eXcurrente, maxime si non tam affectus, quam perturbationes animi, dicas. Sed scilicet aliud motus ipse in se, aliud eNoibitantia ejus, aliud v. g. odium simpliciter, aliud.odium huyus vel illius rei, quae res natura distinctissimae. Quid
enim ad esse, atque naturam motus, qua est motus, non qua motus talis vel talis, si exor. bitet, aut non eXorbitet, cum tam sit animi motus,quando male quicquam meiditur, quam Cumbend, quando prave quicquam amatur, quam c4m recte Utrumque utrumque enim est mςtuere , utrumque amare, utrumque etiam metuere, & utrumque amare, immurat animum cum corp .ris aliqua alteratione, excitante dolCrem,vel , voluptatene. Omnes ergo animi motus, sive eXcutrant, sive non, conveniunt inter se, qua
motus sunt, & quatenus habent, quae per se adessentiam motus spectant, quCd vero eXCUrrant, id competit eis, non qua molus sunt simplicitet,sed qua motus vitiosi. Ut ita vocabulum perturbaticnis & aegritudinis non tam assectum ipsum solum quam simul eNorbitantiam aliquam denotet, nec pia rum putum assectum, sed assectum vitio- .sum. Haec ille. Academicis S Platonicis Affectio, Peripateticis Assectus, quarum VO-
288쪽
Cum utraque aequi Voca, ut quae praeter affectionem sive affectum animi denotet etiam assectionem sive affectum corpori , v. g. morbum, sed aequivocabilior & aequivocatior interim altera, nempe affectio,' ut quae praeter utrumque significatum artificialiter connotet assicientiam coeli & astrorum. Srn
rem sive Reatitatem vocis spectes, ut flic defnsis fano motum hunc appetitus sensitivi, secundum veteres Academicos, quod fit motus animi rationis eκperissi alic us boni belmali gratia, secundum Platonicos, quod mo. tus animae sine ratione, natus Εκ bono ali. quo , aut malo , secundum Peripateticos, quod mutatio animi, cum voluptate aut do- lore complicata, morus,in quam ,appetitivae uiuutis sensibilis. ab imaginatibne boni vel' malae, cum Damasceno, vertensiri persecuti. one boni. aut fuga mali, cum Thoma. Meo
bono periculo is sectis fic definiendo definie is
in term isis: Affectus es motus anetitus n. sitivi in corde. cum ahquu mutatione non naturasI 'corporis, ex apprehenstone boni vesma si, mediant1bus θι ratibus Biamori Fus orsus LPissi coχVequentat, hujus vitandi gratia. Qua definitione signanter signatur,praeter e-Jus genus, etiam subjectum, & causa, maXi- me finalis: quemadmodum eam rem nobis articulate & distinctim dabit caput sequens.ὶ . C A P.
289쪽
suod A fectus proprie dicit Genusique
Subjectumque, Causaque, maxime Analis ,secundum e frantoteli' mn , Stol
I Uvat quoque etiam hic ἀναλυειν, pro captu capitis praesentix.Definit u esτο Πάθος, Ῥerius. Definitur Genere S D merentia Specisi, cd. Genus Amectus es non A aturatis Animae
cultas, non Habitus Naturans Facultatis, verum Motio ejus sive Motus. Non Naturalis Animae Facultas. I. Quia recipitur in ea,est que assectio qus, sive commotib e Us, me dia inter facultatem & habitum. Ut enim per naturam v. g. praediti sumus facultate ricendi, postea ridemus , alias ex facultate , alias eκ habitu, ita & a natura, & per naturam, praediti sumus secultate concupiscendi atque irascendi postea concupiscimus& ira Cl. mur, alias eta facultate, alias eM habitu. II. Quia falcultas pertinet ad secunda spcciem 'qualitatis, asseetus vel O ad tertiam. Non μ-hitus Naturalis facti latis. l. Quia nullus asse.
etus,ut genus, de habitu dici potest. II Quia
assectus naturae ventrem quasi partus Uus sequitur, habitus autem comparatur aliqua Operationum repetitione , Theoreticus studio & disciplina. Practicus more S cori suetudine , PReticus eMercitatione in eo
290쪽
ficiendis operibus artis. III. Quia assectus inest omnibus , non tantum hominibus , sed etiam bestiis perfectis, non item habitus. IV. Quia assectus est subitus & repentinus mo.
tus animi absque -αιρισti sive consilio, non item habitus, ut in quo partim τολογι- κον habiter, partim το λον-κον, illud in ha-hitibus intellectualibus , hoc in moralibus& artificialibus. Atque hinc adeo est, quod
ab affectu dicimur aliquo modo κινειδεαι commoveri, quoniam illo animus alteratur nonnihil, & quasi mutatur , ab habitu vero Θαι is λεγ caliquo modo disponi, ae ποιοί πινες, cujusdam modi, hoc est,
apti & idonei ad aliquid contemplandum a gendum & efficiendum fieri. V. Quia ab habitu laudamur, vel vituperamur ab affectu non item, cum per se sit quiddam indisse.
rens, id est, nec bonum, nec malum, nisi recte aut secus gubernetur. Quatenus namque affectus est motus naturalis, ut sic nec lauda, tur, nec vituperatur, nisi quid moralitatis, hoc est, moralis vel moderationis vel immoderationis accesserit, sive illud sit a natura, si ve ab amuefactione Quamvis enim dentur quidam affectus, qui sint laudabiles , ut verecundia, nemesis, misericordia, tamen non tam sunt tales propter se, quam propter mO'dum, quod earum sit aliquis modus , neque tales, sed πως quomodo odium & ma.