장음표시 사용
301쪽
Ethicar. Lib. I. Cap. XXXVIII. 187ptum. Verum hoc obstaculum sine obstaculo scilicet. Etsi enim interdum falsis Opinionibus excitentur affectus tristitiae in Jacobo patriarcha, falso nunciata morte filii, tamen non sempe id fit, sed sepe verae causae subsunt, quomodo David nimis quam vere dolet, allato ad aures tragico interitu filii Absolonis. Ut breve faciam: Cum aD sectus fit motio, orta ex Judicio boni vel ma. li, motio vero non sit judicium , sed sequaturJudicium , ut umbra corpus, nec pertineat ad facultatem cognoscentem, sed ad appetentem . Jure nec Judicium censeri de . het, neque ad facultatem Cognoscentem referri , nisi sorte ut ad excitantem & dirigentem. Quamvis enim motio illa quae dicitur assectus , non si ijudicium , tamen non fit sine udicio. Scilicet facultas cognoscens primo judicat rem . ut veram. Vel salsam . m OK ut bonam, vel malam. Dum eam judicat ut veram vel falsam , non eXcitat appetitum,
sed dum eam Judicat ut bonam vel malam . non quidem ab Iolute , verum nobis & nostris, quod ubi fit, tunc demum accenditur affectus. Atque adeo )ute jure hae duae facultates debent essejun me. Cum enim se . cultas appetens ex se sit carca, nihil pro se
queretur vel vitaret . nisi a cognoscente sa- cultate e Xuscitaretur. dirigereturque e Xuscitata. pariter contra inane foret judicium
boni di malii nisi ei juncta esset facultas illud
302쪽
,88 Insilux. is Exercit: si eijuncta esset facultas illud assequendi.
vel vitandi. Facultas Appetens, e noluntas Scotistarum , qui, licet affectus, conjunctos cum alteratione corporali, collocarent & ipsi in appetitu sensitivo. aliquos tamen affectus proprie dictos locitabant in voluntate. cujus proprium foret,ut condelectari appetitui sensitivo, ita & contristari eidem, . σοφωsi I. Quia affectus proprie dictus su inde repugnat voluntati, Uusque imperium
detrectat, quare alterius, atque a mentis appetitu distinctae facultatis , quoniam in eadem facultate simul contrariae actiones vel passiones non dantur,vel ipso Scoto teste in loco. II. Quia omnis animi affectus comunctus est cum corpore, quod cum eo semper quid patitur, vel eXperientia suffragante,
quae docer, quoties animus affectu turbatus est,uarie agitari spiritus,moveri sanguinem, concuti cor, ac saepe totum corpus: At voluntas immaterialis est,in organica est: Quare mota voluntate non necessario movetur
corpus, nisi cum ea simul moveatur appetitus sensitivus, quae voluntas ideo esse nequit
sedes & patria affectus proprie dicti. III. Quia si in volutate habitaret affectus proprio
dictus,tunc nullus in nobis largeret subitus motus nobis invitis, Clus cotrariu loquitur familiaris consuetudo, quae est nobis Cu nobis δε cum aliis cohominibus. Utut interim
non dissitear, in voluntate dati aliquid affectibul
303쪽
ctibus οἰναλογον, hoc est, affectus per simili. tudinem & metaphoram , quomodo affectusque ascribimus Deo, & separatis menti hus, per humanum apprehendendi ac con. siderandi modum,& cum quadam eminentia. Etenim sui ad voluntatem renavigem, sicuti appetitus sensitivus movetur a judicio sensus. ita voluntas a ludicio rationis. Hujusmodi motiones ti quis Nominalium velit affectus nominare. non erit senis contentionis propterea ducendus, modo caveatur, ne motiones appetitus sim stivi cum motionibus voluntatis confvn
dantur. Quod si dices. quia objectum appetit A intellectivi, sive bonum universale. potentius activnm,quam objectum appetitus sensitivi, sive bonum particulare, ideo rationem 'passionis magis videli inveniri
in illo, quam in hoc: Respondebo dicenticum Thoma, quam vis major virtus agentis esse videatur in illo, tamen majorem passibilitatem patientis esse in hoc : Quare, licet obsectum illius sit magis activum . quam hujus, tamen hoc interim esse ma. gis passivum, quae autem bene passibilia. illa multum pati etiam a parvis activis. Si instabis , dari nihilominus affectus homini proprids, qui ad gloriam, honorem , j. Bitiam pertineant, aliaque non sensu sed ratione cognita, quomodo quotidie cernimus
304쪽
hominem verecundia duci, aemulatione ac cendi, Commoveri maκime imminuta eκθstimatione , eκcandescere laeso honore,
quam jacturam & quod detrimentum inferior appetitus non percipit, quoniam ratio offensam illam concipit ut turpem , volUntas ut detrimentosam , quare saltem hos 'pertinere ad facultatem hominis propriam: Responsitabo , hos non Constituere novam speciem aut sortem assectuum , quia Sipsi mediante sensu excitantur a ratione, ministerio phantasiae superne commotae, quam superior appetitus post se trahit. ut superior sphaera inseri Orem,argumento quod etiam inlex assectus eMcitentur Per Smotionem sanguinisael tuum,licet interim a reliquis a flectibus differant obbecto, quod bonum vel malum intellectui cogni- tum, differant subjecto, quod homo, disse. rant essiciente, quod intellectus praefatus, differant ordine inevistentiae, quia secundo insunt , hoc est , homini, non ut animali, sed ut tali animali. hoc est, homini. Cur vero hominis affectus plures sint , quam
reliquorum animalium Congenerum, regio ejus rationis haec est, quia homo plura cognoscit, ideoque & cognoscen is appetit, neque unum sed multipleκ vitae genus natus est vivere , pro cRus varietate affectus existunt varii, quos varia concitant obrecta: Plures aute Immo & vehementiores,tum
305쪽
quia maXime omnium animalium homo voluptate & dolore assicitur, quae principia fomites & assectae affectuum, quo fit, ut homo solus nonnunquam nimia voluptate moriatur, doloreve. solus semper coitum eκpetat caetera animalia destinatis tempori. bus, solus, dum vehementi aliqua affectione turbatur, magis nescio ciuomodo eκtrin. secus mutetur, pallescen Go, erubescendo. Contremiscendo uve palpitando, tum quia
externi sensus , gustus , inquam, & tactus. in homine sunt exquisitissimi, per quos ideo
vehementissimi excitantur affectus, ob tenuitatem & titillationem Cutis, alimentorumque ac condimentorum Varietatem,
tum quia cognitio in homine exquisitior&major ob animae praestantiam, majorem autem cognitionem atque appetitionem vehementiores sequi solent affectus,tum quia obrecta. quae homini se offerunt .. eumq9e sede sua movent, majora, praestantiora incitatiora atque concitatiora, magisque imis
pulsiva & compulsiva, tum denique , quia sanguis & spiritus hominis subtiliores, qui
ideo facilius & vehementius Commoventur , quam Crassior brutorum spiritus &sanguis, praesertim cum homo praeditus sit tenuissimis humoribus, temperamentoque facillime nato alterari cordeque calidissimo
306쪽
191 In tui: Exercit: tens De Appetitus SensitIvusPeripateticoruS Thomissarum. I. quia assectus homini
communis cum brutis animalibus: Quare secundum facultatem ipsi competit, quam Cum brutis communem habet: Ergo secundum appetitum sensitivum. II. Quia affectus eis passio materialis, cuius ideo in alterandis corporibus pronima vis, per sangui.
nis & spirituum multam ac magnam comin motionem, quae ad facultatem rationis im- materialem atque inorganicam immediato referri nequit, cum nullus motus ejus cum mutatione corporis primo fiat,proXimeque Corpus moveat. Thomas diceret, passionem
sive affectum propriὰ inveniri ibi, ubi est
transmutatio corporalis , hanc vero reperiri in actibus appetitus sensitivi, non intellectivi, ut qui non sit virtus alicujus organi,quare in illo non in hoc quaerendum affectum. III. Quia affectus formam & modum reci. pit a virtute in more posita: Quare in ea regione animae, in qua illa. IV. Quia in appetitu sensitivo id persecutio & fuga, quod
assirmatio & negatio in facultate cognoscente: Atqui affectus non consistit in amrmatione & negatione, sed persecutione &fuga: Εrgo. V. Quia obsectum, quod actione attingitur, vel vitatur, est singulare , singularium vero sensus. Nominatim Cor, sua natura aetatari vel confringi aptum. I.
Quia , si subdieeium affectus proprie dicti
307쪽
non est cor,tunc aut cerebrum erit,aut epar
Non illud, quia in eo sedes quasi & domiciliam rationis, quae affectui saepenumero adversatur: Non hoc , quia asseAui , qui sunt in epate , judicio S ratione nequeunt regi, pati ve, ut fames, sitis,impetus ad pro- Creationem : Ut enim possit judicium seu
ratio imperare facultati moventi , ne Cibum capiat, ne bibat, neu generet, attamen ne se rodat, ne incitet, ne perturbet & eAtimu- et, nequit essicere: Ergo cor, nae convenienter libro & naturae, qui testatur in affectu cor reliquumque corpus assici non naturali mutatione ab appetitu , ct scripturae.qui nos
jubet Deum diligere eκ toto corde. II.Quia ipse pulsus hominis est indicium . cor vehementer seriti agitari tremefieri ab assecti. hus, a quibus nulla pars corporis gravius asfligitur, quam ipsum cor, quod, quo calidius & siccius , hoc vehementiores eXCitat affectus , quo frigidius & humidius, hoc languidiores, quo majus & solidius, hoc majo-χes & constantiores propter spirituum copiam, quo minus & laκ ius, hoc minores & in. constantiores propter eorundem inopiam. Unde propter diversum harum qualitatum cordialium temperamentum homines vel
Cholerici, vel Melancholici, vel Sanguinei. vel Phlegmatici audiunt, quorum illi ad ira Cundiam proclives, isti ad invidiam & tristitiam, hi partim ad laetitiam , & amorem,
308쪽
Ethicam. Lib. I. Cap. XXXVIIL 19spro adeptione vel fuga moventium . morum motuum primus affectus non est , ve rum eous origo & principium: Sed nec tertius, qui effectus verius, quam affectus: Ergo medius, hoc est , motus iacultatis appeten iis, vergentis ad objectum , vel devergentis ab objecto . cum quadam spirituum & Corporis agitatione . Causa APectus myuo orbe
S sphaeris quadruplex es, Viciens, Materia, Forma , S I in s. Causa Miciens sive
Consciens uectus vel Princ patis es,vel Minus Pranc pag s. Principati Causa E ciens Medius es idem Cor , e cu3uS thalamo egrediuntur, & ad quem regrediuntur spiritus vitales , qui a flectibus serviunt. ML
nos Principatis Causa Viciens Ameritus vel Instrumentishs ψε, vel Adquvans. Causa Viciens Ins rumentans Afectus sunt
fibrae cordis , quibus illud dilatatur &constringitur, quibusque attrahit ac depellit quasi manibus objectum. Causa E ciens Vuvans Afectus sunt Spiritus & Humores: Spiritus, quia postquam apprehendimus objectum, & judicamus illud bonum aut malum esse, moκ spiritus moti in cognitio ne feriunt cor, quod quasi ictum & pulsa
tum Cietur, atque aut appetit Ohectum,aut
fugit: Humores, quorum alii exaestuant in aliis affectibus, in ira v. g. flava bilis, in tristi,tia nigra vel atra bilis, in laetitia sanguis. Ut ita Temperamentum , hoc est , naturalis tam-
309쪽
temperatio spirituum & humorum , cum in toto corpore , tum in vasis & viscciribus interioribus ac principalibus . sit
causa ad uvans affectuum. Dico causa ad uvans. Neque enim affectus totaliter& necessario pendent a corporis temperamento , uti sapores, odores, Colores,a'itaeque qualitates, tam occultae, quam ma nifestae , verum partialiter & contingenter. I. Quia plures ad affectuum generationem in homine, assecto, dicam , an affectibili,assiciendo vὰ, concurrunt Cau. sae , tam internae, quo de numero institutio atque assuefactio , quae unicuique da mon ,quam eXternae ,quale quid obsectum, quod ad varia varie homines allicit, tum ratione quantitatis, quoniam objectum, quo objectivius, hyc magis hominem movet. tum ratione qualitatis,quoniam idem , quo cognitius, hoc magis eum impellit . quoniam quanto plus inest in cognitione intelle.ctus, tanto plus est in desicierio appetitus: Atqui ratio, quae affectibus superior, institutione atque amuetudine aluta, naturae dominatur, ejusque propensiones in actum vel internum vel eκternum prorumpere semper non sinit, prout documentoque esse ponunt bilios, quos quandoque temperare irae cernas, Phlegmatici, quos habenas laxare eidem, sanguinei,quos, in laetitiam proni cum sint,serti nihilominus in contrarium . . Per
310쪽
per morem' atque assuetudinem videas non semel. Usque adeo temperamenta in-Clinant tantum, non necessitanti Quamvis enim homines ut plurimum ita vivant, prout per naturam sunt procli ves, tamen in viro moraliter renato,id est , recte instituto. atque educato, secius se res habet,superante ratione. & congruente Consuetudine, de Pravatas naturae inclinationes. L Quia, si assectus totaliter, sive in solidum , sequerentur temperamentum corpor1S, tum ver inanes ac supervacaneae euent omnes disciplinae, elusoriae atq: illusoriae forent omnes rectae institutiones,frustraneae leges, inutiliter praemia probis , poenae improbis proponerentur: Eccur Quia enim de iis solum, leges & disciplinae decernunt, quae pertinent ad mores, haud alia de causa, nisi quia ea sola sunt in nostra potestate, non item,
quae a natura temperamentove in plenum.
Nam deridendus profecto esset legislator.
qui sanciret v. g. lege , viperas ct scorpiones non debere esse venenosos,cancrum debere recto gradu incedere , conderidendus idem, siquidem viros natura deformes gibbosos claudicantes reprehenderet eo nemine, legeque statueret, ut tales non essent, qui si vitiis inquinatos perurgeat, cum ratione id facit, quia tales non natura, sed moribus,
Objectum sve Materia circa quam est bonum & malum in genere, si Vedi so ver '