장음표시 사용
341쪽
versamur: Sin adsit, nascitur inde tristitia, odectiva laetitiae, qua malum praesens refugimus. Hi quinque numero , duo respectu boni,tres respectu mali. Etenim si objiciaturres respectu boni ardui, quam quis Obtinere se posse Iudicet, tum provenit statim in irasciuili spes: Sin putet, eam se consequi non posse, eκistit desperatio: Non est autem
in irascibili aliquis motus respectu boni, quod adsit, & possideatur, quoniam, quod
jam adeptum est , non habet rationem ardui. Caeteri tres assectus , qui malum
arduum spectant , vel illud spectant ut absens, vel ut praesens : Si ut absens, oritur inde timor , vel audacia, ille , si id sormidemus propter difficultatem, haec, si aggrediamur illud. quo depellamus eam.
Quod si malum arduum sit praesens , tunc consurgit ira , qua animuε exardescit ad de. pellendum malum praesens. Nos in hoc ancipitio Peripateticabimur in Stoa , &Stoicabimur in Peripato, revocatis Assectibus ad duas classes cum Peripateticis, 'Eωωμαι videlicet & Θυμον, ad quatuor vero cum Stoicis pro re nata . Desiderium videlicet. Fugam . Laetitiam, & Tristi
tiam , suborcinatis subordinandis Pathologice.
342쪽
mae Ciassis. Numana Genera uectuum IX quas Praedi
camenta ,ad quae caeteri asseritis reducum tur completide, cunet Stoicis sint quatuor,
Desderaum videlicet, Fuga, laetitia , nsi ita, secundum disserentiam temporis futuri & praesentis, inducentis specificam disserentiam in actibus sive modis tendendi in objectum absens & praesens, quibus illud diversimode apprehenditur: Neque enim diversitas temporis videtur afferre possedistinctionem specificam:) Species Subordinatae horum Generum Subordinantium cum Pergateticis fiunt . inter Ameritas
mor, Friae totIdem, Malevolentia S Odum, i titiae unapersuade ἡ gm. D αἰ- , risi tur septem. Misericoraea, Nemes 7s, Invidia, Zeius . Ze Divia, Pudor, Paenitentia, intera ectus vero Θυμικους, Desiderii tres, Spes. De eratio, Avaeacia, prsit e duae, Metus cs Ira. De singulis ordine atque ordinatC, de Assectibus 'Eo=μ κοῖς hoc Capite, Θυμικοῖs Pro Xime insequenti. Desiderium Suhoraenans est affectus appetitus sensitivi, quo eX petimus bonum absens, sive bonum futurum nondum obtentum, quod uti Con
343쪽
ens fuerit perceptum. Hoc nominis accepita sideribus, quasi de sideribus peteremuS, quod mediante eo petimus & appetimuS. Differt a Volo,optatione, Spe,Cocupistentia, Amore: A voto hactenus,quia votia proprie est desiderium habendi bonum a Deo, cum pollicitatione fere aliquid praestandi: Ab optatione hactenus, quia haec mforum votorum , atq; in iis, quae ratio e utuntur: A spe hactenus, quia mes de bono arduo,&dissicilis adeptionis, desiderium contra de bono,quod facile obtinetur, spes min uS co stans & firma , desideri u magis, pro subjecti sperantis & desiderantis conditione scilicet: A concupiscentia hactenus, quia desiderium rationalius, bonique etiam intelligibilis,quod bonum rationis atque animae, Oncupiscentia vero sensibilior. ut quae boni secundum sensum, ideoque totius comuncti, hoc est, animae & corporis , quia sensus est virtus in organo corporeo . con que sequenter in vi concupiscibili, cum concupiscere nihil sit aliud , quam appetere quid sub ratione boni delectabilis secundum sensum , finitore Thoma: Ab amore hacte
nus, semel,quia amor rei habitae , sive ab sentis, sive praesentis , desiderium vero rei habendae, sive absentis, ut quod re praesente cesset,cum amor natura sua magis augeatur praesentia Ohecti amabilis, quod adoptare sibi cupit appetitus, iterum, quia desi-
344쪽
Ethicam Lib. I. Cap. XLI. 333um majus amoro, t 'Mod intem sirirem gra
dum sive qualitatem magorem huic addat, praesertim in iis, qui sunt calidiori tempe' ramento, quos videas desiderare ferventius, quam eos, qui temperamenti sunt tempe' rati , qui temperate magis de siderant, Con' stantius tamen . Gratia Suboresnata Deside
rio est affectus appetitus sensitivi cocupisci bilis per quem, qui habet, dicitur gratificari indigeti, non ut aliquid pro ea benevoletiai sibi reddatur, aut utilitas aliqua eκ eo ossicio obveniat, sed solum, ut illi, cui quis gratisi cari vult aliquid boni cotingat. Dico pro ea
benevolentia. Neque enim vocabuli, gratiae heic significat vel ipsum μον beneficium, vel .e,iLρον sive retributionem beneficii , vel τα ' φιλοα, conciliativa benevolentiae alienae, ceu sunt, gratia moria, formae. orationis, vel effectum gratiae, tam nostrae, quam alienae, quomodo homine gratiosum dicimus inde passive, verum benevolentia, qua alios complectimur, ad quam quinque requiruntur ingredietia vi definitionis. i. Ut detur, quod datur, gratis sive gratiis, hoc est, ansmo benefacienai. 1. Ut indigenti. 3. Ut no remunerationis loco, sive pro re aliqua. q. Ut no ideo .quo is,qui dat, aliquid recipiar. Ut ideo, quo is ,qui indigus est, subleve. tur. Atq; hinc pedet gratiae .ut incrementa, ita decremetu: Incrementu,si res, quae datur, sint magnae, dissiciles,opportunae,si,qui gra' tifican-
345쪽
cantur, aut soli sirir. aut primi. aut praeci pul: Decrementum, si qui suum commodum in dando aucupentur, si fortuito &casu dederint, si coacti, si denique reddide. rint potius beneficium, quam dederint, idque si ve scientes, sive ignorantes, quoniam utroque modo quid pro quo redditur , aliquid pro aliquo. Amor Sensitivus sive Animalis, Suboronnatus Desiderio, est assectus appetitus sensitivi, per quem eXpressiva apprehensione boni in illud fertur, eique per effectum sese coaptat. Unde affectus
unionis, quo cum re amata unimur, uniOnemve continuamus, appellatur Scaligero, non quasi sit ipsa unio, aut relatio unionis, quae ejus opus,sive consequens, in quantum
Istr c*mplacentiam appetitus amans ita se abet ad id, quod amat, sicut ad seipsu. vel ,
aliquid sui,veram virtus potius unitiva,quae ut non nominet motum appetitus,tendentem in appetibile, nominat tamen motum
ejusdem, quo immutatur ab appetibili, ut ei appetibile allubescat & complaceat, quorsum allubescentia appetitus Ludovico Vivi, complacentia ejusdem Thomae in eo, ruod uti bonum fuerit perceptum, audit,umtis vocibus pro motione illa , quam appetitus elicit Circa rem , quae illi allubescit. aut complacet, non pro illecebra ipsa acceptibilis, irritante & proritante appetitum, quae occasio affectus potius, quam affectus Dico'
346쪽
Dico amor sensitivus , ut hoc genere comprehenda & amorem amicitiae. qui affectus in personam, cui bonum desideramus , &concupistentiar, qui sertur in rem, quam alteri personae vel nobis desideramus . qui duo amores unum Persectum integrant amorem: Dico. quod sit affectus , quia consistit in quadam immutatione appetitus ab
appetibili. quod dat apperitui quandam coaptationem ad ipsum, quae Coaptatio nihil aliud, quam quaedam allubescentia &complacentia appetibilis, quae amor: Dico, quod sit assectus appetitus sensitivi , quia enim sedem habet in corde , gestiente recipere amabile & amicabile objectum, quom
sum eos, quos amamus, Cor aut corculum
nostrum salutamus, inque corde nostro ha hilare dicimus : Dico expressiva apprehensione boni, quia amor absttahit a bono ab . 1ente, Vel praesente, contra quam fit in aliis motibus appetitus, in quibus requiritur alia, ut oblectio,ita appetitio & apprehensio. quemadmodum v.g. in desiderio, eo quod honia sit absens & possibile, & in laetitia, eo quod bonum sit praesens & adeptum:Dico, qua fertur in illud, eique per essectum sese coaPrar, quoniam amor Per quandam analogiam se habet instar ponderis, quod amantem trahit in rem amatam, sicut gravi, las lapidem ad centrum. Differt a Dilectiois ne & Charitate: A dilectione hactenus,quia
347쪽
amor aliquid communius dilectione, quae 'supra amorem addit electionem praeceden. tem, ad complacentiam, inquam, rationis delectum,ut vel ipsum nomen sonat: Acha, ritate hactenus , quia haec species dilectio nis, addens huic ad rationem communem, amoris perfectionem quandam amoris , inquantum id,quod amat, magni precii aestimat ut ipsum iterum nomen designat. Magni quippε aestimare, quod diligas, hoc est
charum habere, sicut amare cum delectu ra. ltionis,dilige .Ut ita omnis dilectio omnis lque charitas quidem sit amor,illa amor quidam cum rationis delectu, haec amor rei, quam magni facimus, non contra omnis lamor dilectio, charitasve, ad eum modum reciprocationis, quo bis duo sunt quatuor, & Cotra quatuor bis duo, aut quo rectilinea rectas lineas habens , & contra rectas lineas habens rectilineum: Fria Suhordinans est affectus appetitus sensitivi concupiscibilis, quo nolumus atq; aversamur malum, quod nobis imminet, inappetitus, inquam, mali futuri nondu praesentis, quo praesente non cessat interim, eo quod natura malum Per peruo detestetur, atq;, ut ita dicam in infi- 'nitum. Differt eodem modo a Desperatio ne atque Odio, quo Desiderium a Spe atque Amore. Sicut enim desiderium est boni facilis nondum obtenti, spes vero boni dissicilis obtinendi, ita fuga mali facilis in Oh
348쪽
gthicam lib. I. Cap.XII. stenti,desperatio vero honi dissicilis inobtineadi sicuique in fuga datur recessus a malo .ita in odio displicetia mali, respodens recessivi. Malevolentia sive Mahgnitas Subotiatinata Fugae est affectus appetitus sensitivi concupiscibilis,quo malefacimus et,qui nihil mali intulit id quod pessimu.Sicutenim reddere
bonum pro malis optimum , reddere bonupro bonisdusium & aequum , ita non reddere bonum pro bonis malum, reddere malum pro malis pessus , reddere denique
malum pro bonis, vel etiam non malis, id vero pessimum.Odium Subordinatum Fuginest affectus appetitus sensitivi concupiscibilis,quo appetitus avertitur a re, vel per - , na, eκ aliqua disconvenientia , praecise in ea apprehensa , repugnantia , inquam.
appetitus adversus id , quod apprehendimus . orta ex incongruitate rei minprehensae cum appetita, uve displicentia Qus in re sibi minus conveniente. Dico affectus, quo appetitus avertitur a re, vel persona, quia enim duplex odium, unum, quod vocatur aversionis, quo avertimur a re aliqua disconveniente,oppositum amori Concupiscentiae,alterum, quod vocatur inimicitiae,quo personam aliqui, ut nobis dis-
Convenientem, aversamur,oppositum amo
ri amicitiae: Dico ex aliqua disconvenientia, quia objectum odii malum & disconveniens, idque vel positivum, ut tormenta, Vel
349쪽
privativu,ut mors : Dico praecise in ea apprehensa , quia odium sequitur apprehensionem, abstrahentem a praesentia vel absentia mali , sicuti amor sequitur apprehensionem, abstrahentem a praesentia vel absentia boni, qui odio opponitur, ut assiematio negationi. Amor namque assirmat, cum tendit ad bonum, odium Vero negat.
cum recedit a malo , quo fit, ut quod assit matio & negatio praestant in mente , id amor & odiu praestent in appetitu,& sicut assirmatio prior negatione , honum malo, prosecutio persecutione , ita amor Odio, cum nihil odio habeatur . nisi quod adversiam ei, quod amamus. Quamvis ratione eXecutionis odium sit prius amore,ut quod teneat locum termini a quo, Cum amor teneat locum termini ad quem , qui ut in mente sit prior, tamen in eκecutione est posterior. Differt ab ira . etiam invete
ira τω Θυμικω , illud mali . haec boni . quod minus urget, quam malum. II .Quia odium habitui simile . cum sit obfirmata assectio , ira vero dispositioni, quo
sit,ut ira sanetur tempore odium non item, saltem non seque, iratus acquiescat ultioni, odio habens non item, iratus saepe misereatur ejus. Cui irascitur, odio habens non item.III. Quia odium sine mensura natura
sua, ut quod cupiat non esse illud, quod G dita
350쪽
dit, ira vero cum mensura , ut quae spectet
justitiam. Omnis siquidem , qui irascitur. arbitratur se praeter jus fasque laesumesie,
S ideo quaerit aequalitatem . eaque obtenta quiescit, ut vel eκ incontinente irae patet, qui aliqua eκ parte audit rationem , e jusque mandatum eXequi conatur, peccans
in eo, quod nimis cito. IV. Quia odium studet inferre damnum potius, quam dolorem , quo vacat, ira dolorem potius, quo cum est coluncta. V. Quia odium fertur in certa hominum genera sycophantas, parasitos, lenones, ira in singularia sive individua. VI. Quia odium eκcitatur in rebus, quae adaeos aut postros haud pertinent , quomodo Odimus piratam, furem. mendacem , ira contra. Sed cur ab ira etiam inveterata, & adulta, cum tamen a nonnullis per eam definiatur Quia enim genus a specie abesse nequit, ira autem ab odio abesse potest, v. g. in sapiente, qui Odit ea, quae virtutum luminibus ossiciunt. neque tamen commovetur , odit iniquum judicem, neque tamen ostenditur. Laetilia
hordinans est assectus appetitus sensitivi concupiscibilis,ex bono praesenti ac percepto proveniens, non quasi appetitus perea aci aliquid tendat, sicuti in desiderio co. tingit, aut quasi semper requirat realem. boni possessionem, plenam ve, sed quod ab appetibili praesente assiciatur atque immu- '