장음표시 사용
371쪽
mum Aures, quas & ipsas pudescere con. . stat ex eκemplo Archytae Tarentini. qui adeo verecundus fuisse perhibetur, uti
si quid obscoeni proferendum esset, non diceret illud, verum parieti inscriberet. Objectum Pudoris vel Personales , vel Reale. Obyectum Personiae Pudoras sint Homines quorum nos pudet , quo de gene- re, qui nos admirantur, quosque ipsi admiramur , quorumve in admiratione esse cupimus , cum quibus de honore contendimus , quorum eκistimationem de nobis haud Contemnimus, nec non ii, qui nusquam profecturi sed perpetuo nobis adsuturi sunt, qui iisdem nobiscum non sunt obnoxii flagitiis . homines hinc severi, nullius qui delicto facile ignoscunt, item
aposiMκοὶ, qui facile, quae vident atque i audiunt, eliminant, inque aliorum erratis
exagitandis toti sunt, denique ii, per quos alii nostra dedecora resciscere psssunt, apudque quos, quae voluimus , usque 'btinuimus. Obem Reali Pudoris ingenere
. est Malum, quod videtur nurpe, idque vel
Praesens, vel praeteritum, vel futurum : In specie ver3: 1.Opera & actus, a vitiis motalibus prosecti. v. g. a timiditate, ut abbicere Hypeum in praeliis, fugere eκ acie,ab injustitia, ut fraudare aliquem deposito , ab avaritia, ut quaestum facere e turpibus rebus , ab illiberalitate, ut nullam serre egeno
372쪽
geno opem, cum possiS , aut minorem, quam possis, ab adulatione , ut laudare praesentem , at animi mollitie, ut labores non tolerare, quos aut seniores, aut deli. . catuli, aut nobiliores & potentiores, infit. mioresve corpore , vel vitae instituto, toleraverunt, ab animi abjectione, ut saepe ab aliquo beneficia accipere, atque acceptaeXprobrare, ab arrogantia atque ostentatio. ne , ut de se multa praedicare, aliorumque inventa sibi tribuere. II. Obsequia & ministeria laeda corporis, rerumve turpium, ergquibus ino uria contumeliosa nascitur, sive illa ad intemperantiam , sive ad violentiam spectent. III. Defectus rerum Commendabilium , quarum participes sunt, aut O. mnes, aut plurimi, aut pares , hoc est, ejusdem nationis, civitatis, familiae, aetatis. Itudii, ut non ita bene natum educatum atque eruditum esse, prout in t alii, quibus non major contingit ad praeclara studiorum Opportunitas. quam nobis. Nec est.
quod quis in objectum pudoris eκ transverso incurrat, vel eκ eo , quod homines saepe erubescant virtutum actionibus,saepe ob eκercitium operum servilium, is poquin et m ii, qui coram superioribus habent asserere suam innocentia, reddereque siratictem actionum, quantumvis laudata- rum : Non eκ primo, quia actiones per se laudatae . & studiosae sive u vir tuo siae , eπ
373쪽
falsa hominum opinione atque imagina. tione videri possunt contemtibiles atque indecorae, licet non sint i Non ex secundo , quia utut opera servilia, in & per
se considerata. dummodo non sint contraria, honestati, turpia non sint, tamen respecta Certarum personarum , quas
minus decent , in turpibus & pro tur. pibus habentur : Non eκ tertio , quia quamvis hoc facere non sit turpe & vitu. perabile , tamen oboriri suspicio ac metus potest , ne quid indecens atque indecorum cum honestis hisce actionibus concurrat , quod offendere superiores possit. Paen tentra Suboraemata Tristitiae est affectus appetitus senfitivi concupiscibilis . conceptus ob admisia peccata. Differt a Resipiscentia, quod poenitentia dicatur, cum aliquem facti poenitet, sive inde ad recte agendi studium moveatur, sive non , resipiscentia vero . cum quis cum animo simul mutat vitam & mores: Alterius exemplum Iudas Apostata, sive proditor, alterius Petrus Epistata, sed abnegator.
numero, Desiarii tres, Spes, Degperiatio.
374쪽
Ethicar: Lib. I. Cap. XLII. 361 Audacia, nis tiae duae, Metus videlicet
Ira. Cuyus quinarii haec ratio & regio, quia oportet , ut affectus , quorum obfe- .ctum est bonum, cu)usmodi sunt spes &desperatio , sint naturaliter priores a flecti. bus, quorum obrectum est malum, cujusmodi sunt audacia & metus, vel ideo, quia sicut appetitus boni est ratio, quare vitetur malum , ita spes & desperatio ratio audaciae ac timoris, cum sicut audacia consequitur spem victoriae,ita timor desperatio nem vincendi, restat ira, quae consequitur audaciam, Cum nullus irascatur vindi.ctam appetens, nisi audeat vindicare. E. Undem numerum colligere quoque est
aliter, puta sic. Ex affectibus irascibilis se. cultatis spes prior desperatione, quia est
motus in honum secundum rationem boni, quod de sua ratione est attractivum , &propterea est motus in bonum per se , desperatio autem est recessus a bonb, qui non competit bono , secundum quod est bonum,sed secundum aliquid aliud ,rande est quasi per accidens , ob eandemque rationem , inversiis invertendiS, timor, cum sit recessias a malo , prior , quam audacia. quae accessiis ad illuci, ultima vero ira ora dine generationis, cum prONime tendat ad consecutionem finis, quam praecedit proportio sive aptitudo aci eum. Neque ogου-ratur, saltem non operatur emcaciter in
375쪽
contrarium contra hunc syllabum , quod , cum denominatio fiat a potiori, facultasque irascibilis denominetur ab ira , ob hanc causam haec prior & potior videatur esse,quam spes,cumque magis sit arduum, quod quis conetur superare malum Con- . trarium , quod injacet iam , ut praesens, id quod pertinet ad iram , quam quod comnetur superare malum, quod imminet ut futurum , id quod pertinet ad audaciam . aut acquirere simpliciter aliquod bonum.
id quod pertinet ad spem , quorsum sicut
ira prior hoc nomine audacia, ita haec sper Porro, cum prius occurrat in motu ad si nem recessus a termino . quam accessus ad terminum, metus vero & desperatio im .portent recessum ab aliquo, audacia contra& spes accessum ad aliquid , ideo priores nae priores in comparatione metus & de speratio eκ hac causa, quam audacia &. spes t Non primum , quia ab ira tanquam manifestiori denominatur potentia : Non secundum , quia το arduum non est proprie ratio appetendi , sed bonum . quo fit, ut spes , quae dire- ius respicit bonum , sit prior, quam vi Saudacia aliquando sit in magis arduum, vel etiam ira : Non tertium, quia appetia primo S per se movetur in bonum , si cui in objectum , atque eN hoc sit, quod recedat a malo, & propterea non mirum.
376쪽
Ethicam. Lib. I. cap. XIII. 363
quod per prius intendat bonum , quam reis motionem contrarii. Sed de singulis ordine. SFes,Stiboraenata Defiderio est affectus appetitus sensitivi irascibilis, quo nominatim animal, nominatius homines juvene appetunt bonum absens arduum possibile, idque cum laetitia. de isjtione exprim tur dum Subjectum Spei, tum objectum. Subjectum Spei es in genere Animal, Cum non hominibus tantum , sed &hrutis, competat hic affectus, quae quamvis eκterno sensu non cognoscant sutura, ut quae excedant cognitionem sensitivam eκteriorem, tamen interno sensu cogno.
3cunt, persuade per phantasiam,per quam,
tanquam umbellam quandam rationis,eκ antecedentibus sequentia aliquo modo colligunt , atque eN praeteritorum memoria futura , non secus ac si ea praevide.
rent , quomodo Canem, aliquoties hacu.lo percussum , monstrato atque intentato eo, eX metu futurorum verberum aufugere videas, accurrere contra suavitat habi.
tum : In pecie Homines JMπenes , qui nescio quomodo procliviores ad spem, quam senes, tum quia spes in suturum fertur, juvenes autem de futuro plus videntur habere reliqui, ut qui propiores & proNimi res initio, quam senes.qui propiores S pro Nimiores fini, tum qui a Juvenes spiriti bus & sanguine abundant, quo indigent
377쪽
36 Insilui: S Exercit: senes , qui tristes & desperabundi, sicut ie contra)uvenes laeti & sperabundi, tum quia eXPerimentis carent Juvenes, suisque votis ac desideriis non tam saepe eκcide, trunt, ac senes , ideoque futura minus suspecta habent , magisque ex eo his fi dunt, tum quia vitio juventutis , dicam, an Juvenilitatis, non adeo infelligunt dissi. cultatem sperandorum, hocque promtius& liberalius sperant, quo facilius sperata obtineri post e sibi persuasum habent. Objectum Spei es Bonum Absens, Arduum, Possibiis : Bonum , ut sic distinguatur a Metu & Audacia, quorum assectuum objectum est malum : Absens, ut sic distim, guatur a Laetitia, cujus obffectum bonum praesens, atqui speramus proprie sutura, i ilaltem principaliter , dico principaliter. j quia & praeterita sperare possumus , ut si cum hoste sit pugnatum. & nostros victoria potitos speremus , &praesentia , Ut si
hoc momento nostrates rem bene gerere Confidamus , quanquam alii regerant, &haec esse futura,non quidem ratione rem Poris, sed notitiae. Arisum, ut sic distingua.
tur a desiderio , quod est boni futuri abῆ- Iute , facilisque adeptionis , cum spes sit boni quidem futurin ipsa, verum dissi Cilis obtentu ; Denique Possibile, idque vel . in genere, vel in specie, eh quibus hoc possibile nobis, ita ut a nobis id essici atque
378쪽
Ethicam. Lib. I p.XLII. 36s' obtineri posse credamus , illud possibile ab
solute, ut maκime nostris id viribus emci
nequeat, quorsum distinguitur 1 desiderio, ad c Rus objectum addit praeter arduitatem possibilitatem , desperationeque , seC dum differentiam possibilis atque impossibilis. Scilicet species affectuum ex odecto Considerantur, ut ait Thomas. Circa Objectum autem spei quatuor Conditiones attendi possunt, primo quidem, quod sit bonum secundo, quod futurum , tertio, quod arduum , sive cum dissicultate adipiscibile. quarto, quod arduum quidem, ast possibile adipisci. Primo, quod bonum. Non eis nim proprie loquendo spes , nisi de bono, R per hoc differt a timore, qui de malo. Secundo , quod futurum. Neque enim
spes de praesenti Jam habito ,& per hoc cisserta gaudio, quod de bono praesenti. Tertio , quod arduum. Non enim quis dicitur quid sperare minimum,quod statim sit in potestate , ut habeat . & per hoc differt a desiderio , quod es de bono futuro absolute. Quarto , quod arduum quidem, . at possibile adipisci. Non enim quis sperat. id, quod omnino adipisci non potest, per hoc differt a desperatione, quoniam impossibilia concupisci possunt , sperari nequeunt, nisi sub ratione possibilis. De operatio Subor clinata Desiderio est affectus appetitus sensitivi irascibilis, quo is, dim- Cul-
379쪽
cultate victus , rem arduam absentem aversatur , eique ut imDossibili seceti in-hit cum tristitia, recessas, inquam , ani.
mi ab appetitione boni , eκ Opinione. quod nunquam eo sit potiturus , cujus aversionis & cujus recessus causa atqu ob jectum formale non est proprie bonum. cum bonum potius ad se trahat . verum dissicultas, quae in eo assequendo apprehenditur, malique rationem quandam habet: Quo fit, ut desperatio spei sit contraria istorsum, sicut repulsivum attractivo, recessus accessui. Habet habet namque spes rationem attractivi & accessus, prout honum arduum consideratur cum possibi. litate adipiscendi , desperatio vero ratio nem repulsivi & recessus, quatenus idem Consideratur cum impossibilitate obtinen. di,ita ut communis terminus spei & despe
rationis sit bonum arduum , in quod sub ratione possibilis tendit spes, recedit contra ab eodem desperatio sub ratione im, possibilis,impliciniis mali speciem. Neque enim desperatio respicit malum sub ratio. ne mali, sed per accidens respicit illud, in quantum scilicet assert impossibilitatem adipiscedi, potest interim esse eκ solo super eκcessu boni. Dices: Unum nonnisi uni est
contrarium: Sed spei contrariatur timor:Εrgono desperario,opposita spei lRespondeo,
unum uni contrariu esse,modo scilicet con
380쪽
eontrarietatis uno , quae res non impedit, quo minus in terminis spes sit contraria soli desperationi per accessum & recessum ab eodem termino , id est, uno modo , &soli timori per accessum ad contrarioS terminos, id est, altero atque alio modo. Audacia Subor ara De erio est affectus appetitus sentativi irascibilis , quo in genere homines audaces , in specie hominesju-Venes, neglectis periculis evasibilibus sive superabilibus, quae imminent , nosque a deptione boni alicujus prohibere possunt, immo prohibent, opus dissicile aggrediuntur, quo b um arduum speratum obti- nean Vel brevius, audacia est desiderium aggrediendi mali dissicilis , coqunctum cum spe salutis , quam audacia amat se qui, neque tamen Omnem , sed intensam,
sicut desperatio metum , non Gmnem, verum excessivum. Sedjuvat ἀναλυειν tumultuarie, Definitio haec Atidaciae continet tum Sufestum ejus,tum Objectum. Sube num Audactae in genere: iunt Homines . Audaces, quales , quibus pulmones sunt sanguinolenti, cor servens eNiguum & pilosum , sed di, qui frigidiori coelo nati, item, qui nunquam experti sunt pericula , sed in gerendis rebus fuerunt fortunati, auteXperti quidem , verum eκ iis effugerunt, qui plura, quam alii, & m ora se habere Putant earum rerum, quarum praesentia