장음표시 사용
351쪽
tetur sere, media suavi quadam spirituum
animalium circa cor alteratione, & thalamorum cordis dilatatione , sic dicta quasi latitia erinde : Ab appetibili praesen e autem p Immo etiam praeterito, etiam quin futuro. quoniam sicuti recordatione praeteritorum ita futurorum perceptione saepe. numero laetamur. Differt a Gaudio, secundum alios, ut genus & species, ita ut laetitia illius sit nomen, gaudium hujus , secundum alios ut species distincta, ita ut gaudium sit appetitus rationalis,laetitia veto sensitivi, secundum alios ut latius & angustius, ita ut laetitia sit communis tam brutis quam hominibus, Nudiui vero homini. bus proprium . secundum alios modo apprehensionis. ita ut laetitia exteriorem rei apprehensionem sequatur, conque sequeri. tet sensus,gaudiij vero interiorem, hoc est, memoriam &imaginationeri. Nobis sane indiffert, si mintis usu artis, minimum usa loquendi. Η 'Eπικαιρεκακia Suhordinata Latitiae est assectus appetitus sensitivi concupiscibilis , quo laetamur rebus adve sis bonorum, & rebus secundis malorum,eXemplo Timonis, qui, cum alios odisset
omnes, unum exosculabatur Alcibiadem,
quod eum Atheniensibus magno futurum malo prospiceret, hasque sibi leges tulit apud Lucianum : Si quando conspeNero incendio conflagrantem, & obtestantem,
352쪽
Ethicam Lib. I Cap. XLI. 339nt restinguam, oleum & picem assundam, si alium flumen undis abstulerit, isque manum porrigens imploret, ut retineatur, hunc quoque, ne possit emergere propellam. Differt ab Uπιχήραγαθια, quod haec bonis alienis gaudeat, illa malis, haec plerunque bona sit, nisi malorum selicitate gaudeat tamen aliis perniciosa, illa plerunque mala nisi impiorum e miseriis capiatur tamen. Neque enim peccasse videtur populus Romanus , quod interitu Tiberii, Caligulae, Neronis, Domitiani Heliogabali, laetatus est. Quamvis interim viti boni non tam afficiantur gaudio ob hes adversas malorum, quam ob honorum res secundas ct laetas. Trisit a Subordinans est affectus appetitus sensitivi concirpiscibilis, eκ ma. lo praesenti & percepto Proveniens, cum aliqua cordis contractione, assectus , in. quam ,eX apprehensione mali praesentis oditus, alias enterior, eX malo conjuncto CONPori,per sensum exteriorem apprehenso,alias interior, eκ malo conjuncto appetitui.
per sensum interiorem apprehenso. Dico. quod sit assectus appetitus sensitivi,quia est motus Uus, praesupponens in subsecto suo sensum, vel apprehensionem aliquam, illa formali rer. hac causaliter,quo fit,utpertine a. notam ad vim apprehesivam, quam aPPetitivam: Dico quod mali praesentis Spercepti, saltem secundum apprehensionem:
353쪽
3 o Insilui: S Exercit . Nam &omissio boni, & dilatio boni expetiti, pariunt tristitiam, quando ut mala praesentia reputantur, adeoque non praesentia
tantum, sed & praeterita ac futura,nos haudrato tristitia assiciunt, praeterita, si male tibi sis conscius, sutura, siquidem poenas delictorum impendere perspicias, in quotum altero locum habet poenitentia, in altero
anκietas: Dico, cum aliqua cordis contra.
ctione, quia enim cor constringit tristitia,&, si nimia fuerit, strangulat, eliterior, Cum malum triste conjunctum corpori, interior, cum appetitui. Quo loco notandum notanter, tristitiam dici esse corporis, quia . Causa ejus est in corpore, ut cum patimur quid nocivum corpori, Utut interim mOtus ipse tristitiae semper sit in anima.Quorsum Thomas dolorem, qui eN apprehensione interiori causatur, proprie vult nomisnari tristitiam, non item eum , qui eκ apprehensione eπteriori, qui non tam tristi. tia, quam oblectum & causa ejus; nec praeteriti & futuri,sed praesentis, eo quod dolor rcorporalis, qui sequitur apprehensionem sensus exterioris, tantum sit de praesenti. ut omnis sensus eκternus. Ut ita solus ille dolor , qui ex apprehensione interioris sensus provenit, appelletur tristitia, quaeso dieta quasi terristitia, eo quod terrenae Maturae hominum sit propria. Quod si dolor hic sit premens, Ansor dicitur, a
354쪽
Ethicam Lib. L Cap.XLI. 342 Verbo ἄγχω, quod est strangulo, si flebilis,
Maeror, a verbo μείρομαι, quod est in sortem accipere , unde μοῖρο, quas Proprie pomo, deinde fatalis portio,demum portio fatalis felix, vel etiam in seli X, cujus maeror pars,si permanens, Lamentatio,si cu sulatu conjunctus, Planctus, indignus heroibus, quos ramen poetae miserabiliter quiantes passim inducunt, si cum ploratu, Luctus, si cum labore corporis. Arumna , s cum labore animi, Solicitudo, quae si diuturnior fuerit. & animum aegritudine pertinaci ve-Naverit, appellatur Molestia , sin corpus aegrotatione, Afflictatio, quae aegritudo animi cum corporis veXatione , finitore Cicerone. Misericordia Sub ordinata Drjsitiae est affectus appetitus sensitivi concupiscibilis.
natus ob malum, quod videtur perniciem aut molestiam allaturum ei, qui isto malo
est indignus, & quod ipse putet se pati pos
se , aut suorum quempiam , ac inprimis, cum malum videtur imminere, alienae, in quam, miseriae in corde nostro compassio, Unde & nomen accepit ex eo, quod mise tum faciat cor dolentis alienam miseriam,
sed absque miseria scilicet, quomodo in
Deoque datur misericordia, usque imitatore sapiente, sine ulla cordis miseria, licet uterque miserans cor habeat super assit -ctum,ille nalogice nic vere uoniam Vere
6 us cor miseratur aliudi,id quod proprium, mise
355쪽
3 1 Institui.'Exercit: misericordiae . quae hic non definitur , ut dispositio, habitusve acquisitus , id est , ut
Compassio eκ virtute, aut vitio, quarum
illa laudabilis, haec culpabilis, verum in est inclinatio & asse stus naturalis , sive com Passio eκ natura , in & per se irreprehensibilis. ut quae nec habeat culpam , ' quia a
natura, nec praemium quia non eN virtute.
Differt a Miseratione sicut Misericors a Mi. sitatore, et, Misereri a . Miserari. quiae'nim misericordia dolor animi interior, miseratio ejusdem doloris significatio enterior, misericors anκ ius animi propter alie nam calamitatem , miserator exhibitivus operum misericordiae cum Compassione. το misereri Conjunctum cum cordis affectu, vo miserari cum rei effecta, ut quidem volunt Nominales. Caeterum tria complecti.
sur d nitio Misericordiae , Subjectiam. Ofectum, tam Reais , quam Persenale, Causam. Subjectum Misericordis es Homo Misericors , sive is, qui misericordida citur, quo de numero, calamitosi vel
nunc vel olim , timidi rerum adversarum, Contumeliae eκpositi,quibus sunt parentes, uxores, liberi, senes infirmi, adolescentes,
denique eruditi, sicuti oppositae immisellicordiae subrectum cum alii, tum coelibeS.& eκcessive, ut felices ta infelices, illi, quia
nihil adversiis pati posse putant, hi, quia cum omnia videanthr sibi passi, nihil amplius
356쪽
Τιhicam L b. I. Cap. XLR. 343pliuq se passuros autumant. Objectum Rea. Ie MisericorA in es Maiam . non quodlibet, sed ΦΘ n perniciosum , ut sunt,
Verberationes, lacerationes, sive corporis Cruciatus, morbi, mors , , grave si- 've molestum, ut sunt, defectus membrorum, deformitas, orbitas , miseria vitae ae qualis mors, postquam se offert occatio vitae melioris, ut umque vel οντως, vel saltem φαινομε ναὸς tale, cum fieri possit, ut, quem
homine iserabilem esse eκistimant cum Abderitis, is sit felicissimus, denique et 'λη. - σών, imminens sive propinquum, quia, si . longinquum sit, non magnopere alterius eo malo afflicti calamitate movemur. Obyectum Personale M sericordiae sunt, qui hoc malum patiuntur, personae puta miserabiles, ceu sunt. noti & familiares, dummodo nimia sanguinis propinquitate nobis con juncti non sint, erga quos attoniti magis su- mus in ipsorum calamitatibus,quam mise- .ricordes, aequaleS aetate, moribus,dignitate, habitu animi, stirpe , adeoque illi, quorum figura, voX, habitus, actio lugubris, vel per repraesentationem,uel in diuthentico. Causa
Misericordiae es indignitas Pasipo. Digni
namque malo neminem miseret, v. g. h o'micidae, parricidae. Id quod cum grano L. lis accipiendum tamen. Neque enim bonorum tantum & immerentium misereri Convenit, sed etiam eorum interdum, qui P Cul-
357쪽
culpa sua miseri dc calamitosi sunt, dum ne deplorati lint modo, exemplo Biantis, qui ' reos quidem secundum leges, quod erat justitiae, capItis damnavit, verum a lacri mis interim, quod erat misericordiae , sibi
temperare non potuit, condolenS naturae.
non personae. An vero assectus misericori Hae etiam cadat in sapientem , acquiritur e Stoici negant, qui somnia Dant, tuum sapientem nulla animi commotioPe teneri, nedum hac, eo quod ei sat sit, culpa vacare. iniquumque fit,sapientem alienam culpam' luere, alienove incommodo torqueri, Cum
ne suo quidem moveatur , inducti ad hoc paradoxu haud dubie etymo misericordiae,
quae ex eo videtur appellata,quod miserum cor faciat codolentis alieno malo.Quasi veto no ab omni miseria liber sit sapiens, etiatuc, cum subvenit inopi; m esurienti ci. bu praestar, potu*sitienti,cum vestit nudu, Cum peregrinum recipit tecto,cum oppressum liberat, cum denique humanitatem suam usque ad lepulturam porrigit mortuorum, quoniam id facit mente libera:
nullis aculeis dol6ris instinctus, sed adductus officio bonitatis. Cur enim huic obsit nomen , cam absit miseria ρ Quod si sequum , prosperis cohominis rebus laetari, quidni & adversis. us rebus angi, praeser tim cum videamus hic suo eκemplo nobis praure bruta,quae nO mediocriter commo-
358쪽
Uentur, cum intuentur aliquod sui genetis verberibus aut dolore aliquo assici, horumque cadavera eXhorrent, quasi interitum illorum aliqua miseri cordia prosequerentur: Bruta autem ρ Immo ipsum Christum τον τρισαγιον, qui non semel misericordia mo. tus fuit, convenienter biverbio , qua viribesii dicuntur facile lacrimari, Contra vero viri improbi viscera non mollescere. Nemessive Indignatio, Subordinata Trisitiae. est affectus appetitus sensitivi concupisci
bilis, conceptus ob immerentium felicitatem . sive bona, non promiscue atque in- . differenter omnia, non utique ob bona
honesta, seu vittutes, quae homines dignos reddunt, non indignos, sed ob illa , quae in indignos quoque cadere possunt, ut sunt divitiae, potentia , nobilitas , pulchritudo,
quibus bonis digni quidem , immo bis di.
gni , sunt visi boni , eκistente nihilominus possessione eorum ipsis communi etiam cum viris non bonis. Differt a Misericordia, quia haec aliorum in malis occupatur, inhonis 'vero Nemesis. Sicut enim illa est dolor propter indignas res ad verias, ita haec dolor propter indignas res secundas, &sicut illa condolet iis, qui praeter meritum sunt infelices, ita haec succenset illis , qui praeter meritum sunt fortunati. Incidentia Subordinata nristitis est affectus appetitus
sensitivi concupiscibilis, conceptar Ob prO
359쪽
speritatem , quae apparet in eXternis bonis, erga similes, non ut aliquid boni accedat' invidenti, sed propter illos, quibus invide tur. Juvat αἰναλυειν. Definitum es Invi,
dentia, quae hoc dissidet ab invidia, quod haec se habeat mere passive , quomodo
dichmus aliquem laborare magna invidia,
hoc est , pati quid magni ab invidis , i videntIa vero etia active, quomodo dicimus aliouem laborare invidentia magna,hoc est, tristitia , ob alterius tes secundas concepta: Sic dicta vel ab invidendo, hoc est, non vi dedo,ut το in sit πρηῖκον,eo quod invidis oculi doleant ob alienum bona, eaqu8 aeg videant,& inviti,quomodo invisosque dici.' mus, quos ne aspectu quidem dignamur, vel ab invidendo, hoc est, nimis intuendo aliorum fortunas,& quasi fiκo contἱnuo cu.riosoque obtutu aspiciendo , ita ut τι in sit αυξοἶκον ἡ εκοἶκον. Est enim hoc germanum invidiae , ut moereat alienis bonis.&laetetur alienis malis. Aliter livor appellatur, per metonymiam effecti,qura inviden. tia, quae phrisis animi, Gominum situm Em cedens hoc signo se prodit in vultu S cor.
Iore invidentis,quod & ipsum facit φθιmαν. λ nitur Venere, S Disserentu Specisca,
sentis Avjdentiae est affectus appetitus sensitivi concupiscibiIs,tristitiae su es in tus, adeoque tristitia quaedam , ut quaae Dccupetur circa bonum quidem , idquae alienumast u malum proprium,non quasi
360쪽
tristerur de eo ob immcientis detrimenti Periculum, veluti cum quis de inimici in. Crementis tristatur metu, ne damni inferendi occasio, em inde arripiat inimicus, verum quod bonum alterius suae ob. stare gloriae atque eκcellentiae opinetur.
D erentia Specifica fumItin partim ab Objecto , partim a Line. Obsectum Invi. Hentiae vel Rease es , vel Personale. Objectum Reati Inviaeentiae sunt bona aliena, quae quadrifariam considerari possiunt,
vel c a tenus nobis nocent, vel quatenus non nocent, vel quatenus alios nolumus ea
consequi, vel quatenus dolemus alios ea consecutos, id quod proprium hujus assectus : Nea haec quaevis, sed eκterna, ceu sunt, divitiae, aliaque hujus commatis. Circa virtutes siquiciem nunquam se fati gat invidia. Neque enim invidus invidet
virtutis possessionem quia eam contemnir, sicut nec oppositam miseriam , quoniam miseris nemo invidet. Objectum Personale dividentiae sunt pares sive similes, hoc est, ii, qui horum bonorum possessione vel aequales, vel non multo superiores, neC mulio inseriores sunt, idque ideo, quia inter quos magna distantia , in illis invidia
non invenit locum . cum nen o, qui prinpriae virtuti confidit, alienae invideat, s quales item aetate, tum rerum earundem