장음표시 사용
391쪽
movet. Quarto,quia non in omni ira fit cupiditas ultionis,ut si quis fortunae suae sive fato suo irascatur, si parentibus , si liberis. Quasi vero non aliud sit ultionis cupiditas sive appetitus,aliud vero conatus, quorum ille semper in ira , licet remissior & brevior pro occasione , hic non item. Dimerent a
Specifica Iraesumitvr a Cased Final elus, Viciente Impia tua Externa , Objecto' Vectu. Causa Finalis Irae Disio. Ut plurimu enim tendit in ultionem , & sorte sem, Per. Unde per appetitu ultionis definitur rectitis . quam depulsionis,quae generalior aliquanto ultione omnis siquidem ultio depulsio. non contra omnis depulso ustio. clim quaedam mala depellere ge stiamus citra ullam ultionem. V.g m OrbOS.pauperta- 'tem, & similia. Neque obstat dictis, quod . ita stamur saepe iis rebus. quae ultionem nequeunt persentiscerer Quamvis enim nequeant sentire ultionem nostram . ta men eam de iis quandoque sumunt irati.
dum eas frangunt, aut Comminutat, EXemplo Iulii Caesaris , qui villam in Hercula. nensi pulcherrimam , quod mater sua ali. quando in ista custodita suisset , diruit. utut ultio illa sit male sana interim , hoc est , non ultio , sed vitiuitio , sive vitiosa ultio, Ca a Uiciens Impusva Externa Irin es in genere 'ολιγώρει Parvipensio, in
392쪽
38o Institui: S Exercit: scommodat o,demum i u Contumelia. Cum enim Omnes propriam eκcellentiam maNI- . mi faciant, fit, ut, quo eκcellentia illa major fuerit, alterius item vilitas & ipsa major, si dicta excellentia in aliquo laeda,
tur, ut o λιγώρia ita ira eXinde augeatur, e NCOntem tu, incommodatione , Contumelia, vel praesumtive , quomodo rebus quo que in animatis irascimur , ut Xerκ es monti Atho, Pheron AEgyptius flumini, non quod contemperemur ab iis, sed quod
contemni sibi viderentur. Neque vero omnis Ocyus ολιγωρta causa sive motivum
irae, sed indigna sive immerita. Ira quippe
appetit nocumentum alterius, sunt ver.
ha Thomae, inquantum habet rationem, justi vindicati vi, & ideo in tantum quaerit. Vindictam , in quantum videtur esse justa, justa autem vindicta non fit, nisi de eo, quod injuste factum, &ideo provocativum ad iram semper est aliquid sub ratio. ne injusti. Unde, si homines putent ab eis, qui laeserunt, se esse iuste pastas, non 'irascuntur, cum ira non fiat ad justum. I. dem judicium de sis, qui vel per ignorantiam, vel ex passione, injuriam nobis intulerunt, quibus vel non irascimur , vel minus irascimur, quia agere eκ ignorantia, vel ex passione , diminuit rationem injuriae , estque quodammodo provocati vum misericordiae ac venias. Qui autem de
393쪽
. Ethicar: Lib. I. Cap. XLII. 38,
de industria nocumentum inferunt, nae illi per ολ ιγωρίαν peccant, & ideo his ma-Nime irascimur propter apprehensionem ejus. Dices, in bestias non quadrare ολιγωyαν, quae irae motivum , quia in eas non cadit honor oppositus, quare neCiram l Respondeo in arena,quamvis bestiae non appetant honorem sub ratione honoris, appetere tamen eas naturaliter quandam excellentiam ,& ergo irasci illis , quae illi eNCellentiae derogant, quare in eas cadere iram ex hac causa , saltem aequi pollenter.
ofectum Irae vel Personale est, vel Reale. Objectum Personale sunt in genere homines, in individuo , non specie , cum qui irascitur alicui singularium irascatur, Ale- Nander v. g. Clyto, Cicero Vatinio , non universae speciei, nec humanitati, sed ho.
mini huic illi isti, in specie ii, qui nos de
rident, vel damno assiciunt, qui, um antea nos soliti essent honorare , id intermittunt, amici facilius homines, quam inimici , homines nihili, nulliusque eAistimationis , aut nostro infortunio gaudent , saltem eo non assiciuntur, qui nos parvi faciunt apud aemulos , & quos ipsi admiramur , aque quibus nos suspici vo. 'lumus , quique nos verentur, item ii, qui nobis seria agentibus jocantur, qui, cum aliis omnibus benefaciant , nos praetereunt , denique ii quibus nomen nostrum Per
394쪽
38, Institui: S Exercit: . per oblivionem eXcidit brevi temporis spacio, quae oblivio signum parvipensionis live vilipendii , quoniam ea, quae ma gni aestimamus, magis nescio quomodo lmemoriae infigimus. Objectum Reale es Masum Laestivum Praesens . Arduum quidem,sed tamen Repulsabile Ira eniI, praesertim fi cum illo adsit contemtus . idque sive Uerum, sive Apparens, dum ita nos offendat modo, ut repellere id cum vi quadam & violentia discupiamus ac cone mur. Geminus quippe in ira motuS. quo rum alter a partibus exterioribus ad cor retrorsum fertur ob malum praesens, quod compressionem cordis, sugam sanguin, spirituum & caloris ad cor causatur, quod irritatum per injuriam illatam arma sua, hoc est, sanguinem spiri tus & calorem, Corripit, atque ad se trahit, unde pallor. & trepidatio membrorum, alter a partibus interioribus una cum sangui ne & spiritibys antrorsum, ob bonum vin dictae, quod cor apperit . & sanguinem ac spiritus extimas ad partes remittit, en' plicans & quasi vibrans arma sua in hostem eXternum , unde rubor & sussultatio. Qua re fit, ut ira non tantum cum Thoma. S sequacibus , per modum in 'compleκi respiciat unum obiectum . sicut
cum intelligimus, quid est homo. sed duo objecta per modum complexi, sicut Cum
395쪽
intelligimus album inesse homini Ecquae illa: Vindicta, quam appetit & sperat iratus, sicut quoddam bonum,& ille, de quo quaerit vindictam , in quem tendit sicut in contrarium . id quod pertinet ad raeonem
mali. Tribus verbis, cum irae motus in vindictam , ut bonum ,&in eum , quo de quaeritur vindicta,tendat,ut malum, ipsam
non tantum bonum, sed& malum pro objecto respicere dicendum est. verum repulsabile irascenti. Caesari certe aut regi haud irascimur, quia ulcisci non possumus. nisi forte lingua, in qua imbellium arma. ectus Irae Iuni ciam alu , tum Accens Iosue Fervor Sanguinis circa Cor. Cum enim motus irae sit per modum insecutionis,cui Proportionatur calor, necessarium & per illum causari circa corquendam sanguinis fervorem , eX ipsa sellis evaporatione ortum. Scilicet corporalis tran tautatio,quas est in passionibus animae, proportionatur motui appetitus , manifestum est autem. quod quilibet appetitus , etiam naturalis, fortius tendit in id . quod est illi contrarium , siquidem fuerit praesens. unde vide mus,quod aqua calefacta magis cogetetur, quasi frigido vinementius in calidum eκ . hac causa agente : Jam motus appetitivus irae causatute κ aliqua injuria illata , sicut eN quodam Contrario inJacente , & ideo
appetitus potissimum tendit ad repellen, dum
396쪽
dum in uriam per appetitum vindictae,eκQuo sequitur magna vehemenIIa atque Im. petuositas in motu irae, & quia hic motus non est per modum retrin Onis , cur Pro .
porti latur frigus, sed magis per modum insecutionis,cui proportionarur calor,ideo motus irae non potest non esse cacuiusdam fervoris sanguinis & spirituum circa cor , id quod erat probandam. Quamvis enim ira nam hoc forte o Jacat aliquis . tracta temporis debilitetur uomnia alia, quorum causa per tempus imminuitur, tamen hoc non impedit,quo minus cum accensione sangalmS cIrca CO primitus fuerit orta, quae cum CauIememoria iniuriae illatae, mirumne si1ςausa
ejus Per tempuS imminuta diminuatur Sipsa, & vel totaliter tollatur,dum receditua praesenti sensa injuriae primo, moX Pe nitus disceditur/Differt ab Iracundia quia ira de causa , iracundia de virio irascentis, illa in actu & fervore haec in habitu ac dil- positione. Unde una sine altera aliquando osse Potest, quis v. g. iraCundus, neque
tamen iratus , & contra, iratus, men iracunduS,quemadmodum Videmus, posse quem esse ebriosum, & non ebrium,& contra, ebrium, neque tamen ebr Iolum. Item ab Odio , eo quod in odio appetatur alteri malum,quia malum ,intra vero appetatur quidem alteri etiam malum materiali
397쪽
tet, sed tamen formaliter, ut consideratur habere aliquam ratione boni, per compen , satione injuriae, & aequalitatis testitutione.
G situ Affectuum universe duplex' es, altera se naeum objecta, quam Objectivam inde voeant, e Objectatim, alimra secundum accessum ad eundem Termi. . num, S recessum ab eodemsermino, quam Terminativam e re sita em. Cujus segmenti hoc sundamentum , quod omnis
passio motus, unde oportet contrarieta tem passionum coaccipere secundum contrarietatem motuum. Est autem du-Plen contratietas in motibus, una secrin dum Contrarietatem terminorum , quae proprie est contrarietas motuum, quo OP
positionis modo dealbatio, quae est motus a nigro in album, opponitur denagrationi. quae est motus ab albo in nigrum . alia secundum accessum & recessum ab eodem termino, quae contrarietas est proprie generationis , quae mutatio ad esse, & corra ptionis , quae mutatio ab esse. Ad hoc eκ-emplum duplicem contrarietatem invenire est in passionibus animae, am secran-
398쪽
dum contrarietatem objectarum, scilicet boni & mali, aliam secundum accessum S recessum ab eodem termino. In passionibus appetitus concupiscibilis, sive affecti.
hus cmλμη2κοῖς. invenitur prima Contrarietas tantum , in passionibus vero appetitus irascibilis , sive assectibus , li, utraque. Cujus rei ratio & regio haec, quia objectum appetitus concupiscibilis est bonum vel malum sensibile adsolute, bonum autem,in quantum bonum,non potest esse. terminus ut a quo, sed solum ut ad quem, quia nihil refugit bonum , in quantum bonum sed omnia appetunt ipsum, inq; illud tendunt peraθnuum ad ipsum &prosecutionem .simiIsthi nihil appetit malum, inquantum hujusmodi, sed omnia fugiunt ipsum,& propter hoc malum non habet rationem termini ad quem, sed solum termini a quo, ut a quo omhia abeunt per recessum ab eo &fugam ut ita omni, passio appetitus concupiscibilis respectu boni sit, ut in ipsum, v g. desiderium,laetitia,amor, inmnis contra passio respectu iness, ut ab i- PB, v. g. fuga , tristitia, odium. Quo fit. ut in passionibus appetitus concupiscibilis nequeat esse contrarietas secundum accessum & recessum ab eodem obye ,sed be-nZ in passionibus appetitus irascibilis, quarum objectum est bonum vel malum sensi. bile, non quidem absolute, vertim sub ratione
399쪽
Ethicam L b. I. Cap. XLIII. 3 8 7tione alicujus dissicultatis sive arduitatis: Atqui bonum arduum habet rationem, ut in ipsum tendatur, in quantum est bonum , id quod pertiner ad passionem spei. S ut ab ipso recedatur. in quantum est arduum , id quod pertinet ad passionem desperationis: similiter malum arduum ha het rationem, ut vitetur, in quantum est
malum , id quod pertinet ad passionem ii. moris , &ut in ipsum tendatur . sicut in uoddam arduum, per quod quid evaditubjectionem mali, id quod pertinet ad passionem audaciae. Scilicet in bono arduo duo sunt, bonum ipsum, quod potest esse ratio appetendi, & dissicultas supe
addita, quae quandam mali rationem hais hel, unde fit, ut per accessum & recessum. sive prosecutionem &fugam, queat appetitus in illud ferri: & ab eodem auferri. Quae ratio tenet & in malo arduo, quatenus a bono consequendo impedit. Ratione enim suae malitiae & dissicultatis, quam habet, ut superetur, hactenuS avertere Potest appetitum per metum, quia tamen ad aliquod excelleaes bonum ducit, siquidem superetur, hactenus provocat appetitum .' audaciamque in eo gignit, quae accessus& inclinatio in bonum arduum, sicut metus recessus & fuga ab eodem. Neutram oppositionem sive contrarietatem agri . scit ira: Non illam, que est secundum Ob- R 1 . jecta,
400쪽
iram concitat, Opponitur bonum praesens& obtentum, quod rationem ardui habere nequit,quia κυβὸν possessum: Non hanc, quae est secundum accessum & recessum ab eodem termino , quia enim ad praesentiam mali ardui appetitus vel succumbit,
id quod pertinet ad tristitiam , vel ad invasonem mali se accingit, id quod pertinet
ad iram, quae motus ad invadendum m tum laesivum, cui irae Aristoteles opponit remissionem & sedationem irae, quae ab ea non differt specie, sed gradu, nedum ut ei si contraria, alii mutato nomine cessationem a motu irae, quae cematio & ipsa contrarie motui non opponitur, sed vel negative . vel privative, sicut το mitescere ei. quod est irasci. Atqui irae opponitur gra. tia & indulgentia, ergo non est sine oppo-stionet Irae autem8 Immo iracundiae, quae vitium morale, non affectus, utque ira non
si sine oppositione in specie sic dicta , est
tamen sine contrarietate atque ut maXimo daretur aliquod ejus contrarium, non ramen illico foret affectus.
De ponte Morali e Aionum Imperatarum, Facultate, quam vocant, Loeo- monva, operante virtute potent ia superioris