장음표시 사용
401쪽
Εshicar: Lib. L cap. XLIV. 389perioris , elicientis atque imperantis , per tendentiam sive progressum ab Actu Elicito ad Actum Imperatum.
Pertu quatuor Fontibus Moralibus Actionum Elicitaram , IntePectu puta Practico. Rosuntate , PBantam, S . petitu Sensitivo, cumbis Motionibus frueis ferir/bus, proximum es, pali Fonte Morias A Bonum Imperatarum. Facultate, vocant, Locomotivaseu Loco Totrice, operante virtute Potentis Encisivae m. onis Imman entis, pes . virtute potentis superioris, elicientis atque imperantis mctum, per tendentiam sive conrisensum asActu Elielso a aedium Imperatum inermo instituatur. Dico, de Fonte Morali Actionum Imperatarum , Facultate, quam No. Locomotivd: Quia enim hic non tam Physice eam consideramus, quam Ethice, id est, non tam prout est facultas aflimalis
animae sentientis, quae causa ejusossiciens impulsiva principalis remota, Cujus virtuis te membra eXteriora, ministrantibus suo loco atque ordine nervis musculis & arti culis, tanquam instrumento materiali iapassivo locomotivae,agitantur ad locum vel totaliter mutandum . sive in totum , quod
subsectum ejus absolutum, vel partialiter . sive in tantum, quod subiectum ejus limitatum, ad Prosequenda ea, quae bona sunt.
402쪽
idque vel vere, vel apparenter, & fugienda contraria,quae causa essiciens impulsiva, atque, ut ita dicam, irritativa miniis prin- ' cipalis locomotivae .supponentis & praesupponentis semper aliquid loco moveos,sive eNcitans & stimulans appetitum, hoc est. objectum aliquod, quam prout est talis f
euitas, cuJus virtute homo, animal ut ratio,
nate ira rationabile , de loco in locum se
Commovet πωs, Cum moderamine videlicet & temperamento morali appetitus . non quasi locomotiva sit ipsemet appetitus, sed quiddam eκ eo resultans. Dico, operante Hirtute Potens in EB citivae Actiaoni; Immanentis, hoc est, virtute potentiae superiorix, esicientis atque ἔmperantis mctum: Quia enim potentia secundum to
cum motiva non est activa actione imma nente, verum transeunte. Quamvis enim illius motus soleat dici immanens , quatenus minet in eodem supposito, proprie tamen immanens non est, quia non manet in eadem potentia, ac nec in eadem subjecti parte . animali per unam partem mo-Vente aliam,sepe quin immo extrinsecum Corpu3. v. g. citharam , penicillum , cal mum scriptorium: Quamvis item eadem Potentia loco motiva in se indisserens sit quasi passive ad emciendos varios motus , applicatur ramen ad agendum Per naturalem subordinationem a superioribus PO tentiis,
403쪽
Ethicar: Lib. I. Cap. XLIV. 393
tentiis, potentiis, inquam , animae imperantibus & dirigentibus motionem , ipso quin etiam ab usu determinatur ad certum motum moraliter artificialiterque, per dis-Positionem materialem , acquisitam in membris per usum moris & artis , per quem corpus lecundario disponitur & habilitatur, aptumque redditur ad prompte
deserviendum operationibus animae, que-
admodum id quotidie eκ perimur in ipsis e Niernis instrumentis artis , quae ipso usa atque e Xercitio fiunt habiliora, vel quia Perficiuntur quoad figuram , vel quia em- Ciuntur magis laevia, molliorave, Iacuti vi demus ipsas vires nutriti vae consuetudine assuefieri ad abstinentiam & moderationem. Dico, per tendent Iam sive condescensum ab Actu Elic to ad Actum Imperatum: Quia enim actiones imperatae sunt actio nes ejusmodi, quae ab aliis actionibus, quas Philosophi elicitas appellant, ut a causis ac principiis suis proficiscuntur, quo fit , ut potentia locomotiva, quae est actionum imperatarum , non imperativa sit, sed receptiva atque eNecutiva eorum . quae Po tentiae superiores , in quibus dispositiones ad operationes sunt principaliter, non in corpore organico. imperitant, Cujusmodi in nostroque argumento iunt, Intellectus Practicus, Voluntas. Phantasia,& Appetitus sensitivus. Scilicet Intellectus Practi
404쪽
39α . Institui:-Exercit. . cus cognoscit & noscitat res, quatenus bo. nae vel malae sunt, easque voluntati appl- tendas aut repudiandas proponit voluntas dictamen hoc intellectus liberὰ accipit, ejus 1: judicium sequitur, Phantasia, quod Intellectus Practicus suo judicio dictavit agendum vel non agendum esse, voluntas autem accepit, alias probat & sequitur , a lias improbat & aversatur,similiterque Appetitus Sensitivus, phantasiae phantasiam iecutus, quem appetitum sensust proxime eκcipit in utramque partem LOCOmotiva.
CAPuT XLV. De sectionum atque Assectuum POLLprincipiti, Voluptate, inquam Dolore : Et quare de his agatur in Ethica proxime Actiones atque Assectus 'AECtum est dum H Actionum asque -- Amemus Principiis, sequumtur Pos- Principia,qualia Voluptas S Dolor. Appelio postprincipia, quia licet actiones & affe
ctus antecedant, quatenuS Oriuntur eN C -
gnitione oboecti . vel conserentis . vel adversi , ev sympathia. inquam , vel antipathia facul tatis cum objecto, tamen propridS proκime sequuntur . quatenus agenS en affectu & eum affectu oboecto vel potitur, uel privatur: Neque interim , ut maNime antecedant, antecedunt ut genus speCiem, quoniam dum assignamus definitionem spe
405쪽
Eihicar: Lib. L. Cap. XIV. 39 3
specierum, genus primo sumimus, quod postmodum pro constituendis speciebus in oppositas disserentias dividitur : Sed
nec, ut sequantur, sequuntur ut species genus, quia genus recte dicitur de suis speciebus , voluptas & dolor non item de actio. nibus & affectibus. Cum enim e voluptatis & doloris vel con; ugio vel disjugio oriantur,nequeunt eκ hac causa esse voluptas
vel dolor, non magis quam colores medii albedo vel nigredo ; cum item tam actiones quam assectus sint motiones ad objectum pro fruenda volupt/te,doloreque vi tando, utique non magis voluptas potest esse motio pro fruenda voluptate . quam dolor motio pro vitado dolore, vetum illa ipsemet jucunditas ex adeptione objecti co- surgens, hic ipsemet molestiaeκ vitatione& devitatione ejusdem. Ati cur de Holupta-ιe-Dolore tanto agitur opere In EthIca.
idque proxima Actiones atque Zυfectus Nam hoc quaesierit sorteati quis: Tum quiaMoralista sive Ethicus summi boni est
magister & architectus, voluptas autem vel est summum bonum. vel laltem conjuncta cum eo, tum quia ad virtutem moralem , in cu)us actione vertitur summum bonum, plurimum confert, si quis conde lectetur, quibus oportet, Odicque habeat, quae digna odio , ad quam λάκοιτιν cum primis opus hac doctrina , quo ομ
406쪽
studiosus summi boni, hoc est, virtutis &qus actionis, sciat, quas voluptates sectari debeat, & a quibus sese abstinere tum quia
eadem virtus moralis circa voluptatem &dolorem occupatur, tanquam circa generale objectum,& communem materiam,&vero etiam vitae humanae voluptas ac dolor res sunt admodum affines, quia per omnes vitae nostrae partes diffunduntur latissime quoniam,quaeJucunda sunt,omnes pol omnes sequuntur, fugiuntque contraria, qua de cum anquirat Ethicus, non potest non, immo non debet non etiam doctrinam de voluptate & dolore attingere , tum quia voluptate & dolore omnes acti. ones omnesque assectus continentur . vo.
luptate quidem actiones perseetie, & asse.ctus dulces atque dele 'abiles, dolore Con. tra actiones imperfectae, & affectus tristes atque imucundi, tum quia de voluptate &dolore variae nae varis Philosophorum fuerunt opiniones omni tempore , ut velrid. eo, si minus Glασκευοιωκως, minimum 'ανα σκευαςκως de his tractare condeceatEthico.
Capuae XLVI. Quid Gluptas Aristoteli, quid Plat
ni, Anti- doctoribus' A luptas, itore Ari tele, equa hus, est perfectae operationis finis . e
perfectio operationis extrinsecus acce ens:
407쪽
Ethicar: Lib. I. Cap. XLV. 39s
ualitas, inquam, quaerim operationIs, proaeeuntis ex facultate veshabItu,sine impetamento. Εκ quibus definitionibus colligitur , voluptatem proκime non proficisci a facultate vel habitu, verum a tacultatis vel habitus operatione , ideoque non esse ipsam operationem facultatis aut habi- .
tus, ted perfectionem , quae cum Operatione conjuncta est,eamque perficit,non quidem ut causa efficiens, quomodo obsectum sensus dicitur sensum perficere, dum eum ad sentiendum impellit, sed nec ut habitus, id est, ut causa formalis & interna, quomodo sanitas dicitur efficere , ut quis sit sanus , verum ut finis quidam fortuitus
atque accessorius , qui per se non intenditur, ast actionem perfectam, quae ab agente inrenditur, perpetuo comitatur, Ut qui talis sit haud ratione intentionis, sive quoad esse intentionale, sed ratione e Necutionis & concomitantiae, si ve quoad esse consequens & concomitans. Vel plenius & pla muMHoluptas spersectiosormatis acciden. rabs operatronis potentiae percipientis, proveniens ex bona dispositione potentiae,inosi Iecto convenienti, eoque optimo intuo gene
re. Perfectio, non quaevis, aut equisis rei, verum operationis: Formalis,ne videatur esse perfectio emcies: Accidentalis me videatur esse persectio essentialis: Potentiae per cipientis, quia enim est intellectus vel sen-
408쪽
tiissimum , non impersectae, qualis quae a laesa impeditave facultate profici scitur,Cim Caque obffectum vertitur & versatur, quod facultati non responder, quomodo quem
admodum voluptatem F.g. capimus eκ visione, cum illaesa ac non impedita videndi est facultas, & res pulchra, quam intuemur, sic dolorem eN eadem capimus, cum vel ex oculis laboramus, vel rem horridam& obscoenam contemplamur. Scilicet o. Perationes , & facultate, & re subsecta, &voluptate perficiuntur, alio tamen modo facultate & re subjecta , alio voluisPtate , quae persectio operationis persectie , verum adventitia sive accessoria Dico adventitia sive accessoria. Dufeκ quippe persectio, una interna, quae constituit essentiam rei, alia CX terna, quae supervenit rei in sua spec te constitutae, reissultatque eκ ea. Voluptas perficit opera. tionem , non primo modo, id est, ut sorma quaedam essentialis & interna, quia mnim sic emceretur, ut omnes operationes essent jucundae, quoniam forma ei, elus est forma, semper inest , jam vero constat multas operationes esse comunctas cum dolore & molestia, sed secundo modo, id est, ut serma quaedam accidentalis , resultar,s eκ operatione perfecta, tanquam επι- μιτρον επιγεννημ , Corollarium comple
mentum & appendi κ, quemadmodum vi-
409쪽
demus florentis aetatis perfectionem esse
conveniente in venustatem, velut cum inlum quendam & e Xternam expletionem, ac quiddam adventitium eXtrinsecus, eX-qup flore adeo aetatis bene disposito resultare pulchritudinem , non quasi pulchritudo sit de essentia illius aetatis. sed quod ad
ventitia quaedam qualitas. resultans ex illa. Ut rem mittam in compendium verborum : Voluptas eX operatione in Qoge nete persecta oritur , estque quaedam ellus Perfectio , non quasi operatio indigeat adiuum esse perfectum internum adventitia hac forma, hoc est . voluptate. cum non constituatur per ipsam, sed quod voluptas pullulet eκ ea, ut quidam affectus proprius,& terminus operationis, atque accessorium quoddam finis principalis. Neque vel tantillum obrogat aut derogat pro Aime dictis assertis , quod natura humana ultro magno impetu feratur in voluptatem, tanquam ultimum in ordine bonorum, quare
ut in finem principalem l Quod enim natura nostra tanto impetu fertur in voluptatem, id haud dubie fit per accidens,id est.
,per S propter depravationem humane naturae. Taceo. quod non tota natura hominis feratur ad voluptatem, haud utique sa-Perior ammx Pata, quae reclamat ante racpost iactum voluptati, ante cum Prom
tbeo, post .um Epimetheo, quae ideo finis
410쪽
rationem non sustinet subire . cum impossibile sit, finem naturae eam rem constituere, quam natura tota horribiliter post factum detestatur,malletque non esse quam esse. Accedit, quod voluptas ultimum quidem sit tempore, at non dignitare: Jam
vero non necesse . ut ultimum tempore
semper sit principale . cum saepe principalis finis . v. g. calefactio, tempore prior sit fine minus principali, v, g. siccitate . & sic
in nostro argumento operatio voluptate. Thomas diceret, voluptatem quidem perficere operationem per modum finis . at
non secundum quod finis dicitur id, propter quod aliquid est, sed secundum quod omne bonum complerive superveniens pote st dici finis. Nae convenienter Aristoteli. principi scholae Peripateticael Ladem Holuptas, finitore maiora is sequacibus, mouo ae nitur quo si generatio fi-ve ortus in naturam, hoc es, in naturae
infaurationem sive restitutionem facta cumsensu: Modo , quo sit motio e motus animae is resilutio subita ac sensibilo
in flatum naturin convenientem. Quibus locis Plato per generationem motionem instaurationem intelligere videtur repletionem deficientis naturae, nec hanc quamvis, sed sensibilem, quoniam multae motiones sunt, quibus naturae defectus pensan. tur, quae tamen non sunt conjunctae eum