장음표시 사용
101쪽
et alit et r. secimtam elixatione mi tur dicta concom cest. nsh-- - μευus, aut naturalibussi sar t. proptVr eandem enim erasam omitia erant Ino niluati propter desiim caliditatia, Pa tu humido, quod circum. Desectus aut in iactum est sit autem propter motum altam expellittar enim concoque , Et sulitudinem rigideratis in humido, aut opter multitudinem, quae in eo, quia elirat quae in humido, caliditatem amplaerem quidemesse, Mut non mo t, milvo simul concoquat. 2 propter, duriora quidem inquinata fiunt, elisati, huia Ah, i sunt magis. Esexatio igitur, inqκmatio, dictum esto quides, propter quid esscoctio a caliditate sicca, aliena . Propter hoc, siquis elixansfaciat trans huid i es eta
nidi caliditate, sed ab ea, qua ignis, cum complitti ueriturisum fit, non elixatum. s. id esse dicitur. Afra autem caliditate fit, ct sicciussit, completum. quapropter cra exterio sirioribus:elixata autem contrarium. Et opus eram manufactis magis a quam elixasse fissi et Hora,ct interiora aequaliter calefacere. siemper enim propinquiora igni exscrearitur citius - udi coeuntibus igitur exterioribus meatibus conpotes excernimius exissens humidum, die edi tus clausifuerint . . satio igitur,es elixatio fiunt quidem arte,suntautem,sicut dicimus, celesti eaedem,S naturasmiles enim quae fiunt patione sied innomiua .imitatur enim ars naturam munitam, alimenti in corpore concoctiosi lis elixatem est. etenim in humido,, calido acaliditate corpori, Teineoncoctiones quae a similes laetiinatiorumLMaoimal non fit in ipsa concoctuli sicut quida aiunt sed in tae trione, quae putrefit in inferiori aluo, deinde ascendit Arsum concoquitur enim insuperiori uentre,put restii rem tu inferiori excretum propter quam autem causam dictum es in aliis . Inquinatio istur Sotioni eorutrarium.Ei autem,quae ut assationi dictae concoctioni,est quidem aliquid oppositum miseriminus autem tominatum Erit autem utique, fiat tomos sedeo hastio pro ter defectum caliditatis. quae accidet utique aut propter paucitatem exterioris ignis,aut propter multitudin m aqua, qua in eo est,quo dassatur. tunc, nim amplior quidem est, quam ut non moueat mor autem,quamn sconcoquat. suid igitu est concoctio, et inconcoctio, maturatio, o cruditano elixano, ast thoe contraria his dictum est.
ET, quia dicit Aristo de auro&de ligno, quod improprie elixantur, dicit nunc Dicamus modode humidis, ut de musto& de laete . Et dicit, quod mustum&lac etiam elixantur,sed improprie: & non intelligatis, quod lae & mustum ponantur in aqua,& sic eis Ioxentur: led intelligatis,quod lac & mustu ponatur fine aqua in aliquo uase terreo aut ene di prope ignem :&quomodo per metaphoram ista dicuntur elixari oli dico, quod dic amproprie elixari primo quia,cum lac ab igne decoquitur,separatur pars serosa a lacte, &ideo ista decoctio dicitur elixatio im mite & metaphorice & sic etiain in musto, quia amiusto separatur humidum superfluum remanente parte crassiore ; & ideo dicit Ur et Xa io, quia est resolutio humidi superflui a calido i &ideo improprie & metaphorice dicuntur clixabilia, quia scilicet separatur pars humida ab igne remanente humido crast ore: & sic illa dicuntur Clixationes quaedam, pro quatimst in eis rest utio humidi interminati: est autem pria elixatio, quia propria eligatio est re latio humidi terminati a calido humido, i ta non fiunt a calido humido, sed a talido sicco ilicet habeant mustum & lac hi muli ab 'tamen sequitur, quout illa elixatio a calido humido extrinseco,quia aliae nunt a calido sicco ipsius ignis: & ideo est metaphorica elixatio, quia non est a 'humido, est tamen elixatio,quia est resolutio humidi interminati. Et ista sunt,quae dici: A
risto ean teXtu . Lego uerba. Secundum totum, idest uniuersaliter. Elixatio autem, stili ria i a calido coniuncto cum humido. Quae enim assantur in frixuris . hic remouet dubi - i
Lem. In quo autem humido, scilicet comore, in quo est ear patitur illud tale corpui . Dedi quanquam caro ipsa patiatur ab ipso, & ideo filato non est elixatio. Et haec pro nac cistione suffciant. Finis autem non idem. Declarabat Aristo. descriptionem eligationis, quia di irim Crat Cocti interminati humidi . . acalido humido: in qua definitione inibi md pressit tres causas, set malem scilicet, materialem,& essicientem M tacuit nimirum loco exprimit causam finalem eluxationis,dicens, quod elisari es, ec
102쪽
. N idem est finis , sed uarij secundum uarias eius species, quia quaedam elixabilia per
uoistionem fiunt utilia ad esum; quaedam autem penelixationem fiunt utilia ad potu; quae ori autem fiunt utilia ad alium usium,3c dicit Alexader, ut pharniaca & medicameta, quia medicamenta elixantur. Et dicimus, quod medicamentum elixatur, non quia pona aqua,sed quia ponitur in uase aeneo,uel terreo,uel uitreo prope igne,&actione Ignis midum superfluum eo, quod crassius est, permanente evanescit, & ista dicitur elixati
et se etiam dicimus de auro & ligno quae elixatur, non quia ponantur in aqua,sed qUIa potvitur in aliquo uase ad ignem: dc etiam multa ligna elixantur, quia ipsis lignis appositis cini pars eorum humida resoluitur in fumum & evaporatur,& hoc modo elixantur duae- uero mixta non elixantur, ut quae non habent humidum aqueum;& ideo dicit Olymisi odorus,quod ista mixta dicuntur sine humido&sine fumo, ut lapides& aliqua ligna(&Vn intellipatis, quod apponantur in aqua, sed in igne: &,quae nen elixantur,aut non habent humidum,aut, si habent, est ualde paucum; & illa ligna adeo densa sunt,quod non priest illud humidum extrahi, quia ex angustia pororum etiam coctione Ignis nyn p'test illud humidum evaporare,& ideo non effumant; &,quae effumant, dicuntur eligari, meta-ohorice tamen, quia dicuntur elixari, pro quanto humidum conuertitur in fumu,&sic po- est exterius exire, & sic metaphorica est ista elutatio,& non propria, quia est in humido, non extrinseco. Dicit igitur Alexander, quod qu*dam pharmacaelixantur,no quia Ponantur in aqua,sed quia apponuntur igni in vase,&actione ignis pars humada ipsorum re-io soluitur& evanescit remanente parte crassiori & constantiori,& ideo elixantur, tamen ista
io est impropria,quia est a calido sicco,& elinatio propria debet esse a calido humi-T & ideo dicit Alisto . quAd finis elixationis uarius est,& accipit elixationem Omne,preptie & improprie dictam. Et Aristo. ponit uerba obscura , Finis autem non ints otiosiis & coctionis: & Averr. ponderat, cum Aristo. addit, eligationis & digesti is, diceris o a Ad non uidetur ide finis elixationis&digestionis:&dicit Alexander, uod ideod a religationis & digestionis,quia elixatio est species digestionis,& digestio est genus elita, a, '. . E .ias id ad it elixationis & digessionis, quia tres sunt xij fines & maturationis di assiorum sed '' stii levit hunc t tu nec aliquod uer Quatriquaecunque crassi 'la' b uno modo,& Olym Pi 'bum eius,a Graecis uero bitariam *XpQ' neundum Alexandru, quod dorus alio modo: sensius tamen uerborum
Aristo. intendit declarare,quae n*M di dente, quod Aristo. quasi P TmQ drahoc etiam Olympiodorus cynuenit cum Alexaudr i
ad proprie, quam impropri* uius, sunt triplicia; quaedam,quae a caxationes. Dicit ergo AleXaffer, 'P g. uod calido classescit,est elixabi
' lido secundum sui totum ausi; hie minatum resoluatur sccUndum tenui te: & quare e quia non elid* d me allio e baete: de ideo, cum crassescie illud cor
pus dicitur eligatum.Secun Q 'Uti textibus legitur, aut grauiora, cunora fiunt& grauiora,dicuntur citwβpii 3' ri lineopulatiue, scilicet mI-
nota,aut,disiunctiua, uidelice esoluit humidum tenuiusquod erat in i Pnora & grauiora: fiunt minora, qma - s fiunt gerauissa:& addat Istam par se,&remanet humidum crassilui' -- Aus, oleum actione ignis fit minoris quantlaticulam, quod fiunt PSP semisisti obtest dici eligari s cudum totum, quia, talis, sed tamen non fit grauius, idq*- auius i & ideo legitur copulatium ' licet oleum actione igni, iriodo,quae fiunt minora & grauiora actioneyuod ea corpora dicuntur Eleuntur elixabilia, quae uario modo se ba gnis ;& hoc dicit propter oleum. Tertio m
103쪽
bent secundum sui palles, id est quae secundum diuersias sui partes diuersim,
Dir; secundum unam enim partem crassescunt,& fiecundum aliam attenuantur cundum partem tenuem attenuandur,& secUndum aliam partem cras sicunt ui secundum partem attenuatur, scilicet secundum aquam & serum,& secundem
tem crassescit, puta secundum coagulum, id est secundum C, quod classescit et Oi 'dum coagulum remanet, & condensatur,& crassescit actione ignirum: Si dicit secund lum, quia lac coagulo crasses cit: ideo lac dicitur elixari, quia secundum unam attenuatur, & secundum aliam cras Iescit. Et sic in triplici differentia sunt, quae crassi se& eligantur,secundum quod tribus modis diointur eli ari, quae elixantur:quae uero ali horum modorum non possunt permutari non sunt eliXabilia,nec possunt elivari. Et te; quod lac improprie elixatur,quia a calido sicco alteratur & coquitur: sed dicitur elik, 'ri, quia secundum unam partem conuertitur in crassam subiJantiam, & secundum Eliam sttenuatur,ita,quod secundum superiorem partem attenuatur,S 's cundum aliam crassescitita ideo dicitur elixatio,sed improprie,quia a calore siccor & ideo Ai is .hac late utitur elixatione,quia proprie elixatio dicitur a calore humido fieri: & inteli satis, quod lac elixa tur,quia imponitur igni in uase aliquo, non autem quod ponatur in a iri a. Olympiodirus autem aliter exponit,& dicit, quod reuera est,ut dicit Alexander, qui Aristot. intendit declarare & explanare, quae nam corpora sint elixabilia, & dat condition Os generales, dicens, quod omnia elixabilia generaliter fiunt minoris quantitatis: sed hoc est trifariam, dicit Olympiodorus, quia quaedam cum hoc, quod fiunt minora, fiunt etiam crassiora & i. leuiora, quia cum hoc,quod fiunt minora in quantitate & crassiora tiam fiunt leuioris substantiae: exemplum dicit Olympiodorus, iri carnes elixatae, quaecum hoc, quod minoris quantitatis fiunt,fiunt & crastioris substantiae& etiam leuioris substantiae,quia levigantis:& ideo dicit Olympiodorus,quod carnes coctae fiunt maioris procli quoad pondus, quia sunt minoris ponderis. Secundo quaedam sunt, quae cum Eo quod fiunt minoris quantitatis, fiunt etiam crastiora, sed non leuiora, sed grauiora,ut dicit Olympiodorus,ut est ars exustum, quod cum elixatur fit minoris quantitatis,& fit crassus,& cum hoc fit grauius, quia, cum aes ponitur in igne in vase, liquefit actione ignis,& combii ritur & incineratur, & pars subtilior evanescit; &, quod res at,fit grauius & crassius:& quare grauius equia multa pars
eius humidiaerei evanescit&resoluitur a stione ignis,&remanet tantum pars terrea, quia in aere dominatur multa pars aerea, cuius sigilum est,quia es uehementer sonat: & ista pars aerea actione ignis retatuitur &evanescit: &, quia multa pars eius aerea, tuae leues cst, re-sbluitur,ratione cuius aes erat leuius, ideo ex ista evanescentia aes fit grauius:& ideo, quod remanet,grauius factum est:& hic est secundus modus elixationis corporis elixabilis. Tertium signum eorum, quae eligantur, est quando secundum diuersas partes, quod eliXatur, diuersimode disponitur, ut cum secundum unam partem fit crassius, & secundum tenuatur, ut est lac: & isto modo conueniunt Alexander & Olympiodorus, quia ambo di cunx, quod aliquod potest elixari, ut cum secundum unam partem attenuatur, & secun ualiam crastescit, ut diximus de sero & coagulo in lacte. Lego uerba, quia haec est Aristo. secundum Olympiodorum,& uerba obscura sunt. Quare,qUaecunque minora pra sunt fieri,scilicet aetione ignis,& hic Aristo. ponit primum modum: secumm i tertium ibi,aut ipsorum, scilicet secundum unam partem possunt attenuari,& securaq*liam possunt crassescere ab igne . Haec autem, scilicet Ira eli Oleum autem, quia divit Aristo in secunda significatione, quod triplex et cmbile, aut quod crassius fit . aut quod fit minoris magnitu nas & leuius uius cum hoc, quod fit minoris magnitudinis & quantitatis in te M u me , si aliquid dicitur elixari,cum secundum unam partem attenud D N icc in esses, iicit,ut lac: nunc Aristo in hac parte dicit, quod oleum per se tumpit m non . actione ignis(&non dico in aqua sed inuale ad ignem in leo, Sonon cras Iescit in igne, ut est necesi et & sic neque comprehcntatur ira da, Neque in tertia tin prima quia non crassescit oleuma Onei β:W- et dii imitatis, titatis, scd a frigido: neque in secunda significatione, quia, licet tiat minora ri
104쪽
non tamen crassescit, neque fit leuius, quam pilus erat: neque etiam in tertia sign: ficatione,dicendum est, quod i getur, quia, licet fiat nainoris quantitatis , non hoc oleum fit grauius,quia non potest resolui pars aerea remanente parte a Ueta, uia, cum inars aerea evanescit, et anescit etiam pars aquea,& hoc propter letorem esuS: & meo, meet minoretur secundum quantitatem, non tamen grauescit: & sic nulla harum truam conditionum ei conuenit. Sed Olympiodorus reddit hanc causam dictam primo, quiant oleuminoris quantitatis, non fit autem grauius actione ignis propter esus tenacitatem & lentorem uia non potest pars eius aerea resolui a parte terrea: & ideo,cum absumitur,& hi minoris quantitatis,absiumitur pars aerea & terrea simul; & ideo non fit grauioris ponderis, licet fiat minoris quantitatis: & ideo oleum non potest elixari, quia nulla conditionum et
competit. Et tunc epilogat dicens, quod, iuid sit digestio seu coctio, quae est elixatio, dictum est: & dicit Alem dicit, quae est elixatio, quia sunt aliae duae species digestionis, Ut al- satio & maturatio, de quibus nihil dixit hucusque. Addit tamen Aristo. in fine, quod duplex est elixatio,una,quae fit a natura instrumentis naturalibus,ut est nutritio, ae ni In I latis & in animalibus, quae est coctio alimenti: & ista est elixatio, quae fit instrumentis naturalibus; quam coctionem Galenus etiam appellat elixationem saepe: & quate 8 oh de hoc reddit causiam Alexander, quia coctio alimenti dicitur elixatio, & praecipue in umentibus in prima fila aetate, quia in reliquis aetatibus respectu primae elatis potius debet dici allatio:& quare coctio in prima aetate dicitur elixatio e de hoc etiam reddit causam Alexader,cur, scilicet coctio in his debeat dici elixatio, quia coctio alimenti, quae fit in prima aetate umerium, est coctio humidi innati a calore humido naturali, quia calor naturalis in prima aetate coniungitur cunm mi o humido, ut dixi alia die; cum uero permutatur uiuens, a, prima aetate ad alaam aetatem, ut puta a pueritia ad iuuentute, tunc calor naturalis coniungitur minori humiditati:& ideo siccioriquia,licet fit calor naturalis in puero & in iuuene, ut prima A phorismorum dicit Galenus Is .quia tamen in puero ille calor coniungitur maiori humi clitati, ideo illa coctio seu nutritio est huiusmodi humidi interminati a calore humido :&ideo in puero proprie dicitur elixatio,in alijs uero aetatibus respectu primae debet dici asi tio, quia ille calor in alijs aetatibus est admixtuS maiori humiditati; sed simpliciter omnes dicuntur elixationes, quia omnes fiunt a calore naturali, qui est semper humidus. Alia est, elixatio quae est artificialis, que fit instrumetis artificialibus, ut a quoquis: quicquid tame
scilicet humidum interminatum; & habent idem agens, scilicet colorem; in naturali, a calore intrinseco & extrinseco; in artificiali,ab extrinseco tantum: & ideo fiunt ab eiscem cata
Molvitas autem est dubitatio literatis super dictis Aristotelis, antequam ad textum de scendamus, quia dicit Aristo. quod non omnia mixta sunt elixaballa, quia sunt quaeda mi xin quae carent humido,quae non sunt elixabilia: oppositum autem huius dixit Aristo.in se cudo de peneratione,& corruptione,ubi dicit, quod orasse miXtu participat humido, quia aliter palles non continuarentur simul: cuius signum est, quod absumitur & resoluitur huo midum ipsum; &, cum putrefit mixtum, tunc mixtu dissoluitur,& incineratur,& partes di soluuntur,quia no est humidum uniens partes simul: quomodo ergo hic dicit Arist teles, quod mixta, quae carent humido, non elixantur. Secundo, quia hic dicit Aristo. quod coiactio lactis ab lene, est elixatio quaedam. Supra uero dixit, quod incoctio lactis, opposita coctioni lactis, est cruditas: sed cruditas n6 opponitur eligationi,sed ipsi maturationi:ergo
coctio lactis non erit elixatio,sed maturatio,quia est ea coctio cui opponitur cruditas; sed cruditas opponitur maturationi: ereo coctio lactis est maturatio,non autem elixatio, quia dicit,quod, cum lac est Ucoctum,& crudum; ergo cum est coctum,& maturum: aut lactis
incoctio non est cruditarum,sed est potius statheu sis seu foedatio, quia debet esie ea incoctio, quae opponitur eius coctioni: si ergo coctio lactis est eli Xatio; ergo eiuS incoctio erit fice o datio . Tertio, quia uidetur maior implicatio in dictis uiis, quia Aristo . secundum expostutionem Olympiodori dixit, quod, quScUuque, corpora eliXantur, minota fiunt, quaedam e
tiam grauiora & crassiora: sed hoc contradicit superius dictis, qilia supra dixit, quod om-H nia
105쪽
nia digesta crastiora ac amplioris molis: sed elixatio est quaedam didiem,
elixantur, minora fiunt; ergo contradictio,quia ibi dicit,quod fiunt maiora quod fiunt minora: & hoc patet experientia, quia poma & uuae maturae sunt
sunt digesta,quam quando sunt Crudasergo &c. Quarto dubitatur de oleo di m 'xit de oleo, quod oleum non patitur elixationem: sed hoc uidetur falsum quia et
sit impurum actione ignis evaporat corpus ei admixtum,& ista dicitur elixatio imi, ita etiam,si oleo admisiceatur aqua aut uinum, actione igniS in ipsium, euadorabit illis mixtum humidum ergo ista erit elixatio,sicut in auro ; quid ergo dicit Aristo. quod . non patitur clixationem 3. Praeterea, quia isti chimici per sublimationem separ it tenu ' partem olei a crastiore; ergo in oleo potest pars tenuior separari a parte crassiori: cites: elixari oleum: ergo Aristo. non asserit uerum, quia dicit, quod,ex quo pars tenuis potest separari a parte crassiori; in oleo, non potest elirari: ita, quod non bene dicit Aristquod ideo non eligatur oleum, quia humidum terrae non potest separari a crassiore terreo Hae sunt dubitationes,quae fiunt in hac materia. De primo, cum dicis, quod Aristot. dicit quod non omnia mixta sunt elixabilia, quia aliqua miXta carent humido, & haec non sunt eligabilia: sed oppositum huius dicit Aristo. secundo de generiubi dicit,quod omne mixtuparticipat humido; dico,quod omnia mixta participant humido, uerum est: cum ergo di cit Aristo. hic, quod sunt multa mixta, quae non possunt elixari, quia non participant, sed carent humido, uerum est: cur ergo dicit Aristo. hic contrarium 8 dico,quod intelligit hie de humido superfluo, quia, quando dicit, quod sunt multa mixta,quae non participant huia romido,scilicet superfluo,licet habeant humidum moderatum, quo mediante partes simul cotinuantur; sed intellieitur de humido superfluo, ex cuius humidi superflui resolutione fit e
lixatio: & sic non intelligit, quod haec mixta, quae non possunt elixari, omnino careant humido,sed carent illo humido interminato . De secundo,cum dicebas, quod ista implicati quod lac dicatur crudum,ut dixit supra, quod dicatur elixatum, ut dicit hic, quia cruditas opponitur maturationi, non autem elixationi; si autem incoctio lactis dicitur cruditas, e go eius coctio debet dici maturatio,non autem elixatio; dico, quod argumentum concludit ueritatem: oli quid ergo dicit Aristo. cum appellat lac crudum & elixum p dico, quod Aristo. omnia haec dicit ex quadam metaphora,quia reuera no possumus dicere,quod lac, cum est incoctum, dicatur crudum;&,cum est coctum,dicatur elixum: sed bene potest dici somaturum: sed lac dicitur maturum,seu elixum,improprie & secundum metaphoram quandam:& quare quia, cum fructus maturescunt a proprio calore, dicuntur proprie maturi; sed, cum aliquid coquitur a calore extrinseco & non proprio,dicitur elixari, quando calor ille extrinsecus est cum humido sed,quia coctio lactis non fit a calore proprio,sed a calore extraneo, ideo illa eius coctio non potest dici maturatio,sed dicitur elixatio secundum metaphoram&similitudinem:&dicitur elixari lac magis,quam astari, quia in coctione lactis separatur pars humidior a crassa , sicut fit in elixatione,ut supra diximus de mente Olympi ori:&ideo coctio lacitis secundum similitudinem & metaphoram dicitur elixatio, non quod reuera proprie sit eligatio, nec maturatio , quia maturatio fit a calore pro Prio, ut in uino posito in uasse, quia a proprio calore, quem tamen assumpsit a sole, mature Apscit. De tertio, quia Aristo. contradicit sibi ipsi, quia supra dixit, quod omnia digesta f. amplioris molis; hic uero dicit, quod fiunt minora, quia restituitur humidum tenue, & re
manet tantum Crassum; dico, quod uerbum Graecum - - bitatam transfertur
bluS transtulit amplioris molis, sed reuela translatio ista repugnat Aristoteli, quia infra di cit Aristo. quod omnia digesta fiunt minoris molis,& quomodo ergo,dicuntioris & ideo mihi magis placet antiqua tianslatio, quae dicit, quod omnia digesta n li HS molis;&quomodo fiunt meliorigmolis idest perfectioris molis,& maxim Sta Perfecit ius miscetur humidum cum sicco,quia resoluto humido supersu' liii Non tamen dicit, quod fiunt maioris molis, sed melioris:&,cum dicis, ' quod sunt crassiora; dico, quod Aristo. non intelligit per crassiora,ides
Per crassiora intelligit constantiora, quasi saccista,quia resolutum est bunum p β ia
106쪽
diaqueum,&ideo remanent crassiora. De quamm putum in igne potest elixari, cum pars
oermiscetur uinum aut aquae dico, quod uerum est,quod, licut auri leligari, ita etiam & olaum admixtum aquae aut uino potest elixari,n ideo dixit Aristoteles, quod oleum per seipsunt semptum non potest .sio petietum, ut cum o aut aqua bene potest elixari, ut etiam adice as secundo de hoc oleo,quod per artem chymica potest separari humidu tenueso terreo illus olei, dico, quod n5 lparatur pars olei tenuiora parte crassiori,sed una pars olei agione ipsius ignis casefit,& calefacta attenuatur & subtiliatur,& sic fit IIor, &ascendit & sublima uti& tamen non est pars illa tenuior a plaus humidi quia humidum non est resolutum: & ideo pars resoluta est eiusde rationi cum q
remanet, Quia est aeque crassa, sicut est pars,quae remanet , quae actione ignis attenUatur.
Cum Aristo. definiuerit elixationem, quae est secunda species coctionis, nunc secundo lodio declarat, quid sit incoctio ei opposita,dicta a gCecis molynsis, atio.aut isdatio; &dicit,quod inquinatio aut foedatio est quaedam incoctio oppolita elixa
ra non fuit dicta,immo uolumus de nouo ipsam definire; sed est dicta, Alexander nuirtute,quia contrarioru contraria est definitio: deliniuimus enim coctio interminati humidia calore humido: si uolumus eius ops ositum definire,erit incoctio interminati humidi a calore humid seu ex defectu caloris huinidis ergo ista definitio' dicta est ex illa, quia contrariorum contrariae sunt definitiones: qui
muta en adhuc ista definitio posita est ab Aristotele;&idera
bis istam definitionem, quod foedatio est incoctio interminati humidi ex defectu c oris humidi. Ex quo sequitur,dicit Aristo. quod duobus modis fit inquinatio; primo ex defectu & diminutione caloris extrinseci in humido, quia, sictit elixatio erat ex perfecto dom nio caloris humidi stuper elixabile,ita inquinatio ista est ex de ectu caloris illius; cum enim imoetfecte ille calor dominatur elixabili,ita,quod est ei diini nutus & inaequalis & non e cellens, tunc fit foedatio & inquinatio. Secundo modo fit datio & inquinatio non ex defectu caloris humidi, sed ex abundantia humidi rei elixabilis, quod non potest terminari i calido extrinseco,ita,quod calor exterior non potest resoluere humiditatem Illam rei
I abs &se cheido quaret quia debet fieri incoctio:&eo ossi ex dectu ealo exterioris,&dicit, quod ista improportio dupliciter potest es
se. tum ex defectu caloris extrinsieci, tum ex nimia copia humidi interminati rei elixabilis
&T t Aristo. quando fit incoctio ex defectu caloris extrinseci,& dicit, Suod tunc fit ouando scilicet calor extrinsece est maior quidem , quam ut possit non transmutare, id est mando calor iste extrinsece est tantae quantitatis, quod potest agere in hundium apstam,pura careis iracuod potest mouere, & transmutare ipsium,nen tamen perfecte, quia no portabsum Tu erfecte transimulare:&ideo dixit, quod est mi Orixeit apium num*M'ret. e , ista lueoctio eae diminutione calida exteriorIS. EG qssi sit digerere c*β-qm . edisciti, extrinseci,puta aquae circuiusta carni, ide O dixit, quod ista inqUin x se est eae e emento frigoris; causa enim desectui
ololis est,quia cr* depectu euistis innati,& ex auctione calorii *3xedouinate emctus calidi extrinseci in putredine uero est deiectius calles, sed propria:dis unet in mi, in putredine operatur propria frigiditas&no CXtransiectaui uoluit Auerimo mitin Enatione nullo modo operat rigiditas, quia,sic linquI-tiata calore di
nuto exactione frigiditatis,tamen nullo ut Odo operatur frigiditaSad Inquinatione, ne que inrori mr neque exterior,licet utrobique sit frigiditaS: non operatur hic intrinseca, SI
107쪽
eut ibi frigiditas propria operatur; nec extrinseca,quia hic ipse serie iditaserim reis' ' 'sed est remissio caloris & hoc est, quod dicit Aristo.dic quo Tuitur di iri Dia inquinata fiunt duriora perfecte elixatis: & unde sed vites di et AP 'd PMquae inquinata fiunt,idest passa fiunt inquinationem & di inutam partem sivi humidi attenuantur' secundum partem evanescunt; ut dicham 'cie,ubi quaedam elus pars crasses cit' quaedam pars fit tenuior et & ideo durmuri nata non inquinatis, & esIXIs perfecte, quia in elixatione herfecta humi is et
tionem; Inquinata uero sunt duriora, quia pars humidi, quae reuocatur c tici A'bus ad exteriores,remanetio a frigiditate circunstante , quia calor ariens est Th 'tus, crassior & quasi congelata redditur: & ideo illa caro est durior . Leoo uerba . & adii ' A 'tatis,quia latim non intellexerunt haec uerba,&Alexander sic. Erit autem utique condi na,id est Inquinat Io ipsi elaxationi primaris dest uerae & non metaphorim elixationi. Deo ctus autem,scilicet caloris est cum hiigiditate,id est cum augmento frigiditatis. Fit autem scilicet ista Inquinatio, per modum alium,scilicet a motu putredinis, quia in putredine concurrit Frigiditas,hic autem nullo modo concurrit, licet utrobique augeatur m uiditas , tamen In Inquinatione non operatur . Expellitur autem,idest obtunditur & offuscatur a caliditate sibi coniuncta. Pefectus autem,scilicet istius coctionis fit aut propter multitudinem Itigiditatis existentis an humido circunfuso,scilicet in aqua, quia tunc est paucus calor in aqua . Iunc enim accidit, quod potest mouere,de est minor, quam perfecte concoquat. Et dici propter hoc. Hic ponit corruptione,quod humidum corpus inquinatum est durius bene elixatio. Sed hic est dubitatio liter alis Alexandri, cur,scilicet Aristo. cum loquitur de incoctione opposita eligationi,non numerauit species incoctionis,sicut in elixatione numeratist plures modos elixationis: dixit enim, quod, quae elixantur, alia proprie, alia i mprie elixantur,& metaphoricem quae metaphorice elixantur,habent species etiam: cur ergon ita numerauit diuersos modos inquinationis,&dixit,quod 'iraedam inquinatio est propria,& quaedam metaphoricas di metaphorica etiam habet latitudinem e Secundo etia dubitatur,quia Aristo. dicit,quod putredo disteri ab inquinatione,quia,licet utraque fiat a caIore inui tam n ista inquinatio fit tantum a calore,& nullo modo a frigore; putredo uero fit a calore & a frigore: sed ratio uidetur cogere in oppositum,ouia ita arguitur contra isto t. de putridine,quod causa putredinis est caliditas diminuta innata,quia defectus calid innati est augumentum frigiditatis: ergo frigiditas concurrit,&est causa putredinis, quia concurrit in defectu caloris: ita ego arguo, quod causa inquinationis est caliditas extrinseca diminuta: sed causa diminutionis caliditatis est augmentum ipsius frigiditatis: crgo Nigiditas concurrit,& est causa inquinationis. &sic est eadem natura,quia utitur Arist. ad probandum, quod frigiditas sit causa putredinis: &sic eius ratio non ualet,& mea ctia, Nuta aliter differret causa diuersitatis. Tertio dubitatur, quia dicit,quod inquinata sunt dum DP a perfecte elixatis: modo hoc implicat, quia,quae sunt perfecte elixata, fiunt sicciora, exsequitur siccitatem: quod autem sint sicciora, patet,quia id est Pedi Ictae eladum, cuius totum humidum reuocatum est ad extrinseca, & euanuit; imperferae uero elixa sunt, Suorum humiditatis pars modica reuocata est ad extrinsecat ergo elimini sicca Om,quam inquinata: si sicciora ergo duriora, quia durities ex secundo det Generic corrup. aequitur siccitatem: ergo duriora fiunt, questi inquinata, quia in inquinationc fici dica res utio humidi. Quarto dubitatur de frixione, quia dixit Aristo. quod frixio non cit c ratio,sed magis dicitur asiatio:& tu probabas, quod magis sit elixati quia ista Hs humido olei circunfuso: & dixit Aristo. quod hoc est filium,quod icta CO humido olei,sed est ex calore si flagitiis,qui est calidus &siccus cuius signum est, q*o
Oicum absumitur a carne; &, si absumitur a carne, magis patitur a came, SUam caro ab se eo, ergo non fit a calido humido olei: est modo dubitatio, quia septimo Pim sic *m De dg ni proXimum debet contingere passumi sed in frixione neque sinago neque i ' s 'contingunt camem,sed oleum est, quod tangit carnem, quia circunfunditur vo tam
cst a ui Prodimum in hoc casu; ergo ista coctio fit a calido,& humido circuns SP
108쪽
dieitur eligatio, quam affatior ergo remanet adhuc dubitatio inlatuta. Tum etiam, P sua nihil vale quia dicit,quod ista passio magis assimilatur illationi quam Vlixa Aonii cuius signum est, quia videmus,quod magis patitur oleum a carne, J o cuia earo absumit oleum, & humidum carnis non absumitur ab oleo: sed
ontra,quia ponatur tantum olei in sartagine,quod caro natet in oleo,ita,quod oleum non rat a mi a carne,sic oleum aget in carnem,& non absumitur propter magnam qUant1 Lem eius & sic oleum illud caletactum euocabit humidum interius ipsius carnis ad extetiora , &sic haec passio non erit a calido humido,quia a calido olei; ergo ei it elixatio. & sieratio Aristotelis erit nulla. De primo,quia dicebas,quod Aristo. quia non numerat omnes modos inquinationis, sicut numerauit omnes modos elixationis ,resipodet Alalandre,' ouod ideo, Aristo. non numerauit illos tres modos inquinationi S,quia Isti tres modi anquinationis facillime polliunt colligi ex illis tribus modis elixationis, quia oppositum patet eXooposito : & praeterea Aristo.non explicauit illos tres modos inquinationis,quia ex modistribus eligationis possunt colligi modi inquinationas, cum inquinatio elixationis opponatur. De secundo de ratione eius,quia dicit, quod ista inquinatio fit tantum a ciere, putrefactio uero fit a calore & a frigore; sed contra,quia utar ratione esus in trefactione,quia
equinatio est defectus calidi extrinsecu& iste defectus auget ingus; ergo frigus est cauta
inquinationis ; ergo frigus ita concurrit ad inquinationem &tio non fit nisi a calido, sted etiam a frigore,cuius oppositum dici t Aristo. dico, ut dicit Ale h xander, quod hoc argumentum non est simile cum argumento se de putredine,quia pu do non est coctio ed est quaedam imperfectio & quaedam incocti in inquinatio uero est cuaedam coctio diminuta uni imperfecta,sed omnis coctio est a calido solo:& ideo Arist dicit, quod inquinatio est a solo calido, & putredo a calido & a mgido; & ideo non est simila deo refactione & inquinatione: sed dices tu,ergo sequitur,qur domne,quod elixatur, Prius patitur inquinationem, quam elixationem,quia omne, od elixatur,in principio paelitur inquinationem,quia prius patitur imperfectam eligationem; quod patet,quia inquI- ratio nihil aliud est, nisi imperfecta est xatio:sed omne, quod perfecte elixatur,prius in principio imperfecte elixatur ergo omne,quod elixatur,priuS imperfecte elixatur & inquinatur ouid sequitur ex hoc oh sequitur, quod unus motus erat contrariorum, quod est im-rostibile, quia idem non potest moverissimul motibus contrariis: sed inquinatio & elix
o sui contraria: ergo impossibile est, quod idem,cum elixatur,inquinetur;& tamen hoet 'ret ceta e dictis: quid ergo dicendumedico,ut dicit Albertus, quod ita
nuta eligatio potest dupliciter prouenire, uno modo ex defectu temporis, ali' modo ex de
quod perfecte e vim impenet Tet
tio ui et quod perfecte elixata fiunt sicciora,ergo duri tu; dico,qu i Noumentum cogeret, quia reuera durities sequitur siccitatem ex secundo de Germone&corruptione,sed cetera non sunt paria,quia aliquid obstat ratione cuius nia ior est durities in carne inquinata, quam an came pellecte elixata, licet maior si nuntidi ras in inquinatis, quam in perfecte eliXatis: & quid obstat ob obstat hoc,quia in inquin, Id iis in pti cipio diminutus calor est, qclia aqua diminute calida agens in superiaciales pat tes Inis,consumit illud humidum ibi existens, quo huiuido resoluto &contumpto remanent illi meatus, leu pori apertita vacui; di, ne detur uacuum in illis, occurret humiditas ris existeus
109쪽
existens in partibus interioribus carnis ad replendum illud uaeiatim o meatus illos carnis;&, cum illud humidum est in illis meatibus, ibi eΣ - quae, quia a calore ipsius aquae non potest dissolvi,quia calor ille in aetra, A frigiditas est maior;&adeo calor non potest illud umidum dissoluetestist dum congelatur s&Ideo reddit illam carnem duriorem: sed in per in elis, S i
V o Min111 Um aa exteriores parte I in mnon permittit illud humidum congelati in illis porositatibus de ideo fratcalida ualde; & ideo caro elixa perfecte est melior carne inquinata. Dico dui gens proximum debet contingere passium ex secundo Playicorum: sed iori j n contingunt carnem frixam in oleo,sed oleum tangit illam proxime; ero ol ummum ergo coquitura calido de humido; ergo potius dicitur elixum, quΣ oppositum dixit Aristo. dico, quod non est uerum, quod oleum hic sit astens hieta tingens carnem,quia oleum hic est tam partiae quantitatis, quod penetratura calores, ginis: & sartago est,quae est agens proximu,quia sic caro adhaeret immediate lanatini pter paucitatem oles, qUla caro etiam sui grauitate repellit oleum ad partes,desie se et te adhaeret fartagini; dc sic calor sartaginis,qui est calidus & siccus, est caula illius taxi enon autem oleum seu calor olei: & ideo potius debet diei assatio, quam elixatio. Et eu cIS, oh ponatur magna quantitas olei,ita,quod caro stupernatet,' non possit absumi oleua me ipsa tunc Ista erit elixatio,&non astatio dico, quod in casu isto icta coctio potius est elixatio, quam astatio aut frixio, quia in frixione oleum potest absumi a carnea & ideo . . secundum Aristot haec potius est elixatis,ut etiam dicit Alexander cum Aristot . infra sed de hoc dicemus magis infra, quia ista erit elixatio, ex quoerita calido humido ipsius olei Optelis autem est. Dicit Alexander,quodium Aristo.declarauit duas species di esti pis,maturationem &Hixationem,& duas etiam speciescindigestionis oppositas eis nune tertio loco ponit tertiam inciem coctionis, quae dicitur astatio,&tertiam speciem incoctionis ci Oppositam, qua dicitur a Graecisi atheusis, alatinis pqtest dici imperiecta elixati seu assatio, tamen non habet proprium nomen : didicit, quod ponit conuenientaam dedisserentiam asiationis & elixationis cum maturatione inuicem: a io enim & elixati sunt actio ab extrinseco calore; maturatio uero ab intrinseco calore . conueniunt ergo es satio& elixatio, quod ambae sunt ab extrinseco calore: differunt autem, quia elixatio est a sotalido extrinseco humido; assatiouexo est calore extrinseco sicco ut cum ponitur in ueru,uel . . ut dicit Alexander; si ponatur in sartagine,in qua sit parum olei ipse caro sui grauitate repellat oleum ad partes in lineat sartagini, tunc ista est potius assatio, quam elixatio: & ideo supra dixit Aristo. quod Sixto magis assimilatur assationi, quilin ipsi elixati'ni.Primo ergo definit Arist quid sit assatio; & dicit,quod es coctio nutrimeti tumidi abaliena caliditate. prima particula ponitur loco generis , scilicet: citio interminati humbdi: secunda uero particula, scilicet ab aliena caliditate: ponitur loco differentiae cum maturation quia maturatio fit a caliditate intrinseca,& non extrinseca: tertia particula poni ad differentiam cum elixatione. Scilicet ab aliena caliditate sicca, quia elixatio est ab vii eoa calliditate humida: ipsa uero essetio ab aliena caliditate sicca. Sed dices, supra, 'quod omnis digestio est a calore proprio: asiatio est digestio ergo a calore proprio dicum
cti a calore proprao; allatio cit digesuo; ergo a cauore propialiqvi, quod duplex est astatio naturalis,scilicet & attificialis,&quod assatio micalore proprio; artificialis uero fit a calore alieno: sed hoc Osum est, quia dicit rum intra quod uerum est, quod allatio est duplex, a natura,&ab arte, sed utraque*st eiusdem speciei: ergo illa definitio est communis utrique, quia es definitur assationi naturali, quam artificiali, conuenit ista de itio, quod isti licet asiatio sit a caii
extrinseco siccor tamen de hoc dubio insta dicemus magis: pro nunc sit inis Hila de difficultate. Et tunc Arist. postquam posuit definitio improbat ipsi sciliceti victa sit definitio respecitu astationis,& duplicitet a signo probat:& primo dici CDquxta patriho quia,si caro a principio calido &humido digeratur& co Nun ' stra Perficiatur eius coestio a calido sicco ista,dicit Aristo. crit assatio,quia cni perficiliari calido sicco: dc uerba sto tali loco bitat inponum c. re
110쪽
latini exponunt, quia,si caro prius imperfecte in aqua elixetur; & postea extrahatur ab ova.&assetur in veru, dicunt, quod ista coelio erit perfecta assatio, quia fit a calido sicci Sed dices, quorsum debemus sitimere ad probationem huius definitionis, quod ista caro otius dioeratur imperfecte in ipsa aqua,& postea coquatur,& perficiatur eius coctioin ue- u quia cui dubium est, quod si ista caro fit in uerti assiata, est simpliciter assia 8 quia tunc decoctio fit a calido sicco, licet incoeperit in aqua ex elixatione: quorsum ergo istud ad probationem huius dubitationis e quia esto,quod ista caro prius non imperfecte elixetur in a- oua sed simpliciter & a principio in veru affetur,erit etiam, assiatio: ergo quorsium istud e dc ideo isti iudicio meo non intelligunt uerba Aristotelis, quia altior est sensus Aristotelis inio his uerbis. Et ideo Alexander & Olympiodorus aliter dicunt, quod sensus Aristoteli j est,
ouia si capiatur multa quantitas carnis, quae cum parua quantitate aquae ponatur in cartagine,ita, quod aqua propter sui paucitatem non possit reuocare hutnidum carnis ad exteriotes partes,sted potius abissimantur a carne, ita erit aptatio,dicit Arist' & non elivatio, licet uideatur elixatio, quia ista coctio, licet uideatur in sui principio elixatio, quia uidetur fieri
ab humido calido, tamen simpliciter fit a calido sicco ipsius sartaginis & idet dicitur auatio: non imaginatur ergo Aristo. quod caro prius imperfecte elixetui,& postea alietur. Et haec est prima probatio, quam fecit Aristo. Secunda probatio a signo, est ex differentia inter assa di elixa, quia elixa in si ii interiori parte fiunt sicca,in exteriori uero fiant humidae reo tra uero assa in interiori junt humida,in exteriori sunt sicca ; cuius causiam dicit Aristoteles, et o quia elligatio fit a calido humido, assatio uero a calido sicco: & ideo, quia elixatio fit a calido aquae caliditas ipsius aquae penetrans ad inter lyra carnis euocat humidum carnis interius adexteriora carnis ;& sic partes interiores sunt sicciores,extrii es uero humidiores: decontra uero in carne assa, qui eaequo ista coetio fit acalore sicco deo ignis agens in ca nes,agit prius in partes exteriores carnis;& sc agendo inducit crustam,quia ex siccitate coarctamur pori carnis: dc sic ipsis po is occlusis non potest humidum interius reuocatio sic caro si a remanet humidior interius,exterius uero siccior: ex hoc igitur patet, dicit Arist. Quod dissicilius est coquo perfecte assare, quam perfecte elixare. & periim dicit Aristot de reddit causam huius,quia difficilius est simul & semel Qqualiter digerere interiores partes carnis & exteriores ita quimest digicile oh quia,ex quo partes exteriores carnis stini pro to pinquiores ivn deo citiusetiam de magis alterantur a calore sicco ignis, & altera, exi cantur,dc ex catae contrahuntur,& contractis fit crusta, & adeo occluduntur pyri, quod dissicile est resoluere humidum interiote carnis ideo dissicilius est per herae assare, quam elixare. Et tunc Aristo. ad maiorem declarationem addit documentum quod habet duas partes, dicens, quod assitio dupliciter rtet,scilicet,&natura ita etiam olixatio dupliciter fit: qualitercunque tamen fiat sunt eiusdem speciei cilicet affatio&eligatio, ab arte&a natura: & quare sunt semper eiusdem speciei doli dicit, quod iunt semper ab eisdem causis, quia semper elixatio est a calido hurni do assatio uero semper est a calido sicco Sed dices, quae est Hiratio a naturae dico, quod est coctio nUtrimenti in Uentriculo, ut etiam
pedicit Galenus, quod illa digestio: sub qua ergo specie digestio; is est ponenda e .lico,
o quod sub elixatione:&ita etiam alio fit a natura in animali, irest in aetate posteriori re sipectu privinae aetatis, quia calor posterioris aetatis, ta iuuentutis, est siccior, quam a lor primae aetatis,puta pueritiq: ideo ista coctio huius aetatiS resipecta prunae aetatis potest diei alio nutrimenti; sicut etiam offa generantur affatione, cum, sei per affationem adeo exiccatur menstiuum mulieri S, quod in ossa conueri tur: ergo ossa generantur assiation sic caro Oeneratur elixatione : fit ergo assatio Q Xatio, ab arte,ut hi di assatio & elixatio a natura ut Oeneratio partium ipsiuS animalis,ut in generatione camis & ossis, qtrem admo dum dixi vobis. Et probat Aristoteles, quod omneS assatio S inuice, & omnes eligati,
nes inuicem,siunt eiusdem speciei s & probat dupliciter: primo quia ars imitatur naturam, in quantum potest: sicut ergo natura operatur elibationem Calido & humido,ita & ursi &so ideo fiunt eiciem s eciei: quia sunt ab eodem catulo, sicut etiam elixatio est ex eodem, scilicet eg calido humido Secundo probat Aristo, Uod in decoctione alimenti in animaliabus illa decoctio fit a calido humido,' ideo est elixatio 1 &, si augeatur calor adeo, quod