장음표시 사용
111쪽
quoquomodo exiccetur alimentum,&humidum eiuSexiccetur, dicemus, quod iactio est assatio, quia fit a calido sicco quoquo modo exurenti,ut etiam fit ab me ex quitur,dicit Arristo. qUod in Uentriculo non generantur animalia,ut puta uermes ti h brici,sicut quidam putarunt; sed dicit,quod generantur in intestinis & infitiori mite.&lic gehiti ad uentrem stuperiorem ueniunt,sicut alias dixit: & ideo in multis morbis euom tur isti uermes, quia geniti in uentre inferiori ascendunt ad stomachum,& euomuntus in stra. Eius causia alibi dicta est. & hoc dupliciter exponitur: Gaetanus & Alia dicunt eut alibi dictum est,scilicet in libro de nutrimento & nutribili: sed haec repositio non e uera, quia Aristo. non fecit librum seorsum de nutrimento & nutribili, quia totus tractatus de nutrimento & nutribili complectiturab Aristotele pluribus in locis,tum in loco de ce 'ioneratione & corruptione,tum in loco de animalibus,& in loco de partibus, ubi agit de nutrimento. Et ideo aliter exponit Alexander, sicut alibi dictum est, scilicet in problematum partibus i & ubi,dices tu quia mirum est, quod hoc non inueniatur in problematibus: di co,quod in secunda particula in a a. problemate dicit linc quoquomodo Aristo. ubi diciti quod lumbrici, qui Eepe euomuntur, non generantur in uentriculo stipetiori, sed inferioridi intestinis. Stat heusis autem. Nunc Aristo. declarat & determinat specie oppositam assationi, dicens, quod, sicut maturatio erat coctio, cui opponitur incoctio,quae ' dicit ut ciuia ditas : & eligatio est coctio, cui opponitur incoctio, quae dicitur inquinatio; ita etiam asi tio est coctio,cui opponitur incoctio,quae dicitur stat heusis apud Graecos,apud latinos utam non habet proprita nomen, potest tamen dici imperfecta astatio. Et dicit Aristot . quod ad ista incoctio est minus nota alijs incoctionibus; cuius causam reddit Alexander,quia dicit, quod maturatio & elixatio fiunt acalido humido, astatio ucto fit a calido sicco: sed calor siccus est potentior ad agendum, quam calor humidus: mex quo est potentior, ideo . . Et ista incoctio,scilicet stathetas,1 calore isto potenti,& ideo minus nota nobis: & cur fit ista incoctio e dicit, quod fit etiam ista incoctio, cum siccus calor extrinsecus fuerit tantae paucitatis & uelocitatis,quod bene potest mouere partem humoris, rei asiabilli: non autepotest omnino ipsum transire i & tunc fit stat heusis ideo fit ista incoctio ex improporti ne caloris & humidi. Et etiam ista incoctio fit bifariam, priminui quando calor fuerit m nus debilis,& quando humidum rei assabilis fuerit nimis abundans, ut possit resolui a calore. Et tunc epilogat dicens, quod diximus, id elixatio, & quid assatio. 3
SVper capite de digestione,&speciebus eius oecurrunt dubitationes plures r&cipiemus a facilioribus iuxta doctrinam philos hssi: & ptimo, quia dixit philosophuriquod asia fiunt interius humidiora ipsis elixis; exterius uero sunt siectora. Est autem rati Ob quam tangit Alexander, quomodo hoc fit uerum, quia assa sunt sicci a interit 3 &CXVerius,quia,ubi prius caro fuerit semielixa,& deinde assetur,aut semiassa est ri irriat ii ca interius di exterius, quia, semielixa si essetur,ista est assatio,ut dicit Aristo. quia assatio Completur;&ista sunt sicca interius&exterius i ergo aliquando sunt assa fice ora elixis, quia interius & exterius sunt sicca: interius, quia primo fuerunt semielixa; sunt etiam sicca
exteriuS,quia completur per assationem: & ita etiam, cum semiassa elixantiar,t incerut i
terius & exterius sicca: ergo Elsum est, quod dicit Aristo. dico bene, ut dicit Alexan is quod Aristo. supponit, quod ea quae assantur,non sent prius elixa, quia, si lune praus eii Acrunt sicca interius & exterius ; & de hac assatione non loquitur Aristo. sed loquitur
quae simpliciter assa sunt: & ideo stipponitur, quod illa sint simpliciter Fla nullore elixatione. Cum uero dicis, contra, quod si ea,que sunt pr us alla, liXentur, crurius di exterius sicca, dico,quod hoc est dissicilius,immo est dissicultas,a , qu semica, possint elixari, de forte non possunt eligari,quia, eg quo in semia si iam obtusi calore ignis,ouia facta est cluta, sic non potest per elixatrox abum
ra eius humidum,quod est interius:&ideo difficile est,quod seminami 'rum si possunt se assa elixari, tantum dico de eis,ut dixi de semielixis, quou A ut
112쪽
Ahod sint simpliciter elixata. Secundo dubitatur, quae Aristo. di ix, bd
inimalium non generantur animalia, ut uermes: est modo dubitatio: unde nata Edict in suum, quia hoc uidetur inspertinens dictis fiuis & suo proposito, quod non gener
mi uermes in stomacho animalium. Conciliator respondet huic dubio,primo in differea tu t oi & I . problem. in a Q. sectione, ubi dicit, quod colligitur k suoerius dictis,ubi dicit, quod nutritio animalis est eligatio; aut, si dicitur a tio, est iricisteriori aetate: ergo nutritio, quae fit in stomacho, est coctio: ergo in stomacho inest ca- or digerens: & calor digerens prohibet putredinem: si prohibet putredinem; er O no po est in uomacho esse generatio uermium, quia ista animalia fiunt ex putredine: sed putredo orohibetur a calore digerente, agente in stomacho illam digestionem, ' uar est elixatio uel assatio cibi: ergo,cum prohibita sit putredo,nd possunt ibi generari uermes. Olympi dorus aliter refert, & dicit inducere hoc dictum Aristotelem remouendo dubitationem, cuia antiqui dixerunt, quod nutritio est coctio alimenti in animali,nam nutrimentum reducitur in putredinem, non autem in digestionem,quia non est coctio, fied putredo & pro bant hoc argumento,quia ibi in stomacho non generantur uermes,nila ex putredin C; d laepe in stomacho reperiuntur ermes: si sic, ergo ibi est calor putrefaciens: si calor agens ibi est putridus,ergo nutritio reducitur ad putredinem,non autem ad digestionem: & ideo Aristo. remouet hanc difficultatem,& dicit, quod nutritio reducitur ad digestionem, non autem ad putredinem. Quod autem isti dicunt, quod reducitur in putredinem,quia in stomao cho Oenerantur uermes,quia in stomacho reperiuntur ibi geniti ex putredine, respondet ad hoc Aristo. quod isti uermes non generantur in stomacho,sed in intestinis: &postea ascendunt ad stomachum;&ideo non reperiuntur in stomacho:& ideo non impertinens dictum Aristo. secundum utranque responsionem, immo sequitur ex dictis eius secundum
resiponsionem Conciliatoris, & secundum illam Olympiodori. Tertia dubitatio principalis si, quia ex dicto Auerrois i a. Metaph. i 1 .&. 18. (& fuit etiam sententia Themi-sth,&Alexandri,&Avicennae,&Plat. ista animalia genita eg putri materia generantura calore coclesti: sed calor coelestis non est in stomacho, neque in intestinis, sed est in aere:
quomodo ergo 'enerantur a calore coelesti, cum calor coelestis sit in aere,& non in stomacho Resipondet Conciliator in loco allegato, & reprehendit Averroem,dicentem gene-,o rationem istorum animalium semper fieti a calore coelesti; quod falsum est generaliter Io quendo, quia aliquando est a calore coelesti,ut in se te in pluuia, quando generantur ranqex mixtione aquae cum terra: aliquando autem,dicit Conciliator,generantur ista animalia a solo calore putredinali,proprio illi materiae,incluso in illa materia putri ,& non a calore coelesti: & ideo errauit Auerta & etiam magis errauit Albertus,dicit Conciliator,qui putabat, quod in generatione omnium animalium ex putredine cocurreret duplex calor, tum, scilicet coelestis, tum etiam putredinatis,ut supra diximus ex Alberto; quod falsium es dicit Cociliator, quia aliquando concurrit tantum calor coelestis, aliquando tantum ipse calor putredinalis & ideo Conciliator nec Averroi,nec Alberto consentit . Sed pro Aue roe & Alberto puto dicendum esse,quia etiam haec fuit sententia Avicennae & Plat. quod si ille calor putredinalis dicitur etiam coelestis,quia est,ut instrumentii caloris coelestis, quia
haec animalia fiunt a coelo mediante calore eius:& ultra calorem coelestem requiritur &aliud instrumentum,puta calor putredinalis, qui est particulare instrumentum coeli, qui calor est ibi inclusus quia calor iste ibi inclusus concurrircum calore coelesti, dicitur etiacoelestis . dicitur etiam putredinalis, pro quanto est causia putredinis mitati: ct ideo decipitur Conciliator,quia putat, quod calor coelestis sit tantum in aere, quia etiam In intestinis est calor coelestis generans ista animalia: oh quomodo In intestinis est calor coelestis olitam dixi, quod est ut instrumentum coeli ad generationem Istorum animalium. Et Ideo di citur coelestis, quia no potest ista generatio esse a solo calore putredinati,quia calor adestia 5 nimatus est . . &ideo debet concurrere coelum etiam, uirtUte cuius ille calor putredina lis Oenerat illa animalia; & sic etiam concurrit coelum ad generationem horum api malivi& sic ille calor putredinalis dicitur coelestis,ut uirtute coeli operatur; & sic non errat Auer quia non distin uit calorem putredinalam a calore coelesti,quia calor coelestis dicitur etia
113쪽
putredinalis, quatenus est instrumentum eius ad generandum huiusmodi animul isto dubitatur, an si a generatro uermium possit esse in stomacho: & uidetur an tra Aristo. quia huiusmodi uermes generantur in renibus,in uesica n naribuq m ;ri bus,& intra carnem & cutim,& in hepaterintra carnem,est cum discurrunt uesse , cuntur tirones,& etiam in matrice mulieris,et in hepate Ouium generatur quidam uere, qui sunt similes sanguifiugis, qui corrodunt hepar:& i generantur in his membri pate,ergo a fortiori in stomacho. Secundo, quia in stomacho reperitur materia.& causi agens,generationis hortum uernaliam: ergo possunt generari ibi uermes,quia ibi sunt caue
huius generationisiquod autem ibi sit effciens huius generationis,patet,quia ibi est calo qui est essiciensi est etiam ibi materia uermium,quia ibi uermes generantur ex solo phlea' mate ex Avicenna I 6.ter ij,Ubi dicit, quod generantur ex solo phlegmate,& non ex ch Iera neque ex melancholia, quia isti humoreS contrariantur naturae vermium & iubstantiae
eorum quia uermes sunt frigidi & humidi, cholera est calida & sicca:& melancholia friti da & sicca, phlegma autem stigidum & humidum: neque etiam ex sanguine,quia iubiici
pars eius conuertitur in choleram,& crassior in melancholia: ergo generatur ex talo phleamate: sed stomachus,ut dicunt medici,est lacuna phlegmatis,ergo maxime generantur in stomacho,& maxime in stomacho est materiar quid ergo dicit Aristo. quod autem horum generatio fit ex putredine, patet, quia animalia similia istis, ut uermes,& muscae, nutrivi ex materia putri,ut patet, quia quaerunt pro sui nutrimento stercus,& alia huiusmodi putrida, sed unde est materia nutritionis, est & generationis,quia ex eisdem constamus,ex qui- robus nutrimur, quia nutrimentum proximum est id,ex quo constamus;& ista animalia appetunt pro nutrimento putrida: ergo ex putridis generantur. Ex aduerso est Aristo. hic, qui
dicit, quod tantum in intestinis generantur isti uermes, & non in stomacho; de cum eo in hoc conueniunt omnes medici & philosophi,quod, si stomachus sit perfecte sanus, imo sibilis est generatio uermium in ipso; & hoc dictum Conciliatoris centesima prima disinetia,& i a problem. secundae sectionis. Et probatur multipliciter,primo quia experientia reperiuntur in intestinis: & isti uermes sunt in triplici differetia,ut quinto de historia animalium cap. Io.& Is.& Avicenna Issiter iij,& Galenus Im particula aphonqui dicunt, quod isti uermes sunt triplicis generis:quidam enim rotundi, qui generantur in superioribus intestinis e quidam lati,qui dicuntur cucurbitini, qui generantur in intestinis crassis: quidam soalij dicuntur ascarides,& isti omnium fiunt pessimi,dicit Avicenna qui generantur in fine intestini recti: &, qualiscunque sit generatio horum in intestinis, ascendunt ad stomachum, quia in ipsis inueniunt nutrimentum; & inducunt tauissima accidetia,& maxime in pueris,
ut patet,quia aliquando ducunt ad epilepsiam, aliquando ad syncopim,& aliquando ad
Secundo probatur ex potentia caloris,quia in stomacho est tam potens calor,quod net Potest fieri ibi haec generatio, quia stomachus est in medio hepatis ,& Eirbi,& splenis, o
membrorum calidorum:est enim stomachus,ut dicit Galenus in de potentiis naturalibui, tanquam lebes undique ignibus circundatus: ergo propter eius intensium calorem, in m non P test fieri haec generatio uermium, quia calor prohibet generationem putredum, hex consequenti uermium: tum tertio ex potentia uirtutis expulsius,quia ibitus 'pulliua . Tum etiam ex acuitate sensius ipsius stomachi, quia ualde neruosub Cit, tim 'pellit nocuum . Tum etiam ex cholera, quae transmittitur ad stomachum, quo se mordacitate statim facit expellere nocuum di & ideo omnino materia, quae in eo lquae est superflua, statim expellitur,& non moratur in stomacho: ergo non lex irati haec putredo pro generatione vermium, quia oportet, ut ibi generetur Ura mam ibi moretur diu, si debent uermes generari: ergo in stomacho perfecte sano no generari uermes . Si uero stomachus non sit perfecteta ui,ica,quod et is ut, to in hoc sunt discordes expositores, quia Albertus hic,&Concilia; mitati, eho soquod in stomacho non perfecte sano possunt generari uerme ix Graia , ex
potest Phlegma putreseere . ex quo fit febris: Erge ibi etiam possunt ei putredine illa. Tum etiam, ut inquit Galenus, quia in stomacho auquan S
114쪽
Oinose; ergo & ibi uermes possunt generari et Tum tertio etiam,quia aliquando ini, nate fit Generatio talium animalium,quod est calidius stomaclio & nobilius; eigo etiam
A omachos & ideo isti dicunt, quod in stomacho non perfecte sano possunt gener ars uerm g - ciuod,si Aristo. dicat, quod in stomacho non possunt generari uermeS cICunt, qUoa histo intelli it de stomacho siano perfecte,in quo concedunt, quod non postunt g nerari uermes : nos tamen negaret Aristo dicunt ipsi,quod in stomacho non perfecte cano pol sint etenerari uermes. Et haec est opinio eorum. Alij dicunt aliter, quod ex alia parte elineisto' oui uidetur dicere, quod nullo modo potest else generatio horum animalium in stomacho, quia durante uita animalis,debet fieri nutritio & coctio in stomacho; & ideo tanti caloris debet esse stomachus uiuente animali, quod continue concoquat alimetum & potum in stomacho; & sic est tantae potentiae,quod dissoluit putredinem Istam pro generatione horum vermium ; & sic stante uita non possunt generari in stomacho, quia In stomacho est multa copia caloris, que undiq; cocurrit ad decoquedu:& calor uehemens prohibet putredinem: & ad generationem vermium requiritur multa copia putredinis: ergo in stomacho non possunt generari: quid ergo dicendum e quia omnes concedunt primum,quod in stomacho sano non possunt generari uermes; & in stomacho non perfecte sano, aliqui di
cunt,qubd sic,& aliqui quod non: dico,ut dixi tenTdo cum Aristotele, quod non possunt in stomacho generari uermes aliquomodo, licet hic sit problema neutria, & quaelibet pars possit tueri. Si uero tueantur Aristo. quod stante uita animalis imp bilis est eorum genere ratio in stomacho,dico ad argumenta,& primo ad primum,cum dici , quod ex putreomephirematis in stomacho siepe fit febris ; ergo in stomacho possi int etia generari ista anima lia ex putredine; dico, negado argumenta, quia,licet generetur febris ex putredine phl malis in stomacho, non tamen possunt generari uelmeS,quia maior copia putredinis requiritur in veneratione vermium, quam febris; & tanta putredo non potest effe in stomacho stante ulla animalis, propter uehementem calorem eius resistentem huius odi putredina, quia calor exercet coctionem cibi: & ideo no possunt ibi generari isti humores, ex quibus venerantur uermes stante uita animalis: & per hoc patet solutio secundi. De temo, cum dicebas, quod generantur in hepate; ergo a fortiori in stomacho; dico, quod non generat ut ista animalia in hepate cuiuslibet animalis, sed tantum in hepare ovis, non autem in hego pate hominis: possunt autem generari in hepate ouis propter eius diminutum calorem; in homine uero, quia eius stomachus est calidior hepate eius,no possunt generari: ista animalia, quia lonee calidior est omnium . Si uero haec uia non placet uobis teneatis uiam Comciliatoris &Alberti, quod scilicet in stomacho perfecte fiano non possunt generari illa animalia & de hoc stomacho perfecte fiano intelligit Aristo. quando dixit in stomacho no generati animalia,sed in stomacho non perfecte sano bene possunt generarietamen, domini, dissicile est uidere ueritatem. Et ideo ad argumenta partis oppositae resipondeo,cum dic batur,quod in renibus & in uesica,& in dentibus,& in matrice,& inter cutim & carneim, est generatio horum vermium ergo & in stomacho. dico, quod uerum est,quod in omnibus Itis locis generantur ista animalia: cum dicis,ergo in stomacho, nego argumentia, qUla o illa membra non sunt tanti caloris,sicut est stomachus, quia illa membra longe recedunt alante caloris, scilicet a corde; stomachus uero est proximus cordi, ideo est calidius membrum; & ideo non possunt uermes generari. De cecundo, quia in possunt essemus argenerationis rum animalium,scilicet tum causia efficiens, tum materim rationi ustrinium, ergo in stomacho possunt generari isti uermes; dic', quod uerum est potse esse materiam oenerationis horum animalium in stomacho; sed ibi non potest esse lata putredo, quod si liciat pro generatione horum animalium di non nego tamen,quod in sit
rcho po fieti aliqua pulledo; sed non tanta pol si fim, quanta requirum
tione lit m animalium, propter calorem uehementem sitomachi. Alia libitatio princi palis siequens est circa destnitionem digestionis , quia multae immanent dissicultates,& nosio utemur uia ipsius Aristotelis, & AverroiS, quia Aristo. secundo Positeriorum dicit, quod uia soluendi quiuitiones circa rem,esit quaereret di inuenare definitionem eius,quia inuenta
definitione quaestiones sunt solutae: & ideo quaeritur,an haec definitio digestiolus sit bene
115쪽
&recte tradita, cum dicitur, quod digestio est perfectio:&ideo primo , , cparticula sit recte polita,quia definitur, quod digestio est perfectio in naturali calore ex oppositis passivis: ideo quaeritur an haec prima particula,scilicet di est op p fee io, sit recte posita in hac definitione: & arguitur,quod non,quia perfectio est transcendens, quia actus & perIecitio conuertuntur: sed ex 6. Topicoriam transcend non debent poni in definitione, quia definitio non debet dari pertranscendentia . G, perfectio sit trans cendens, non debet poni loco generis, quia definitio debet dati petprium genus. quod autem actuS & perseetio sint transcendentia, patet, quia actus &chio conuertuntur: sedae us& potentia sunt primae passioneS entis, ergo. Tum Seu 'quia persectio non est per se una transmutatio,& per se una reS, sed acquiritur ex plusibu, transinutationibus, quia primo ibi est calefactio humidi: secundo est humidi subtili alio tertio est humidi evanescentia: quarto est humidi constantia,& perfecta eius admixtio eusicco; ergo non est una transimulatio neque una perfectio,sed aggregatum ex pluribus sed omnis perfectio,est una perfectio: ergo coctio non est perfectio. Tum tertio, quia coctio est modus t sed omnis modus ex tertio Physic. est imperfectus actus, quia est immixtus cupotentia: ergo non est actus perfectuS ; ergo nec perfectio: quomodo ergo dicit Aristot quod digestio est perfectio 8 Quarto, quia datur superflue coctum,& non datur sit perflue: perfecte ergo coctio non est perfectio: quod autem detur superflue coctum, patet ex Aui cenna quarta primi,dicente,quod generatur bilis ex superflua coctione, sicut phlegma ex diminuta decoctione generatur: ergo datur superflue coctum; superflue autem perfectum di, non potest dari: ergo coctio non est perfectio: ergo coctum non est perfectum Vltimo dubitatur, quia quinto Ethicorum cap.de perfecto dicit Aristo. quod perfectum est, cui ni hil deest in proprio genere, sed in proprio genere datur magis & minus perfectum: ergo in proprio genere perfectum non recipit additionem,sed datur magis & minus digestum& coctum in eodem genere: ergo coctio non est perfectio, neque coctum est perfectum: quod autem detur magis S minus coctum, patet in animalibus, quia in principio uitae omnia animalia fiunt minus decocta, quam in aetate iuuentutis, quia in principio generationis eorum prius est imperfecta coctio,& deinde magis coquitur & digeritur: sed in proprio genere non datur magis & minus perfectum: ergo coctio non est perfectio interminati humidi. in oppositum est descriptio de digestione, quod est perfectio interminati humidi Ad go haec argumenta, & primo de primo,cum dicis,quod transcendens non debet poni in definitione,Uerum est, quia tantum genus proximum & differentia debent poni in definitione: sed perfectio est transcendens, uerum est: quomodo ergo ponitur loco generis oh dico, quod non accipitur hic perfectio transcendens, pro quanto, scilicet perfectio transtendit Omne genus,quia omne genus est perfectum sed hic accipitur perfectio limitate, scilicet in proprio genere,scilicet qualitatis, id est coctio est perfectio,id est coctio est qualitas fecta:&in quo genere oli iam dixi in genere qualitatis, quia coctio est perfectio, id qualitas perfecta. Sed dices,in qua specie qualitatis,& nunquid in prima sipetae,ira, quod sit calor aut Sigus; aut non,sed est de secundis qualitatibus, ut sapor uel color et Domini, hic laborant expositores ad declarandum, quae res sit ista qualitas & ista persectio, ex quo 'Arist . dicit,quod cap.in gener . Auer hic in com i & ista Thimon in qu aestionibus imi pulcherrimis uidetur dicere, quod qualitas ista est qualitas secuta,scilicet complet, O, UT est qualitaS secunda, quaena itur ex actione & passione qualitatum primarum: & i talitas est passio mixti, quia est perfecta qualitas,que resultat ex quatuor quali stibus sed quare haec qualitas appellatur perfectio floli propter hoc, dicunt, quaa essDperis,quia tunc anima potest exercere eius opera mediante hac cor leXi Te, Adicitur perfectum, cum potest evercere operationes suas proprias,& sibi Perianen icitur perfecta iuuentus, quae potest exercere mas proprias opera iOC erilite dicitur pcrsectio, quia esit principium operationis ipsius animalis . dici est, quod illa perfectio bifariam semipotest, ne Tquiu ccx fi ualla coruom s uno modo potest sumi pio transmutatione; alio modo I re t tinnithec uasd quam est trans nutatio e pro uia ad transinutationem s sicut tecun ta
116쪽
cit Aristo. quod generatio potest dici natura, quia est quaedam uia in naturam: ita etia illa ista ad transntitationem dicitur digestio quaedam, quia uia est ad digestionein: & dicunt isti scilicet Auerro.& Thimon, quod Aris .in hoc loco accipit coctionem pro qualitate ista perfecta in se,ad quam est ista transinutatio; non autem accipit hic Aristo. quando dicit digestio est perfectio, digestionem pro uia ad trans tutationem, sed pro transinutatione in se, quae est complexio, ut ipsie dicit. Sed haec opinio falsa est, & difficilia sunt eorum uerba interius, licet in stuperficie appareant clara: primo,quia, si coctio,seu digestio,seu qualitas ista perlecta,& complexio,& dicit quomodo ista, cum complexio fit aequaliter effectus omnium qualitatum primarum, quia aequaliter resultat ab omnibus qualitatibus primis, sciso licet tam ex humido &sicco, quam ex calido & frigido,sequeretur, quod digestio non es set magis effectus calidi & frigidi: quam humidi & sicci; cuius oppositum dicit Arist.quia dicit,quod digestio est effectus a calido & frigido passivo, non ex humido & sicco; & complexio efficitur tam ex humido & sicco, sicut etiam ex frigido & calido,& non passive ab humido &scco, si est ut dicit Auer. Primum ostendo, scilicet,quod temperamentum & complexiore saltet ex omnibus qualitatibus primis, inuicem aequaliter agentibus & patientihus,ex secundo de generatione corruptione,ubi probauit, quod temperatne tum scit coplexio ista resultat aequaliter; & sic ex actione humidi & sicci,sicut ex actione frigidi & Olidi, quia ex mutua actione omnium quatuor qualitatum primarum aequaliter effectivaru& passiuarum restillat complexio, quia non magis effective complexio est a frigido & caro lido, quam humido&sicco :&siccoctio non iri agis effeta calore&trigore effective, qua ab humido&sicco,ut uult Aristo. hic secundo, quia coctio est passio mixtis& ideo dicit Aristo. quod aqua non potest concoqui, quia omne, quod concoquitur, debet esse mi tum, quia id, quod concoquitur,eius humidum a calido crassescit: sed esse mixtum,est mi Mum per complexionem e ergo esse mixtum est complexionatum ; ergo omnis coctio praesupponit complexionem; ergo coctio non est complexio: quod autem praesupponat digesto mixtum, patet, quia,nisi restillet complexio non fit mixtio, de qua loquitur Aristo. secundo de generatione & corruptione,quia mixtio fit ex mutua actione qualitatum primarum,ex qua actione postea resultat cratis: ergo coctio praesupponit mixtion quia est pastsio mixti ; ergo coctio non est complexio: & sic patet, quod coctio praesupponit naixtione, so quia coctio est passo mixti,& mixtio fit,eum est acquisita complexio, quia complexio est terminus mixtionis: ergo mixtionem praesupponit coctio. Tertio, quia,si coctio esset co-plexio,sequeretur,quod permutatio complexionis a calido in frigidum, uel contra, stante tamen temperamento in qualitatibus passivi S,est et coctio quod ostendo,quia ista permutatio est ad qualitatem, quae est complexio, quia est illa complexio noua; & per te complexio est digestio ; ergo haec permutatio complexionis a calido in frigidum est coetio: consequens est contra omnes medi os &philosophos,scilicet, quod perm utatio a calido in frigidum sit coctio, & econtra, quia tantum permutatio ex humido in siccum est digestio secundum Aristotelem,& non si augeatur calor aut frigus,ut sequitur per te.
Quarto&ultimo, auia,ubi Socrates labatura teinpetramento naturali tam uersus calia o dum, quam uersus frigidum,& tam uersius humidum, quam uersius siccum, siem per secut dum hanc opinionem ista erit incoctio, quia, ex quo per Le temperamentum complexi nis,seu complexionis ipsa est coetio rei, ergo distemperamentum rei erit incoctio, quia,sicut temperamentum est coctio,ita distemperamentum est incoctior ergo lapsius ad unam harum primarum qualitatum ipsius Socratis,erit incoctio,quia per te incoctio est tempera
mentum naturale s ergo tempCramentum praeternaturale est incoctio; cuius tamen oppo
situm dixit Aristo. supra, quod . si incoctio fit aut ex abiandantia humidi, aut re deflectu caulidi j & non dicit, quod lapsus ad calidum aut ad frigidum sit incoctio: ergo opinio ista SI sae& ita est de facto iudicio meo: uerum tamen est, quod ista coctio, est quaedam qualitas perfecta . sed ista qualitas perfecta non est complexio, quemadmodum dicunt isti &tro Erat dubitatio circa descriptionem digestionis, quae erat, quod digestio est perfectio nuffimenti humidi a calido :& ruit dubitatio primo de prima particula,videlicet quod dies stio est perfectio, quod non uidebatiar esse recte posita, quia perfectio, cum tit italcendes, I non
117쪽
non debet doni in definitione loco generis, quia genuS debet esse Proximum de non tran scendens. Respondent omnes, quod duplex est perfectio, quia bifariam potest lumi; uno modo sumitur ut,scilicet quando conuertitur cum actu ; &, ut sumitur sic, non ponitur indefinitione: alio modo sumitur perfectio limitate de determinate ingen qualitatis,ti siesumiret hic limitatescilicet in genere: & in quo genere et qualitati ut dixi: & ideo est sien Tuod coctio est persectio,idest qualitas determinata perfecta. Erat deinde dubitatio ranam stoeciei qualitatis sit haec qualitas,ex quo est qualitas: diXi, Uod Auer &Thimo Tunt ouod ista dualitas perfecta est complexio, que complexio resultat ex actione & pasdicunt, quPo lixa r A isto. seeundo de generatione & corruptione,& remsione prima VM q*ri 'Is u. bu enio. quia sic permutatio a calido in stigidum,et Ioieci hanc i, di oestio est pn mixti: sed omne mi tum comecontra,esset digestio: tum secundo TU pud 'drum opustati, e, illi j qualitatibus,ut habetur secundo de generataramcnxdm Rrumi, utit& te,dunt elementa, usque quo fiat temperam nium,& corruptione,quid - homi ilium: ergo mixtum praesepponit c &fiat mixtum; si uero resiuitat complexioeoneum plexionem: & digestio Vst pam*-N i Ny hcst eomplexio ipse :& propterplexionem; ergo ii hi iddo est si eunda opinio quete est Ugonii secunilaee argumenta Vgo senensii alix di A , nihil aliud est, nisi com-do Techni, i dicit,quod ista qVJ δ' siue idem & Thimonem,quia,scit, a plexio; sed,ut euix bQq 'beoni , essiet di estio dicit,quod dupl*3 est co et tunc permutatio acdii 'in i 'isti, ibu, psisuis; & dicit,quod dige
blexio mixti,una in qualitatibu' priirum ' h-' n a itatum est ea compleXio, quae
stio non est complexio totali, in Q 'rum tet: eompleuio in qri-
est in qualitatibus passidi', ' ubv. dictius .non debet dici digestio,' ide talibus activis,ita, qVsed 'I, m heotii , non est digestio ; si uero permut- β si permutatur mixtum a calido mist PQ ,
nee est opinio Aristotelis, quod Ostendo uidetur peripateticu, quiatialis in qualitatibus passiuit , ione mixtuni est mi, u pomne mixtum est per se unum p*x un*m h, mixtum est unum mi mixtio autem est compleXio Vrgo est u*- - iuili & esse mixtu Per tum. Secundo & mitius, quia digestio est Phili*-P. --; b,si uis, quia omnet mi
sectum habet complexionem tam in qualitatibus activ c uam in Patum perfectum est mixtum mixtione,& terminie si stantialis non est terminus mixtionis, rael tetminuneratione diximus & esse mixtum praesupponit mi
ergo non in duabus tantum ergo digcstio PyTVRPp''Dian non pratu Fia r bus oessuis: ergo illa complexio non esst dig*sxio' 'rum chouet et ut, quod omni,
mitio est, quia, si dige sitio est in qualita; brum'
millesio ab humido in siccum,& econtra, cuci dig* Q qmn se eo silentia ip
situs humidi, quatenus humidum, quod erat tenuetrum
ta non econtra a sicco in humid*M hb lautitio a sicco in bum erum et de miditarum, & acquiritur siccitas: ergo nullo My P', i et . dicunt enim ipue,
118쪽
restio ab Aristotele: sed quid est dictu hoc, sicilicet terminatio humidi oh propter hoc, disia humidum erat stuperfluum, & per digestionem amisit quasi superfluum,& sic, quod re
anet restat constans &crassus quae constantia est causa,quod illud humidum proprio termino terminetur,& hoc fit a calore naturali ; & haec est digestio apud Aristotelem, scilicet ebris antia & crassities acquisita ipsi humido,ev hoc,quod a calore naturali partes subtiliotes evanescunt remanentibus crassioribus: &,quod ita sit, patet ex uerbis Aristot. quia di- Et quod mustum,& nascentiae,& lachrimalis fluxus tunc dicuntur digeri, quando eorum humiditas a calore naturali acquirit consistentiam: tum secundo,quia dixit,quod Sperfluii,tes animalium,sicut urina & foeces, digestae demonstrant sanitatem eorum praesente uel , sesuram,demonstrant, scilicet digestionem, quia,dicit Aristo. indicant nobis dominium casotis naturalis silper humiditatem, quia hoc modo fit digestio, scilicet ex dominio caloris super humiditatem; & hoc dominium est causia sanitatis,& ideo significat sanitatem presentem aut suturam. Terti quia dicit, quod omnia,quae digeruntur, crassiora fiunt: & expo-sei per crassiora non maiora,ut multi exponunt, sed crassiora, id est constantiora & solidiota,quia aliquando minora fiunt,quia ista digestio non fit nisi resolutione & evanescentia humidi, ex qua resolutione humidi tenues partes,qiuae remanent, fiut crassiores :& ideo, luce digerunt,crassiora redduntur,& non maiora: & ista est etiam ratio Galent . de regu.acut coni. . etia c5. g.& ista est generalis propositio, quod omnia,quae digeruntur,fiunt cras fiora & non patitur instantiam ; ita,quod haec propositio manifesta est, quia haec est sente-n tia Aristotelis,quod,quae digeruntur,fiunt crassiora&costatiora(quod si de musto & alijs uidetur oppositum,dicemus insta & non dico crassiora fiunt, idest maiora,immo est oppositum, quia fiunt minora,quia evanescit pars humidi tenuis: &, si aliquando, quae dige-tuntur, fiunt maiora,ut fructus, quando digeruntur,dico, quod non fiunt maiores,quia digeruntur,sed fiunt maiores ratione nutritionis,quia eis additur substantia ratione nutrimeti: & sic non fiunt maiores ratione maturationis seu digestionis, sed fiunt maiores ratione nutritionis, quia enim nutriuntur,fiunt maiorcs,cum digeruntur, quam cum sunt crudi &maturi. Quarto quia dicit, quod duplex est causa incoctionis,aut, scilicet defectus calidi, aut superfluitas humidi non potentis pati a calido: ergo omnis coelio fit a calido proportionato agente in humidum. Sed dices, ex ouo ista constantia seu ista digestio,est qualitas,la quae qualitas est, in prima specie, an in secunda jecie e dico,quod est quaedam qualitas in secunda specie, quia et modus . . quia est densitas, quia fiunt densiora,quando scilicet resoluuntur partes tenues humidi,& remanent partes crassiores & constantiores: alio modo
potest sumi digestio pro actu secundo, scilicet pro illa trasmutatione ad illam constantiam:& uarie loquitur Aristo. & in definitione accipit digestionem pro actu primo, scilicet pro qualitate illa perfecta,quae acquiritur post illam transmutationem mediante calore; & sic est perfectio, quia resolutis partibus humidi tenuioribus remanent partes Crassiores: alibi uero Aristo. accipit digestionem pro transinutatione ad illam ccistantiam,quae est digestio VPactu primo; & est, quando dicitur, quod terminus digestionis est uerius, & ibi accipit
digestionem pro actu secundo. Sed contra hanc opinionem etiam non deficiunt dubitatio P des; de Ugo adducit multa argumenta, inter quae sunt multa leuiora, qUT Omitto,accipiendo tantum fortiora: & primo arguit Ugo, sequitur e dicio Aristor. quod non tantum inibuta decoquantur, & ex crudis fiant cocta, sed recoctis etiam Positi ni incrudari: cuius oprfitum dicit Auern tertio colliget,capite de generatione febris cholericae; & omnes me
cici conueniunt cum eo: & ibi dicit Averr. quod non est possibile, quod cholera recipiat quam digestionem,quia non est possibile illi rei, que transiuit terminu decoctionis,quod redeat ad terminum decoctionis; sicut nec est possibile, quod assum reuertatur ad elixum ergo coctum non potest incrudari: quod autem hoc sequatur,respondeo, quia si per se has ecoctio est permutatio ab humido in siccum, sicut mixtum est permutatio a distem peramen
fidia temperamentum,ita etiam hontra a temperamento ad distemperamentum ouia. sis utatur Socrates a distemperamento ad temperamentum,ita etiam potest permus conmodest, fiaeut permutatur inaccessu humidi ad temperamenti in ita etiain permutari: cum ergo coctio sit quaedam complexio temperata si ius laumid sic et
119쪽
potest permutari Socra. ex accessu humidi ad temperamentum ita etirim in ri a temperamento ad excessum humidi; ergo a cocto in crudum . & sie u DI P ista transimulatio. Tum siecundo,quia dicit de nutritione; quod est diise i ista constantia, quia nutritio est conuersio nutrimenti in substantiami ut Fili ' illa constantia in sui ratione formali: ereo non omnis digestio ev sui ratioti
constantia humidis ergo. Tertio, quia, ii coctio est passio humidi: et bo per te di semper passio humidi, non autem sicci; cuius oppositum dicit Aristo quia diei, passio est communis terminus humiditatis, tum siccitatis ; ergo: & conarino fori sicut Aristo. dicit ex expositione tua, quod ista coctio nihil aliud est, nisi resoluti, set humidi,&csistantia eius; cur non dicit etiam, quod resolutio superflui sicei
eius sit coctio 3 dicas tu causam, & praecipue cum secundum Aristo. digestio sit datis munis & siccitatis & humiditatis. Quarto, quia supra dixit Aristo. quod uarius est filii et ionis; & sic Aristo. accipit coctionem pro transmutatione & pro actu siecundo tali u 'do dicit, quod est quaedam caliditas acquisita, per Quam aliquid redditur potabile aut medibile: aliquando eius terminus est serma substantialis: & sic vario modo loquit ut sto: ut dixi uobis de digestione: quomodo ergo dicis tu, quod terminus ipsius dictesticii est constantia ipsius humidi, cum Aristo. dicat, quod uarius est finis digestionis cubi hi, do ergo potest esse constantia humidi formaliter, & postea habeat uarios & diuersos in ..& terminos Quinto & ultimo, quia Aristo. supra dixit, quod pia redo est digestio, & ili cit, digestione enim humidum acquirit utilitatem, quod humidum per digestionem fidi iii ile, sicut assata, & elixata,& sicut putredo: ergo Aristo. numerat putredinem inter digesti . nes: sed, si putredo est digestio, tunc putredo erit persecti O,& non imperfectio, & tamen supra dixit, quod putredo est imperseetio,quia est corruptio putrescentis ; ergo non est di uestio, quia digestio est illa qualitas perfecta, & perfectio: ergo non omnis coctio est per fectio, ut dicit Aristo. ergo Aristo. non sibi constat:&istae fiunt potiores rationes contra hanc materiam. De primo, cum dicis, quia data illa expositione sequeretur,quod non ta. tum crudum posset decoqui, sed etiam coctum posset in crudari, dico, negando, quod stequitur,quod coctum possit incrudari; quia coctum non potest in crudari,quia, ex quo cocti mi est,ideo resolutum est humidum & superfluum,& non potest incrudari, nisi ab actione cilioris ; sed calidum non reponit humidum,sed i esoluit; & ideo coctum non potest incri . .ri: &, cum probas, quia ita potest mixtum permutari ab inconstantia humidi ad constat sicut est econtra, dico,quod,quando dicimus,quod digestio est permutatio humidi in i cum,& est constantia ipsius humidi, non intelligimus istam proportionem in simplicii a qualitatibus primis simpliciter, sed intelligimus per humidum,humidum substantiale, est humidum, quod est lubstantia ; non humidum quod est qualitas prima,quia no Vst
Plex transmutatio in qualitatibus primis, sed in substantia litimida:&ideo non quit quod dicis. De secundo, quia nutritio est digestio,& nutritio non est constantia hun sed est conuersio nutrimenti in substantiam nutriti, dic quod in nutritione duo quae tur primo alteratio praecedens,secundo terminus nutritionis: Si nutritio sumatur
alterationem praecedentem,sic ista est coctio & constantia ipsius humidi,qu ia fit con humidi a calido & in transimulatione sanguinis in humiditates secundas & lium rei ita ui .
cundarum in membra: & sic nutritio est cocti quia semper ista nutritio procedic in A esoluendo,scilicet partes crassiores,& crassando tenuiores: Si uero acci latur nu pro completa perfectione& nutrimento actu,& pro nutritione nutrimenti in sta stam triti N ad finem uiuentis,sic dico quod ista non est coctio, d aggregatio quaedam, u Aristo. secundo degeneratione & corruptione: & sic primo in o est coctio ii ia Bu secundo uero modo non . De tertio, quia sic digestio erit passio talius huetudi i
Oppositum dicit Aristo. quia dicit, quod active fit a calido&frigidi palim
do&a sicco,dico: ut dicit Olympiodorus, quod Perse ista es ocius quia terminus primus coctionis est constantia ipsius hum; secunda io . Vt, quia, cum resoluuntur partes subtiliores huiDidi,acquiritiar siccita quia humidi mixtum fit siccius: & ideo secundario concurrit siccitaSi & e L
120쪽
Leci . in quartum M Ut Cor. I O I
est adsiccitatem;&sic secundario est pastio siccitatis ;& sic concurrit etiam siccitas. De alio, cum dicebas, cur Aris . non appellat istam coctionem resolutionem superfluae siccitatis, sicut appellat coctionem resolutionem superflui humidi,cum ita sit passio comunis qualitatibus passivis ergo debet appellare digestionem etiam resolutionem superfluat
siccitatis remanonte hUmido propomonato: de hoc infra dicemus. De quarto quia Arist.uarios terminos assignat digestionis, tu uero tantum assignas contaiatiam dico, quod duplex est terminus coctionis, Unus intrinsecuS,&alius extrinsecus: terminus intrinsecus coctionis est tantum ipsa constantia humidi: si uero qhiaeratur eius terminus extrinsiectis sic irarius est & de isto loquitur Aristo. cum dixit, quod uarius est terminus digestionis,quia alito quando fit ad esum,aliquando ad potum, aliquando ad pharmacum, aliquando ad alia, &isti sunt termini extrinseci,&de istis loquitur Aristo. quia, cum humidum superfluum ratione caloris naturalis teloluitur,fit utile, aliquando ad essem,aliquando ad potum,aliquando ad tormam substantialem, uel ad aliam,& isti sunt termini extrinseci ipsius coctionis,&non Intrinseci, quia intrinsecus terminus coctionis tantum est constantia ipsius humidi: &ideo Aristo. loquitur de extrinsecis. De quinto, quia putredo est digestio, ergo est perfectio; de putredo etiam est imperfe cis',quia corruptio putredinis, ut dictum est supra; ergo de hoc non est pauca contentio, quia tertio de generatione Animalium capite II . dicit Aristo. quod ex putredine nihil e neraturis ed generatio est quaedam digestio,p cipue illa alteratio,quae generationem praelo cedit ; ergo putredo non est coctio: Tum etiam in quarto eius dein cap. octauo de lacte: ubi inuehitur contra Empedoclem, qui dicebat,quod generatio lactis est similis generationi putredinis, arguit Aristo. putredo non est digestio; ergo lac non est pus: Tum etiam, qtria Galenus tertio Techni dicit, quod digestio facit cessare putredinem ergo putredo non est
digestio : Tum etiam quia, si putredo est digestio, sub qua specie digestionis reponit ut e &iub nulla potest reponi, quia non est assutio,iaeque maturatio, neque elixatio ; ergo non est digestior Tum etiam quia digestio fit a calore naturali, putredo,uero a calore praeternaturali; ergo non est digestio. Gentilis tertia primi ,& Do senensis secundo Techni in quaestione de putredine, dicunt, quod retiera putredo no potest dici digesti quia distinguunti sicut qualitates contrariae; sicut calidum & frigidum sunt qualitates contrariae& seiunistae,sb ita digestio & putredo fiunt seiunctae & contra iae, quia non possimi esse unius speciei. Sed quid ad Aristotelem, quia supra numerauit putredinem sub digestione d dicunt, quod sic
qualitates contrariae bifariam contrariantur ; uno modo quo ad gradus intensos, de excedunt latitudinem; & quo ad gradus remissos: quo uero ad gradus intensos sic non sunt cGpossibiles,ut si sit frigus ut quinque,&icolor etiam ut quinque,non compatiuntur, qUia ambo simul excedunt latitudinem ut octo,quia excesius non debet esse ut gradus ut octos e go ut sic istae non se compatiuntur: alio modo contrariantur qualitates contrariae in gradiubus remissis, ita,quod una sit in gradu remissiu& alia sit in gradu intento,ut una in gradu ut quinque,& alia in gradu ut tria & sic se inuicem compatiuntur, & non contrariantur, quia sic calor & frigus ste compatiuntur, ista est sententia Aristotelis , quia istae qualitates ex o earum elientia & natura non contrarianturinuicem ; ut uoluit Burteus in secundo Physicorum,& Gregor. Atim. qui uolunt,quod istae qualitates sint ex siui natura contrariae; quod falsum est, quia sic frigiditas cuilibet caliditatiellet contraria, & sic non se compateretur in eodem subiecto,& sic tauquam fieret mixtio: dicunt ergo isti, quod, sicut caliditas & frigiditas in qualitatibus remissis se compatiuntur,& tamen siunt qualitates contrariae, ita etiaputredo & digestio, licet sint contrariae, se compatiuntur in qualitatibus remissis: & sic,quasi Aristo. dicit, quia putredo est digestio, intelligit in qualitatibus remissis: quando uero dicit, quod putredo non est digestio, intelligit ingradu intenta :& sic dicunt, quod putre
donon est digestio primo modo,ssed secundo sis,quia in putredine potest esse aliquis gra das coctionis, & econtra . Si dicas,quid dicemus in statu febris humoralis quia tunc ma Io teria esit summe digesita &tamen adhuc putrescie, Via adhuc generatur febris; ergo cum summa digestione etiam fiat putredo: Tum etiam in tertio artis paruae dicit Galenus,quod si sanguis conuersus sit insaniem perfectam& laudabilem,ut etiam dicit idem in fine regi