장음표시 사용
81쪽
uis: ergo loquitur Aristo. de fragore positivo, quod frigus est qualitas activis mdistinguit a calore; & non loquitur de frigore priuatiuo Ad de positivo sicut Ais iiivo,quia intendit declarare actiones scu OperationeS activarum qualitatum rictio, ut diximus, est communis cffectus caliditatis & fiigiditatis ; & non locius si 'de calore diminuto; quia intendit declarare actiones illarum qualitatum.ut sus 2 e
di ideo dicemus, quod Aristo.loquitur de stigore positivo, non priuatiuo quia but ethneommvns s effectus tam frIgorlS, quam caloris,& positiva sunt; quia aliter Aristo noti clarat operationes illarum qualitatum: & isti fugiunt, ubi inuentut dissicultate , oh hie dubitatio, uerum est; & ideo isti fugiunt, quia lisc inuenerunt difficultatem: fied ista est ij tas, quod putredo est communis effectus tum caloris tum stigoris: & quomodo oh ostatido, quia iste est sensius Aristotelis, quia putredo est inflammatio innati caloris quia, eum e. 'lor innatus inflammatus ab extrinseco calore agit in proprium humidum,resoluit ipsum aecum resoluitur humidum proprium, tunc etiam resoluitur aliqua pars caloris innati,quia in proprio humido fundatur calor innatus; non quod sit subiectum eius,sed in eo pabulaturies ideo,cum humidum evanescit,evanescit etiam pars coloriS innati, quia calor innatus resolutus cum proprio humido depauperatur;& de pauperato calore innato & diminuto seipiditas, quae est in membro,tunc incipit dominari & agere in calorem ipsium, & calor inci pit extinguis & in tantum extingi utur,quod accidit putredo. & dicebat hoc Aristot. cum reddebat causam, quo putredo est effictus frigoris,quia, cu calor diminuitur,fiigiditas mehri, quae prius, qua resolueretur calor,non contrariabatur calori innato,tuc contrariatur& et oincipit dominari,& sic incipit agere in humidu,& sic frigiditas est causia posititia; & sic se iditas,cu hoc corrumpitur, est putredo.Sed tu dices,oli tu no euadis,ideo tu etia fugis dim- cultatem,quia ambulantibus in seperficie omnia sunt plana: & ideo quaero, quia, cum dicis,quod frigiditas circunstans membro est cause putredinis, quia,cum calor innatus est diminutus, tunc frigiditas membri incipit dominati, & agit in calorem innatum, ipsum corrumpendo.quaero ergo aut ista frigiditas existens in membro, quae per se agit in calorem innatum,ipsium corrumpendinaut inqua, ista Sigiditas membri, coextensa in membro,agit in calorem illum,cui circum extenditur,ides illius partis,cui circum extenditur, aut agit in calorem illum, cui non coextenditur: ita, quod quaero,an illa Sigiditas membri agat in calorem illum, cui extrenditur, ita, quod frigiditas membri propria agat in calorem suum proprium: aut illa Sigiditas,quae coextensia est illi membro, no agat in calorem sirum propriu, idest illius membri, in quo est corrumpedo ipsum, sed agat corrumpendo calorem alterius
membri . No potest dici primum Pilicet quod sit frigiditas coextensa calori proprio in eo
dem membro,quia istae qualitates coexten ,cum non excedunt latitudinem,simi coinpa tibiles; non ergo agunt una in alteram, quia caliditas graduum ut trium, & trigiditas ut quinque,extenta in eodem membro non agunt inuicem, quia non omnis frigiditas cuiuslibet calidi contrariatur,quia sic non daretur mixtum perfectum sed fiigiditas in certo gradu, ta caliditas in certo gradu, contrariantur: cum scilicet excedunt latitudinem Ut octo , Contrarianturicum uero non excedunt latitudinem ut octo,sic siim compatibiles neq; contrariantur: sed Sigiditas & caliditas coextensa in eodem membro non excedunt latitudincut ' sto,ideo non contrariantur,sed sunt compatibiles: neq; est uerum,quod caliditas & irigiditas sui natura contrariantur, quia ex accidenti contrariantur,quando sunt in determinam gradu & se compatiuntur; quod si ex sui natura contrariantur, in nullo gradu inuicem Compatiuntur. Neque etiam ualet,si dicas alio modo, quod scilicet Sigiditas alterius pax tis est, quae agit in calorem alterius pestis, ut quod tamditas partis unius agat in caliditat calterius partis mixti,quia, si sic, quid dicendum erit demilato homogeneo: iuS paries 'Tncs sunt eiusdem caloris,& aequalis caloris & fiigoris quia in mixtis homogeneis null- diuersitas partium' sic frigiditas unius partis non potest agere in calorem alteri u par iras CP quod deciperis,quia ex te sic loquitur Aristo. de calore, ac si esset simplex, S non citita, quia calor innatus non est simplex qualitas, sed est substantia quaedam uapor' et 3 ata ex puri ri Parte sanguinis, ex qua perficiuntur omnia opera uitae, & motu , &. Π Anutritio, ec auctio; & h anc distinctimnem millies uos docuit Galenus; de ita loqui ures
82쪽
. e quia non accipit calidum innatum pro qualitate simplici, sed pro substantia illa uapo- i. Et, si accipiatur calor ille innatus pro substantia,chai inhaeret,dico, quod intueret humi existenti in membro illo,in quo est coniuncta frigiditas illa,quae agit in putredinem; noest in calore innato,sed est in humido illo in membros &, si non fiunt in eodem siubiecto, noeontrariantur inuicem,quia calor coextensus frigori & illud Sigus, non contrariantur, sed sunt in diuersis subiectis,& tunc calor,qui agit in putredinem,& ipsum frigus,non sunt co- extensi,quia calor iste,qui est stubstantia, est fundatus in substantia uaporosia: Sigiditas u io illa, quae agit in calorem,est in humido radicali & etiam in membro:& ita habent diuersum subiectum calor innatus, & Sigiditas illa: & sic non extenduntur calor& higiditas,
quia, si extenderentur,argumentum concluderet,quia reuera calor & frigus,quae coexten untur in membro,no contrariantur scilicet in eodem membro: auia, si in eodem membro
est ealiditas & fiigiditas,in alio sunt& alio subiecto,quia calor, qui non est qualitas, est in substantia illa vaporosa,& frigiditas stubiectatur in humido & in membro: si non est frigidi tas propria partis,in qua est calor coextensus; nec partium coadhaerentium; sed est frigiditas, quae est in humido, & in membro, quae frigiditas debilitato calore incipit contrariari,& prius non contrariabatur;& ideo nunc incipit dominari calori innato,qui est Eibstantia illa vaporosa; & sic non est frigiditas partium coadhaerentium,sed est frigiditas, quae est in humido,quae tunc incipit dominari,& agit ad putredine: & sic debetis habere bonam im
mnationem: & ideo tu deciperis, quia extendatur; & sic dico, quod deciperis, quia creta dis, quod coextendantur. Et sic ad argumentum, cum dicis, quod aut ista frIgiditas, quae adiit in calorem,est coextensa calori ut non coextensa,sed exterius alteri membro, dico, quod nullo modo,quia non est coextensia calori,nec alteri membro; sed frigiditas, quae abit in putredinem calorem naturalem; habet aliudsubiectum, d aliud subiectum habet chlor innatus :& sic tu deciperis, quia credis, quod sint coextensi &:. . . in eodem subi cto, quia non sunt coextensi in eodem subiecto, sed frigiditas est In membro illo, cuius est stigiditas, calor uero naturalis est in stubstantia illa vaporosae & sic frigiditas illa potest agerem illum calorem, cum calor in tantum merit paucificatus, quod fiigiditas possit super ipsum. Et ex hoc soluuntur argumenta ad oppositum,& primo de primo de carnibus, quia Galeno neque a frigore nβque a seco potest quicquam putrescere, ut patet de carni
tas per te non eli cauta VM M pee si aliquando tamen fit, sed Pepneq; a frigidi tameXtrinae Drum ui ohe extrinseco talia est frigidita, non acciden S, ut diMMudiised prata . bhi ei dii & de ista loquitur Arist. quia tunc, cum aliena,ssed intrinseca,id est thembei ineipit dominari ipsit calori S use putredine calor innatus incipit diminuidit radri dixi B euk- stat ut, deo se est per se causa putredinis quia, eNGVOm pdd se &-corrumadstas inexistens membro & inb imido si tari stibiditas propria ipsius mempitide sic fit putredo corrumpendo 'a si id ius extrinseca: & sic Galenus iu
et agit in calorem in putredine)DO'-- ' hi ea dubitaui contra laalac inliga de extrinseca frigiditate, his . aut dsolutionem praeceptorii, o est agere in calorem innatum, quia sti quia habent diuersa Libiccta 'T Ustati ut uapotosa, & sic in diuerti, si te
giditas fundatur in humido, di caiio xβ' φ o A euitaneo, frigiditas, Quae
est in humido incipit dominari csox lmeonitu, quia caliditas eXt inseca, cum fiseiditas intrinseca etiam est cdus PM V- -,isitan proprium humidum,& agit ine orem innatum,ipluu arascy' uabotatu calor innatus: ET O cum calore ellipsium evaporare,&simul cum iit' hq fundatur in humido: ergo simul D innato simul evaporatur humidum PAP Mon potest frigiditas dominari, & agere in
83쪽
ta nonagere in calorem innatum scilicet frigiditas intrinseca, nec ex consed i elle causia putredinis. Respondit praeceptor, quod uerum est, Quod uidita fundatur, & quod resoluitur humidum cum calore; sed allius humidi res oluit ut aerea a & ideo remanet frigidior, quae potest agere in calidum: tum etiam rema FUtas membri, quae Iuuat illam, & simul agunt in calorem innatum. De alio rivia ritim
causarum per se contrarij fiunt effectus per se, sed frigiditas & caliditarum sutis eritii 'sa: ergo non possunt esse causae per se uniuS effectuS;ergo putredo no potest esse commuis
effectus caloris & frigoris . dico,quod, si consideremus calorem & frigus eo modo sie ' uera non possunt esse cauta per se putredinis: sed, si contrarietur calor alio & alio modo sub alia & alia ratione,sic dico,quod putredo est perse effectus caloris & frigoris, quia ebi
rumpitur calor a calore: & quomo et oli in eo, quod calor naturalis, quia calor in eo, quod calor, simpliciter non corrumpitur per se, sis augetur a calore: quo uero est calor natura
Iis, sic corrumpitur, quia fit dis proportionatus suo humido: & ideo dico, quod calor inna
tus absolute naturalis corrumpitur a calore et calor uerse absolute & simpliciter non cornimpitur a calore,sed corrumpitur persea frigiditate tantum, quae contrariatur ipsi calori: sed calor, qua calor naturalis, corrumpitur a caliditate, quiaPriuS erat proportionatus, & p, stea a caliditate extranea factus est improportionatus, ct sic corrumpitur: & ita loquit ut
Arist cum dicit, quod putredo est pire se effectus caloris frigorisq; quia calor innatus di toportionatur a naturalitate sua a caloreextraneo ., i De tertio, quia, si generatio fit a qualia
talibus activis dominantibus super passiuas,&putredo fit etiam qualitatibus activis obtinentibus super passiuas, quia dixit Aristo. quod generatio putredo fiunt operationes , &actiones qualitatum primarum activarum et quomodo emo dicit postea Arist. quod generationi simplici opponitur putredo, quia generatio, fit qualitatibus activis obtinentibus super passiuas putredo uero fit econtra, ilicet passivis qualitatibus obtinentibu superacti-uis e ergo, si putredo est actio activarum qualitatum, quomodo fit pasti uis obtinentibus super activas,si fit putredo a calido & frigore tanquam a causis eommunibus per se illius effectus &sic tunc non fit passivis obtinentibus stiper activas, & tunc qualitates activae essent superantes,& stuperatae,ut nunc dicit Ariae dico, quod debemus sane intelligere Austot lem,& non in superficie eo modo,quo uerba sonant, ita sic fagus esset sensius Aristotelis: sed sensus uerus est,ut dicebamus alia die, quod scilicet generatio fit qualitatibus activis D obtinentibus fisper passiuas; sed istud dominium no estis impliciter in gradu de in quanti a te,sed istud dominium est in uirtute, qina non est necesse, quod semper secundum gradu=, Squantitatem dominentur qualitates activae, quia aliquando pamuae dominantur super passiuas secundum gradum & quantitatem, quia sunt multa mixta, in quibus praedomi' 'Tur siccitas uel humiditas, ut in mixtis aqueis & terreis a praedomituo; sed intelligit, quo dominantur activae secundum uirtutem,non autem in gradu &quantitate:&sic uirtuali creebent obtinere qualitates activae super passiuas, ut dixi, sicut ignis cubitalis in uitruic io Perax aerem bicubitalem,non autem simpliciter,quia,si qualitates passiuae,simplici crcrandum uirtutem stuperarent activas, tunc uinum non remaneret uinum: superantur a estua , ux puta caloria passivis non secundum uirtutem,sed quia calor non potest amelius)u xare i a ac corrigere humidum naturale,sicut prius,quia aliqua eius portio fuit rci iura a men ciu, uirtus adhuc superat qualitates passiuas,quia aliter uinum non remanere di ideo uirtus eius adhuc remanet minor, non quod remaneat maior secundum di gradum,quia ita Liperatur 1 passivis,sed secundum uirtutem tantum rita in casu, in Tdine, cum fit putredo,dominantur qualitates passiuae super activas,non quo minentur & secundum uirtutem, sed dominantur in gradu & mensiit a & quanti i q. humiditas & siccitas sunt tantae quantitatis & mensui , quod calor ii
plius ipsis dominari:& sic reuera tantum in gradu quantitatis passi et sumanr Uon Permittunt regulari; sed cum hoc etiam calor innatus maior in in tui Q, ditas: S sic in hoc tantum dominantur qualitates passiuae ipsis actitas,quia i 'mes humidum in quantitate respectu calori quod calor non ' in am liui m. uiem sed luditu dum regii inres, iri qHrid Erimi rem simpliciter dominet: iccure 'quia
84쪽
quia non dominatur& regulatur amplius a calore:&quando hoc erit dico, quod hoc in it, quado calor ambren Sauerauerat calore innatum,& secerit ipsum praeter naturalem, Nauctiorena reddiderit,quia calor auctior factus agit in humidum proprium, illud liquefaciendo & resoluendo & cuni humidum resoluitur, cum metia resoluitur calidior innatus;&, eum resoluitur, dun Inuitur; ergo diminutus fit debilior,&debilior factus non potest amplius reuulare proprium humidum, non quod humidum se maioris uirtutis, quam calor innatus, sed humidum in hoc dominatur calori, quia potest es resistere, & non regulatur ab eo: & lite quo ad istum effectu dominatur calor qualitatibus passi uis in putredine De citare io,quia inuola uidetur ratio Aristotelis adprobandum, quomodo Pigiditas propria coooeio ratur ad putredinem,quia frigiditas innata augetur adesistentia caloris, quia dicinouodouttedo est desecius calidi innati, quo calore deficiente augetur frigiditas contra dicebas;
quia frigiditas ista sequitur putredinem,quia sequitur defectum innati caloris sed defectus caloris innati est putredo ; ergo frigiditas illa sequitur putredinem; ergo est posterior pu tredine: quomodo ergo causia potest esse frigiditas ipsa putredinis equia tunc causa es et posterior suo essectu, & nullum posterius potest esse causa prioris sui. Dic domini, quod putredo est defectus calidi innati :& quomodo iam dixi, quod in putredine augetur calor
innatus ab extraneo,& auctior factus incipit agere in proprium humidum ipsum res Num-do,quo evanescinate evanescit etiam calor ipse, quia, cum resoluitur humidum per poros, Lecum etiam trahit calorem innatum;&, cum deficit oleum, deficit etiam flamma; & fieco diminuitur calor quia diminuto calore frigiditas incipit dominari calori reminenti, quia dominatur de tune simul agit cum calore ambientis ad corruptionem, cum dominatur ei: & sic hoc modo est causa,quia prius resoluitur calor innatus quo ad multum sui, & tunc incipit dominari frigiditas, & sic ultimo operatur ad hanc putredinem. De secundo, cum dicis,quia dicit Arist.quod deficiente caliditate augetur frigiditas: contra dicebas,quia noaugetur frigiditas deficiente calore, nisi cum caliditas corrumpitur et frigiditate visi autem corrumpitur caliditas a caliditate,non minuitur caliditas,sed potius augetur,non aute et
seit hie frigiditas: sed in casta nostio putredo est corruptio calidi noni rigore, sed a calido
extraneo, quomodo ergo frigiditaS dominatur, si corrumpitur a caeliditate e immo potius augetur, ut magnus ignis auget paruum: ergo non est uerum, quod deficiente calore au-D geatur frigus . Dico, quod uerum dicis, quod deficiente calore non augetur per se caliditas seu frigiditas,nisi caliditas extinguatura frigore: oh quomodo ergo dicis, quod crescit frigiditas e dico, quod reuera non crescit: quid ergo dicit Aristo dico, quod no crescit simpliciter, immo crestit, seu remadet in eodem modo seu gradu, sed dicitur crescere firigidistas respectu huius effectus, quia tunc incipit dominati ca ori,& tunc dicitur crescere respectu caloris innati, qui est ita diminutus,quodpotest superari nunc a frigiditate membri, taprius non di& sic crescit respectu illius caloris membri, quia ita diminutus est, quod ista sei-giditas potest agere in ipsem,& extinguere ipsum; prius autem non erat latam potentiae sergiditas,quod posset superare calorem,ex quo ad hoc dicitur cresceret Et hoc de hac dissicibli materia de putredinc. Reliquum est autem dicere contiguas species. Dicebat Aristo. in principio huius libiquod quatuor erunt qualitates primae, duae activae,&duae passivae: & dixit, quod intendinbat declarare,quae sunt actiones activarum: &dixit, quod tres erant operationes activaru
in genere, ficilicet generatio,& putredo,& digestio seu coelio; & per generationem intelliassebat nerationem simplicem, id est substantialem generationem mixti, re iam egit de generatione simplici, & de ipsa putredine sedeo restat modo agere de tertia operatione, id est de ipsa diaestione seu coctione, ( &materia haec ualde dissicilis est propter diuersitatem inter philosophos & medicos:) & sic dicit, quod tertia operatio qualitatum activarum est coetio uel digestio ipsa. Et Aristo. more sivo primo proponit intentionem suam; secundo
Prosequitur, licens, Reliquum est dicere, dicit,quod postqua egimus de generatione sim o Plici & de putredine, nunc restat dicere de coctione, & sipeciebus eius, scilicet immediate se continentibus,& contiguis ipsi generationi simplici& putredini, quia ad generationem simplicem et ad putredinem immediate sequitur coctio,& inconcoctio, de earum species:
85쪽
& ideo dicit, quod haec sunt habita, idest immediate consequentia ram,reat quia ad generationem immediate sequitur coctio,& sic eneratio si isti 'plice, dicit, quod istae species habitae fuerunt& operantibus adictis uirtutibiij hra conitantibus: & istae sipecieS coetionis sunt tres, ut infra dicemus, scilicet 'maturatio, hephsis idest elixatio,& optesis idest assatio i, & rees aliae sunt si et
nig his oppositae, ilicet omotes idest immaturitas, molynsis idest inquinatio.&--
cit, quod istae species sunt habitae ad illas. quae uerba pluribus modi ex ominet hi sita,
idest incoelo uel ius alio . Et primo est notandum circa uerba Aristotelis, quia primo disiunt habitae, quia generatio simpleX&putredo respiciunt esse& non esse, quia uenera simplex respicit esse,& putredo resipicit non esse; & sic respiciunt esse & non esse ei ui pra diximus: coctio uero demcoctio respiciunt qualitatem: in coctione enim etiam' aeou 'ritur qualitas, scilicet Hi constantia humidi. quia ergo generatio & putredures piciuntes se & non esse rei, & coctio & incoctio resipiciunt qualitatem & esse rei in substantia: & stibstantia est prior qualitate: ideo generatio & putredo sunt priores, quam concoctio & incoctio ;& species earum sunthabitae his, idest immediatae sequuntur generationem & pitae
dinem a &scsunthabitae. Secundo, quia nutritio est quaedam generatiornutritio e , primo de Eneratione & corruptionetest aliqua generatio, quia est conuersio nutrimenti in substantiam nutritis ergo est aliqua generatio; sed aliqua generatio est naturae posterior generatione simplici, ideo coctio&incoctio&earum species sequutur,resunt habitae ad die
iterationem silmplicem & putredinem. Tertio dicuntur istae sipecies esse habitae & sequi ad , ,
illas immediate, quia generatio,& putre manifestius sequuntur qualitates primas acti.uas, quam coctio & incoctio & earum species: quia coctio & incoctio non ita madi seste Leuuntur qualitates actium, & sunt eius operae sed coctio uidetur sequi tantum calorem incitis operatione, generatio autem & puti Mo manifestius caliditatem &frigiditate:& ideo coctio & incoctio ordine naturae &doctrinae, sequuntur generationem & putredinem. Seorndo dicit, quod fiunt istae species operationum qualitatum primarum ex oppositis subiectis ua natura constantibus: & addit istam particulam ad ditarentiam Distrationis, I corruptionis, quia generatio & corruptio abent subiectum, quod est in potentia ens, quia gemeratio est transmutatio a non esie ad esse; corruptio uero e contra, quia est trasmutatio abeste ad non estet incoctione uero & digestione, quod digeritur,est actuens; quod uero ge g*neratur, non est actu ens, sed potentia ens: ideo dicit, quod istae species fiunt ex subiectis natura Ia constantibus, quia requititur, quod coctio habeat sibiectum actu res,sed generatio in potentia ens & natura constans. Secundo est aduertendum quia dicit ex stilbiectis natura constantibus,& non dicit in subiectis natura constantibus ira, quod apposivit illam Particulam, em& non illam praepositionem, imhoc ideo facit,ut denotet istos essectus fieri per Uandam passionem, quia propositio,e denotat habitudinem causae naturalis: dicit ergoata,ut notet,quod istae passiones fiunt ex rebus naturalibus quadam passione,&sic Urnoth, quod ista subsistant in materia: &ideo addit istam particulaimem&nomin: quia, , denotat causam materialem & subiectivam,& in non; ideo non dixit in . Et sic habetis intentio
iem, quae est dicere de coctione& speciebus quibushunque habitis idest contiguis praece dentibus dictis, scilicet generationi simplici& putredini: ex suppositis,ides subiectis nariiraecontantibus, idest actu existentibum. Est itaque calidi quidem coctio hic bene aduertaris; quia hic sunt infinitae dissicultates: & usque ad nostra tempora nullus latinorum in cilcxire &nos pulchra dicemus circa istam definitionem, quam, ut dixi, nullus eorum ante in tellexit, nec Ugo, nee Gratilis, nec Drusianus, nec albi se mei quid sit digestio. Dirassi ergo, quod Aristo. in hac parte ponit causam tactivam coctionis Scincoctionis; di di id quod caula effectiva coctio, est ipse calor: incoctionis uero est ipsum Sigu quia contrari j per seroquirunt causas contrarias: & iubdit, quod coctio & incocti specieS pro qualibet:itaque tres sunt species coctionis,& tres incoctionis: & Pe coctione, quae habet tres species: & prima species D pepaniis id est Otum est iΠ fruetabus: secunda species est hepietis, id est eligatio, ut cst in cami Us elimV3 - . tia vetem, id est actatio, ut etiam est in cantibus allatis. Tres ergo sum s desci
86쪽
n eodem modo tres aliae species sunt incoctionis ;&istae tres species incoistionis 'pponuiue speciebus coctionis: prima ergo species incoctionis dicitur omines,que opponitur maturationi; & omotes idem est, quod cruditas fructuum, quia fructus aut sunt crudi, aut fiunt maturi: secunda species incoctionis dicitur molynsis, & haec opponitur heps est, id est elixationi;&molynisis nihil aliud est, nisi deturbata,vel inquinata,vel diminuta coctio,iael diminuta elixatior tertia species incoctionis dicitur statheusis,& haec opponitur optesi, idest assationi ; est autem statheusis diminuta asiatio, sed non bene translatum est hoc uerbum alatinis: Vatablustranstulit ex . . . Alcimius autem lastio aut frixio; sed nec . . . nee tostio est proprium uocabulum ipsius stath sis, quia hoc uerbum ex . . . est quid comune adintensam asiationem & ad remissam asiationem: neque etiam tostio est cyuenies, ut dicit Alcionius, quia est tostio uehemens assatio ; neq; est frixio, quia, ut infra dicemus, stitio est species coctionis seu digestionis di & ideo isti non bene transtulerunt hoc uocabulum stat usis et & ideo ego credo, quod non habemus uocabulum & uerbum appropria tum latinum, sed debet circumscribit ideo debet dici diminuta assatio & imperfecta, &oi incipium ipsius astationis, quia non habemus proprium uexbUm. O autem existimata Hic Aristot adducit . . . quod,scilicet istae passiones s muntur in his rebus non semperproprie, aliquando improprie insunt rebus et proprie uero insunt omnibus rebus, de quibus dicuntur. sed, quia tape ignoramim modum proprium,
ouo insunt rebus, ideo per metaphoram utimur termino communt , g maturatio & cruditas oroprie conueniunt fructibus, & tamen illis etiam utimur in humoribus & in urina; ta- men Oroprie maturatio remiditas insunt ipsis fructibus tan alijs uero rebus, ut an humori-hus resuminuitatibus, improprie infiunt,&appellamus ipse cruda uel cocta ex metaphora Quadam, quia carent nominibus pro ijs simplicibus exprimentibus modum proprium et sendi eorum, quia, cum non habemuS nomen propnum conuenienSilli, utimur nomine communi, ut dicunt Galenus, di . . . quia superfluitates animalis appellant crudas, &UD est perfectio. Postqu-dixit, quod tres erant species coctio- his incoctionis, nunc sigillatim definit unamquamque Illarum specierum; & primitii fit maturati et, dicit, quod maturatio est perfectio ex proprio
me rebo maturatio perfectio ex proprio & naturali calido in Oppositis passi ui , ex nit Alexa eru maturatio est perfectio quaedain : idest mutatio quaedam de pote
fructus cum prius erant in potentia ad talem modum essendi ,&,ad tale , irari in nostea per coctionem acquirunt tale esse actu,&talem perfectionCin actu; perfectione dipo xσβPrum ciuim eo duatuc est impotentia nutrimentum anima iiiikut nutrimentum m mmdi aequitie esse actuale: & ideo ob' duo stetersectio est quedam transinutatio decit Aleriande , qu on d F hie erit labor magnus, sicli Icet indenires
est iste actus, qui acet; ' m. oui , ut bet istam coctionem; & uatij uaria 'dicunt Assi' si u iudieio meo rectius loqui, quia Alexander est diminu
tus: dicit Olympiodorusetuo nili i-
constantia de crassi i o Q. et ista est coctio, seu terminus coctioni ilicet consitantiam et crassitiem, dicitur coctumi exa ao baliter dicant ' ' naturali et proprio calore, id est commensurato ea Dicit secundo, qu d ip*x eommensulatus humido,qui facit Constav
' - eri elo. Tereio dicit, ecpponti Passim Iripliciter Exponi trip Iligamus qualitates palaeuas, lopposita sunt, ut siccitas&hm
87쪽
dicit Olvmpiodorus,cu opponiatur istae qualitates passiuae . . . ipsi apentis scili AE etri digerenti,opponuntur in digestione ipta qualitates passiuae ipsi calori dicie reii P. y
positio etiam potest stare, quia ex secundo de generatione omnis transmuctio est rio ; ergo necesse est, ut humidum & siccum contrarientur calori. Secundo ex hii ni,& Auer. quod ista est perfectio ex oppositis passivis, scilicet ex duabus qualitatibi sivis scilicet humido & sicco oppositis inuicem, quia concurrunt & humidum & si histam coctionem: sed isti errant, quia, ut dicemus, terminuS coctionis non est permihumidicum sicco, ut dicunt Latini, sed terminus coctionis proprius, nihil aliud est constantia propria humidi, & crassities, resoluta parte superflua aquea ipsius humidii & ideo ista expositio non satisfiacit . Tertio exponitur ab Alexandro, ex oppositis halitu hoc est qualitatibus passivis non oppositis qualitati agenti, calori, nec ipsis mei inuidem in principio & in fine ipsius concoctionis:opponuntur enim istae qualitates passiuae,ex qui bus est coctio,in principio & fine coctionis ; si .n. ipsis mei opponantur in principio coctio nis,sibi ipsis opponatur in fine coctionis, uerbi gratia nutrimentu potest contrariari in principio&fine coctionis, &sic sibi opponitur in principio & fine; in principio enim est san guis,in fine autem est caro: sed caro opponitur sanguini, quia sanguis innatus,&caro est innata: & ideo opponitur sibi nutrimentum in principio & in fine coctionis: & sic in prines
pio opponuntur,quae non habent coctionem. Sed dices, cur Aristoteles locutus est in pluetrali numero,dicens,ex oppositis passivis,& non dixit ex opposita passione e Respondet Alexander,quod Aris locutus est in plurali numero, ut notaret, quod,sicut fiant diuerta species dio coctionis ita et sunt diuersia subiecta coctionis,quia diuersis speciebus coctionis diuersa subiecta respondent; & ideo loquitur Arist. in numero plurali, quia hoc patiens non est tan tum unum in omni specie coctionis, & ideo loquitur in plurali, quia non est tantum unum subiectum coctionis,quia omnis species coctioniS habet tuum subiectum :&sic, sicut sunt tres species,sic tria patientia,& ideo non unum,quia diuersificantur, secundum quod diuersiunt species coctionis. TEXTUs DECIMUS PINTUS.
pria accidit muis per aliquod exteriorum auxilium perfectumst . ut aliment simul corum uitur, e per balnea, per alia talia. Staprincipium, qua is ipso et, caliditas. .
Confirmat Arist. descriptionem digestioni quia dixit, quod ex oppositis passivis,quia dicit,quod omne digestum,est perfectum & factum; perfectum &Dii coctio & digestio est perfectio& factio: ualet argumentum a concretis ad abstracta; Arist. siumit ut manifestum quia omne digestum est perfectum,quia omne, quod digeritur transmutatur de potentia ad actum, & omne digestum, mutatum est a potentia ad quia nutrimentum,puta,quod coctum est,est perfectum, quia iam est caro; & ideo est perac qcium, quia iam est factum actuale, quale erat potentia: & male transtulit tabluS, maieXpotuit et sed intelligitur factum,idest actu tale ex potentia tale; & priuS Crat nutramcn rum
Potentia caro,&postea factum est actu tale in fine coctionis. Lego uerba . - - debet Iegi litera hic. bis
Et principium persectionis a caliditate propria accidit. Quia Arist. iam expretii
Causam formalem & materialem coctionis, quia formalis causa est perfectio mare m causa sunt qualitates passiumquia dicit ex oppositis passivis causi-nunc d*si Crata Scientem ipsius maturationis speciatim, & dicit, quia causa estiam ma di r proprius idest commensuratus, & ista est causa effectiua , ut sola effectiva coctionis principalis est calor proprius:secundaria uero criptum mercitati balneum,tempus anni,quae omnia sunt causae instrumcitu et , adiuuantia ram digestionem; quia coctio fit melius in hyeme, quam mania a
88쪽
adiuuat balneium,quia aperit poros; &sic multa sunt adiuuantia coctionem ipsam, tamen principalis cause est calor ipse proprius.
Finis aut his quidein natura est. natura aut me dicimus ut Hormam,'substantiam.
TEXTUS DECIMUS SEPTIMUS.ro T TIsauem insubiectam quandamformm finis est concoctionis,cum tale fiat, tantum humidum, anti lasset tirMut elixetur, aut putrefiat aut alio quodam modo calefiat tune enim utile est, ct concoctum esse dicimus. scut mustum, oe qua in tuberculis constant, cum factum fuerit pus, lachoma, cum facta Aerilsordes. similiter autem di alia. Accidit autem omnibus hoc pati, cum uicta erit materia, o hum, ditas. haec enim es, qua terminatur ab ea, quae in natura, caliditate . quandiu enim in sit in ipsa ratio, natura hoe est. Quapropter O semirutissigna, qua talia, Warina, in egestiones, ct omnino superfuitates. oedicuntur concoha esse , quia indicent caliditatempropriam dominari humido.FInis coctionis, dicit Arist. non est unussed uarius, quia in quibusdam rebus,quae decoquuntur,finis est natura; &quid est dictu natura e quia secundo physicorum natura daao plex,materia & forma substantialis ; hic intelligitur natura id est forma sibstantialis; & de ista loquitur Arist. hic, quia in cohione acquiritur forma stibstantialis; sic, eum decoquitur nutrimetum in animali, finis huius coctionis est forma substantialis, quia ex uino fit sanguis ex sanguine fit caro ,& sic finis est forma siubstantialis: aliquando uero non est forma
substantialis finis coctionis, sed est dispositio quaedam humissi, per quam dispositionem ilia Iud coctum fit utile ipsi rei, puta ipsi uiuenti; & sic ista dispositio &acquisita est coctio & mnis huius coetionis: & quae est ista dispositio e ut dicebam heri, Dispositio est constantia ipsius humissi, quia, cum sunt consumptae partes iuperstuae humiditatis,& humidum illud acquisiuit quandam consistentiam,per quam fit utile, illud nutrimentum dicitur coctum,quia remanet humidum constans ,& humidum est principale subiectum huius coetionis, & nonao siccum: & dat exemplum de musto,&in abscessibus,& in lachrymali fluxu: in musto quidequia, cum mustum dicitur digeri&concoqui, tunc acquirit quandam dispositionem, per quam fit utile ipsi animali, quia, cum superflua humiditas musti resoluitur, tunc fit ut illa, &cute ipsi animali, quia tunc acquirit talem dispositionem, per quam fit utile ei: & sic etiam in abscessibus contingit, ut quando sanguis,aut aliquis alius humor in abscessibus putrescit tunc ille humor dicitur digeri, quando ex consumptione superfluae humiditatis acquisiuit consistentiam, & factus est utilis: sic etiam in fluxu lachrymali,ut quando lachrymi fluunt ab oculis, & mutantur in lippitudinem, dicuntur digestae & concoctae, cum scilicet illae lachrymi, quae aque & fluxibiles ab oculo fluxerunt, acquisitariunt consistentiam quandae, di conuerita sunt in lippitudinem,quia tunc fit cosistentia humidi,quae consistentia est termico nus illius coctionis,& tantum transmutata est in meliorem statum: & sic dicit Aristo. quod quaecunq: humiditas talis fuerit & tanta, quod poterit pari a calore naturali, & ab eo talla acquirere disipositionem, per quam fiat utile uiuenti, tunc fit perfecta coectio,quia tunc tras latum est humidum ad meliorem dispositionem, perquam fiat utile uiuenti,quia tunc conuertitur in saniem, uel lippitudinem: & sic in eli Natione, uel assatione,uel maturatione, &ccontra , cum calor ille fuerit in tali proportione, quod potest stuperare humidum ipsum, tunc ille calor dicitur digerens,& appellatur natura: & Aristoteles reddit causam, quare ii te calor dicatur natura; dicit, quod ideo dicitur natura, quia natura est principium motu gdi quietis,& principium alteiationis,ide apPellatur natura ab Aristotele,&accipiti cui impro ipsa natura. Sed dices, quid ad Aristotel m, cum dicita quod mustum, cum acquirit di so I potitionem,per quam fit utile,tunc dicitur coctum, quia tunc Par, humida aquea fuit , e soluta &dicit,quod ista transmutatio in musto, est tantum accidentalis,quia dicit ouod cum
decoquit ui,tunc illa humiditas disponit & consistit,& tunc est coelum: sed illa unitatio est
89쪽
tantum accidentalis: ergo non differt ipsium mustum a uino mirio ,
omnes Theologi,& alij multi, qui dubitant, an possit fieti Euehai sis ''U'in e cetquod non,& quod mustum differt specie a uino. Tum secundo oui, cunt, tredine quod cum tale fuerit factum & tantum humidum: quod ui puper putredinem acquirat dispositionem conuenientem: sed putredo non coctio es cum hul rudum acquirit talem dis positionem, per quam fit u a urit .r tredo est opposita generationi simplici, quomodo ergo putredo ootest adiri,
quae coctio est generatio ad perfectionem humidi Tum erito, q et ,
natura, quia est principium motUS coctioniS: sed contra, quia natura secundo
est principium motus & quietis eius in quo est; sed semper est in aere: er o norim g penari natura . De primo, cum dicis, quod secundum Atiae mustum non differt Chri accidentaliter, cuius tamen oppositum dicunt Theologiit dico,quod ita est de facto. o uti Arist. sensit, quod ulnum&mustum tantum accidentaliter differunt, &idem diei di, si heologi&alij tenent oppositum, male dicunt, quia contradicunt Aristoteli De secundo ex putredine, cum acquiritur dispositio in humido, per quam fit con hiS.& utile; sed putrefactio opponitur generationi; quomodo potest hoc esse e dico, oro ut sit prediximus, quod idem calor potest esse digerens, Se putrescens, quia idem calor dotes
esse agens coctionem &putredinem, respectu tamen alterius &alterius, quia resipeliu alterius generandi dicitur calor innatus, & sic decoquens idi quatenus uero res bicit putresces non incitet digerens, sed putrescens: ut multa animalia generantur ex putri materia aca aetore illo, si contrariatur ille calor, ut illud tale, quod putrescit, corrumpitur a calore sic ille calor non est calor naturalis, sed digerens & putrescens: si uero contrariatur, ut pendirantur illa animalia, sic dicitur digerens & concoquens :&ita dico, quod idem calor rea spectu diuersorum potest dici putrescens & digerens, licet putredo opponatur generationi simplici. De tertio, quia ex secundo Physicorum natura est principium motus & quietis eius, in quo est: sed calor iraturalis non est principium coetionis, in quo est; ergo non potest dici natura. Dico, quod reuera calor naturalis improprie appellatur natura, sed Arist.appellat ipsam naturam, id est naturalem & commensuratam, pro quanto scilicet est qualitas proportionata& proprie natura, quia,ut sic, est instrumentum proportionatum naturae; ut etiam saepe a Galeno appellatur natui adi ab Hippocrate: sed reuera non est natura. di ego uerba . Veluti alimentu cum digeritur, Id est simul digeritur: finis autem natura est,&natura est substantia, id est forma substantialis erit: aut scilicet finis digestionis est insuandam formam subiectam, cum humidum fuit lactum tale aut tantum in ipsa caliditate, id est proportio est ad ipsium humidum. Qiua dixerat Aristo. declarans descriptionem coistionis, quod coctio erat perfectio a proprio & naturali calido ex oppositis passivis, quando scilicet humidum innatum transmutatur a calore innato, ex qua transimulatione illud humidum fit constantius &crassius di quasi siccius: ex quo argumento duo infert corollaria: primum, quod medici ex hoc arguunt signum sanitatis in animalibus ex utina, & excrementis coetis, &alijs saperfluitaribus, ex quibus arguunt sanitatem: euius signum est coctio in istis superfluitatibus: ar ut dominium c di super humido, quia ex dominio calidi super humido aut fit sanitas, aut futura est sanitas, quia in hoc dominio calidi consistit sanitas: &sic arguunt futuram, a praesentem sanitatem, quia alguunt illam transinutationem humidi a calido; & in hoc do
minio consistit sanitas ; ergo arguunt sanitatem. TEXTUS DEc Iu Usoc TAUUS. NI ccsse tranes quae concoquuntur crassora,eralidiora esse. ealidum enim essest talem vi I
dic re et, siccius. concoctio titur hoc est. Inconcoctio autem imperfectio estpropter impropriss eat ditatis indigentia autem est idit ibi igidua, erum effectio autem es oncm' et: 'sivorma diva Pidem est Anisu sire ratura materia. coruomo igit- , o inconcoctis determ
90쪽
srhundo dicit Aristot. sequitur, & saepe repetit descriptionem, quod omnia, quae digentur& concoquuntur , fiunt crassiora&calidiora, quia coelio fit a calido transmu- humidum: ergo ibi dominatur humidum; ergo calefacit ipsum humidum; ergo, alii '' oduuntur, fiunt calidiora; fiunt etiam crassiora, quia calidum resuluit partes humidies hio est emanentibus crassioribus: dc ideo, quae decoquuntur, evadunt calidiora, crasset Q.& maioris molis & magnitudinis ; ct fiuctus, qui maturescunt, evadunt calidiores, erisores,& maioris molis: & ideo fit ex agresta succus, qui frigidus: & ex uua matura ui-
postquam Aristo. declarauit, quid nam esset coctio&digestio, quae est distributio nu-
timenti in iubstantiam nutriti, & coctioni opponitur inconcoctio,& digestioni indigestio stamen uerius coctio dicitur, quia digestio proprie est distributio nutrimenti in substantiae nutriti nunc agit de inconcoctione, quae est imperfectio: quia dicit Aristo. quod inco rectio opponitur coctioni, quia ut coctio est persectio a proprio & natu ali calido ex op-hositis passivis, ita inconcoctio est imperfectio; &, sicut coctio est a calido, ita incoctio esta Holdo, quia fit ex defectu calidi innati, qui defectus calidi innati est edi reus frigiditatis: si coctio est ex oppositis passivis, quia contrariorum debet idem esse subiectum &materia; sed coctio & incoctio fiunt opposita; ergo debent habere idem subiectum & materiam : ex quo sequitur, quod, sicut ea, quae coquuntur, per coctionem acquii unt meliotem dispositionem & perfectiorem,ita, quae incoquuntur, acquirunt peiorem dispoliti O- ii nem & imperfectiorem: & tunc Aristot. epilogat dicens, quod declarauimus Iam in genete, quid coctio, & quid incoctio,quia coctio est perfectio quaedam,incoctio aute est Impersectio, & ambae iunt ex oppositis passimis . Lego uerba: & pro nunc dimitto uobis dinacultates in examine. Appellantur digestae esse, scilicet cum insinuant & significant caliditate obtinere humidum, quae quidemscilicet opposita sunt materia.T EXT V s D E C I M V S S.
Aturatio mim est conractio quaedam, concoctio enim alimenti in his, quae circa rudi,Maturatio dicitur Quoniam autem concoctio persectio quaedam est, tunc maturatio perfecta ess, redo=io Wva, P in eo,quod circa fructum,possunt efficere tale alierum, quale ipsum. etenim in assis persectum sicci Teius tur Podiar,fractum haec maturatio. Diramur aut e concoctorum a m matm cuntam eandem quidem formam: translatione autem,propterea quod 1ionsunt posita prius, mina secondum simum:quamque persectimini circaea,quae terminantur anamrali calid te,dilitate. Est autem tuberculsium, o pituitae,ct talium maturatio a naturali calido meae stratucoctio isto te enim est terminare non ominans. Exserit uosis igitur aquosa,ex ratibus autem terr Daconsistunt,ct ex tenuibuysemper crassiora fiunt, quae maturatur,omdia. Et hac quidem in ipsam natum ducit secundum hoc diu autem eiicit vituratio igitur dictum est qui est.
CVm declaraueris Aristo. nobis coctionem incoctione & dixerit, quod coctio et
rat persectio quaedam a caliditate naturali ex opposita S pessit Iss& incoctio erat imperim G, T sit a se ditate hon potente transmutare humidum;nunc sigillatim trantat tam species coctionis, quam incoctionis:&, quia fiunt tres species coctionis,& trema. ymq quod circunstat semini, idest pro ea parte
q*dat, ouae Otace dicitur delicarpium, ut est in pomo,aut Piro, scilicet caro illa,quae cita
rumpet hudctae riuuii circa semen, quia semen appellatur car S & haec co-m' alimenti v et maturatio; dicit ergo, quod uiaturatio est co ra limenti