장음표시 사용
91쪽
earpiis, id est, est coctio seminis in perica ijS: Z iste transtulit pepansis oriri g graecum ; , miror de eo, quia, cum habeamus uerbum latinum,idest matur ponere uerbu latinum. Vnde dicit Alber. & Olympiodorus, quod iacui iri rarii uplex coctio,una in uentriculo,ubi cibus mutatur in succum aut chylum . seeu, cibus seu succus ille transfertur a uentriculo ad hepar,& ibi secundo corie, sanguinem transimulatur: tertia fit cum transimulatur sanguis ab hepate ad ecit mmembra,& conuertitur in substantiam nutriti ; ita etiam dicunt isti, est triplex co
iis, una sit in radicibus Plantae, Sc haec correspondet illi digestioni, quae fit in uenitie. 2. malis: altera digestio esstilla quae fit in sitipite, seu trunco plantae,& haec correspondet stioni, quae fit in hepate animalis; tertia digestio in Planta est illa, quae fit in ramis ae sbus Plantae,&haec coctio correspondet ei coistioni, quae fit in animali per membesa ii, quibus nutrimentum conuertitur in stubstantiam nutriti. Sed,domini, hoc, quod dicunt lympiodorus & Albertus cotradicit expresse Aristo. quia secundo de partibus anima ea, tertio dicit Aristo. quod secus est coistio nutrimenti in animalibus, & secus in Plantisio in animali est triplex coctio, in Plantis autem duplex tantum est coctiomna , quae est vii ina coctio nutrimenti,& ista non fit in Planta, sed fit in uentre terrae a calore ibi contento quae praeparat ibi nutrimentum Plantae : alia uero est coctio, cum attrahitur nutrimentum iam elaboratum a terra in radicibus Plantae,&haec est secunda coctio,&prima quae fit in
Plantis: tertia autem coctio, quae est secunda in Plantis,est illa coctio, quae fit in stipite di in ramis: & ita tantum duae coctiones fiunt in Plantis: & ideo dicit Aristo. quod in Platis , , non sunt excrementa primae digestionis,ut sunt in animali, quia non fit in Plantis ista pii ma coctio, sed fit in uentre terrae: & sic prima digestio non fit in Plantis, sed in uentre ter rae : aliae uero duae fiunt in Plantis: sed, quicquid sit, satis est, quod ista maturatio propria,
de qua loquitur, non est in quacunque parte Plantae, sed haec maturatio est species maturationis, quae est, cum decoquitur alimentum in ea parte Psa:atae, quae est fructus: non est autem in omni parte Plantae, quaecunque sit, sed in determinata parte ipsius Plantae, quae est fructus, quae graece dicitur pericarpium, quia in ea parte elaboratur haec digestio; quae est sicut caro. Et tunc dicit Aristo. quia dixit, quod coctio est maturatio intrinseca in fructibus: & supra dictum est, quod coctio est perfectio ; ergo sequitur, quod tunc fructus dicitur perfectus & coctus seu maturus,idest caro illa, quando semen contentum in illa, potest i generare sibi simile, & tale, quale ipsum; puta pirum dicitur perfectum, quando semen piri potest generare tale, quale ipsium: & declarat hic Aristo. exemplo, quia sic est in Plantis seu de fructibus in Plantis, sicut est in animalibus, quia tunc dicuntur animalia perfecta orate, cum possimi generare tale, quale ipsum ( & ideo pueri dicuntur imperfecti, quia sunt in aetate imperfecta, & ita etiam imperfecti sunt senes, quia non possunt sibi simile genera re, perfecti uero sunt homines, qui sunt in perfecta aetate, in qua possunt sibi simile generare & tunc fructus & semen plant , etiam dicitur persectum & maturum esse, quando in in tali dispositione, quod sibi simile potest generare : imperfectum uero & in foecundun
citur esse, cum nimis tempestiuum, aut nimis antiquum fuerit. Secundo dicit Aristo. qu nomen maturationis bifariam dicitur:de qui busdam rebus dicitur propriae: de quibusdam autem improprie: nomen quidem maturationis proprie dicitur de fiuctibus; impropric ro dicitur de Oijs rebus, & de rebus inanimatis, & de humiditatibus & excrementis N iu perfluitatibuS animalium, ut de sudore, urina,abscessibus quae omnia dicuntur taphoram quandam,qLrando, scilicet eorum humidum terminatur & superatur ametrum & frigido naturali, ut dicit hic Aristo. Sed dices, quomodo dicit, quod mature ere, quoties humidum promum maturatur a calore proprio, rem iis, frigore ergo hi ista coctio tu a calore, tum a frigore. Sed quomodo hoc pytest supra dixit Aristo. quod coctio tantum fit a calido & frigido quid ergo dic det Alexander, quod coctio reuera fit tum a calido, tum a frigido: sed calid sicundario a frigore & per accidens: de ideo dicit Theopb. st I rarum cap. 18. quod coctio fit etiam a frigore, scilicet frigore modera: simi date calorem naturalem uehementem, quia fit maturatio a caluit dic non e ste
92쪽
calore moderato ; moderatur autem is e calor a Sigore; & ideo concursit Sigus ad maturationem ; &peranti parastasim frigus concurrit ad maturationem, quia frigus facit contrahere calorem, quia contractus agit in humidum proprium, & ipsum concoquit, resoluendo superfluum humidum. Tertio dicit Aristo. sequitur, quod, quaecunque mature ut, eXaerijs primo fiunt aquea, & ex aqueis postea fiunt terrestria & crasta, quia si uetus primo habent humiditatem aeream, deinde aqueam, tertio terream & crassiorem, quia ulinno crassiora fiunt ita ideo dicit, quo quae hoc modo maturescunt& decoquuntur, primo CX aE-rea substantia fiunt aquear substantiae, deinde ex aquea substantia fiunt terreae stubstantiar: sed, domini,haec non carent dissicultatibus , quia senius uidetur contradicere huic dictoici Aristotelis, ut in examine dicebamus. Lego uerba, & usque ibi. Per Pepansim intelligatatis matura, quia translator ignorabat nomen latinum. Crassiora fiunt, scilicet, quae maturescunt: & haec quidem,scilicet quae maturescunt, ex tenui substantia fiunt crassiota: & hac patiem omisi, quia dicit, Haec quidem maturescunt,ubi dicit, quod quae mature tint, quaedam ducuntur ad perfectam maturationem, ut liuetus Plantarum quaedam aut non perfecte maturescunt, sed ueniunt ad imperfectam maturationem, ut quae putrescunt in platis, qui se uetus putrefacti rei ciuntur: & sic ex eorum numero, quae maturescunt, quaedam pernciuntur, & quaedam non: & ad perfectam & propriam maturationem reducuntur seudius Plantarum & non reijciuntur: perfluitates uero reducuntur ad perfectam maturationem,& reijciuntur. Haec autem, sei licet quae non attingunt terminum maturationis, nam obij et o cit, quae non attinsunt terminum &C TEXTUS VIGESIMUS.CRudita, autem est contrarium. Contrarium autem maturationi inconcoctio alimenti in eo, quod circa 'victim. hod autem est interminata humiditas . quapropter aut pirituo Mut aquosa,aut eoris, quasi, ut ex ambobus,est cruditas seu iam autem maturatio perfectio quaedam es, cruditas impersectio erit. Fit autem live inseratio, propter induentiam naturalia calidi, in incommen lirationem ad humdum,quod
definit nunc Aristo cruditatem ( & iste posuit uerbum graecum, & habebat latinuitunam debet dicere cruditas, quae est nomen clarum latinum; de Comotes seu cruditas cotrariatur maturationi, quae erat perfectio alimenti in Euctibus d&sic dicit, quid sit cruditas,& dicit, Quod est incoctio alimenti in fructibus ( oppositorum enim est opposita de-hiotio mTratio enim est perfectio alimenti in fructibus, sicut in maturatione humidum patitur a calore,& passiim fit constans & crassius,ita ui coctione humidum non patitur et ideo non transmutatur, neque crassescit, neque constat, di ideo itur Incocta& imoerfectum. Est ergo fructus crudum cuius alimentum non constat nec fit crassius,sed
o priumipsius coctionis, & tunc dicitur alimentum esse incoctum, quia humidum non constat, ut in fluctibus maturis. TEXTU pMIGESIMUS PRIMUS.
ullum aut .m hi idum ipsum secundumst metur itursne sicco . Aqua enim non incrassata 'hu- do um. accissit ratem , aut eo quod calidumst paucum, aut quia quod reminarar tam
JUne declarat istam definitionem Aristo. quia dixit, quod maturatio est, quando humidum patitur a calore naturali, &transimulatur,& fit crassius ec constans ; & cruditas est ouando humidum non transimulatur 1 calore naturali nec constat et ideo nunc dicit Aristo' aduerte quod humidum est pleo,unum elementale, & est humidum aeris, aut acu
93쪽
aliud humidum dicitur corporale,ut est humidum mixti: &, cum dixit, quod coctio estsio humidi, dicit Aristo. non loquimur de humido element i, quia humidum elemeni ' ut humidum aquae uel aeris, non potest decoqui neque incoqui ( & alias in secundo deneratione citaui uobis hunc locum & hoc probat Aristo. quia, quod decoquitur , erat
scit a calido; sed aqua non modo non crassescit a calido, sed evanescit g non ergo decoquitur: uinum uero bene decoquitur, quia crassescit a calido,ut mixtum,quia uinum est
tum & humidum; & ideo,cum calor agit in ipsum, crassescit, & non evaporat propriu hu midum:& ideo dicimus, quod uinum coquitur, decoctum est, & de aqua non potest di ci, quia omne, quod decoquitur, debet a calido crassescere. Et ex hoc loco, dicit Olympiodotus, sequitur, quod aqua & mixtum simplex potest nutrire, quia omne, quod nutrit, dicte i oritur; et omne, quod digeritur, crassescit a calido: sed aqua non crassescit a calido, neque aliquod simplex,ut dicit Aristo. haec ergo aqua non digeritur ; si non digeritur; ergo aqua non potest nutrire, quia non crassescit, ex quo dicit Aristo.secundo de gener. et cor. quod perlaeti et periti agricolae commiscent aquam cum terra,ut terra fiat mixta irrigando Plantas, ut nutriantur et augeantur,et illa miXtione terrae cum aqua augentur, qUa Omne, quod
nutritur,nutritur mixto, quia nihil aliud nutritur aliquo simplici. Sed uos dicetis,quid di cit Aristo nonne unum elementum transit in aliud elementum, ut aqua in ignem et terra et huiusnodi, quia fiunt inuicem transmutabilia e ergo potest transferri in mixtum: nonne etiam transmutatur in mixtum in ipsa mixtione e Donne etiam ipsa caro potest transimulari in aquam in se ipsam 8 quia etiam contrariatur, quia caro calida et humida, et aqua frigida ab
et humidas ergo aqua potest transmutari in carnem; ergo in mixtum: ergo aqua potest nutrire carnem, quia contrariatur carni, et econtra; quia aqua sua contrarietate potest superari a calore,et conuerti in carnem; quod etia patet de aqua uino admixta, quia, cum aqua uino admiscetur, videmus, quod conuertitur in uinum, ergo tum etia uidetur falsum hoc, quod dicit,scilicet quod aqua non potest crassescere; quia transit in terram,ergo crassescit, quia,cum ex aqua fit terra, tunc crassescit aqua : Tum etiam, quia aqua congelatur et conuertitur in glaciem, ergo crassis cit, ut experientia patet; quia glacies est quid crassum respectu aquae. Dico, ut dixi, quod nullum simplex nutrit,ut uniens,quia haec est septetia omnium philosophorum et Galeni millies, quod nullum simplex nutrit: et ideo, cum dicis, quod simplex potest transire in mixtum, ut aqua in carnem,quia caro et aqua contrariat inuicem in qualitatibus suis, uerum est, quod contrariantur, quia caro est calida et humida, aqua uero frigida et humida: ergo caro potest dominari aquae,et ipsam corrumper et transimulare in sui naturam : ergo aqua potest nutrire, quia potest transire in substantia carnis, et sic crassescit; ergo digeritur, ergo potest nutrire. Dico, quod aqua potest corrumpere carn m, et econtra: sed, cum caro corrumpit aquam, non transnutat ipsam in carnem,
sed transmutat ipsam in uaporem et spiritum evanescentem; et ideo non nutrit ipsam car-ncm, quia omnis nutritio fit per digestionem, et omne digestum crassescit; aqua
Vr sic ipsa aqua remanet admixta uino,et non conuertitur In I ILII Ia M o D,
rest assescere,minime potest digeri: et ideo errant isti Patres sacerdotes, quio aqua in cucharistia transinutatur in substantiam uini; &ideo per aliquod bet admisceri aqua ipsi uino, ut misceatur cum uino, sed non ad hoc, ut aquatur in uiam, quia, quantumnque apponatur per aliquod te vi aquam uin
corrumpitur a Carne, non craueicit, leo evaporat, quid vi 2PII ri ta 'L
rat. De secundo, quia dicis de aqua infusa in uino, qui conuertitur in uinum,dico, qu nuquam uinum conuertit aquam in sui substantiam, quantumcunque sit admiXta,quia i set transire in uinum, tunc posset nutrire, et sic simplex posset transire in substraxi uentis, quod esse non potest, ut dicit Aristo. quia, quod decoquitur, debet quia non crassescit, ideo non decoquitur, ut possit trans utari in uinum. Sed inces,ti a admixta uino non potest transire in uinum, quid fit de illa aqua admixta vino: 'si aqua sit in parua quantitate, quae admiscetur in conuertitur in uaporiam, quia a
ipsius uini potest reselui et evanescere, quia ille calor agit in ipsam,
rem: si uero illa aqua sit in multa quantitate, aqua per paruas eius Partes admi c
94쪽
conuertitur aqua in uinum: habet autem illa aqua,si fuerit in parua quantitate,conii erit in uaporem a calore uini; aut PCrmanet admixta uino per paruas partes: & sic nunquam tras mutatur in substantiam Uini, quia aliter uinum nutriret ex aqua, quod est irnpostibile. De alio,cum dicis, quod aqua crassescit,cum permutatur in terram,dico,quod illa non est cras sities, sed est congelatio & condensatio, quia differunt crastities & condensatio quia condensatio conuenit tantum simplici,crastities autem est tantum passio mixti, quia sola mixta
crassescunt, & non simplicia. De alio, quod dicis de glacie, ergo aqua crassescit, dico, dicit Aristo. quod non cras escit, scilicet a calido; & no dicit, quod crassescit,sed dicit, quod non crassescit, scilicet a calido, quia tunc illa crassities aquae non fit a calido, sed fit a frigibao ditate & siccitate, quia fit ex admixtione terrae cum aqua, & ideo ex frigiditate& siccitate,& non ex frigiditate; & Aristo. loquitur de crassitie, quae debet fieri a caliditate, & aqua a caliditate non crassescit, sed evaporatur, ergo. Et, quia secundo loco dixit Aristot. quod omotes seu cruditas,est incoctio alimenti, dicit Aristo. quod ista incoctio alimeti fit ex improportione calidi ad humidum: &, quoniam est ista proportio calidi cum humido, dicit, quod est ista improportio, quando calor est nimis paruae quantitatis it aut quando humiditas est nimis magnaequantitatis, ita, quod multum superat calidum innatum, quod calidunon potest humidum ipsim transinutare:&tunc, dicit Aristot. sit ista passio, quae dicitur incoctio.
dio TEXTUS VIGESIMUS SECUN DU S. apropter O tenues humores eorum, qua crudasunt, ct frigidi magis, quam calidi,ct ines biles, et
impotabiles. Dicitur autem di cruditans ut maturatio multis modis. de S νrina, egestones,er destillationes crudae dicuntur, propter eandem causam . eo enim quod non uicta sunt a caliditate,-que cotidiunt, cruda omnia appellantur.
TEXTUS VIGESIMUS TER TIUS. Longe autem procedentibin , fidisse crudum lac crudum, .maeia multa dicuntur, si, cum p
sint transmutamcteresstere . caliditateononpassa snt. suapropter aqua elixata dicitur , cruda utem ni , quia non incrassatum. Maturatio igitur cruditas dictum est quid, Spropter quid utrunque ipsorum. Elisatio autem essecuridum totum quidem concoctio a caliditate humida in ex sentis intermina ei in humido . Dicitur autem nomen proprie solum in his, quae elixantur. Hoc autem utique epit, sicut dra umes, spumosum, aut aluo m.
VI timo Aristo .in textu a a. de as. dicit, quod, sicut dixit, quod maturatio est dupleg, una proprie dicta haec est tantum in fructibus Plantarii; & alia improprie dicta,re haec est in superfluitatibus animalium & itialijs rebus, ita etiam bifariam dicituo cruditas, o modo proprie, & haec est solum in mustibus plantarum; alia est improprie & metapho
o rice,& haec cruditas est in aliis rebus, tam animatis, quis inanimatis: di ista cruditas me taphorica habet gradus, & latitudinem, quia quaedam propinqua cruditati proprie dictat pejlantur cruda ut stuperfluitates anim ium: quaedam uero remotius dicuntur cruda, ut lac, later, quae metaphorice dicuntur cruda & magiS remote: & quare haec remotius dicunt cruda incocta e oh respondet Alexander reddens causam huius cum Aristotele,quod ideo illa dicuntur cruda propinquius & cocta, quia ex calore naturali patiuntur, quia illa appellantur cocta aut cruda, Suae patiuntur a calido dominante: &, quia incrementa ani malium patiuntur a caliditate intrinseca animalis, lac uero & later, quia non habet coetionem aut cruditatem a caliditate innata,sed ab extrinseca, ut Puta ab igne & non a calore n, turali, ideo lac & Iater remoto magis dicunt Ur cruda aut Cocta, quam ipsia excremeta,quia so non patiuntur a calore naturali, sed a calore eXtrinseco x & ideo cuntur magis impropestes cocta ut cruda, qtifim superfluitates animalium,&hoc id ,quia cruditas est ex defectum oris non naturalis, sed extranei; di ideo magii improprie istis inest cruditas aut coctio.
95쪽
quam in ipsis superfluitatibus animalium: & tantum uniuersaliter dicit Aristot. oriri quorum humidum potest pati a calido, ita, quod illud a calido innato possit crasiestatenia talia appellantur cruda aut Coctas quae uero non habent humidum naturale, pati a Ido & crassescere non possunt,nec dici cocta, aut cruda, seu matura .r exemplum dat Aristotui aqua, quae non dicitur cocta aut cruda, quia eiuS humidum non est natum crasses et ei calore naturali uel extrinseco: ideo aqua non potest dici cruda aut cocta aliquomodo nee
proprie nec metaphorice, sed bene potest dici elixata, aut astata. Et tunc Aristo. epilogat dicens , quod iam diximus, quid sit utrunque,scilicet quod sit maturatio, aut cruditas propter quid sint, quoniam dedimus causas efficiente & finalem ipsarum. Et hie sunt difficultates ardue quas tanga in sequentibuS,quia cras non lega, quia habeo caput ualde in i. flamatum. Lego uerba, Nullum autem humidum secundum se ipsum humidum patitur coctionem, quia non incrassatur, sicut aqua seorsium accepta. Accidit autem, scilicet iam incoctio alimenti, quia illa particula debet ad illa referri: quapropter hic dicit Aristoteles, quod ex hoc sequitur, quod etiam ea, quae sunt crudae substantiae, simi frigidiora,quia non sunt passa a calore, & habent humidum, quia superfluum humidum non fuit resolutum a calore & decoctum; & ideo minime sunt apta esui: & ideo fructus crudi decoquuntur, &fiunt apti esui, ut, sicilicet eorum humidum superfluum resoluatur: & hanc partem omisi legendo: cum possunt permis ceri . hanc partem exponit Aristot. ibi,Propter quod & aqua Sunt quaedam leues dubitationes super lectis. primo,quia Arist.dixit, quod tunc fiuctus sunt perfecte maturi, quando semen in eis contentum potest sibi simile generare: ergo ex ab hoc dicto Aristo sequitur, quod una & eadem maturatio fructus & seminis, quia semen taliam tunc est perfecte maturum, cum potest sibi similem plantam generares cuius tame oppositum dicit Theophrastus in primo de causis Plantarum cap. IS.& etiam in secundo eiusdem cap. 1 o. i dicit, quod in domesticis Plantis, ubi perfecta est maturatio fructus,semeest inualidum generationi, quia ex eo, quod fructus est perfecte maturatus, nutrimetum,
quod debet transire in semen,transit in substantiam fructus,& sic siemen transit inualidu ad generandum sibi simile& plantae ipsi:econtra uero est,cum fructus est immaturus,quia su nantia eius transit ad semen,& ideo est aptum generare tale, quale est ipsium: econtra uero est,dicit Theophrastus,in sylvestribus&rusticis Plantis, quia quandoque fructus eorum sunt maturi, & tamen semen eorum est aptum generare simile ipsi plantat;&tunc eora seu 35cius sunt maturi, quia, licet humidior& nutrimentum distribuatur in semen &fiuctum, tamen plus nutrimenti transmittitur in semen, quam in fructum. Secundo dicit Theophrastus in eodem loco cap. 8.in Planti', quae bis in anno ducunt fructus in quibus secudus fructus maturescit, eius tamen semen imperfectum est generationi: ergo non maturesci dicit Theophrastus et &ratio est, quia nos recipit illud semen eum calorem a sole, qualem debet recipere,& ideo non recipit maturationem. Secundo dubitatur, quia dicit Aristo. 8 cunque digeruntur, ex aerijs fiunt aquae,& ex aqueis fiunt terreae liubstantiae, quia tendiscunt: sed hoc falsum est, quod dicit Aristo. in secundo de gene . anim. quod semet animilium, quanto coctius est, tanto calidius est ; quanto calidius, tanto spirituOlius, ergo cundum Aristotelem, quo magis coctum, tanto spirituosius est: ergo CX terreo disit spirituosius semen,cum magis coquitur; non autem ecdira,quod eX spiri imi fiat terreum, ut dicit Aristo. Tum etiam argumentatur de oleo, quod, cum est ingenufecte, habet multam copia umidiaeret . aliter non ita facillime inflammaretur . ergdigestio est permutatio ex humido aqueo & terreo in spirituosum, non autem econ a
Tertio dubitatur in exemplis Aristotelis, quia Aristo. dicit, quod incoc a crudain cocta, sed minus proprie, quam superilitates animali rami U risi ualia excrementa; & reddit causam huius,& etiam Nesan q - da . non
dicuntur coma calore proprio animalis: tacuero&larer, iudic*onras . -hibe set eo
est ex defectu ues dominio caloris propin&calmis naturalis, scdqst Cym,ti miliae; licet ignis ; de ideo minus proprie incuntur cocta uel crima est ueta sic dicit Aristo. Sed hic dubitatio, quam tangit etiam Alemn liquia
96쪽
roinde Iacte, quia, qua in antinali fiunt, regulatur a calore innato animalis, ut super sui tales animalium dccoquuntur a calore proprio animalis; ita etiam fac , quia lac Veneratur in foemina ipua a calore innato & proprio: quid ergo dicit Aristo . quod lac appellatur minus coetum, quam stupet stultates v Tum etiam dubitatur de latere, quia dicit quod later dicitur coctus aut crudUS metaphorice, quia coquitur a calore ignis: sed hoc non uidetur uenim , quod later poliat dici crudus aut coctus,quia, si ipsa coctio inust lateri,ei inest ab ic ne sed calo ignis est exustiuus,& non coctilius: ergo non potest dici coetus: si is a dic tuteoetio, potius dicitur astatio, quia est a calido & sicco i ergo non est coctio, quia est a calido & sicco ; ergo est assa tio; ergo incoctio, quia ei opposita est stat heusis, non autem crudito tas, quia cruditaS opponitur maturationi, non autem asiationi, quia assationi opponitur stateusis id est diminuta asstito: quid ergo dicit Aristo. quod later diminute coctus in fornaee dicitur crudus Quarto dubitatur, quia dicit, quod aqua non appellatur cocta aut incocta bene,aut appellatur assa uel elixa t est modo dubitatio, quia astum de elixum sunt passsiones mixti, non autem simplicis elementi, ut supra dixit Aristo. ergo assatio uel elixatio no couenit aquae. Secundo dubitatur, quod, siqua coctio conuenit aquae, ei inin & couenit a calore ignis; m si est a calore ignis, potius debet dici assatio talis coctio, quam elixa-tio,quia elixata, dicuntur ratione humidi aquei circunstantis, cuius nodi non est in aquatquid ergo dicit Aristo. q uod, si aqua dicitur cocita, potius dicitur assa, quam elixa e Tum tiana, quia implicat, quia dicit, quod aliqua dicuntur cocta& non cruda, quod implicat, , o quia opposita debent fieri circa idem subiectum: si ergo est cocta, ergo cruda etiam potest dici, quia coctio & cruditas opponuntur, & opposita debent ecth circa idem stibiectum: ergo, cui inesse potest coctio,etiam potest inesse cruditas. Dico, quod Aristo. innuit, quod una & eadem fit maturatio seminis & fructus: sed,quod sint simul maturatio seminis,& maturatio ipsius fructus, non tamen semper, sed Spe,quia multoties concurrunt maturati
nes seminis & fiuctus, quia tape seminis & fructus simul fiunt maturationes; &,quando simul concurrunt, tunc cognostin US maturationem fructus ex maturatione seminis, & hoc
est, quando potest generare simile; non tamen semper concurrit maturatio fructus &. minis, saepe tamen simul concurrunt de fiunt maturi simul: &, cum dicis, oh ergo simul fiunt, sed Theophrastus dicit, quo quando fructus est maturus, tunc semen est impotens gene, o rationi ; dico, quod tunc etiam semen matureseit simul cum fructu, sed noceque persecte, quia multae partes nutrimenti transeunt in fructum, non autem in semen; attamen etia aliqua pars traiisit in semen,sed non ita magna;& ideo est impotens generationi similis planiatae: & sic dico,quod semen etiam tunc est maturum simul cum fiuctu in domesticis plantis:
De alio de plantis sylvestribus, in quibus est econtra, dicit Theophrastus,dico, quod in
his etiam eadem modo simul est maturatio fructus & seminis,sed perfectior est maturatio ipsius seminis, quam maturatio fructus in illis ;& ratio, quia maior pars humidi & nutrimenti trasmittitur in ipsiam semen,pauca uero pars in fructum; tamen etiam fructus tunc simul cum semine maturus est,licet non aeque perfecte;&causiam huius assignat Theophra stus in primo de cau.Plan. acap. 18. usque ad finem libra, ct In secundo eiusdem cap. Io. De secundo principali, quia non uidetur uerum, quod, T digeruntur,ex spirituosis fiantaquea,quia ex secundo de Genet Ani m. spenna, quo coctius, tanto spirituosius fit; ergo non est uerum, quod, quae digeruntur,transeant semper a siparituosis ad aquea & terrestria: dico, quod semen bifariam considerari potest, uno modo, quo ad sui formam: alio modo, quo ad fiui materiam: si consideretur semen, quo ad sui formam,sic semen est spiritus & calix innatus, qui deciditur a cerebro & ab omnibuS alijS membris corporis illa est uir xui gi nitiva, quae est in semine e & cum perditur Ille calor & spiritus,amittatur uirtus gignitiualeminis: alia est pars seminis, quae est materia,quae remanet resoluto Illo calore; & siet lapars est illud humidum, quod remanetaqueum,postquam illesipitatus&ille calor eua So nuic: si ervo loquamur de semine, quo ad sui materiam & de eius coctione,lic dico, quod
trapsit semen a spirituoso humido ad aqueum, & ab aqueo ad terreum,ut patet,& sic An- xles loquitur hic, quia loquitur de coction quo ad materiam,& e parte materiae; ta
97쪽
se veru in dicit, quod ex aereo transit ad aqueum, di demum ad terreum: si uero Ioquites de semine ex parte formae, scilicet ex parte illiuS caloris & illius spiritus, quae est patu Fb italis seminis,sic dico, quod, quo coctius,eo spiritu sius & calidius;& sic noti loquitur Ati
stoteles hic, quia loquitur de parte materiali ; quia digesti non conuenit spiritui sed con uenit parti materiali, quae ultimo crassescit. De alio de oleo, quia oleum a praedominis; cum magis fit digestum, magis fit aereum & non ecyntra, quia aliter non ita cito inflammi
cum magis tit digestum, magi S lita reum et non econtra, quia allicr non Ita cito inflammi
retur, dico, quod debemus sane exponere Uerba AristoteliS, cum dicit, quae digeruntunt aseunt ab aerea substantia ad aqueam, & demum ad terr cam. quia intelligit,quod in iis que digeruntur,cum prius essent humidae, idest tenuioris &subtilioris humiditatis & subst,i lice, postea percoctionem facta est humiditas illa crassior & crassioris substantiae; quia tes, i, Iutae fiunt partes tenuiores ex coctione ipsia: & sic intelligit de ei S, ' digeruntur, quotum humidum a principio erat tenue & aereum,& postea factum est cramuS per coctione, quia resolutae sunt eius partes tenuiores humidi :& sic non intelligit Aristo. de humido, in quo dominatur aer, sed intelligit de humido aereo id est tenui & subtili; non autem intelligit de iis, quae sunt a praedominio aerea,sed de eis, quorum humidum erat tenue, & post coctio nem factum est crassius. De tertiride excplo Aristotelis & Alexandri de lacte & de latere in quo dicit Aristoteles,quod lac & lateres minus proprie& magiS metaphorice dicuntur
cocta aut cruda, quam superfluitates, dico.quod lac bifariam considerari potest, uno mo do,ut est in animali; si sic consideretur, silc habet coctionem aut cruditatem de calore naturali animalis; & hoc modo non consideratur ab Aristotele hic, scilicet ut est pars ipsius is animalis: alio modo conssideratur lac,ut seorsum est& seiunctum ab ipso animali vi & sic di citur coctum aut crudum,quatenus multa eius humiditaS est resoluta a calore ignis extrin seco . crudum uero & incoctum dicitur, & quatinus parum eius humidum est restolutu a calore ivnis , & hoc modo loquitur Aristoteles de lacte, non ut inest animali, quia lac, ut est in animali, appellatur coctum aut incoctum,ut sirpor fluitaS animalis,&non magis meta Phorice De alio, de latere& . . eius, quia later, si dicitur coctus non dicitur elixus, sed potius dicituras Eatus, quia fit a calore extrinseco Ignis, qui est calidus & siccus, di, quae concoquuntur a calido & sicco, dicuntiar assari potius,quam elixari; dico, quod reuera ita est secundum rei ueritatem, quod coctio lateris potius debet dici assatio , quam elixatioraeumaturatio; & eius cruditas ideo debet dici diminuta affatio magis, quam cruditas:on quia Soermo dicit Aristo. dico, quod Aristoteles loquitur secundum communem modum letum' di utililarium;&, quia uulgares appellant laterem aut coctum aut crudum, ita etiam 'riit loquitur: sed reuera illa non est cruditas aut coctio, sed est assatio aut statheusis, id est diminuta assatio: & sic Aristoteles loquitur hic ex communi modo loquendi uulgarriam,m P urimum fecit Aristo. quia loquendum est,ut plures: sentiendum ut pauci: & lic clico, qdebet dici affatio potius & inassatio, quam coctio: &sic improprie& metapnit cruditas lateri. De quarto, de aqua, quae non potest dici coci acti it crum, qpassioneS mixti; verum est, quod aqua non potest dici cocta uel cruda: oli quia erilo MAristo dico, quod Aristot. loquitur secundum communem mod*M P ii 1 Dita sit reuera, quia coctio & incoctio sunt passiones miXti, quia di quomq ....
ealido per resolutionem humidi, quod evanescit ; sed aqua nod c ira 3 otam qua non coquitur:&sic loquitur Aristo. secundum uulgares,&lacundum cum dicit quod aqua coquitur, he ioba metaphoric cur dicit, qudi aqua dicitur eliXa uesti elisa, cram P suheee debeat dici assatio uel inassiatio aquae, quia haec passio est a calx h het diei quod re cequitur; ergo potius dicitur assata uel inaffata. quam elixata uel me nia. quam ElIXata uel incit ius,ra ita est quod haec postio in aqua potiuS debct dici similitiidinem
dico, quod Aristo. ita dixit ex communiui a re i
quandam, quam habet aqua passa ab igne cum illis rQbdi 'Stri - . imis rem So,antur, remanent humida in exterioribUS; & ixa mi reuela immnet etiam humida: & ideo propter istam sim tirudi timido,ut pati minis potius est actata, quia passa est a calido&sicco, non aucem ac inae
98쪽
minuta lixatio,quae dicitur molynsis seu inquinatio seu foedatio:& primo cis it. liter quidem dicamus tantum totum, idest uniuersialiter quidem dicamus,quod ell,lli trimenti, humidi inexistentis, a calido intrinseco. Et primo dicit in totum dic mus. Et Alber. ponderat hanc particulam, secundum totum, & dat multas expositiones arum quaelibet iudicio meo est falsa di& primo dicit, quod ideo Aristo. dixit, secundum ditum, quia omnia mixta sunt elixabilia . quod tamen falsum est, quia huius oppositum dicit Aristoteles insta statiin, ubi dicit, quod non omnia mixta eligabilia sunt. Secundo ex oonit dices, quod dixit, secundum totum, id est secundum omnes sui partes, quia,quae et intur,secundum totum quidem patiuntur ab aqua: sed haec expositio etia non potest stare, quia hoc etiam conuenit assationi, quia, quae assiantur, patiuntur secundum totum a calore ignis: quare ergo Aristoteles magis hoc exprimit In elixaraone, quam anassatione Et ideo aliter exponunt Alexander acolympiodorus, qui dicunt, quod Arist'. dicit, secundum totum, id est uniuersaliter per omnes modos elixationis discurrendo dicamus, quod eligulo est coctio inter innati humidi 1 calido:&lic per omnes modos elixationis discurio tendo, ei conuenit semper definitio elixationis: vel dicit siecundum totum, id est secundu definitionem,quia secundo Post . praedicatum, quod inest alicui de primo,inest ei secundu quod ipsum S uniuersaliter: & ita exponit, In totum, idest unsuetoliter, adest delinatiue, quia illud praedicatum inest si iecto primo, & sic uniuersaliter, quia uniuersaliter conuenit praedicatum si iecto ;&coctio ponitur loco generis :& in hac definitione complectu tur tria Renera causarum; de primo dicit, quod elixatio est coctio,&ista est tormatis;&dicit interminati humidi, quia ista est causa materialis ; cuius enim est coctio 8 dicit humidi interminati: sed cuius humidi interminati respondet Alexander interminati, id est non constantis, sed fluentis, quia, cum coquitur, pars superstua humidi euaneficit; & relium Quae remanet,constat, habet etiam causiam essicientem, a quo, scilicet fit ista coctio, cto dicit a calore, quia calor duplex est: unuS colunctus cum humido,qui intrinsecus est: alius, qui est coniunctus cum sicco,qui extrinsecus est. elixatio, autem debet fieri a calido cu hiimido; econtra autem affatio, quia a calido & siicco; & ideo posuit istam particulae a calido humido, ad differentiam assationis, quae fit a calido sicco: &dicit inexistentis, id est rei lixabili quia cuilibet rei elixabili inexistit humidium interminatum secandum partem tenuiorem, sit cui caro, cum elixatur in aqua calida: & quomodo elixatur e quia humidu eius interminaturn sectandum partem tenuiorem partitur, & resoluitur a calore hurindo aquae,& effluit,& reliquum fit constantius. Et tunc Aristo. declarat istam definitionem c& bene
aduerta et quia uerba Aristotelis habent difficultatem & primo,ex quo dixit,quod eligatio est cocti s dicit,quod olivati bifariam consideratur,ucto modo proprie,alio modo me o taphorice: hic nos definiemus, dicit Aristoteles, elixationem proprie dictam, quia elixabilia dicuntur ea, me habent humidum interminatum,
quod si non ita es, non est elisabile: alia est improprie dicta, & de ista elixatione non loquitur istot. hic.
r V I a 1 ra i , , ne rei quae natus , traheret ut Ictuem empla m.
99쪽
SEeundo loco remouet Aristo. aliam dubitationem, quia tu dicis quod hi A West recta, quia competit altera definit , quia conuenit frixioni etiam.& i 2-m eligatio sipecie disierunt, ergo definitio mala: quod autem conueniat hi totii hilixio est coctio interminati ineXistentiS, verbi gratia in came a calore olei uel altis suedinis circunfiis, carni positae in sartagine a calore ignis ; & haec definitionis; ergo etiam alteri definito coi uenit; resipondet Aristo. quod definitio ista ei non couenit frixioni; & cum probas, quia tirixio est coctio humidi interminati te mido, quia ab oleo agente in humidum caynis, nego, dicit Aristo. quod sit a calido do: S ,cuna probas, quod est a calore olei circUnfusi in sartagine,nego, dicit Aristo qui et est ab oleo illa frixis, sed est a calore impresso sartagini, non autem est et caliditate olei hab ipso oleo; cuius signum est, dicit Aristo. quia magis patitur oleum circunfusium casntiris artagine a came, quam caro patiatur ab ipso oleo; ergo ista irixio non est a caliditate ol quod autem oleum magis patiatur a came, quam caro ab e probat Aristot. quia came, quae friguntur in sartagine, plus olei attrahun & affumunt in se ipsas, quam oleum attra hat humidum ab eis: ergo magis patitur oleum a came, quam econtra: ergo fiixio hic nofit a caliditate olei, sed a caliditate ignis impressa sartagini, qui calor agit in carnem,&sie humidum carnis evanesicit per poros : ne autem detur uacuum, caro attrahit intra porositates suas oleum circunstans; & ideo dicit Arist. quod frixio magis affinitiatur assationi, qua eligationi: econtra uero est in elixatione, quia eliga magis patiuntur a calore extrinseco, quam quod calor ille patiatur a re elixata, cuius tamen oppositum est in f ixione, ut dixi- dicimus: & quare hoc quia aqua calida & humida ita se habet, quod superat calorem carnis,& siperando ipsum,penetrat intra carnem,& penetrando dissoluit iplam carnem; cuius imgnum est, dicit Olympiodorus, quia videmus in elixatione, quod maxima copia pinguedinis supernatat ipsi viri, & causa est,quia maior copia humi si extrahitur in elixatione, quam in frixione, immo in frixione est econtra: ergo definitio elixationis non conuenit frixi hergo frixio est elixatio. unde ex hoc sequitur, dcit Aristo. ex quo dicimus,quod in elixatione calor humidus trahit ad se humidum elixatoium,ex hoc,dicit,sequitur, quod corpora lixa sunt sicciora corporibus astatis, quo ad interiorem humiditatein & quo ad partes eius interiores, q uia in elixis calor exterior attrahit ad se humiditatem interiorem, & sic inde resoluta est illa humiditas interior Mnasiatis uero est econtra, quia calor exterior inducit in Dipsis crustam, quae crusta non permittitur humidum, quod est in partibus interioribu reuocari ad partes exteriores, & sic non potest exhalare humidum interius ,& sic humidior est caro assata humiditate interiori, quam clivata; sed quo ad partes exteriores,siic siccior est de
ideo medici prudentes, cum quaerunt restringere aegros, dant eis carnem assatam,q ia i inmidior est humiditate intrinsecas cum uero uolunt restaurare, exhibent carnem eliXatam:& ideo dicit Aristo. cum dicebas, quod ista definitio elixationis conuenit etiam si imoni, dicit,quod falsium est di ista est euasio dubitationis.
E it gutem non ne corpus elirabile. neque enita in quo titillam est humidum, uelut in lapidibu , ne Mm ivisim inest quidem sed non pol st uisci ob ssumtudine est, ut in lignumsed, uacunque coetor hent humissitatem pastaem si ea, viae es in humido, ignitione.
TVnc b'c Meteororum et s. dicit, quod non omne corpus etiam mixtum est elixa, ea
quia,si corpus mixtum caret intrinseco humido, non est elixabile,ut fiunt Exa, di a
1 quaa,si corpus ins xtum caret intrinseco humido, non est elixabue,uriunt
carentia humido interiore, quia elixatio est coctio humidi intrinsecus autem do interminato,non est elixabile, ut lapis: aut, si habet illud humidu interminatu sic di illud humidum sit extrahibile exterius, illud tale humidum non dicitur eligabile, M ssi tua numidum sit extrahibile exterius, illud tale humidum non citatur VIX UM e
mul a ligna, quae non possunt elixari, quia eius humidu non potest attrahi se huius est, quia ista ligna ex fiui densitate habent angustos ' O , , et non pia; si aqua ingredi ad interiora ligni,& sic non potest illud humidia
100쪽
oe corpuS mixtum est elixabile. TEXT V si uitur autem ct aurum elixario lignum, alia multa, secundum formam quidem eandem,sed trans
s 'latione . non enim paria positasunt nomina disserentiis Garto, quia dixit Aristo. quod ligna multa non fiunt elixabilia,dicit nunc . Ligna autem& autum&alia id genus, ut alia metalla, sunt elixabilia; sed similitudine quadam , & improprie: ligna autem, quia calor ignis agit in ipse . Et aduertatis, quod non Intellit,it,quod ista elixatio sit, quando ponuntur ligna in aquam,in quam agit Ignis, sed intelli ratis per eligationem, quando agit ignis in ligna,quia tunc a calido extrinseco fit corrupisso interminati humidi. oh dices, ista potius dicitur assatio. de hoc dicam infra. aurum etiam improprie elixatur;& exponit AleXander, quod aurum est duplex, quoddam puria,&quod imputum: si sumatur aurum purum, bene potest aurum purum liquefieri: sedi, haec non p est dici elixatio, nec proprie nec improprie est elixatio, iuia non dissoluitur aliqua pars eius humida a sicco eius, nec evanescit, quia impossibile est, quod separetur humidum aqueum auri ab eius sicco, quia est perfectissime commixtum & compactum humidum cum sicco in eo, & non potest dici elixatio: & ideo non intelligatis, quod aurum etiam ponatur in aqua, cum elixatur,sed ponitur in uase ad ignem sine aqua . Si autem siu- matur aurum impurum,ut cum est miXtum cum argento,sic potest dici, quod elixatur; sed improprie, irisi cum auro permisceatur argentum, dicit Alexander, aut aliquid aliud, a fore te nis superatur & evanescit ab auro corpus illud humidum secum commixtum,culiquescit aurum,& ex evanescentia illiuS corporis admixti ista potest dici elixatio, sed improprie quia evanescit illa pars humida non dico pars humida auri, sed evanescit & sep dio ratur illud corpus extrinsecum secum commixtum. Et ex hoc habetis, quod decoctiones ipsius ignis non potest aliqua humiditas ab auro dissolui, & ideo non potest elixari: & ideo
nihil faciunt medici, cum imponunt aurum in compositionibus & electuariis,& exhibent aegrotis: quid ergo faciunt e dico,domini, quod illae sunt deceptiones medicorum, quia nihil potesta arari ab auro, nisi sordities',si non potest humidum separaria calore ignis, quomodo potest separari a calore aquae & ideo sunt deceptiones uulgarium, quia humiduauri non potest separari ab auro puro, quia non separatur nisi mrdities: &,cum dicunt, oliuidemus,quod aurum fit minoris ponderi S post ebullitionem, quam Prius erat, dico,quod hoc ideo est, quia multa sordities separata est ab ipso per illam ebullitionem,sed de ipso auro nihil penitus est separatum: & supra etiam diximus hoc, quod aurum est perfectissimae o mixtionis inter metalla,neque potest separari eius humidum a sicco; & ideo non patitur rubiginem, quia eius humidum non potest ad esteriores partes exhalare,quia ualde tenax est in eo mixtio siicci cum humido.
TEXTUS DECIMUS SEPTIMUS. ET humida quoque elixari dicimus, uelut lac,o mustum, cum qui in humidos oris formam aliquam
transmutetur ab eo, qui in circuitu, extrinseco igne calefaciente. quare modo quodam sinite dictae elixationifacit. Fini, autem non idem omnibui, neque his, qua elixantur, neque his,qu concoquuntur sed quidem ad esum bis autem adhorbitioncmissis uero sid alium usum . quoniam ct medicamenta elixa e diremus. re quacunque eralsiora possunt fieri, qui missora Ograuiora,aut hac quidem ipsorum talia , equi contraria, propterea quod distretata hac quidem incrassantur,illa autem attenuantur icut lae insidcoagulum, omnia elixabilia sunt. Oleum gutum Vonc assturos secundum seipsis,quia horis nul-