장음표시 사용
141쪽
ealido per accidens; tamen mustum est calidius uino: dico, quod admisicentur musto eriri,ces,&nuclei,& alia genera,ut acini, quae partes non sunt partes uini, sed musti, quae parie sunt calidae,& si stantiae terreae,ex quibus partibus mustum redditur calidius, quia istae in tes sunt passae a calore uehenaenti,& ideo seruant illum uehementem calorem;& ue admi aetae in musto reddunt mustum calidius; & sic mustum per accidens per partes exit inseca,tialde pathas a calore reddetur uaporosius: &,quia illa caliditas eleuatur, & secit ampullare, ideo mustum per accidens ebullit: & ideo,cum probas,dicens, quod mustum feruet,& ui num non,iam dixi, quod hoc est per illas partes calidiores, quae ipsi admist entur,quae ex se seruant caliditatem illam acquisitam , ideo fiunt calidissimae; & ideo agunt in humidum i sius musti aqueum,& silc conuertunt ipsum humidum in uapore, ec inimum,qui uapores di i fumus exhalantes a musto generant huius odi ampullas,& sie feruet mustum, & sic fit illa exhalatio. De alio, quia mustum magis inebriat, quam uinum ; ergo est magis calidum i dico hoc esse per accidens ex duplici causa,tum quia,ex quo feruet,& habet partes aqueas in se admixtas, ideo calor uentriculi agens in humidum illud,conuertit multas paries eius
in uaporem, quae partes petentes cerebrum inebriant; in uino autem non sunt huiustmodi partes aquear, quae possint conuerti in ua res: tum etiam edi alia causse, quia mustum est incoctum & indigestum,uinum uero est coctum;& ideo non potest ita calor stomachi ipsum superare mustum propter eius indigestionem; & ita non potest conuertere ipsem in substatiam nutriti,sed conuertit in fumum & uaporem e uinum autem,ex quo cst degestum, magis stuperare a calore stomachi;&ideo non ita conuertit ipsum in uaporem, sed in substan ditiam nutriti; & ideo non sic inebriati H to. De secudo, de abscessu,qui, cum est indigestus,causat febrem: m uero facta est lanies, non amplius adest febris,& tamen sanies fit per coctionem: ergo non omniS coctio procedit calefaciendo: dic quod hoc est per accidens,& non per se: non enim ex hoc, quCd numor putrestes sit maioris caliditatis,quam cum est digestus generatur febris,sed caula es, Quia converso humore putrescente insaniem cessat dolor& soluti' cotinuitatis , qui c
generabatur ex illa solutione continui & tensione membri et tum ctiam ex alteratione praeritus & sanguis a toto corpore,& ex multo aUuxu spiritus & languinis fit intam ii , ex inflammatione fit fibris ipsa: & ideo conuerso humore putrescente in famem febris, soquia cessat ille influxus spiritus&s anguinis& illa inflammatio;& adeo
ex hoc, quia sentes non sit calida,sed quia restat fluxus sipirituum&siangia nisi& si ex uduplici causa generabatur febris,& non quia fiantes non est calida,& humor putrescen beter ia multi fructus sunt ama cantequam sint maturi, turi uero sunt dulceri
di omnia amata ex Galeno sunt calidiora duleibus; dico,qurhic est duplexmus ec
dissequamur dictum Auensi concedamus, quod multi fructus uero simi dulces cum dicis, oh omnia amara sunt cesidiora GMeno. gdicit Aueri licet sit dictum Galeni, quia Auer. in se P se d*mm AAum Iulidius imquod omnia amara sint calidiora, quam dulcia tunc q*QmO s ut, cocto equia sic necessiario sequeretur,quod aliqua cruda ess*Πxet et patet de istis fructibus: quod est contra Aristotelem tra Galenum de opto, quod est summe stigidum,' ' rduod om-lenus in secundo de simplicibus, i adducit hanc dicitnia amata sunt calidiora duleibus. Tum,si sequamur Galendist M 1 eus Calenus,quod omnia amara sunt calidiora dulcibus,dissu sem' ' die uod exurente: ita etiam si fido fit a caliditate: si ergo dicamui cum Met mc diuis.
miro immetriari maturi uero sunt dulces, negat noc
giditate i & ideo isti Suctus tum, cum sunt crudi,s in ciuia sapor fiunt calidiores & dulces: di dat exemplum Galenssi A si retes la Scrutarum est austerus,&non amarus,ci: sepor pitactam quia N itere iac
142쪽
disie negat Galenus, quod sapor horum frite tuum immaturorum sit Epor amarus, quia, si esset amarus,cum esset amarum sit esse calidius dulci tui caliquod uac dictum esset calidias eoesto se ipso quod est i alsiuin& contra Aristotelem. De alio quia ni nil agit ultra gradum ptoprium: si fit ictus crudi in arbore se ipsis matures ut a calore proprio; sed calor proprius non augetur,ii mo est idem in principio & fine; ergo coeta non sunt calidiora se iplis incoctis. Dico, quod aliquod este cat Idius potest intelligi bifariam; uno modo ilitentiue in gradibiis ita, quod sit maioris caliditatis in gradu; & sic trucius no sunt calidiores digesti, qua indigesti, quia reuera non Lutat maioris gradus caliditatis isti fructus in fine, tuam in principio coctionis,quia a quo uenili et ille calor, cum nihil agat ultra gradum proprium 8 Alio modo aliquod dicitur esse calidius extensi te, quia plus caloris habet ektensiue, de quo ad multitudinem sicut dicit G ilenus de calore pueri de iuuenis, quia calor est aequalis intensiue & in gradu,& in puero & in iuuene, sed inaequalis extetiue, quia plus humidi est in puero, quam in iuuene, id est plus habet scibilantiae uaporos, calidae puer, quam iuuenis, quia plus est humidi in puero,& calor naturalis consistit in humido; & ideo plus habet substa tiae uaporose puer, quam iuuenis: ita quoque dico in fructibus,quod iste calor in fluctibus aequalis est in gradu in fine & in principio maturationis,quia iste calor in principio maturationis generatur a sble, scilicet illa substantia uaporosia,quae postea agit in humidum,& conuertit in substantiam uaporosam: quo uero ad multitudinem,sic est maior & ualde plus calor in fine maturationis, quam in principio,quia ista maturatio est a calido illo uaporoso, o qui calor agens in huini dum ipsius fructus,conuertit ipsium in substantiam uaporosam illa:& sie plus humidi caloris est in fine maturationis In fructibus, quaena in principio, multitudine,scilicet extensive. De ultimo,quod dicis de lacte & sanguine, lico, quod uerum di- eis quod sanguis est calidior lacte: sted hic fiunt duo quaerenda, scili cet coci o ipsa & altocatio,quia alteratur & conuertitur sanguis in naturam lacti ; de, si sic quaeratur ic lac semper est Ilidius sanguine,quia semper fit coctio in sanguine: aliud Ost qa erendum, scilicet cuna transimulatur sanguis in aliam sipeciem lactis; & sic quo ad istam trans nutationem Languianis inlac,tantum lac non est calidius iplo sanguine, a uo,s cilicet ad istam transiuatationem in aliam speciem: & sic,si quaeratur quo ad coctionem, sic lac esset calidius, quia, quo magis digestum to calidius: si uero quaei atur,ut fit transmutatio in aliam naturam de speciem, io sic lac non est calidius & ideo, i qu eratur coctio,quae est ibi,sic lac est calidius; si aute quae ratur ut transmutatur in aliam naturam & sipeciem,non oportet,quod illa natura sis ecie distincta sit calidior; ec ideo non oportet, quod lac sit calidior ipso sanguine : de sic soluitur ar' Sequitur ultima quaestio dissicilior, quia,eu quo videmus, quod omnia digesta fiunt calidiora se ipsis indigestis,ideos equitur quaestio omnium dissicillima, scilicet an oriania digesta sint crassiora se ipsis indigestis : & arguitur bifariam,quod non imo auctoritate Auicentiae prima primi,& prima quarti,qui dicit,quod coctio seu digestio est quceda aequatio, Qua tenue crassescir,&crassum attenuatur: ergo aliquando digestio erat attenuatio,& sic igestum erit tenuius se ipso indige o. Secundo&fortius arguitur ratione: si dis curramus o per singulas species coctionis, uidebimus, quod semper aut saepe coctiOpmcedit attenuan' so: & primo videamus de maturatione proprie dicta,quae inuenitur in solis fructs bus(qusa
maturatio est duplex,quaedam propria,& quaedam metraphoracas propria inest solis fructibus si enim insipiciamus fructus maturescentes, uidebimuS, quod ilia maturatio est ait nuatio quaedam,quia est ex Theophrasto s. de causa, plarara capite septimo ubi dicit, quod omnes fructus plantarum mutantur ex capore in saporem coctione quadam:&postea lucidit, quod omnes t uetus plantarum a principio sicci sunt,& mox humdicunt humore eius, idest plantae influente: & uia dicitur ei te generatio cap ruin: il ita est, ergo ista coctio alte nuatione procedit, quia,cum siccum mi icctur humido, si attenuatio, & humidum est te nutus,quam siccum: ergo ista coctio attenuatione procedat, quia Primo tructus sunt sicci, io &d inde hunt di:&siccum est crassim,&humidum teuue,ergo:&hanc sentetiam Theophrasti citat Galenus quarto & quinto de simplici medicina, & addit Galenus, quod omnes fructus plantarum primo sunt acerbi & liguosi,& postea fiunt acidi & humidi ; de haec L a transitutio
143쪽
transmutatio sit coctione,ut dicit Theophrastus,&postea fili nidulces: si erreo olimri ctus sunt acerbi & lignoti, & postea fiunt acidi & humidi,& ista mutatio fit coctione .coctio aliquando attenuando procedit, generatio semp/r incrassando: & confiem,tu perientia,quia fructus acerbi a principio sunt duri,& postea cocti molliores fiunt i sted duri
ties ex secundo de Generatione,& corruptione,sequitur siccitatem, & mollities' humiditatem: dc attenuatio sequitur humidum,& crassities siccitatem: cum ergo fructus fiunt i heiricipio,sunt duriores; &, cum maturescunt, fiunt molliores: ergo coctio fit aliquando arie nuando,quia fructus ex duris fiunt per coctionem molliores. ergo ista coctio ex cruditate in maturitatem procedit attenuatione, quia attenuatio sequitur humidum,& crassities sic iocitatem: ergo,si ista transimulatio est facta per coctionem,& fit per sis ccum in humidum:et go haec coctio procedit ex crassis in tenuem,& non econtra,ut dicit Aristo.& confirmatur, quia a principio fiuctus sunt grauiores, cum sunt immaturi, quam quando fiunt maturi ; et go in principio sunt magis aerei ; ergo crassiores fiunt,quia grauitas sequitur ipsiam teriam: ergo plus terrae habent in principio, quando sunt immaturi liquam in fine ergo fiunt cras sioris substantiae in principio,quam in fine: patet,quia,cum acerbi fiunt fructis si intra aqua
imponantur, grauitant & si mergunt; cum autem sunt maturi,sunt molliores, & stupernatant aquae,non autem siubmerguntur: ergo in fine fructus isti sunt minus terret,quia sunt leuiores; ergo haec coctio attenuatione processit: & dat exemplum Galenus de sorbis. Secundo principaliter arguitur & de maturatione improprie dicta, quia probauimus de pro- opria,ideo nunc arguitur de impropria,ee translatiis e sumpta,& est generatio uiuetium,qua appellatur maturatio,& praecipue ab Auerroe tertio colliget: si enim loquamur de ista,etia attenuatione procedit,si enim generantur uermes ex carne, uel in ligno,ista generatio attenuatione procedit,quia generatum est tenuioris siubstantiae,quam caro aut lignum: tum etiam quia apud medicos generantur in cerebro spiritus animales ex uitalibus in complexu rete mirabilis,quia spiritus uitales,ut scitis,ascendunt a corde per tenues ramos arteriarucerebri,& in illis amfractibus in illo reflexu concoquuntur,& generantur animales; & thmen generatio procedit attenuatione,quia tenuior est spiritus animalis, quam uitalis;& sic in illis amhactibus illius rete attenuantur spiritus illi,& conuertuntur in spiritus animales, quia sunt tenuiores,quam uitales: ergo haec coctio attenuatione procedit . Tertio arguitur Sode elixatione & assatione,quod attenuatione procedunt, quia,uel accipiatur astatio & elis xatio ab arte,uel a natura,semper attenuatione procedunt; quia,si fit a natura,procedit attenuando ; quod ostendo, quia elixatio a natura nihil aliud est,quam coctio & conuersio nutrimenti in prima aetate,ut dicunt Galenus,Aristoteles,& Alexander; in secunda uero aetate est astatio respectu primae: sed in secunda & in prima aetate procedit ista coctio attenuitione seu ista conuersio cibi,quia semper iste cibus, puta panis, conuertitur in chyl um, &chylus in sanguinem: sed chylus est tenuior, quam panis; & sanguis est tentrior, quam cHylus ;&Lnguis deinde conuertitur in humiditates secundas,quae sunt subtili 'res iplo languine ergo haec generatio attenuatione procedit: Si etiam confiderentur elixatio & allatio,ut procedit ab arte, sic etiam attenuando procedit ; quia caro assa & elixa fiunt tenuiorissiabstantiae se ipsis crudis. ergo assatio & elixatio, siue sint a natura,sive ab artet,semper, aucfrequenti attenuatione procedunt ad minus; cuius tamen oppositum dicit Aristo.& connc matur de musto & uino, ubi uinum est tenuioris substantiae, quam mustum, &generatur eX musto per coctionem,& tamen haec est maturatior quomodo ergo 'tauincit, quod ista coctio procedit ex assatione e Et ideo uideri qua jT . ' : ctas habeat dissicultates, quae uidentve ostendetessium dictum esse fallum: & ideo,βOPropter has difficultates uario modo loquuntur expositores:&quaestio ista m . ita tur a medicis,quam a philo phis: & ideo sunt multi modi dicendi , Et primu cendi est Conciliatoris differentia so & Ugonis prima primi,qui di Utriquo stoteli S non est uniuersaliter uerum,quia aliquando est uerum liqua NO idi et i est uerum, quod coctio uniuersaliter procedat incrassand scd- q thai tae De Procedit : de hoc dicunt isti expositotes exponendo dictum Hippocratis in
144쪽
lieula Aphori sinorum Aphoria et Concoeta medicari & mouere non cruda. quam sententiam secutus est etiam Avicenna prima quarti,& prima primi,qui dicit,quod coctio in humoribus est aequario quaedam, ita,quod crassum attenuatur,& tenue crassiescit :& sic dicut, quod propositio Aristotelis non est uniuersaliter uera & dant rationes isti, quia omnis coelio aut est in humore nocuo,aut in innocuo: sit est in nocuo, adhuc est bifariam, quia ista
coctio aut est in humore nocuo,ut ille humor traducatur ad benignum; aut est, ut ille humor expellatur a natum,quia non potest regi a natura,nec redigi ad naturam & commensutationem,ut etiam dicit Galenusi& sic coquitur,ut expellatur, non autem ad benignu traducatur: &,qualitercunque fiat ista coctio,aliquando procedit in crassando, & aliquando o attenuando,quia,si humor iste crassior sit debet attenuati (& hoc sepe docet Galenus aliter non essent parati expulsioni isti humores: ergo tunc non uerificatur hoc dictum Aristotelis, quia, si fuerit coctio in humore nocuo crasso sta coctio semper procedit attenuatioe, siue debeat expelli,sue reduci ad benignum; quia, si debeant expelli crassi humores, debet attenuati; &, si debent reduci ad benignum,etiam debent attenuari: & sic hic non uerificatur uerbum Aristotelis,quia,si debent reduci ad benignum,debent attenuari; ut phlegma, si debet reduci ad naturam, lebet attenuari: si uero sit humor ille tenuis,ut puta cholerataebet incrastari (&in hoc non uetificatur dictum Aristotelis tum enim,si debet bilis expelli, debet incrassari; tum,si debet reduci ad benignum dc naturam, tantum coctio procedit incrassando; & dictum Aristotelis est uerum: Si uero fuerit in innocuo,scilicet in utili hu-io more,fic& hic est bifariam,quia aut ista coctio est restauratio quaedam deperditi spiritus, aut non est restauratio spiritus deperditi,sed partis membri: si quidem est restauratio spiritus deperditi,sic procedit attenuatione; & sic non est uerum dictum Aristotelis: si aute est restauratio partis membri deperditi, exactione caloris naturalis,&deperdita pars iterum debet resumi&restaurari ac crassatione procedit: &sic ista coctio aliquando procedit attenuatione, iquando crassatione; attenuatione, sicuti diximus de pane, si panis mutatur in clivium,&chylus in saliguinem,& sanguis in humiditatem de secundis; & sic semper at tenuando procedit; & hic non uerificatur dictum Aristotelis: aliquado uero procedit crassatione ut cum humiditas illa de secundis transinutatuem carnem, & in membra; & tunc ista coctio procedit crassatione; & hic, dicunt isti, quod p cipue uerificatur dictum Ari-ro stotelis,quando,scilicet restauratur pars membri deperditi,& non spiritus,qui ultimo transmutaturan stubstantiam membri deperditi: & sic dicit haec opimo, quod dictum Aristes lis non est uniuersaliter uerum,scilicet quod coctio semper procedat incrassando. Sed contra hanc opinionem arguo,quia de facto falsa est,quia subito & statim sumit instantiam citra ex mo hubris,quia dicit,quod aut ista coctio est in humore nocuo, est in humore innocuo dc utili: si est in humore nocuo, adhuc
hue et Theti in ausa: sic dictum Aristotelis DPi
uero rit coctio in innocuo, sic etiam em
g sua propositio non erit uniuersaliter uera ,
tris humoris, quae aequatio humoriS apud
Aristot em non est coctio ;& Aristo. non loquitur de ista,quando dicit, quod omnia com sume lora sesp inconet uniuersialiter uerum, ostendo dictum culii ejsidiota & crassiora se ipsis indigestis,& uniuer
geri r fiunt crassi ,quia aqua est cra toctio procedit classiando. Secundo, quia di sit Arist . quod apostemata uiue abscessis, et
145쪽
rascentia,& fluxus lachrimales,& mustum,tunc digesta sunt,cum humidit ne stentiam acquirit &crassitiem: si humidum istorum acquisiuit consistari iis si tem & crassitiem: ergo ista coctio fit crassatione: ergo uniuersaliter omni, pira rasunt ipsis Indagestis Tertio, quia non aduertunt uerba Aristotelis, qui
quod aqua,quae est inplex elementum,non potest digeri, quia non potest et a 2 lido: ergo ab opposito consequentis ad oppositum antecedentis omnia, qu Leti debent crasses cerea calido: ergo necesse est, quod omne,quod diveritici sesea
ergo quae no crassiescunt a calido,non digeruntur: ergo omnis digestio procedit crassetione : ergo natura non procedit attenuatione. Quarto,quia in secudo huic 'Aristot.de fiat sedine maris, & reddens causiam, quare urina est amari & falsi sapori quod ideo est,quia omnium excrementorum animalis urina est indigestissima:& otiam editi
amastigiaauit Aristo. quod urina sit indigestissimae dixit, quod ideo est indictestissima orinium excrementorum,quia omnium excrementorum est tenuissima: ergo rassiora diaestiora, & econtra: & Galenus quarto regiminiS acutorum, sequens Aristot em, quando Hippoc. dicit, quod eorum digestiones erant tenues,&non erant constantes exponit Ga lentis,erant eorum digestiones tenueS, idest crudae, quia omnis digestio incrassat: omni ergo digestio uniuersialiter incrassetione procedit. Secundo,ratione arguo contra hanc opi nionem,quia coctio per se fit a calore agente in humidum, per definitionem coctionis ; dc ista est sententia Aristotelis ; est enim coctio perfectio in uno quoque huinido a calido ipso: Sed,cum calidum agit in humidum,resoluit tenuiores partes eius & stuperfluas a parti- robus constantioribus: ergo omne,quod digeritur,crassescit,quia per resolutionem partium tenuiorum sirperfluarum fit crassus, quia resoluuntur partes tenuiores superfluae, & remanent cras . Secundo,quia haec opinio minime uidetur loqui secundum mentem medicorum,etiam cum ipsi sint medici, quia dicut ipsi, quod coctio ista aut fit in humore superfluo nocuo, aut fit in humore utili & non superfluo: si in humore nocuo, bifariam fit, quia aliuquando procedit incrassatione,& aliquando attenuatione: & ex quo bifariam fite quia aut debet preparati expulsioni; & sic debet attenuari: aut debet reduci ad naturam & ad benignum;&sic debet incrassari:&sic aliquando procedit attenuatione, ut cum crassias humor debet expelli ergo aliqua coctio procedit attenuatione: crassatione uero procedit,ut cum humor expellendus eli tenuis; sicut,sibilis debet expelli, debet incrassari. Sed, domi poni,huic dicto contradicit Galenus in nono Aphon secundae particulae,qui ait cum corpora quis purgare uoluerit. & prima particula Aphorismoru Aphona .ubi dicit Galenus, quod humor tenuis ex separatus est expulsioni aut per uiam secessus,aut per poros corporis: e go nulla eget praeparatione neque coctione,ut fiat aptus expulsioni,& ut facilius expeti tur a natura,quia, quo tenuioreS sunt humores, eo facilius expelluntur per corpus, ut Galenus ubique dicit,ubi dicit,si humores debent praeparari expultioni,quod humores crassi debent attenuari; & nunquam dicit,si fuerint tenues,debent incresseri: & idem bis Galenus in loco de purgatione, abi dicit, tuando parandum sit corpus,& quomodo paretur,& dicit, quod attenuando humores crassos praeparatur; & nunquam dicit Galenus, quod humor debent incrassarii & ideo haec opinio contradicit Galeno ob id omitto hanc, quia non ta- 'tum contradicit Aristoteli,sed etiam medicis. Et ideo est alia opinio, quae est Gentilis in
prima quarti, & Thomae de Garbo in sua siumma,& Thadet,qui dicunt,quod tanto Arist telis non est uniuersalis, quod omnis coctio crassatione procedat,quia Aristoteles loquitur de cinctione proprie diis : sed coctio ista, quanquam ponant medici & Avicensin hun Ora bu ,non est coctio proprie dicta, sed improprie dicta; de qua non loquitur Aristo. upcllendo humoreS, ut cum expurgamus pituitam a corpore, attenuamus ipiam ita non cucra coctio secundum Aristotelem: neque de ista loquitur Aristo. quia est tranSlar Ua 'io,de qua non loquitur Aristo & sic, licet ista coelio fiat attenuatione, non im cn citc x Aristotelem quia ipse loquitur de proprie dicta: & ostendo,cscit haec vanis quoiux uerum c&mo,domini,expono&lio dictum istorum,quia multa errata smo tot errata,quot uerba dicunt aiunt ergo isti,& maxime Gen ius,quod crimi umbri humidi cum sicco: emo coctio est a calido agente in humidam,&-ciam
146쪽
imidi cum sicco: dicunt isti, quod falsium est,ut dicam,& contra Aristo. & ideo isti dicunt
quod, si comparemus coctionem,potest comparari humido,& potest comparari sicco, &potest compararitatrisque simul, quia est commixtio humidi cum sicco :& in hoc omnes medici sequuntur Gentilem,& omnes proculdubio errant in hoc: dicunt ergo isti, quod coestio potest comparari humido,& potest comparari sicco,&potest comparari coniuncto
ex utroque: dicunt ergo, quod,si coctio comparetur solo humido,sic 'procedit incras latione, quia,quando humidum permiscetur sicco,incrassatur: si autem coctio comparetur si co,siccum digeritur,cum mi ficetur humido; Sed tuc attenuatur ista coctio;& sic ista coetio procedit attenuando: si uero comparetur coctio toti coniuncto, simul sumpto silicet totiio commixto ex humido& sicco,quid dicemus,dicit Gentilis dicemus, quod aliquando incrassatione,& aliquado attenuatione procedit, quia aut humidia est amplioris molis, quam siccum.& ex mixtione humidi cum sicco mixtum coquitur; ergo maior pars mixti conco
eti crassescit,quia ex mixtione sicci cum humido crassescit humidum ; ergo simpliciter illa coctio est incrassatio: si autem maior pars sit sicci, quam humidiaeum miscetur iaccum humido, digeritur siccum,& attenuatur ; & tunc dicemus, quod ista coctio est attenuatio quaedam quia maior pars maxime attenuatur. Sed dices,tu dixisti, quod dictum Aristotelis est uniuersaliter ueruna, quomodo ergo est uniuersaliter uerum,si aliquando coctio fit attenuatione,aliquando crassatione voti dicunt,quia per te subiectum digestionis est humidum,&ideo quod non digeritur mixtum,nisi admisceatur humidia sicco;&, cum admistetur hiatma o dum sicco, humidum crassescit: ideo dico, dicit Aristo. quod coetio seu digestio fittione ; & ideo cocta sunt crassiora se ipsis incoctis quia per te subiectum coctionis est numidum, quod,cum coquitur, miscetur sicco,& ex commixtione humidi cum sicco humidufit crassius: & ideo, domini, bene aduertatis,quia Gentilis est longus, & ego bene dica ea, ouae ipse dixit: & haec dicunt Gentilis & Thomas de Garbo . Sed, domini, haec opinio im-olicatur sibi,& cum hoc,quod non e ponit intentionem Aristotelis, contradicit elim Aristotelia& extorquet uerba eius,quia, cum Aristo. dicit,quod omne digestum est crassius leiosto indi esto,exponit ista expositio,supi crassiora dest magis commixta&melius: sed, omini, uigatis, quam assinitatem habeat, omnia digesta esse crassiora se ipsis indigestis: cuessemesius commixta: quae conuenientia est inter haec,ut inter crassiora,& melius commidio xta.&crassius,& melius commixtum g hoc enim est extorquere Aristot. & ideo manifeste' uana est haec expositio,quia nulla assinitas est inter essie crassioris Libstantiae, & esse melius commixta. Secundo ostendo hoc ratione, quia,ubi sit aequalis quantitas humidi Scm o eius dioestio neque attenuatione,neque crassatione procederet per eos, quia secun
mi Id gestio fit attenuatione,quando maior parSm XLICsisIccas&n ione uando maior pars est ipsius humidi : Si ibi siccum &humidum sint aequalia,ne
oractenumen rq ergo erit aliqua coctio , quae neutro modo stad emug omnis coctio fit actione calidi in humido: sed caprocedit . I cxxio: V - h, h. Eius tenues & superfluae,& remanet cras &c
Moagente In humido reseluunm pari j xi
stantiores PariC' Au deoctio sit mixtio humidicum sicco: sed in b c o arguo contra corum doctio est passio mixti perfecti: sed non est mi3xum fundamento long*er P . seeo . et o coctio praesupponit mixtionem humidi
perfectum, nisi fiat mixti Obumissi si e
Aristo Teapaee coagulatione,ubi dicit, quod coctio est separati' humidi a sicco a- Aristotele intra crum * obesauum in uaporem: & non dicit Aristot, quod utctione crior ' via didit quod est separatio humidi a sicco: ergo non est co-
mixtio humidi mi sis tua, quod est commigito humida cum sicco humidia sicco . &-s se uniuersaliter uera,& quod eius
Et ideo dico, quod metet diuinat Tisia erum mihi dissicilis est. Dico igitur, quod mixtum secundum Aristotelem,
quod debet digeri,debet costare ex humido&siccos&ssic omne mixtum,quod coquitur,
147쪽
aut in ipso est humidum Merssuum,quia debet constare ex humido& sieco
debet coqui,quia coctio es passo mixtis aut commensuratum est cum humido si Punum quodque ipsorum superat naturam aliorum: si autem haec duo commeri si tunc mixtum est coctum;&sic non indigemuS coctione: aut humidum est studerat ' mensiurato sicco secudum naturam ; si sic,actione caloris innati res oluitur humidum Ritu in uaporem,remanente humido constante,tuc ista est coctio,& dicitur ab Aristri ra coctio,& mgrossando procedit: si uero siccum fuerit superfluum constante & comm ri' iurato humido,si debet hoc mixtum reduci ad propriam naturam & ad hoc bmne aduertatis, quia hic stat puncti im tunc debet secerni & separari humidum a sicco, actione caloris in ipsum mixtum, liquefaciendo ipsum siccum, & secernendo siccum ab humido ut danis in uentriculo debet liquefieri,& conuerti in chylum,quia in .siibstatia chyli non debet ' 'este tanta siccitas,quanta est in pane ; & ideo segregatur siccum superfluum & sic in stomacho fit separatio chyli ab excrementis actione caloris,ut a substantia panis, ubi erat superfluum siccum commensurato humido; & haec secretio non dicitur ab Aristote.coctio sed segregatio sicci ab humido :&sic solas egregatio humidi superflui a sicco commensiurato dicitur coctio ab Aristotele: & dicam istud infra,quare Aristot. tantum istam se regatione appellet coctionem,& aliam non: si autem ita sit,quod istud siccum commixtum cum pauco humido, ita,quod non possit a calore innato colliquari & subtiliari, tunc utimur arte super infundendo humidum ipsis siccis,&reddendo ipsa hurediora, ut facimus in seminibus plantarum,cum sint exiccata,expellimus pluviam, quq segregat siccum ab humido,& sic ge acinerant : & sic,cum permiscemus humida siccis, reddendo ipsa humidiora, tuc talia polunt colliquari. Et ideo dico,quod,si in mixto humidum fuerit lupersuum,& illud humidum superfluum resoluatur' separetur a sicco sta est coctio secundum Aristotelem: si uero siccuin mixto fuerit sit perfluum,& humidum determinatu,& siccum segreget ab humido,ista noest coctio, sed tantum segregatio sicci ab humido determinato: si uero humidum non m rit determinatum,& siccum siritum calor naturalis resoluit humidum mperfluum,remanente aliquo constantiori; & sic est coctio secundum Aristotelem. Sed dices,si coctio est passsio communis sicci & humidi simul, cur segregatio superflui humidi a sicco dicitur coctio,& segregatio superflui sicci ab humido non dicitur coctio secundum Aristotelem Et confirmatur, quia, ut dicit Avicena, coctio est aequatio: quare ergo aequatio humidi est coctio, sci ci aequatio sicci non dicitur coctio e Secundo arguitur ex Alexandro, quia Alexander exponens dictum Aristotelis,cum dixit,quod utina inter omnia excrementa animalis cst imdigestissima & tenuissima, exponit Alexander,dicens,quod duplicia sunt corpora, quae debent digeri; aut enim sunt sicca, & eorum digestio ad tenue terminatur ; alii sunt tenuia &hUmida,& eorum coctio tet minatur ad incrassationem: quid ergo dicit, si Alexander di- cit,quod, quae digeruntur, si sunt sicca, digestione attenuantur & ego feci uos attentos su-Pra, cum declaraui locum illum, quia Aristo. uidetur sibi cotradicere. Et ideo dico de pri-
Q,cum dicis,quod Aristo . dicit,quod digestio est communis passio humidi & sicci simul, uia hoc uerum est secundum Aristotelem, quia coctio nihil aliud est, nisi resolutio humidi super sui; resolutio uero sicci non est coctio: & dicit Aristo. quod coctio est humidi perire q*cti id est humidi costantis & caloris proprij, idesta calore proprio et&haec pericctio, qua acquiritur humido,dicitur crassatio j &, cum dicis,oli coctio est communis passio humidita licci,dico,quod uerum est,quod communis est pastio humidi & sicci, primo tame est Passio humidi, secundario sicci,quia non cuiuslibet humidi, sed humidi admixti cum sicco cum dicis icut resolutio superflui humidi eum sicco est coctio,ita di re lutio supertauiu
Ci,eiis octior nego ista,&per . . quare de hoc redde rationem: oh dicunt aliqui, tu rei iuri superflui humidi fit per se a calore,fesblutio uero superflui sicci non fit per sca cruore , quia omnis coctio debet fieri acescite: &,quia resolutio humidi fit a calore, id ore
Pirum io humidi est coctio: & resolutio sicci non est rectio secundum ipsos: quod autem re solutio humidi fiat per se a calore,in resolutio sicci non ostendo, quia calor per te iaci x L s sum humidiam evaporare; resolutio autem sicci non est per se a calore. Sed istudueruntiquia ita calor agens interram, quae sicca est, resolui ipsam es narum e bata; sed
148쪽
l est . in quartum Met Cor. Iasi
c eam sicut resoluitur aqua in uaporem humidum: ideo dico ego, quod ideo Ai istote.on appellat illam segregationem sicci ab litamido, coctionem ;& illam humidi,sed appellat illam frepregationem,& non coctionem ;& quare e quia coctio fit a calore naturali dio oprio,&sola resolutio humidi superflui fit a calore proprio & naturali s reselutio autem libet flui sicci non fit a calore naturali,ideo appellat illam segregationem,& non coctioneres duomodo illa siegregatio sicci non fit a calore naturali & proprio 3 oh declaro, quia res tutio humidi fit a calore naturali intendente se ipsum consteruare,quia coctio calori intendit sibi simile generare,quia flamma lampadis agit in oleum, & conuertit ipsium in substanto tiam fumi,ut ex fumo generetur flamma: cras finiemus. Dicebam, quod in corpore mixto aliquando erat seperfluum humidum cum sicco constante dc dete minato,aliquando autem erat stuperfluum siccum cum humido constante; riuod si resoluatur ab agente naturali superfluum humidum,remanente sicco,& reliquo humido constantiore,ista humidi resolutio erat coctio dc digestio et si ii ero resolueretur siccum remanente humido, ista non est coctio uel digestio, sed est segregatio sicci ab humido, &hic est calor. Et diximus, quod erant duae dubitationes; prima,cum coctio fit passio communis sicci & humidi, cui magis resolutio humidi dicatur digestio,quam resolutio sicci, &praecipue cum coctio sit aequatio quaedam: cur ergo arquatio humidi dicitur digestio, & no ouatio sicci 3 Est etiam dubitatio ev s lexandro stecundo huius exponente dictum Arist.ro in capite de sal dine maris, quoniam dicit Aristo. quod urina inter excrementa animalia
est tenuissima: & ideo exponit Alexander dicens, corpora, quae digerunt,duplicia sunt,quaedam sicca,& quaedam humidas humida digeruntur crassatione; sicca uero attenuatione diueruntur: erino non omnis coctio est cratiatio quaedam,ut dicit Aristo. De primo diceba,
cum dicis,c resolutio humidi seper tui dicitur coctio, & resolutio superflui sicci non, sed dicitur separatio sicci ab humido dicunt aliqui, quod non est, quia coctio nat per se a calido, quia calor per se agit in humidum,non autem per se agit in siccum: & ideo, quia per se
agit, corrumpit humidum: ideo per se resoluitur humidum,no autem per se retoluitur lic- cum & ideo resolutio humidi dicitur coctio,non autem resolutio sicci . Sed contra, quta calor aciens in terram, ita resoluit ipsiam in tenuem & sicca exhalationem, sicut agens in aquato resoluit ipsam in humidum uaporem: ergo sque calor agit in siccum, fictit in humidu, quia, sicut stupra diximus,duo habitus generantur a calore; unus humidus ex aqua,qui dicitur uapor I alet humidus,qui dicitur exhalatio et ergo calor agit per se in
halationem siccam: ergo haec resiponsio non dicit uerum. Et ideo dico, quod naturalis calor bifariam ineneratur; uno modo ut calor est,quia,scilicet habet humidum in se,scilicet
dualitatem II est i alio modo contrari: ur, ut est calor naturaiss,sed non contraret oret heimsim qualitatem in se, qua est calor,sic aequaliter agit m
siccum & humidum; si contrariatur calor, qua naturalis est,sic rose & ut sic Der se arait tantum in humidum,no autem per se agit in siiccum . hesper inmogeneratur flamma etiam ci
calor naturalis, qua naturali S,in bumidum 'O η' SQ Aetu sieeum , quia sibi ev
149쪽
per se in humidumscilicet ut seipsum conseruet; non autem aciit Der cse egatio humidi superflui, dicitur coctio:&separatio sicci dieit, si is idqPmido,&non coctio. Et ita soluitur etiam confirmatio e m hutio et ergo aequalitera quatio sicci erit coctio: &, si non, cur ervo aequatio si 'ictio dico,quod quidem iam dixi, quod coctio ista debet fiet a cata iij, 'dit sibi simile generare: sed calor naturalis no adiit per se in ficenm si taquia intendit IIbi simile generare:&ideo coctio assio humidia ut mi Itatio humidi est coctio, non autem sicci, quia actione caloris naturalis ni ui stlo, non autem actione in siccum. Et ad auctoritatem Alexandri,direnti uod naturalia fiunt bifariam,quaedam huinida apta dominio,&quaedam siec' et ora lim 'cUmdIgCruntur,crassiat Ione digeruntur corpora uero siccanoni Dico, ri Nec Fc,lut eXPonamus uerba Alexandri ; aliter Alexander e tradiceret i ' 'stoteles manifeste dicit, quod omnia, quae digeruntur,crassatione digeiuntur,o ita 'resolu tur humidum luperfluum s & propter hoc aqua non potest digeri, dicit Aristo quia non dotest crassieficere; & ideo exponendus est Alexander,ne contradicat Aristoteli tu, modio si sicca digeruntur cu attenuatione, loquatur tin pro te Al xander,& quod improprie dicatur ista digestio,& non proprie, quia proprie est Pharatio humidi a sicco,ita,quod sit resolutio superflui hun di a calore naturali: quod si resoluatur superfluum siccum,non est uera digestio,sed improprie: & causam huius dixi,quia digestio
proprie fit a calore natuyali, tua naturalis est,quia caloriqua naturalis est, anit tantum per inose in humidum, non autem in siccum,quia exactione caloris naturalis in humidum,conseruatur, quia generat sibi simile ex illo, non autem actione in siccum,quia ex actione caloris naturalis in humidum conseruatur. Et ex his soluitur argumentum factu in principio quaestionis, cum dicis ex Avicenna prima quarti,& prima primi,quod digestio est aequatio quedam, qua crastum attenuatur, & tenue crassescit ; non ergo tantum crassatione procedit digestio,sed etiam attenuatione: dico, quod ibi Avicenna accipit improprie digestione, quae digestio fit in humoribus;&improprie est illa digestio on est autem digestio accepta ab Aristotele, quando dicit,quod omnia,quae digeruntur, crassescunt, quia Arist. ibi loquitur de propria digestione: & bcne dicit Gentilis in hoc,quia illa est metaphorica & tra latitia digestio. Sed dices,loquamur medicis,qui dicunt, quod digestio in humoribus est bifaria; loquaedam in humoribus crassis, ut in pituita; & quaedam in humoribus non crassis,ut in flatiabile: in pituita quidem est incrassando,in bile autem est dubium: & ideo dubitatur,nuquid coctio,quae fit in tenui humore, sit ipsum incrassare, quia omnis humor a principio morbi debet digeri, si crudus est; &,si debet digeri,oportet,quod crassatione digeratur: si sit ergo morbus ex flaua bile subtili si debet iste humor digeri, an eius digestio fit incrascindo, an Mon Dico, quod bifariam fit digestio in humoribus, ut inquit Galenus; uno modo Ut humores redigantur ad benignum,& ista coctio aliquando procedit incrassatione,& aliquando attenuatione,ut dicit Galenus in de constitutione artis medicat tu ubi dicit,quod, quaco bum res reducuntur ad suam naturam & ad benignum,si fuerint tenues crassantur,si uc attenuantur; & hoc expresse ibi dicit Galenus: alio modo fit coctio in istis humo goribus,dicit Galenus; & ideo inuenietis Galenum multoties dicentem,quod coctio humons tenuiS ut lacrassatione,&crassiorum, attenuatione; qui quidem humores reducuntur ad benignum: & ideo loquitur de humoribus reducendis ad benignum; qui hUmores P ea nutriunt, quia isti humores,qui reducuntur ad benignum,secundum Galenum N Hi' p cratem nutriunt, licet apud Aristotelem non nutriant: quia secundum Aristotelem sbius sanguis nutrit & pituita mixta sanguini,sed secudum Galenum & Hippoc. etiam alij hummore, nutriunt,mixti cum sta quine: dc ideo erunt aliquando isti humores,ut nutriunt: Si ucro loquatur de coctione humorum,ut expellantur, quia tunc natura non potest rc luce qd benignum, sic dico, quod, si isti sunt humores crassi,quod attenuantur,ut terrio libroi r nosticorum a s &prima particula Aphorismorum et .&in secunda Aphoriis Vim soripi, se uel et s.coetio uero illa,quae fit in ii umore tenui, nusquam dicit Galenus, nax an actando,quia nusquam inuenietis,quod dicat,quoisi humor tenuis det t
150쪽
beat incrassari, sed semper dicit Galenus,ut in lib. de exhibitione medicamentorum,quodsidebct exhiberi medicamentum purgatorium,prius oportet pmparari corpus ad humo .ees. ut exoellantur: & quomodo praeparatur corpus oh dicit Galenus, ut humores etalli uitenuentur; & hoc dicit bis Galenus in libro de ijs,quospurgare oportet ; immo in tertiootoonosticorum et i .dicit, quod humores tenues ex se fiunt apti expulsioni ; &, quanto lubtilio res,eo aptius a natura per meatus expelluntur,& facilius attrahuntur a medicina;ergo etsi si non sunt apti expulsioni; ergo non debent incrassari isti humores subtiles: quae ergo erit illa coctio istorum humorum subtilium idebent coqui: quia debemus concocta medicari,& mouere non cruda: Domini, mihi tui detur, quod illa coctio nihil sit aliud, ni st fe-ereti humotis illius ab alijs humoribus ( quia fiunt commixti humores ut tuc humor novius expellatur, non autem alij,qui sunt boni& non nox, ; & hoc fit a natura inediante calore naturali: & ideo separat natura istum humorem ab alijs, ut iste tantum,qui noxius est, extellatur' alij non . Sed dicetis vos,si hoc fit a natura mediante calore naturali,cur ergo m ici exhibet a principio morbi iurupos frigidos dico,quod,si medici exhibent illos lyronos propter coctionem,male exhibent: si uero exhibent istos brupos,ut alterent materiam,& humorem illum praeter naturam, & ut adiuuent naturam,ut possit illum humorem melius de facilius seeregare ab alijs, sic bene operantur,quia nunquam Galenus in princ pio exhibuit huiusinodi syrupos,ut coqueret& incrassaret huiusimodi materiam tenuem. Erat secundum argumentum,quia,si discurramus per omnes species coctionis idebimus, quod in omni specie coctionis,coctio procedit attenuatione, nautem incrassatione raditum: & primo de maturatione proprie dicta ; & non solum de maturatione proprie sed etiam de maturatione improprie dicta,& translatilia: oh si loquamur ergo de mattione proprie dicta, quae est infructibus,dicit Theophrastus in sexto de cautis Plantram cap. septimo, auod omnes fructus a principio,cum crudi sunt, prius sunt fi humini influente pluries humore,dicit ipse: sed non transeunt fructus ex substatin tam in humidam substantiam,nisi attenuatione,& hoc fit mediante coctione: ergo maturatio muccio proprie dicta, o procedit incrassatione,sed attenmtione,quia corpus,quod si mest te issima: dc Galenus citat haec uerba Theophrasti in quarto deumpiij Ira cadite sexto;& addit ipse,quod omnes fructus a principio sunt acerbi & lianosi,& mox tam mi dii sed, e est,ergo ista maturatio fit attenuatione, quia priui fluctus sicciac postea fiunt humidiu&iubstantia humida est tenui sicca. g imaturatione proprie dicta: sed quia maturationi propressim&eoniungitur&aucti quia nutriunt rea *d y Itsi humidi propterdam non tantum fructu dista hoe non fit propter coctionem, qui3 q*tiustitionem, deo fit ibi multa attractio ij xβ J --humidiores,dc non per cocti multo humido influente, pera et '' a b ..uie stuctus per nutritionem funx brumnem: si ergo consideretur nutriti quae fixinim' hμ', heia , , nutriti midiotes,quia attrahunt multum brum id* 'rum ' i,nem,sed pet nutritionet,quae iiij fiunt humidioris substant imi s*dus p ata iii, uti otec fiunt humidi re , sed nutritio sequit etiam maturationem:&ideo,cm
hoc non propter maturation*m sira PSP ta hutaidio erum, sed fiunt humidiores non dici eo quod fiuctus in fine niaturationis Funxiissmietrei: propter turationem Im''me, es kione i& i haec est et quando est agrestis dicine et q*