장음표시 사용
151쪽
prie dicuntur sicciores, sed magis appellantur duriores: ergo duriorem rati
tu liccitatem: dico, ut dicat Galenus secundo de Temperamentiu dum si usties s equitur siccitatern , sed aliquando sequitur humiditatem eon cle,quae est dura, non tamen sicca: ideo etiam dico, quod isti fluctu , PM q*glagelati, & ideo,cum malui escunt, dissoluitur congesso a concoquente Olmprincipio sius sunt durrores quam in fine uerum, laresoluta est liuet et '' Ideo et Iam tunc sunt molliores: Et, cum dicis, quod etiam sunt et, 'Dissu rum est: emo plus terrae habent 1 principio,quat in fine,ergo fiunt Core. . a 'i' ' principIosunt grauioreS,non quia habeant plus terrae,sed qui liceri oh si plus aquae,ergo minus stubmergerentur in aqua, quia elementa non ud 'prio loco,ut patet de natantibus, quia a pondere aqu non comorimuri
dum edico, quod omne elementum grauitat in prout si quarto coelis ubi dicit,quod omne ementum usiaim: so moueantur& expellantur ab aliquo expellentem propria s h a,eae se tuta TV
derent faciliuS, quam sursum: ita etiam dico,quod isti fructu, finis si Vq ' βμ q
calore naturali,&sdeo in fine sunt humidiores isti fructus, minorisque stimi e secundo,de musto, quod digeratur,ex quo fit uinum;&uinum est tenuius mustoieret is
coctis procedit attenuatione: dico, quod uinum genitum ex musto, per accidens,non Der ac
coctionem,est tenuioris substantialiquam mustum, quia mustum non est una substantia limaggregata ex pluribus siubstantijs,quia aggregat in se substantiam uini diaestam,& stubstantiam corticum,& substantiam acinorum,quae partes ualde passae sunt a calore,& denta; quia densiores sunt,ideo seruant calorem; qui calor agit in mustum, & separat illas partes crassas a silbstantia uini,& postea remanet uinum;& sic fit coctioneidum etiam hi ista coisti separantur-partes crassata uino,& ista separatio no est uera cocti superflui terret, & sic reuera ista separatio procedit attenuatione, & ista noest coctio: & postea,cum fiunt separatae illae partes crasse a uino, tunc fit uera coctio musti in uinum; & tunc ista coctio fit crassatione,quia restoluuntur tunc aliquae partes aqueae, & illud stuperfluum humidi, quod erat coniunctum ipsi musto; & tunc purificatur uinum in tuc. oest facta perfecta coctio;& uinum est crassioris substantit,quam mustum,quia re lutae sunt Partes,quae erant in musto,cum ex musto percoctionem fit uinum: ergo uin emansit crasitoris substantialiquam esset mustum,quia putes aqueae resolutae sunt: & sic per accidens ista coctio attenuatione procedit, quia resoluuntur partes terreae, quae non sunt aliquid
Erat alia dubitatio insignificatione propriae maturationi quia omnis generatio est quae si indigestio,& tunc generantur uermes ex signinqui tenuioris fiant situbstantiae, quam ibgnram; etiam generantur spiritus animales ex uitalibus: Sc tamen ista digestio non fit a nuptione: dico,quod istacinio non est propria eoisti sed est translatilia & metaphorica, ,si generatio substantialis incoctio,dicitur improprie coctio,quia uera generatio Diauti alii ncm est uera icoctio,sed coctio est tantum alteratio; re de ista coctione non to G xur 'Πsto . Aiod autem arguis secundo loco in alijs speciebus, asiationis,scilicet &Cli Unxi,quae bis iam possunt fieri uno modo a natura,& alio modo ab arte: a natura in , 'Excreetii tu lentute:&in prima aetate est elixatio,&in secunda est astatio, in est in assatio etiam ab arte,ut quae fit a coquo in carnibus: arguium
ac elinatio &asiatio a natura procedulattenuatione,quia ex pane generatur chlus, Nil sanguis: sed chylus est tenuior panein sanguis tenuiorchylo: ergo haecigellio attenuatione processit semper: Tum etiam in artificialibus,quia carnm Clixe dc ais tunc tenuioris substantiae, quam sint crudae,ergo: D te quod uerum est, quod SP nuram hi appellatur asiatio & elixatio, quia siedicit Alexander: m cum dicis, oli assa eii do,cum fiunt a natura, sunt ipsa nutritio, tum est: sed ista nutritio procedat a renua Vos quia Pane fit chylus,&ex chylo fit sanguis: dico,quod in ista coctione, per acri
152쪽
dens procedimus attenuatione, quia in ista coctione est separatio sicci ab humido, quia, curanis in chylum transimulatur,tunc haec coetio non est coctio,sed accidit coctioni, quia diximus,quod non dicitur coctio ista coctio,& coctio in humido sic & siricum panis tra utatur in chylum,&chylus in s anguinem,non dicitur uera coctio ; sed uera coctio est, cum transmutantur humores de secundis in carnem; & ista procedit in asiatione,non autem attenuatione : ista uero separatio sicci foeculenti ab humido,quae procedit attenuatione, non est coctio. Sed hic dubitat Olympiodorus,cur,si natura conuertens nutrimentum in siα- stantiam nutriti, non potest hoc facere nisi crassatione quadam, cur,inquam,prius attenuet panem in chylum,& chylum in sanguinem,& demum procedat incrassation quia conuerio tit languinem in humiditates secundas,& de secundis in carnem & ossa,quae sunt crassa, &in membra: cur ergo hoc modo procedit natura,& non procedit a principio incrassando & sic uidetur, quod operetur frustra circa illam attenuationem a principio: Respondet Olympiodorus,quod non frustra operatur natura,quia duae sunt operationes in nutritionem a natura; una est appositio nutrimenti in membris, alia est assimilatio nutrimenti: dicit modo Olympiodorus, quod in maturatione requiritur appositio, quia prius nutrimentum apponitur in meatibus; sic requititur unio & appositio: & ideo,ut ibi apponatur nutrimetum, requirithr attenuatio,quia debet nutrimentum apponi & uniri partibus: ergo debet prius attenuari, si enim esset crassum, no posset uniri & poni in partibus illis: & ideo, ut possit apponi,debet prius atteunali. Ultimo uero, quia natura debet assimilare nutrimentum ipsi vo mebro,ut carni & ossibus,quae crassa sunt,ideo ista operatio oportet,quod crassatione procedat j & ideo ultimo requiritur incrassatio: & ideo non frustra operatur natum,quia hic illa duplex naturae operatio requiritur. Sed dices,ista secretio&seiunctio sicci ab humido, uel partis eresse a tenui,qucent a principio,ut cum conuertitur panis in chylum,in qua coctione,dicis,quod separatur crassum & foeculentum a tenui,non ne ista est coctio e & nunquid ista secretio partis foeculentae a tenui praecedit generationem chyli,an simul fit cum generationechyli 3 Dico de primo, ut dixi, quod non est uera coctio. De alio dico,quod haec segregatio simul est cum generatione chyli,quia non generatur chylus ex substantia panis, nisi panis corrumpatur; & cum corrumpitur,transmutatur in ipsum,&introducitur forma chyli: ergo simul tempore sunt generatio chyli, & ista segregaso tio, sed tamen natura praecedit ista secretio,simul fiant tamen tempore. Quod autem addis deaffatione & eligatione ab arte,dico,quod falsum est, quod fiant attenuatione, & quod
carnes elixae sint tenuioris substantiae,uel asse, quam caro cruda : bene tamen uerum est, quod sent minoris stubstantiae, quam prius essent,sunt tamen crassioris substantiae & compactioris, quam essent in principio, quia remansit humidum bene compactum & constanS, quia reclutum est humidum tenue superfluum: & sic isti carnes elixae uel asta sunt crallioris si stantiae, licet sint minoris quantitatis,sunt tamen crassiores: & non intelligo per crat res, idest maioris molis, ut intelligunt latini, sed intelligo per crassiores, idest firmiores& constantiores, non autem maioris substantiae, ut dicit translatio antiqua quae fallia est, ut saepe dixi uobis quia ola cocta fiunt minora ipsis incoctis,&ide' intelligatis percrassitie o costantia &soliditate quia superfluu humidum resoluitur;&non intelligatis idest maioris molis, sed compactioris & constantioris molis: & ideo sunt sicciora,& non crassiora, quia Omnia matura fiunt crassiora & malo is stubstatiae: & adeo i statio antiqua est false, quaa
dicit maiora. Et haec siussiciant pro isto dissicillimo capitulo,in quo propter eius dra
in fui ualde complexus, non tamen ita ero in sequentibus,quia no sunt tot dissicultates, fuere in isto capitulo. TEx T rsu IOE SIM Uso CT AU U APA uor, aut humidi,&s rei dicendumsperies autem princina quidem corporum passim
humidum, siccum, la autem missa quidem ex his . ex quocunque autem magis, huius magis secundunaturam sunt.ut his quidem sicci magis, haec autem humidi. Omnia autem haec, haec quidem actuerunt, haemim in opposito. habet autem se hq tio ad liquabili. Ouoniam autem humidum quidem bene temtinabi
153쪽
Iesecum istitem defici lateminabile,simile aliquid obsonio, ct condimentis ad inuicem patiunt , hemmsic eo caca est ut terminet utrunque utrique uelut glutens t. sicut Empedocles steti
cis , farinam aqua conglutinans. ct propter hoc ex ambobus es termissatum corpus. Dirantur atitorimentorumpro russime,sccum quidem terrassi, humidum autem aqu1. Propter hoc omnia tem nata eo hra hie non sine terra,ctaqua . cuiuscunquc autem plus, ecundum potentiam huius unumquodque uidetti atin terra,st in aqua animalicolamsunt aere autem, in igne non sussi, quia corporum materia diae
J Assivorum autem. Quatuor erant qualitates primae, at a principio probauimus; ex quibus duae fiunt astiuae , uicalidum& frigidum; & duae passiuae,ut humidum &siccum: et
declarauit Aristo. quae nam essent activarum opera,dicens tria Opera activarum, scili
cet simplex generatio id est substatialis generatio,& opposita mutatio id est putredo, & tet tio digestio; de quibus omnibus hucusque iam diximus,quia,ex quo illae qualitates fiunt a istiuae, diximus operationem earum. Nunc secundo quaerendum est,dicit Aristo de qualitatibus passivis,ut quae nam sint passiones qualitatum passivaru ex quo sunt passivae: & dico passiones secundum speciem, quia Aristo. descendit usque ad species specialistimas,& pulchrum est ualde caput istud: & primo Aristo. more suo ponit intentionem dicendorum, dicens, quod declarandae sunt species passionum,que contingunt ex qualitatibus passuis; &secundo prosequitur: & primo declarat naturam harum qualitatum; secudo quomodo misceantur; tertio, quibus primo insint; quarto declarat, quae nam passiones primo sequatur has qualitates. De primo ergo declarat naturam harum qualitatum,dicens, quod istae qua di . litates passiuae,scilicet humidum &siccum, fiunt primae passiuae qualitates, S primae passiones,id est primae passiuae qualitates,quae contingunt corporibus, sicut inter activas pii maestant calor & frigus ; reliquae uero passiones, idest reliquae passiuae qualitates, ex his miscentur, id est ex his primis qualitatibus oriuntur. Et addit Aristo.&,secundum quod huius aut illius quantitatis fiunt,magis diculur huius aut illius qualitatis simpliciter ; si enim fuerint magis humida, dicitur humidum simpliciter;& ita de sicco; & sic appellantur,ut diximus de duro & molli. Et tune Aristo. addit uerbum dissicile more suo,omnia autem aut potentia dicuntur: & Alexander bifariam exponit ista uerba, nia autem haec, test omnes istae qualitates passiuae bifariam dicuntur,scilicet actu & potentia,ut aestu humi m,uel
potentia humidum, uel actu siccum, uel potentia siccum:uei,dicit Alexander,omnia autem haec,idest omnia corpora,quibus hae qualitates instant,bifariam eis insunt, aliquando enim actu,&aliquando potentia:&quomodo corpora,quibus istae passiones an sunt, bitaria eas instant Z uerbi gratia corpus,cui humidum inest, dupliciter dicitur: & quomodo dupliciter. oh secundum inceptionem harum qualitatum, aliquando enim erit tale corpUS,ac Uri Unudum recipiens ; aliquando uero erit potentia recipiens humidum, ut ipsum piens,& sic est humidum potentia: & sic dat duas expositiones Alexander, quae idem fere tendunt,quia reuera fiunt ualde propinquae . Et hoc est primum, quo Aristo in quo declarat naturam harum qualitatum passiuarum ,&quod i u ire' Passiuae, quae sunt primae passiones: & disterentia actus & potent Iar,dicit Aristoteles, est si ut liquabile & liquatio quia liquatio ad actum est,tiquabile Uero ad Potent a - θ quesba,dicendae sunt sipecies harum,scilicet opera harum qualitatum usque ad liccialissimam. Alia autem, idest aliae passiuae qualitates, suae sum mixta CX his,uoi P udi,illud simpliciter massis dieitur humidum,&sic delacco Et dicit, secUIaxi requirit adest simpliciter talia . Omnia autem haec, idest hae duq aelitate , partam u,& Partim in oppositum, idest potentia: & dicit,quod ista ditarunt, Quic
modo hae qualitates misceantur,idest quo nam pacto miscean RV QR 's T, Hicta prima qualitates passiuae,&reliquae passiuae qualitates si qum bturbae ualitates edicit Aristo. quia humidum est facile
alieno,ut puta continentis,quia i continens est circulet, recipiet figuram circularem; siccum autem C Irra dissiculter figuratur termino de ligura
154쪽
eontinentis,& facile termino & figura propria: quia ergo humidum facile terminabile est termino extrinseco & alieno,& dissiculter proprio,& siccum econtra,fequitur,quod,si musiceamus has qualitates simul,fiet corpus terminatum & constans,quia, ex quo humidia est illigibile et facile alieno termino terminabile,& siccum est continens & non fluxibile, sed stabile, terminabimus ipsum humidum miscendo cum sicco, quia siccum dabit ei constat aiam: &etiam humidum dabit terminum sicco,quia prohibebit,ne decidant partes, quia plohibet,ne siccum dissoluatur in puluerem: siccum autem facit,si permiscetur cum humi do,ne humidum fluat,& sic dat humido consistentiam & terminum, ne fluat, quia aqua,cumiscetur sicco, constat,& non amplius fiuit: & ideo hae duae qualitates reddunt totum corio pus constans seu consistens. Exemplum dat Arist.duplex primum,quod ita erit de his past ionibus,sicut de obhnijs,sa pe enim miscemus duo obtania & condimenta,& ex his fit unum compositum tertium,habens saporem gratum esul,qui nullum saporem habebit eotu, quae miscentur; ita etiam ex istis duabus qualitatibus mixtis fit unum mixtum constans, quod neutra erit earum,cum neutra pars solam habeat consistentiam, neque,scilicet humi dum, quod fluebat,neque siccum,quod resoluebatur in puluerem: & ideo recte miscentur hae duae qualitates inuicem, & sibi inuicem dant cosistentiam& terminum,licet neutra seorsum habeat & det consistentiam, tamen utraque simul sic : recte igitur comiscentur hae qualitates inuicem, quia utraque inuicem dat terminum. Et tunc Aristo.dat secundum exemplum,quod est Empedoclis,dicens, quod recte ait Empedocles,quod commixtio humidii o dc sicci est,sicut commixtio farinae cum aqua, ex quorum commixtione resultat ouiddam constans,iat colla& ut gluten. quam consistentiam neque farina nesue aqua habebant per se solaetaqua enim dat farinae consistentiam, ne partes decidant & dividantur,& in puluere dissoluatur; ita etiam farina dat aquae consistentiam,ne fluat; & sic fit gluten, quod habet consistentiam ex aqua & farina, cum tamen ex se neque farina habeat consistentiam, ne r soluatur in puluerem; neque aqua habeat consistentiam,ne fluat,quia fluit, sic ex commixtione aquae cum sarina fit gluten,habens consistentiam: & ita fit ex commixtione humidi disicci unum constans,cum tamen neque humidum neque siccum per se solum habeant cosistentiam: recte ergo Empedocles assimilauit has qualitates farinae & aquae. Lego uerba quoniam autem humidum di siccum patiuntur quid simile condimentis, & utrunque uir eo que,veluti dixit Empepocles de farina & aqua: Propter hoc&c. ex quo sequitur dictum Aristoe quod omne corpus terminabile,constans ex proprio termino,ut est uerbi gratia lavis & lienum, constat ex humido & sicco, quia unum dat alij consistentiam,quia humidum dat eoastentiam sicco siccum humido:&Aristo. accepit istam uiam & suppositiones:& sic ex hoc,quod humidum et siccum daei sibi inuicem consistentiam, quod omne corpus constans ex proprio termino, constat ex humido disicco: & ex his suppositionibus Aristo.
bus h ' ualitates primae insint primo, & quibus corporibus dent consistentiam ; & dicit, Td h dum inest ipsi aquae primo,& siccum inest primo ipsi terrae. Sod dices, contra, io et ij see ndo de generatione& corruptione dixit, quod humidum Primo, conuenit aeti iube dicam infra: secundum Aristo. ergo terra est primo sicca,&aqua primo humida Teit hie Ex quo dicto Aristotelis duo sequuntur,primum,quod omne corpus sic' minatum constat ex terra& aqua: & dicit Alexander, quod bene dicit Aristo.quod omne Porous sic hic terminatum,& non dicit absolute, omne corpUS terminatum, constat ex
ne corpus lic nictem tu a constat ex
ta&mua est corpus terminatum naturaliter &corruptibiliter,& istud constat ex
terrare aqua, aitu V 'r disti istentiam. Secundo dicit Aristoteles,quod gener
et an uallum se tantum in duobus elementis,scilicet in terra & in aquain probat hoc Aristri, o fit ceratio animalium requirit materiam ; materia autem omnium anima-ato. quia omnis gera figurata; &, si figurata,ergo siunt termi
r . e b humido dc icco; ergo constant ex aqua & terra per se: sed aqt & terra cunt tantum in elemento aquae & terrae : ergo neratio animaliu
155쪽
est tantum,ubi est aqua & terra, quia in aere non est terra ncque aqua,nisi Der AEAEMIIta etiam in loco IgDIS . ergo Omnis generatio animal sum per se est in iiij d o 'IIS,scilicet ubi est terra & aqua,& non in alijs elementis. Sed hie fiunt mura Q
de quibus dicemus iii fine capitis. Lego uerba. Dicuntur autem elemento,
me,adest principalissime, siccum quidem; sic debet legi. Cuius cutiquo auio
minati: sedonassa legendo hanc partem in qua dicit Aristoteles quod om ae reta minata constant ex duobus elementis,scilicet ex aqua & terra,sed secundum ram nus:quae enim habent pius humidi, sunt plus aquea; quae uero habent plus fieci hebeti
terrae, ut in laedibus plus est terrae, quam aquae; econtra uero in uino plus est aquae ovum terrae, quia habet plus humiditatiS, quam siccitatis, ut dicit Alexader, & sic etiam est iri& urina . Huius unumquodque, scilicet plus erit de terra. Et in terra. Hic ponit secunda 'corollarium, quod generatio animalium non fit nisi in terra & aqua , Quia sunt mur
Corporalium autempassonum,tas primas necesse inexistere terminato, duritiem, aut molliti necesse enim quod ex humido, sicco,aut durum de , aut molle. Ese autem Durum quidem quod non cedit in stipsum, cundum superficiem: Molle autem,quod cedit,non circum, stando aqua enim non mollis: non enim cedit compressione stuperficies in profundum,sed circumobsistit.Simpliciter igitur durum ut molle, et o quod simpliciter tali, ad alterum autem,quod ad illud est tale. Adinuicem igitur ingterminata sunt per magis, minuae. Quoniam autem adsensum omnia iudicams sensibilia, palam quod durum, est molli,ssimpliciter ad tactum dete in mus,tanquam medietate utentes tactu . quaPropter excedens quidem ipsum, durum, deficiens autem, molle esse dicimus.
Corporalium autem passionum. Tunc Aristo. aggreditur tertium, qtiia,ctim declarauerit naturam harum qualitatum,&quomodo misceatur, et quibus primo insint, nucdeclarat quarto loco,quae sint qualitates,quae appellantur etiam passiuae,primo consequentes humidum & siccum: & dicit,quod primae qualitates,quae etiam dicuntur passiuae, qua consequuntur humidum&siccum iant duae,molle & durum ;& si cuire quidem sequitur so durities,mollities uero sequitur humidum; &, ubi plus fuerit sicci,illud corpus erit durum; ubi plus humidi,illud corpus erit molle et sed omne corpus terminatu,est humidum aut ii
cum:&Omne corpus durum aut molle,est corpus terminatum: ergo ideo corpus durum aut molle,est corpus terminatum: & sic patet, quia omne corpus tenninatum, est cum humido aut sicco : sed durum & molle fiunt corpora terminata: ergo. Et,quia dixit, quod ad humiditatem sequitur mollities, & ad siccitatem durities,ideo describit Aristoteles , quid sit molle,& quid durum, reassumens descriptionem positam in secundo de Generatione d corruptione ubi diaeit, quid sit corpus durum,& quid molle;&dixit, quod corpus durum cst,quod secundum sui exteriorem partem nos cedit in profundum ipsi tangenti; econtra uero molle est quod cedit in profundum tangenti,secudum exteriorem partem sui ipsi ci Sc instando. Videamus modo descriptionem corporis mollis, quia dicit , quod est illud, quod secundum exteriorem superficiem cedit tangenti; quid intelligatur per 'terriorem si perficiem, quae cedit in profundum dico,quod intelligit per exteriorem superficiem, cax in summam corporis mollis j id est molle est illud,quod secundum cutem S summam sui editem cedit tangenti in profundum:& quid est dicere in profundum cedat et id est cum ista luperficies conseruata & non conupta cedis in sui profundum cum digitis uel aliquo alio instrumento tangente, ita, quod illa superficies cedit& non rumpitur, ut rumpitur aquβascd integre incedit in profundum non distupta cute: sicut terra,quae est corpu moli iit gixo prematur, cedit in profundum secundum superficiem,illa non disruda ,
durum,non siccedit:&quare dicis molle est,quod secundum siti superficiem crati s 'langenti in profundum Eoh dicit Aristo. propter aquam&aerem, quae non fiant cor Neura neque mollia, quia non omne corpus indutum aut molle, quia, si superfici
156쪽
manus comprimat,non cedit illa in prosundum, sed disrumpitur, & circunstat manui & digito comprimenti: non autem sic cedunt corpora mollia, ut est terra,quia terra, quae est corpus molle, si comprimitur, illa fit sperficies seruatur integra & illaesa,& detruditur in pro itindum,non alate in di sirumpitur, neque circuns at manui,sicut facit aqua,sed integra seruatur,& in profundum cedit ; aqua uero circiins ando cedit digito comprimenti: & ideo, dicit Aristo. addidi in descriptione corporis inollis, quod cedit in profundum secundum sui siu- perficiem,non diserupta superficie, quia aqua non est sic: neque terra est dura, quia non potest dici dura, sed bene sicca, quia molle & durum sinit passiones corporis mixti, quae sequatur qualitates primas passiuas,& earum mixtionem :&ideo terra neque aqua potest dici, io quod sit dura aut mollis, sed terra est sicca,S: aqua humida,quia non habent mixtione qualitatum passiuarum ficilicet humidi & sicci, ex quibus resiuitat durities & mollities: & sic debetis dicere philosi phice loquendo: & ita aqua non est mollis, scd huinida, quia non habet duplicein qualitatem mixtam: & sic dicatis de alijs elementis,quia requiritur permix tio aquae cum terra ad inuicem. Igitur hic Aristo. ponit documenta duo principaliter seruanda,primum documetum obseruandum, est, quod bifariam capitur durum & molle, simpliciter, scilicet & secundum comparationem: durum simpliciter,id est cum non est in respecitu, est illud, Quod,absque quod alteri comparetur, apparet ;& istud est,quod deficit ab a gumento manus, immo sipperat duritiem manus,& hoc dicitur durum simpliciter: corpus uero molle simpliciter,est illud,quod cedit duritiei manus: Aliud taetro dicitur durum autro molle non siinpliciter,sed secundum quid ut durum secundumqti id&in respectu est,steati est aer reipectu ligni,ubi lignum dicitur corpus molle respectu aeris, tamen est duru corpus simpliciter, in comparatione tamen dicitur molle: oh quomodo dicitur corpus molle ipsum aes respoctu ligni,& resipectu manus dicitur durum corpus oh dicitur corpus molle respectu ligni,quia,si aes patiatur a calore ignis, potest duci malleo, quia molle fit: lignia autem,li patiatur a calore igais,non potest malleo duci,quia non molle fit,sed utitur: & ideo aes in comparatione ad lignum dicitur corpus molle simpliciter: aut quia nci est corpus durum, quia non cedit duritiei manus . Eu quo ergo durum & molle dicitur bifariam, scilicet
simplici cr& secundum quid, licit Aristo. quid declarauimus, cum definiuimus durum &molle nunquid definiuimus durum & molle simpliciter, an secundum quid respondet Aso rist. quod definiuimus durum & molle simpliciter,non autem secundum quid: &sic aes est
durum simpliciter, quia non cedit manui. Secundum documentum, quod obseruandu est, dicit Aristo. quia divimus quod molle est illud,quod secundum Luperficiem exteriorem cedit tangenti, integra manente superficie; durum uero econtra,quod non cedit tangenti si cundu insuperficiem:&sic Aristo desicripsit durum&molle per comparationem de iudicium seia sus tactus, quia iudicamus durum de molle per sensium tactus .Et ideo quaeritur,cur datum sit hoc iudicium tactui, cum etiam uideamus durum & molle per oculum Oh, dicit Aristo. ratio est, quia unus quisque sensi is est iudex certus sensibilium suo L m,& unus siliisque sensius habet proprium sensibile; ut tactus est certus iudex tangibilium, & auditus audibilium: & ideo quia is qualitates,scilicet durum& molle, sunt qualitates sensus tactus, o ideo iudicantur a sensu tactus: & ideo recte accepimus tactum, dicit Aristoteles, quia et rectus iudex sui siensibilis & ideo iudicatur a sensu tactus; & ideo optime descripsit has qualitates per iensium tactus: est ergo corpus durum,cuius durities non cedit organo tactus, econtra uero molle. Et tunc Aristo. addit quoddam dubium, scilicet quod sensius tactus est certus iudex harum qualitatum secundum medietatem sui,ubi exponit Alexander, quid est die tu secundum meaietatem sui, dc dicit secundum sui temperamentum: & quid est di ctu secundum sui temperamentum e Oh, dicit Alexander,hoc est, quia sensis tactus differt
ab alijs sensi,us,quia omnes alij siensius pi tuantur suis sentibilibuS; ut uisius caret omni calore, e statum diaphaneitas est in oculo,& uitia:& sic auditus priuatur omni sono: I sie de olfactu &gustu,quia omne organum sensius priuatur suo obiecto: sed census tactus non it,so simpliciter priuatur omnibus qualitatibuS sui S sensibilibus,quia non priuat tir calido & isti gido simpliciter: neque molle & durum simpliciter scd secundiam quid tantu, priuatur istic
qualitatibus,ex quo organu tactus est mistum dc corruptibile, & omne mixtum constat ev
157쪽
quatuor qualitatibus primis: ergo non simpliciter denudatur sensius tactus a qualitatibuus rimis tangibilibus, quia,si constat eX quatuor qualitatibuS primis,ergo & ex secundis . tiideo est: molle,aut durum: neque etiam omneS qualitates tangibiles percipit, quia dicit Aristo. in secundo de anima, quod . . existens prohibet adueniens;&sic etiam aequalia non sentimus: & ideo sensus tactus non percipit omnia tangibilia, sed tantum excellentia quia non apprehendit temperata, ut ipse est: & ideo non potest percipere aeque calida, autaeque frigida,aut aeque humida, aut aeque sicca,quia non percipit suum simile : & ideo non apprehendit omnia sensibilia,sed tantum existentia,& non est ex toto genere,quia no temperate calida,aut temperate seigida: & ideo dicit Aristo. secundum fiui medietatem,& temperiem: & ideo non percipit omnem duritiem,nisi quae excedit siuam; & sic de mollitiei & i . ita non simpliciter priuatur tactus molli & duro & alijs qualitatibus secundum sui medietatem. Quid dicit tamen Alexander, quod etiam aliquo modo alij sensius possunt dici secum dum medietatem suorum sensibilium e quia consistunt medio quodam temperameto suorum sensibilium; & hoc biseriam,dicit Alexander, primo quia patiuntur a contrarijs sensibilibus, quia suscipiunt imaginem suorum contrariorum,quia uisus immutatur a calore aliabo & nigro :& ideo potest dici quaedam medietas siuarum qualitatum sensibilium ipse uiusus,quia recipit contrarias imagines suorum sensibilium;& ita etiam de alijs sensibilibus. Possunt & secundo quodammodo alij sensus dici medietates suorum sensibilium,quia corrumpuntur ab excellentioribus sensibilibus; ut excellens sonus corrumpit auditum, & minus percipitur: & ita alij sensius etiam possunt dici medietates suorum sensibilium: & sie bifariam possunt dici medietates fiuorum sensibilium,sed reuera siensius tactus alio modo dicitur medietas suorum sensibilium, quam alij sensus,quia dicitur medietas secundum quoddam temperamentum suorum sensibilium,scilicet calidi & frigidi,humidi & sicci quia consistit in quodam temperamento inter calidum & frigidum,humidum & siccum. Lego uerba. Quapropter excedens ipsum,scilicet organum tactus,tu durita ridicitur durum; & d ficiens a sien tactus,dicitur molle. T E x Trs THESIMUS.
NEces autem durum, aut molle esse terminatum corpus proprio termino. aut enim cedere,aut nonis shuc concretum esse: hoc enim definitur. Quare, quoniam omne quidem terminatum, O consissens mi molle,aut durum: haec autem concretione sunt: omnia utique erunt corpora oe composita di terminata non sine concretione. De concretione igitur dIcentam. Sunt itaque cause, qua circa materiam, duae , agens , oepasio. agens quidem, ut unde motus,passio autem et forma. quare di concretionino diffusionis,m exsc-cationis,cthnmectationus. Agit aut agens duabus uirtutibus,di patitur patiens paPombus duabus, Iicut dictum est. agit quidem calido, stigido: passio autem aut praesentiet, aut absentia calidi, aut pigras,
suoniam autem concrescere exsiccari aliquo modo est, de hoc dicamus primo. Patiens itaque aut aut pccum,aut ex his. Ponimus autem humidi corpus, aquam disces autem, terram. hac enim humicorus
siccorum passiva. quapropter edistigidum, passivorum magis .in his enim est. etenim terra xi supponuntur. Actuum autem 'igidum, mi corruptiuum ut secundum accidens, scut dectum est prius. Saliquando emim,di 'mere dicitur , o calefacere stultam , non ut cautam, sed quia congregat , cui circum sit calidam.
HAec uerba, necesse est autem durum aut molle esse terminatum, bifariam Exponit Alexander, quod Aristo probat,quod umpserat,s lucrum q hado hepus terminatum,quod consistit proprio terminodiest grum et iactus ut laedit,
corpus terminatum,qui cedit tactae, aut non ce olle riuia si cedit, est durum est aut molle: ergo omne corpus terminaxum in f - m mollis,& similibmolle; si non cedit, est durum: maior nota in Q -- hinditatum ipsi subic- S pter minor ex se nota est. Advertatis, quia Aristo. semper prae in P
158쪽
uuntur passivas qualitates humidum & siccum,quae nam essent istae passiones: & primo de elutauit duas silicet duritiem & mollitiem; & quid corpus durum,& quid molle; & quod exsicco sequitur durities,& ex humido sequitur mollities :& ultra secundo loco declarauit quod ex his eisdem qualitatibus passivis primis sequuntur duae aliae passiones, seu qualitates,coagulatio,& liquefactio;& coagulatio sequitur siccum, & liquefactio sequitur humidum:&probat hoc A rist. quia omne corpus constans & terminatum, est coagulatum:
omne corpus durum aut molle, est constans ac terminatum: ergo omne corpus durum aut
molle, est coagulatum:maior propositiopatet,quia coagulatio nihil aliud est,nisi constantia quaedam partium,idest nihil aliud est,nila viaio et conciliatio seu constantia partium quia est
unitum in si iis partibus: minor, scilicet quod omne durum aut molle, est terminatum corpus,etiam patet, quia patuit supra,quia omne corpus constans ex humido & sicco, est terminatum corpus;et omne corpuS durum aut molle,constat ex humido et sicco; ergo sequitur,
quod,sicut durities et mollities sequuntur has qualitates passiuas,ita etiam easdem sequam tur coagulatio et liquefactio:sequitur ergo,quod, cu iam dixerit de duro et molli,et descripserit abundater durum et molle,nunc consequenter de coagulatione et liquefactione est dicendum,quia, si etiam istae duae sequuntur has qualitates primas, de necessitate de eis est agendum,quia iam dixit Aristot de coagulatione est agendum, ideo subdit,quod triplex est . unde motus,idest principiu generis,quia . . ergo et principiti,unde motus rei:formalis vero eaui est passio, quae est causa formalis harum duarum passionum, quia coagulatio est passio quedam, et ita etiam liquefactio:et dicit,quod causa effciens duplemet etiam passio seu formalis causa:emcies est caloriet etiam frigus,frigus enim coagulat, et etiam calidum coagulat,quae enim coagulantur a calido,et quae a frigido,longo sermone dicet infra: et,sis
cut etiam liquefactio fit a calido, et a seigido, etiam inta dicet Arist. quae liquescunt a calibdo, et quae a fiigido:et sic etiam duplex est liquefactionis e ciens,quae enim a stigido liquescunt,a calido congelanturaet econtra, quae a stigido congelantur,a calido liquescunt; et de
his omnibus infra:et,sicut duplex est efficiens,ita etiam duplex est passio: ita etiam duobus modis fit coagulatio,iano modo fit absentia calidi et praesentia frigidi; alio modo fit contra, M scilicet praesentia frigidi et absentia calidi:et bifariam exponuntur liqc verba,vno modo em ' ponit Albertus,quod ista passio,quae est coagulatio,in quibusdam fit absentia calidi et praesentia frigidi,ut uerbi gratia metalla,quae sunt coagulata: et a quo sunt coagulata e dicit ipse,a praesentia stigidi: cuius seigidi dicit ipse rigidi essicientis; et absentia calidi, quia incidit Oeneratio metallorum horum a calido,et in fine terminatur a seigido;quia,cum frigus coagulat metalla, educit calidum,et facit ipsum absens, quia stigus,cum congelat metalla,exprimit calidum prius coceptum in principio generationis,et sic abstentia calidi frigus
coagulat in fine metalla cum sui praesentia: liquefactio uero eorum fit econia,quia fit presentia calidi, et absentia Sigidi; praesentia quidem calidi,quia,cum ignis dissoluit metalla sui praesentia fugat stigidum,quod est causa coagulationis eorum metallorum: fit ergo li-m qu o praesentia calidi exterioris, et abstentiastigidi interioris: et ade ,dicit Albertus ,. -
Qt Aristoteles, quod ista passio dupliciter fit; aliquando praesentia calidi et tuS male exponit, iura istexe xubpseram citer,scilicet aliquetdop sentia et
159쪽
sentia frigidi & absentia calidi. Habemus ergo tres causas coagulationis & liquatiori sic habemus, quod est dictum,quod,fictit coagulatio fit duobus modis,caliqua a eali aliqua a frigido, ita etiam & liquatio fit duobus modis: & hic est sensus Aristoteligdederunt Nexander ac Olympiodorus: & sic habemus tres causas coagulationis . sicille 'formalem, materialem,& efficientem; quae essiciens est duplex,scilicet calidum &-isi & formalis est etiam duplex, quia passio quaedam,cum ram n coagulatio & liquatio sit oti,dam passio. Lego uerba. Omne corpus terminatum & constans. Haec est maior syllogiemi de coagulatione; igitur supple tu,& liquatione,& patet. Sed dices tu, Aristia posuit dies causas huius passionis, scilicet effectivam,sormalem,& materialem,sed quid de finali quia
ex secundo Physicorum omnia, quae fiunt et generantur, ac corrumpUntur,eX quatuor, roneribus causarum fiunt, quia omnia,quae generantur & corrUmputur,habent qiuatuor c
fas : respondet Albertus, quod ideo non expressit Aristo. quia forma & finis coincidunt i& ideo locutus fiuit de causa formali ac etiam de finali, ideo tacuit de fine. Sed dices tu, go non quiesco,quia secundo Physicorum est duplex finis,finiS generationis,& finis rei aenitae: finis generationis est forma substantialis,ut hominis finis generationis,est forma fiubstantialis hominis; finis uero rei genitae, ut hominis geniti,est speculatio & cognitio superiorum entium; finis uero ignis est generare tale, uale ipium: & sic dico, quod quaero de fine rei genitae,ec non de fine generationis: & sic finis generationis coincidit cum formai tamen finis rei genitae,de quo loquor,non coincidit cum tarma,& de isto loquor, & qumro,quare Aristo non expressit istum finem: dico, quod reuera Aris non expressit hunc fine et, hic,quia alibi debet iste finis declarari ab ipso in libro de partibus animalium,dc de plantis,
S de generatione animalium, quia partes animalium generantur coagulatione quadam ecum ergo ibi declarabit finem animalium partium,tunc declarabit finem coagulationis, ut est finis rei genitae, quia finis manus est accipere;& sic de alijs membris t&, quia iste finis rei oenitae & coagulationis non est unus, illum ideo Aristo. non declarauit hic. Et,cum iam dixit Aristo. quod de coagulatione & liquatione agendum est, dicit,quod adhuc debemus prius agere de exiccatione & humectatione, quae sunt priora inura, quae ordine doctrinae praecedunt: & ideo prius de his,quam de coagulatione, quia coagulatio est quaedam exi catio,& humectatio est quaedam aequatio: prius ergo agendum est de exiccatione & de humectatione, quia priora natura debent praecedere ex secundo Physicorum: si ergo coagu- solatio est quaedam exiccatio, humectatio uero est quaedam liquatio; ergo prius agendum est de exiccatione & de humectatione,quam de coagulatione & liquatione. Et tunc Aristo dicit ulterius, omne coagulatum est quodamodo exiccatum. bifariam exponunt haec uerba ; uno modo exponit Alberius,alio modo Alexander: Albertus exposuit, omne coagulatum est quodammodo exiccatum, quia coagulatio non est simpliciter exiccatio, quia in coagulatione non omnino exprimitur humidum eius, ilicet coagulati humidiim: Alexader uero exponit, omne coaeulatum est quodammodo exiccatum, quia exiccatio & coagulatio non sunt adaequata, iuia non omnis exiccatio est coagulatio; sed omnis cyaginatio est exiccatio,quia coagulatio se habet ut genus, quia coagulatio est species exiccati ni S ideo omne coagulatum est quodammodo exiccatu, idest quaedam passo: & ideo, qui 'esiccatio est sicut genus,& coagulatio sicut species, prius agendum est de exiccarione,qua de coagulatione,& prilis de humectatione,quam de liquatione: quia ergo coagulatio equaedam exiccatio,& humectatio est quaedam liquatio, ideo prius de humectatione re exicatione, quam de coagulatione & liquatione est agedum. Quod autem coagulata octat qdammodo exiccatio,& liquatio sit humectatio, scilicet quod sint ut genus . exiccatio ad coagulationem de liquationem,probat Aristo sic: omne miX um, q*T tu in eo, quod patitur,est humidum,aut siccum,aut constans ex his: gulatur aut liquescit,patitur: ergo omne coagulatum est humidum ex his: maior,omne mixtum, quod patitur,in e quod pam 'r' ' u diritiuae soconstans ex his,iam declarata est supra bi diximuS eX Aristox* β' his, ea, primT sunt calidum & frigidum U & ideo, quod agit,in calidum qu tum ex his: qualitates autem passiuae primae et L humadum Niic iam' C resilia,
160쪽
Lect . in quartum Mer Cor. I si I
oatitur patitur in eo,quod humidum, aut siccum; minor, scilicet omne, quod coagulatur aut liquescit patitur,& hic etiam patet, quia coagulatio est quaedam passio, & liquatio est quaedam passio: ergo sequitur, quod omne, quod coagulatur aut liqueficitiin eo, quod tale est est humidum,aut siccum, aut compositum ex his: & sic ad humiditatem liquatio, & adsiccitatem coagulatio sequitur; coagulatur enim mixtum,cum acquirit exiccationem quadam; &mixtum liquescit,quia acquirit humiditatem quandam, quod ultimo siequitur,sed primum humidum est aqua,&primum siccum terra: ergo ista maxime patiuntur:& tuncoate dicit Aristo quod iam diximus, quod Omne corpus miXtum,in eo, quod patitur, est humidum,aut siccum,aut constans ex his . Sed humidum primo est aqua, & primo siccumio est terra; ergo ista duo elementa primo sunt passiua,& maxime passiua: & ambo ista elenae' ta fiunt fricti Ja,quia frigiditas conuenit utrique istorum elementorum; ergo frigiditas elementis inliime & prinio passivis conuenit: ergo frigiditas maxime est connumeranda inter qualitates passiuas,non autem inter activa S; soluit Aristoteles,& dicit negando argumentum,quia frigiditas est qualitas a stiua,quia multa corrumpit : & ideo, cum dicis, omne corpus mixtum, in eo,quod patitur,est humidum,aut siccum,aut aggregatum ex his,uerum est &,ciam subdis,sed primo humidum est aqua, de primo siccum est terra, uerum est: ergo ista sunt Hementa maxime passiua, uerum est: ultra,& fi igiditas conuenit istis Hemetis maxime passivis,uerum est,transeat : oli ergo frigiditas est qualitas passiuae nego argumentum,dicit Aristo. quia frigiditas est qualitas activa dupliciter; prsmo,quia multa cordio rumpit, ex quo est maxime activa,quia corrumpetre est ageres ergo ista quaistas,quae estir uiditas est activa : tum etiam,quia frigiditaS maxime calefacit; ergo est maxime activa, ouia calefactio est actio; ergo est maxime activa, ut supra diximus in capite de digestione& butredine.& in secundo huius in capite de fulmin ubi diximus,quod frigiditas maxime calefacit per antiparis assim : & sic patet, qualiter non est palssiua, sed activa: & patet et, Qualiter calefacit maxime, ia per antiparis alim,expellendo calorem interius & umendoiosum.reddit ipsium fortiorem, & sic fit potentior & magis agit,& maxime calefiacit ille chlor eroo frigiditas est maxime activa: & dat exemplum Hippoc. quia ueteres uere & hyeme calidiores sunt natura: & propter hoc etiam si pia dixit loca subterranea effe calidiora in liveme Quam in estate,& frigidiora in aestate,quia fragiditas hyems s repessit calorem m,ri ita ita tam I unit,& reddit illum intensiorem: & sic dicatis de alias: & sic dicit Aristo. frigii dita est ou itas actitia maxime, licet conueniat corporibuS maxime passu IS, aquae, ilicett e, I tune Aristo. aggreditur tractatum de exiccatione Lego uerba. Ponimus autem hae Voleses ponit dubitationem. Factivum autem lasgidum. ibi ponitur solutio
timet et hi ut si qui ex qualitatibus activis Ur
mi' si uuntur passivas qualitates,scilicet humidum &non ergo magis istae Operatione' pq 'mi si ergo istae operationes,scilicet coasiccum,quam facta uai qu/i x- σβ' bas , sicut generatio & putredo ex activi , sic o & frigidum, quam illae;&hs y i dy deuicit eu et o attenuatio et crassatio, et coagulatio et liquatio econtra illae humidum re C riu es activis: et putredo et generatio magi j qua
magis attribuuntur qualitatibus
litatibus activiS,qu Pgi qet baeo qui alio est quaedam exiccatio, licut liquati
I b, et, iis apa ui liquatio et liquabile se habent,
est quaedam humect xio rum tam ordium Alexandrium, nuxta, cum coagulata
ut actuS et potentia)ψ' . - si Auit ut siccitatem; et potest etiam liquara, ergo pQ-
suntasiunx actu M. diuisa actu sunt coagulata,ergo possunt liquari: et, si postest acquireret humidi dxσ- eusido g et ossi liquefiunt a calido,etiam,cum liquefiut, so sunt liquari qu liqu* uni humiditatem a calido; quod uidetur impossibile,