장음표시 사용
191쪽
sa huius 3 dicit Arist. quod ideo est, quia in commiXtione istorum duorum corporem rius generantur quaedam parum ampullae & crebrae,quae sunt nobis immanifestae & bee quia paruae ualde,& ideo immanifestae sunt sensibus nostris, quae ampullae eleuant acies in tumorem&molem;&cUm hoc etiam, quod erigitur in molem, non amplius fluit se consistit ; & sic fit corpus crastius, constans ex illis ampullis, quia intra eius proinditatem sunt illae ampullae,quae eleuant in tumorem illam aquam: & hoc modo dicendum est etiam de genitura animalis effus a super terram,quae a principio est maioris molis,& cosistit, quia secum est admixtus multus spiritus,& postea illo spiritu evanescente propter seloiditatem aeris,detumescit genitura & suit; & ita etiam fit de uino;cum multus est admixtus spiritu,
idest exhalatio sicca,consistit,& non fluit; cum uero spiritus evanescit, fiuit: ita etiam est proprie in casti nostro; cum admiscemuS Oleum cum aqUa, ev ambobus fit unu corpus constas,quod rasi fluit amplius,& hoc ex immodica agitatione facta in eis:& ratio, tuare no amplius fluit & fit crassius, est ex hoc,quia ex admixtione olei cum aqua,de eorum uehementi agitatione,fiunt istae ampullae crebrae & insensibileS,quae eleuant hoc corpus in tumorem et fastigium,& dant ei consistentiam:& sic Aristo.hic dicit,quod oleum crastes cit & accipit crastitiem hoc modo: & sic tollitur contradictio, quia,cum Aristo. hic dicit oleum crassescere, accipit crassationem in hoc tertio significato: quando uero dicit,quod non crassescit,accipit crassatione in significato secundo, quae est illa resolutio humidi remanente parte cra si oti; quia, quando capitur crassit leS pro illa parte resoluta aquae, remanente parte terrae, hoc modo non potest oleum crassescere: & sic tollitur contradictio quia utitur terminis in is uaria significatione:&contradictio ex secundo Physicorum est eiusdem ad idem: & hoc modo soluit hanc contradictionem in secundo de generatione cap. secundo. Et ita tollitur etiam secunda dubitatio, quum dicis,quod crassities est quaedam exiccatio: dico, quod propria crassities,ut accipitur in hoc loco, stilicet pro illa resolutione humidi aquei superflui, non conuenit olco, quia, si sic accipiatur crassities, reuera oleum non crasseseit: si uero dicatur, quod crastescit, accipit c tionem in tertio significato, Pilicet pro illa consi. stentia& pro illo tumore,fiacto per agitationem ex illis crebris ampullis: & sic ex Aristotele tollitur contradictio in dictis eius, quia ex dictis in secundo de generatione animalium tollitur haec contradictio; & sic redditur clarus Aristo. De secundo principali, quia Aristo. uidetur errare de causis crassitiet,qiata dicit,cum tripliciter capiatur crastities in oleo, scili- socet a calido,a frigido,& a tempore,dicit, quod ideo crassestit a calido, quia calidum resoluit partes aqueas, quibus evanescentibus classescit oleum, quia remanet pars terrea: sed
contra dicebatur, quia Aristoteles dixit oppositum,quia dicit,quod illa pars aqtrea no potest resolui & separari ab illa parte terrea; & addit,quia, si pars aquea separatur a reliqua
parte olei, cum pars sit aerea; ergo restabit illa pars aerea; ergo illud corpus aereum,quod remanebit,etit corpus tenuioris substantiae& attenuatum a calido: ergo non crasses it oleum a calido,sed attenuatur potius,quia dicis,quod oleum ex ingressu aquae causiato a frigore crassestit; ergo ab eius resolutione subtiliatur & attenuatur: ergo calor est catisa attenuationis & non crassitiei: quid ergo dicit Aristoteles Ad hoc possumus bifariam respondere,primo, quod aut reuera ista pars aquea,quae resoluitur ab oleo actione ignis, est pars notenuior;&sic,quod remanet, non est tenuius,sed crassius cum dicis, oli remanet pars aerea olei,& pars terrea est tenuior; ergo oleu potius redditur tenuius a calido,quam crat sius; dico,quod non omnis pars aquea resoluitura calido, d tantum pars tenuior speciei aquae admixta: sunt duplices partes una tenuior,& alia crassior; & pals tenuior a Uae actione ignis evanestit ab oleo,remanente tamen parte aquea crassiore,quae admiscetur cia Patate terrea,quae etiam est in oleo,& non in parte aeris,quae etiam est in oleo,& in parte simplicis tantum: & ideo ex evaneseentia huiusmodi partis tenuioris aquae, oleum remitur crassius a calido,quia tenuior pars re luitur: & sic oleum crasses it & induratur a cau-do Per evanestentiam partium humidarum tenuium . Secundo potest dici, quo*cret oleum etiam evanestente parte humida; & pars illa humida, quT euasse cir,c Saquca quomodo ergo remanet id, quod remanet oh si resoluitur prisa parte aerea,quae remanet: quomodo ergo oleum crassestit e quia uidetur poti
192쪽
ri ex argumento iam facto: dico, quod eodem modo crassescit,sicut docet nos Aristote.de tempore,dicit enim, quod a tempore crassescit oleum,quia ex tepore resoluitur pars eius spirituos a ; ubi eius calor innatus exierit,actio debilitatur; & tunc frigus uehemens agit in ipsum; & tunc conuertit illas partes aereas in aquam; & sic a tempore crassescit oleum: Ita etiam dico de calore, quia a calore agente in oleum , debilitatur calor eius innatus; quo debilitato partes eius aqueae conuertuntur in uaporem,& eius calor innatus debilitatur a calore extrinseco, agente in illis partibus; & sic oleum redditur passibilius: & sic aer ambiens agit in ipsum,& conuertit eius partes in aquam & uaporem; & sic crassescit: & sic non tantum ab evanescentia partis humidae redditur oleum crassioris substantiae . Sed, cum dicis, io hoc est dubium, quia implicat,primo enim dicit,quod propter lentorem partium non potest pars aquea separari a rei qua parte; & postea dicit,quod resbluitur illa pars aquea & se pae atur: est ergo implicatio ex decem uerbis: ergo deprehenditur Aristo. in contradictione manifesta, cum dicis,quod dicit Aristo quod pars aquea separatura parte terrea sui;&dixit prius quod non: Dico,quod partem aqueam possumus intelligere bifariam, uno modo, quod sit alterius naturae a substantia olei; &, si sic intelligatur pars aquea,quod, scilicet
sit alterius naturae a parte olei remanente hoc no est uerum in oleo,sicut in fructibus, quia hoc modo non crassescit oleum,sicut crassescunt fructus,cum maturescunt, quia evanescit
pars eorum humida, & separatur a substantia eorum,& pars humida,quae resoluitur, est a terius speciei a parte humida remanente in ipsis: non autem potest ita dici in oleo, quia in o fructibus non est lentor partium, sed hic in oleo est lentor olei partium: ergo non potesta- qua separari a reliqua parte sivi: &, si dicas, quomodo ergo separatur pars aquea a reliqua parte quia manifeste Aristo.sibi contradicit: oh dico,quod intelligit, quod separatur illa pars aquea a parte olei,ita,'uod illa pars,quae separatur,est pars olei,& non pars aquea,sed olei magis,tam humida quam alia,quia pars est minus aerea,quam alia crassia . . ita,quod non dico, quod separetur pars humida aquea a reliqua parte olei constantiore,stilicet pars olei a parte eius aerea,quae remanet; sed intelligo, quod una pars olei separetur a reliqua
parte olei,& sic separetur pars a parte eiusdem speciei quia separatur pars olei magis humida,a reliqua parte olei minus humida,quia illa pars olei absumitur & resoluitur in fuligine:& hoc pacto intelligit Aristoteles, quod separatur pars humida olei ab alia parte,quia in illa parte est plus humidi,&ideo res luitur ab igne:&sic accipit Aristo. partem aquae alia atque alia significatione; quia aliter non tolleretur contradictio:& ita soluo, ut docuit in secundo Elenchorum: no autem ita erit in fructibus,quia in fructibus separatur pars a parte alterius speciei, non ut est in oleo la quo quod separatur,est eiusdem speciei, quia in oleo sunt partes magis aereae & minus aereae: quae fiunt minus aereae, citiuS evanescunt,& conertuntur in uaporem, sed tamen est pars olei, sicut etiam est pars remanens: & aliter saluari non potest Aristo. a contradictione,ni accipiatur termini in alia & alia significatione. De secundo, cum dicis, quod neque a frigido crassescit, quia dicit, Aristo. quod hoc modo a frigido crassescit, quia conuertitur pars aerea in aquam ; quae pars aquea postea commixta cum oleo reddit oleum crassioris substantiae, quam sit oleum uel aqua seorsum, quia ex , , trisque illis simul mixtis resultat tertium quoddam,quod est crassus: & tu dices, quomodo potest hoc esse e quia oleum non est aliud, quam suae partes; & ita est crassities in tota quantitate,ut in partibus,quia aut aequalis crassitiei sunt aqua & oleu,& sic in toto integrali eadecrassities est cum partibus suis: si uero unum est crassus altero,tunc resultat quoddam medium, quod est crassus parte aquea,& tenuius crassiori parte,puta oleo,& ita erit medium: Dico,quantum est per sie,scilicet merito commixtionis partium, sic uerum dicis , quod potest aliter dici,quia aut illaepartes sunt aequalis crassitiei, aut inaequalis: si sunt aequalis,&tunc mixtum est aequale: si sunt inaequalis,resultat medium,quod est crassus aqua, & te nutus oleo: & quomodo e per accidens oh docuit nos Aristo. quia ex commixtione illo rum duorum corporum,scilicet olei & aquae praesertim cum fit uiolenter rerum permixtioso & agitatio,tunc generantuninteriuS quaedam bullae insensibiles & crebrae, immanifestae sensi si,quae eleuant aquam&oleum in tumorem&fastigium maius,& sic fit corpus erassus& constantius,quam esset utrunque seorsium,scilicet propter generationem illarum ampulP larum:
193쪽
larum:&hoc docet Aris in secundo degeneratione animalium secundo Quod tu itide tempore, quia oleum non crassescit a tempore,quia te puS est quantitas continuugo non est princapium & qualitas activa s ergo non agit; quia tempus sermaliter est titas, realiter autem est qualitas,quia est motu Sprimi nobilis, quo mensiuramus alios mtus,& tempus,& cum tempore nostras operationes ; & appellatur motus ille tempus
autem proprie est tempus: & ita etiam alij motu S,ut motus solis & lunae, quibus mensiuramus nostras operationes,& nostros motus,dicitur tempus in horologio: & formaliter est quantitas,& realiter est qualitas ctu motus: & ideo dico, quod uerum est, quod tempori inconuenit agere: oh non est per se, sicut dicit Arist. quarto Physicorum,quia attribuimus mortem & senium tempori,& tamen tempus non est causia mortis & senii,nisi per accides,oli quare attribuimus senium & mortem tempori quia ignoramus cautim ueram; & quae 'est ista causa uera est calor aeris circunstans exiccans corpora nostra: quia ignoramus istam causam,ideo attribuimus hoc tempori, sed per accidens,quia ignoramus ueram causiam immediatamque temporis; & sic mortis ita est etiam in castu nostro,quia attribuimus crassitiem olei ipsi tempori per accidens,quia ignoramus eiuS causam ueram,quae est calor aeris ambientiS exiccantis ipsum,&ideo hoc attribuitur tempori, quia hoc sit mediante tempore: quid dicis oh si haec est uera causa, quam astignat Aristo. quod a tempore crassse scit oleum,qtata absumitur eius calor innatuS,&conuertitur pars aerea in aqua; ergo oleum,quo antiquius,tanto maioris erit frigoris,ac minoris caliditatiS ; cuius oppositum patet experientia,ut dicunt medici,quia utuntur eo ad dolores iuncturarium, ut medicamen- et otum calidum: dico, quod duplex est calor in oleo a tempore,ut de aceto & cinere n aceto enim duplex est calor uini,& putredinis:si enim quaeremus consideremus substantiam uini, sic substantia uini erit calidior,quam substantia aceti,quo ad calorem innatum & essentialem: si autem consideretur quo ad calorem accidentalem. scilicet putredinalem,sic acetum est corpus calidius uino,quia etiam in aceto sunt partes calidae putridae mixtar,ut dicit Galenus quarto de Temperamentis: ita etiam de cinere respectu lignorum,& etia ligna sunt calidiora calore naturali seu essentiali; sed calore accidetali putredinali,acqiuisito ab igne, cinis est calidior: ita dicendum est in casu nostro de oleo,quod,si consideretur oleum nouuquoad calorem innatum,sic est calidius calore naturali, quam antiquum: si uero consideremus calorem accie entalem, quia acquisiuit calorem accidentalem a continete&extra- soneum, quia continens resoluit partes calidas & humidas,ideo est calidius calore extraneo: oh Aristoteles dicit,quod est frigidius,uerum est de calore naturali & innato,quia, quo ad calorem innatum, est frigidius: & sic non est contradictio in uerbis Aristotelis. De alio, quia Arist.dicis,quod oleum non solum cras escit, sed etiam albescita calore,&a tempore ; & dicit,quod hoc est ex eadem causa,scilicet ex absiumptione humidi aquei: sed falsium est hoc,quia,cum oleum crastescit a frigore hyemali & a tempore, fit albius; sed hoc est ex admixtione humidi, & non ex absumptione humidi: ergo causa albedinis in oleo est a mixtione parti S a quem parti aereae: non ergo exitu partis aquae albescit, sed ex ingressu, ut patet de cinere, &ustibilibus: Albertus magnus dicit,quod,si oleum suat, & si consistat,semper est albae substantia ,sed alia & alia ratione; quia si fluat,est albae substantiae, quia est dia- Apphanum & transiparens, & peruium lumini; sicut aqua apparet albi coloris, quia est dia- phana, ita&Oleum: oleum etiam crassescens est album in colore ex alia causa, quia fa-ctum constans & solidius , uehementius reflectit lumen solis ,& ideo apparet albius: & ita dico, quod oleum ex ingressu aquae apparet albius, quia redditur durioris substantiae,&ideo magis retangit lumen solis:&sic semper oleum est albi coloris, quia, cum fluit &attenuatur a calore, fit albius, quia attenuatur di sit transparentius ; cum UOT' Craste--
scit, fit constantius,& fit maior refractio luminis solis de ideo apparet albius sed dices, ad ilam expositionem Alberti sequitur, quod in oleo non sit uera albedo; nisi sicut eum aqua quod tamen falsium est,q uia in secundo de Gen ani.dicit Arist. quod omnia, in g*neratur aer' maxime cum miscetur aer & aqua, illa corpora sunt albi coloris: sed secun - S indum Alberium, oleum non habet uerum colorem album, sed habet i tum quanaa trara spar tiam, cum fluit; cum uero est constans, non habet ueram albedinem, scd
194쪽
Iiad. 1 U HUILLO, UIa rara Itot. contradicit sensiti, & uulgaribus, quia uulgares diciat, quod oleum congelatur & coagulatur in hyeme, & Aristo. debet accipere terminos & uerba uulgarium, ut uulgar' accipiunt, quia significationes terminorum non possunt probari ; & loquendum est,ut plures, & sapiendum ut pauci; & tamen Aristo. dicit, quod non congelatur Oleum, & uulgares dicunt,quod sic: & est etiam ratio contra Aristot. quia congelatio proprie nillil est,nisi remotio fluxus: sed in oleo remouetur fluxus a frigore: ergo congelatur: Dico,quod,licet uulgares ita dicant,quod oleum coagulatur, tamen re uera non coama in& nristo loquitur,ut Philosophus, utitur terminis illis,ut philosophus, declinando terminOS, quia loquendum ut plures,sapiendum ut pauci: sic ergo philosophice loquedo & apienter,illa non est uera coagulatio olei,etsi uulgares admittant, si Phavorinus philosophus admittit hoc, & in hoc contradicit philosopli male reprehendit ipsum, quia congelatio proprie nihil est, nisi exiccatio quaedam humidi ;&haec exiccatio non fit in oleo,quia oleum non potest exiccari propter duas causias ab Aristotele datas; ergo minime coagulatur:& ideo illam coagulationem,quam uulgus appellat coagulationem, Aristo.appellat crassitiem. De alio,quia Aristo. dicit,quod oleum non potest exiccari: tu cotra probabas,quia omne corpus exiccabile aut est corpus,in quo dominatur aqua,aut est aqua; dico,quod est corpus,in quo dominatur non aqua, sed aer ed aer potest exiccari,quia potest SQ conuerti in ignem; ergo dicebas tu,nego,quod oleum non possit exiccari. Secundo argumentabatur, quod ideo Aristo. dicebat,quod non potest exiccari & ex consequenti coagulari,quia in eo non potest separariptis aquea a reliqua parte propter eius lentorem : sed huius oppositum dicit hic,quod oleum albescit,quia separatur pars aquea a reliqua parte. Dico de prim quod oleum non est corpus exiccabile,quia est a praedominio aer:& aer nsi potest exiccari,ergo dicis tu,oli aer potest exiccaris dico,quod falsum est: atqui aer trans mutatur in ignem per exiccationem uerum est: ergo est corpus exiccabiles nego argumentum,quia non exiccatur, sed absumitur in ignem,& non exiccatur. Est dubitatio soluenda,breuis, quo modo oleum non coaguletur a frigore, quia ex sta- tentia Aristotelis ideo transmutatur oleum a frigore, quia eiuS parS aerea transmutatur in aquam si sic ergo partes spirituo olei congelantur; ergo aqua illa potest congelaris e go istae partes olei congelantur a frigores, ergo tota stubstantia olei,ratione aquae admixtae, congelabitur Potest dici,quod reuera frigus circunstans oleo, non permutat eius partes aereas & spirituosas in aquam,quia illae partes non sunt uere aqua,sed accedunt ad natura aquae; resstant tamen a praedominio aeris; sed, quia fiuit seigus, ideo prius accedunt ad n turam aquae,quam fiant aqua uere sed quia non sunt aqua,sed a praedominio aeris,ideo nopossunt congelari,quia reuera simpliciter fiunt a praedominio aeris,& tamen remanent in
congelatae,ssicut aliae parte olei.Sed hic est alia dubitatio,quam omisi,quia dicit Arist quod oleum etiam a calido & a tempore fit albius,& etiam a frigore:& dixi, quod albioris sui stantiae fit oleum a calore,quam a fit re,quia resoluuntur parteS eius aqueae a calore, as' stigore uero permutantur partes eius aere in aqueaS: sed aqua mixtum redditur nigrius& minus album, ut apparet de cinere & ueste alba:quomodo ergo dicit Aristo.quod a tepore oleum non solum crassescit ted etiam albescit quia ideo crassescit a tempore, quia ideo
sistentiam quandam, quae reflectit humidum: sed isti non sunt ueri colores, ut in cap. det dinis, quum oleum constans: oh dices,oppositum videmus,quod,cum est constans, est albnon est albius: &, quod ita sit,patet,quia, si generatur albedo in cor reest constanS,quia constat ex conuersione partium aeris ipsius in aquam: sed pr er quid apparet malor albedo oles,quando constat a fiagore,quam quando fluit Z oh quia tunc est corpUS magi Sconstan S&compaestum,&tunc magis mouet uisum;&ideoni et per pitur haec qualitas In stubstantia densiori, quam in rariori; sicut patet de calore in inno & in palea,&C. Ad argumentum ergo dico,negando argumentum: & dico, quod& a frigore& calore albescit oleum: per se albescit a calore,resoluente partes aqueas,ex quo redditura idIUS; a trIgore autem, condensante ipsium; ex quo condensatum fortius mouet sensum ui
195쪽
ideo crassiescit a tempore, quia debilitatur calor in natu S eiuS; & debilitato calo-e in tripermutantur eius partes aereae in aqUeaS,eX quibus potius crassescit,quam albescit ou ti, sequitur,quod a tempore circunstanti frigore magis cras escit oleum, quia ei admiscetiae pars illa aquea a circunstanti frigore: credo, quod habeatis me,quia a calido albeficit oleuquia ab eo resoluitur calor innatuS,& cum eo humidum: dic ut dicit Alexander, oui mi uit hanc dubitationem,dicens, quod, quando Aristo. dicit,quod a calido, & a tempore o leum crassescit,& albestit; ista uerba non debent referri ad tempus,quia a tempore oleum incrassescit, ut probat argumentum,quia a calido eXtrinseco,& a tempore,debilitatur eius calor innatus; quo debigitato,a circunstanti frigore pars sipirituos a conuertitur in aqueam;& ita incrassescite sed sensius uerborum Aristotelis est,quod a calido qui de albescit & cra io sescit,a tempore uero solum cras escit,quia permutantUr eiuS parteS aereae in aqueas ex de bilitate eius innati caloris,& sic crassescit a tempore: & nigrescit, & non albescit, quia egadmixtione partis aquear cum aerea, magi S fit crassitiS oleum,quam albius: & ideo intelligendum est, quod a tempore fit tantum oleum crassius non autem albius : haec de dubita tione . Prosequitur Aristoteles, postquam declarauit temperatura olei,& cuius stibiecti sit seu elementi a praedominio, quia neque aqu*,neque terrae,sed aeris; & dixit, quod a calido& frigido crassescit' a neutro coagulatur; nunc prosequitur,quae mixta a calido & a frigido coagulentur: & textus est difficillimus: & Gaetanus non intelligit textum: ideo recurratis ad Alexand.qui optime exponit: & Aristo est obscurus. Declarat igitur modo secundum Alexandrum, quae nam mixta sint coagulabilia a calido,& quae a frigido;Et dicitique- a ocunque autem mixta terrae,& aquae;ubi ponit aliam rogulam, quia,ut dixi, Aristo. ponit regulas & theoretriata,quibus dignoscimus,quae nam mixta coagulabilia sint a calido,& que a frigido:& quae classescant a calido,& quae a frigore;& quae exiccentur a calido, & quae a frigore : ponit ergo aliam regulam post primam, quod mixta communia aquae & terrae,quq habent multum terra & aquae,sunt in duplici differentia; quia aut habent plus terrae, & sic dicuntur simpliciter terrae; aut habent plus aquae,&ista simpliciter dicuntur aqua:& ista sunt quadruplicis differentiae; quaedam a calido coagulantur & crassescunt & exiccantur: quaedam autem a frigido,& habent has easdem tres passiones; quaedam autem a seigido solum crassieseunt, non autem coagulantur,neque exiccantur, quaedam autem frigore coagulantur solum, non autem crassescunt,neque exiccantur:& dabit quatuor regulas de istis soAristo. Exemplum primi est,ut uinum,quia dicit, quod quaedam a calido coagulantur &crassescunt& exiccantur,' huiusmodi,est uinum quoddam,quod a calido simul coagul tur crassescit & exiccatur: & quod est istud e dicit Aristo. quod est uinum Archadiae quod adeo a calore crasse ficit,ut constat, quod etiam gladio diuidi potest in fius a s &, postquam est diuisium,ponitur in aquam,& sic di liuitur,& bibitur: & crassescit hoc uinum, dicit Aristo. ad modum musti: & quae est ratio, dicit Aristo. de tali musto, seu de tali uino, quod a calido crassiescit fortiter & coagulatur & exiccatur dicit, ratio est,quia tale imastum est comune aquae&terrae a praedominio,plus tamen in eo praedoini natur terra, quam a Ua; ocideo habet tres passiones ab ipsis calido,evanescente aqua ex isto mixto dest evanescente humido uapore in ipso, qui uapor humidus actione ignis evaporat in ipso: & Aristo appe olat uaporem istam aquam,quia Vst proximus naturae aquat,quia est potentia proxima aqua, cuius signum est, quia,cum uapor iste occurrit cooperculis stiperpositis illi,quae coopercula frigida sunt,statim conuertitur in aquam,& coagulatur, & ibi adhaeret: & multoties in cooperculis illis uidistis,quia ibi adhaerent illae guttae: & ideo dicit Aristo quod in istis mixti S,quae fiunt a praedominio terrae,evanescente aqua in uaporem,id est evanescentereaQueo actione lenis,qui uapor aqueus est potentia proxima ignis,fiunt in Dae tres Psiones,quia remanet in eo pars terrea: primi ergo gradus miXxi
d minio aquae & terrae,plus tamen sunt terrae: & hic Aristo. ponIL Plur S res mediantibus cognostere possimus temperamenta mixtorum im rum a 'a h, ue
exiccantur neq; crasse unt: sed a frigido coagulantur crassescunt, 'mixta, uae fiunt a praedominio aquae,ex quo cilicet secundum quoinc RE
196쪽
do,etiam exiccantur,dicit Aristo quia omnis coagulatio est quaedam exiccatio,& omnis exiccatio est quaedam crassities, quia evanescente humido aqueo remanet parS terrea,quae constans est. Tertius gradus mixtorum est,quae a frigido tantum crassescunt,non aute coagulantur,neque exiccantur: & quae sunt ista 8 ut quae sunt apr dominio aer,ut oleum,quod non coagulatur,ut dictum est neque exiccatur,quia non potest exiccari propter lentorem partium CiuS,quia propter lentorem partium eius non potest pars aquea separari a reliqua parte eiuS,quae non potest exiccari,nec ex consequenti coagulari: & haec fiant mixta communia terrae&aquae, apra dominio tamen aer: tertij ergo gradus fiunt mixta communia terrae & aquae, sed tamen a praedominio sunt aeris. Quarti gradus mixta,sunt, quae coagu-IO tantur a frigore, sed neque crasses cunt neque coagulantur a frigore: & Alexand magis declarat,quae sint ista mixta: & quae ergo fiunt ista mixta sunt illa mixta,in quibus multum aquae praedominatur: & quae sunt ista sunt illa quinque,quae supra sunt posita, scilicet uinu, Urina,acetum,fierum,&jixiuiugis a quinque fiunt,a praedominio ualde aqtiea,& multum habent aquae :& quia ista mixta, sunt aut quasi simpliciter aqua aut sipecies aquae, ideo possunt coagulari a tirigiditate non autem crassescere,neque exiccari; sicut enim aqua non potest exiccari neque crassescere, sted bene potest coagulari, ita ista mixta,quae multum participat de aqua,poslunt coagulari a frigido,non tamen exiccari neque crassescere:& ista sunt, quae dicit Aristoteles: & sic mixta,quae habent terram & aquam, sunt quadruplicis generis, ut diximus: quid ergo habemus 3 habemus, quod mixta communia terrae& aquae habet qua o tuor modoS seu gradus, ut diximus. Lego uerba. Secundum pluralitatem utriusq; idest secundum praedominium aquae & terrae. Vinum enim quoddam & concres cit, & elixature quando separantur sipirituos a & aerea. Signum autem, quod aqua abscedit,est,quia uapor abscedit, qui uapor,oportet, quod abscedat&sit uapori quod patet, quia in cooperculo uasis coagulatur ita, quod potest colligi; & ideo quod relinquitur terra est :& ideo mixta Illa sunt communia terrae&aquae,&a praedominio sunt terrea. Frigidum non solum coagulat, sed & etiam exiccat. Sic debet legi,quia hoc deficit in textu latinorum. Coagulatio
alites .continuetis haec uerba,& non interrumpatis.Ingrossat autem.hic ponitur gradus mixtorum tertius,seu tertium membrum. So A D RAGESIMUS PRIMUS. O cunque igitur non incrassantur afrigido,sed concrescunt, aquae sunt magis,ut uinum, O urina, O
acetum,ct lixiuiti, diserum. Quaecunque autem incrassantur non emporantia ab leve,haec quide te-ra,haec autem communia aquae, ct aeris sunt: mel quidem terrae,oletim autem aeris, ct aquae. Sunt autemo lac, anguis,amborum quidem communia,' aqua,O terrae magis autem ut plurimum terrae, quemadmodum-ex quibuscunque humidis nitrum fit, s sales . O lapides quoque ex quibusdam constant tae bus . seu ropter, si nonsi aretur serum,exuritur ab igne decoctum: quod autem terrestre es, cogitur oea coagulo taliqualiter decoquat quis, sicut Medici coagtilum imponentes. scaute separatur serum, O caseus separatum autem strum non amplius incrassatur,sed exurit tir,sicut aqua. Si autem aliquod lae non ha- o beat castum, aut paucum,hoc magis aquae,& non nutriens.nsanguissimiliter. concrcssit enim eo quod exsecetur Urigidatus. Quicunque autem non concrescunt uelut cerui talis aqua magis, frigidi mi. quapropter non habent uillos. uilli enim sunt terrae,rasolidum. quare, GP emtractis, non concrescunt. hoc autem est,quia non exsiccantur aqua eximes quod reli urtur,ut lac casto ablato. Signum autem est . morbosi rei anguines nolunt concrescere . sanios enim. hoc autem es pituita, ct aquaeropterea quod inconcoctu est, ct insuperatum a natura.. huc autem,haec quidemsolubilia sunt, uelut nitrum, haec autem insolubilia uelat fictile, b.S ho rum haec quidem mollificabili uelut cornu, hac autem non mollificabilia, uelut ile, lapis . Causa aut quia contrariae contrariorum causae.Quare,si concrescunt duobusfigido, sicco,necesse tui alido,&hu mido quapropter igne, a Tua rhaec elim contraria aqua quidem, quacunque igne sol gne autem quaeranso quectigidosiolo.Quare, id duobus accidit cosscrescere 'aec insolubilia maxime nunt autem talia, quae, ueralefacta, deinde frigido concrescunt. accidit enim,cum calidum rasudauerit exiens, plurimae uiuidu cuis primi iterum a frigido,ut neque humido det trans m.Et propter haec neque calidum tanqu
197쪽
a si igido concrescunt solo,haec soluit. que ab aqva. scaenii te enim frigido concrescunt, non sciuit thaquaecunque si calidosccosolum. Ferrum autem,lij factum a calido rigido,conoescit.quare ad echeretionem duobus indiget.quapropter insolubile.Ligna autem sussi terra,ey aeris. qu propter usibilia, is non liquabilia,nec mollificabilia.Et in a ita stuperNutant,praeter ebcssum:haec a tem Non. alia enim aeris habere plus ex ebeno autem nigra maporauit aer, est plus in ipsa terra.Fictile autem terrae solum,propterea quod desecatum concrescit paulatim.quare neque aqua soluitur:Neque essis aqua introitus habet, er quos solum
spiritu, exiuit. neque ignis. coegit enim ipse. Oid igitur sit concretio,es' liquefactio, S propter quot, ct hi
quibus sit, dictum est. HIc ponitur quartum membrum,seu quartus gradu S: sed, ut sciens,multa dicit Aristo. io quae habent dubitationem. Et primo in quarto gradu,ubi dicit,quod mixta, quae hi
bent multum aquae, a frigido solum coagulantUr, non autem crassescunt neque exiccantur: sed hoc falsum est, quia iunt multa mixta a praedominio aquae,quae tamen a frigido non coagulantur neque crassescunt neque exiccantur, sed a calido coagulantur, quia a calido habet consistentiam; sicut est genitura,dicit Aristo. in secundo de generatione animalium cap. secundo,quae coagulatur a calido,& ab eo acquirit consistentiam;& postea exposita aeri si i-gido,fluit per modum aquae, quia evanes cente calore fluit:&tamen genitura est a praediminio aquae,& a calido coagulatur,cum sit a corpore: ergo non coagulatur a frigido: ideo ab eo liquescit,quia,cum permansit aliquantulum extra corpus, evanescunt spiritus calidi,& sic dissoluitur & fiuit: ergo a calore, & nona frigore, coagulatur. Secundo, quia impli- Iocat Aristo.quia in secundo gradu dicit, quod quaedam mixta coagulantur & crasses cunt &eviccantur a frigido: & quare quia omnis coagulatio es 3 quaedam exiccatio ; si ergo a frigido coagulantur,ergo & egiccantur :&exiccatio est crassatio,ergo etiam crasiescunt: &postea in quarto gradu dicit,quod quaedam mixta coagulantur a frigido, non autem exiccatur neque crassescunt,quia,si coagularentur, ergo exiccarentur,quia omnis coagulatio est quaedam eviccatio,& omnis exiccatio est quaedam crastities. Tertio, quia ponit uinum in
quarto gradu,in quo sunt illa,quae a praedominio sunt a ea;ergo in uino praedominatur aqua:&posuit etiam in primo gradiubi praedominatur etiaID terrasergo an paucis uerbis Aristo.i inplicat,quia impossibile est, quod uinum sit a praedominio aquae & terrae. Quarto, quia eius egempla omnino sunt falsa,quia dicit,quod omnia ista mixta,serum,uanum urina, lixivium, de acetum,sunt a praedominio aquae: sed,si sunt a predominio aqUae,ergo sunt f Sigidi ac humidi temperamenti; quod falsum est, quia ista sunt calida ; ut Uinum, quia maxime calefacit; quomodo ergo dominatur aqua urina etiam maxime calefacit,& Urst: & acetum etiam summe exiccat; & Galenus etiam dicit, quod calefacit cecundum qua fidam sui partes: serum etiam est calidi & sicci temperamenti,ut dicit Galenus in secundo de simpl. me dic. & probat Galenus a signo,quia educit ultram bilem; & omne medicamentis,quoci educit humorem,educit ratione similitudinis; ergo serum, si educit atram buem,est trigi cu& ssiccum : & lixivium calefacit & exiccat,ut patet:ergo ista mixta non fiunt a praedomanto aquae,quia essent humida & frigida. Quinto etiam implicat, quia supra dixit,quod illa cor pora tantum a frigido coagulantur,non autem a frigido crassescunt neqUe e, iccantur, oaqua tant Vm coagulatur a frigido,non autem crassescit neq ; exiccatur: sed lupi a Ctii si xit oppositum,quia dixit,quod aqua potest exiccati,quia dixit,corpora eXIccaolliasunQueaout aquae species: ergo sibi contradicit manifeste in tam paucis uerba S. Ulcome pimo,cum dici S,quod mixta a praedominio aquea a Sigido solum coapulantur, non autelascunt neque exiccantur a seigido,ut patet de genitura, in qua praedemissatur aqua, qfluit more aquae,& non crassescit a calido,& non a fiigido , uiamo aergo dicit Aristo quod ista mixta aquea coagulantur a frigido, nyra , his Aula quod hoc uerum est; si hoc mixtum sit a pnedominio aqueum, ut dici Itur genitura a calido,non autem a frigido: dico, quod pQr hcs q*μ' riri istontiam: . , hec consistentiam ut heri dixi de nive genitur adire sp* β in oesuas am- quia ita se habet istud corpus cmixtum,quod intus est a V P iuino Epullas ec crebras, ac insensibiles nostro sensin uisius,quae resoluunt P es
198쪽
gonerat ampullas illas paruas in mixto,& facit illa; tum, in Fbent coΠstare a frigido,quod,si si calido eo ri aerii, secundo, quia sibi contradi est sh ih ilha et Asici qΠβ, ut diXI, ex admixtione
car, quod coagulatio est exiccatio; in quarto uero dies ne dura, ' i' ' Nic iccantur: sed contra,quia,ut ipsie mel dixit in s ,- CPdgulantur &non quaedam exiccatio: Dicerem,domini ( & uos etiam cogitabitis: & mr nuta solitores hic non animaduertant hanc dubitationem quod non potest dici ra reuerau sicut supra diximus, omnis coagulatio sit etiam exicca io &omnia, qu marturiet e te
Lia sipdgulantur, non autem crasse uni atq;fficcantur a frigido Dico,domini,quod forte potest dici, quod etiam exiccantur sed immanifeste nobis,quia adeo parua est ista exiccatio,quod est nobis immanifesta & sensiui nostro,quia ista mixta quarta gradus parum habent terrae; & ideo,licet fiat in eis aliqua exi catio & expressi' humidi a frigido, tamen,quia paucum est terreum,quod remanet, non ui
I ' uidentur sensiti nostro magis constare ; sicut de sero, quod
habet, ut aliquo modo exiccetur,tamen,quia ualde modica est portio terrae eius, ideo illa exiccatio est insensibilis,quia,licet aliqua pars humidi eius exiccetur& resoluatur,non tamen uidetur exiccari propter paruam quantitatem terrae, quam habet, licet re vera, Aut coagulatur,ua etiam exiccetur: & sic ista mixta exiccantur quoquo modo, licet non uideatur exiccari neque constare magis,quam prius erant,taliam tarquia omnis coae at o est quaedam exiccat Io . De tertio, quia in quarto gradu posuit uinum a praedominio aquae; &m primo gradu posivit apsium a praedominio terrae; ergo implicat. dico,ut dixit Alexander, dicam,quod in isto loco magis, quam in aliquo alio loco Aristotelis habetis ab Aristotele temperaturam uini, quia multum loquitur de eo hic: &multi dubitant anso natura vim sit calidi & humidi temperamenti,an calidi& sicci temperamenti,& de hoc maxima est dissicultas apud medicos antiquos,& inter nos: & Galenus aliquando uidetur dicere, qu8d uinum omne est calidum & humidum,ut in siecundo de nutrimentis boni & ma-
IV succi uidetur dicere aliquando uidetur dicere, quod uinum est calidum & siccum; aliquad' dicit,quod est aliquod vinum, quod non tantum calefacit, sed etiam refri erat ,& hoc etiam in secundo de cibis boni & mali succi. Dico ergo,ut nos docebat Alexander & m gis ibi di siputauimus istud) quod uinum non est unius, sed multiplicis naturae,& sipeciei, ut dicit Galenus inplui ibus locis,& magis in secunda aphorismor staphoris ior a.& in quir ta particula aphorisimo. I S. ubi dat exactum sermonem de vino, & ideo dico, quod uinum non est unius natura, sed quoddam est crasta stubstantiae & terreae, ut vinum nigrum, & est o illud uinum Archadiae,quod dicit Aristoteles: aliud est uinum, quod non est a praedominio terrae, sed aquae, & ista sunt ea uina,quae sunt ualde alba, non flava, ut sunt ista uina nostra montana;& ista uina non calefaciunt sed refrigerant:& si non refrigerant ad minus non calefaciunt;& ista uina sunt a praedominio aquae:& ideo Arist. non contradicit sibi,quia supra dixit,quod omnia uina a praedominio sint terrae, quoniam in primo gradu locutus est de u no, sed dicit,uinum quodda,& postea in quarto gradu ponit alia uina. De alio, quod dicis, qmmodo etiam ista uina nostra,quibus utimur, fiunt a praedominio aquae dico, quod, ut etiam stupra solui uobis,si consideremus uinum quo ad sui natura, sic omnia uina sunt aqueaap dominio, ergo frigida,&humida,quia fluunt more aquae:si uero consideretur uinum
x parte form P sie omnia uina sunt calidi temueramenti, ouia forma itini roranti ab Ori
PHEGOminio, ergo trIgicia, numica,quia uirunt more aquae:li uero conlideretur uinum
ex parte formae,sic omnia uina sunt calidi temperamenti, quia forma uini requirit tantum s iritum,& tantum caloris innati,& sic est calidum, quia uinum habet ab agente tantum &tantum caloris,quia agens agit secundum exigentiam formae:&, quia forma uini requirit multum caloris, ideo uinum,quo admi mam,in calidi temperamenti:&ideo non sequitur,
199쪽
omne fere uinum more aquae stuit ergo est a praedominio aqua ergo frigidi & humidi te, Heramenti:quia, licet ita sit resipectu materiae, respectu tamen formae est aliquando oppo litum non dico tamen de omni, sed de aliquibus. Quod addis quarto de exemplis Atiae ciuia omnino falsa sunt, i .de uino,urina,sero, liXluio,& aceto,quia Aristotelis dicit, quod sun- a Pindominio aqua,& tamen ista omnia calefaciunt, & eXiccantscuius oppositum de betet esse,si essent humida &aquea; dico, quod,si consideratur complexio propria istorum mixtotum sic dico,quod reuera fiunt aquea a praedominio,& sic est frigidi & humidi temphtamenti sed, si consideratur respectu eorum, cum quibUS commiscentur, sic reuera fiuiit ca lidi temoeramenti:quia uinum, licet sit a pydOmlnio aquae,respectu ei VS naturae propriae, uia tamen admiscetur cum calore naturali sibi acquisito a sole cum multo spiritu, ideo eales fidi& ita etiam urina admiscetur cholerae, quae est summe calida: & Ita etiam serum admisse tur Dartibus minoris, que stimulant uirtutem, & ideo educit atram bilem, ut urina cum est oleta exiccat,quia ista sunt corpora heterogenea,quia serum habet partes nitrosas, qui lius mediantibus ducit illam atram bilem:& sic soluuntur dissicultates,quas tangit Cociliator diffitentia & contradictiones inter Galenum & Avicennam de sero, quia ratione dat tum nitros aret expellit atram bilem. De quinto,quia Aristoteles dicit,quod ista cor ta possunt coagulati,non autem exiccari,quia sunt aqua a praedominio,& tamen supra dixit quod,quae sunt a praedominio aquae aut aquae specieS, possint exiccari,quia aqua est cordius exicc Ille : quomodo ergo hic dicit,quod non possunt exiccari , quia sunt aquea, &mixta a praedomuito aquae e dico,quod aquea,& mixta a praedominio aquae, possunt exicca rota ali detritum, no autem a frigido; d hic Aristo. loquitur de congelationibus horam Moorum afligido, non autem a calido;& dicit, quod coagulantur a frigido, sed non Orime classescunt a frigore; d,si crassescunt & exiccantur,ex Iccantur a calicio,
od Aristet adicit de calore,qui potest exiccare: hic autem dicit detri S
rirost uouea,&illa mixta a praedominio aquan& fic soluitur apparens contradictio. y Proseo uitur Aristoteles exponens,quae nam mixta,& curuS naturae mixta sint, quae sunt
eo sim ut uocoagulentur:&ponit alias regulas,dices, est ergo alia regula,quae co*gra 3p P . . Queutit.& a calido non evaporant,ista miXta siu ut duplicib
plus tamen habet terrae, quam aquis Vmpi'm p ' ' hesei, habet terrae: & ista al&nitrum, ut puta aqua salsa,sit commune aquae&terrae, plus alimur et est ratio Alexandri: quod autem plus babeaxxex aprQb- hquihi ergo sed in generatione ni ti&solis, quae inde oriuntur, plus habet melium id, ex quo oriuntur, plus habet xer ,qV M oqm' ' A ehadice tu, quaenam
i militudo est inter sanguinem & laricum ea materia,ex qua gcri r et, dico, quod similitudo est, quia, sicut materiae,quabus generant mid et is,& habent plus terrae, quam aquae; quia fiunt CX terras & aquae & plus terra habent u doti titia ut nemus & ossa;& bβguine& lacte generantur cor ram humidum commune terra: m a Clusimodi habent plus terrae, quam a Di siqx is ad est quod orta ex lias Pim im plus tamen hab a terra, quia, quod fit ex eis,est terre samqu- h
200쪽
hent terrae, Uana aquae.Secunda probatio,quam ponit Arist.est experientia de lacte, qinrsi lac apponatur igni cum tota sui substantia,quod erit in ipso sertim separatura laete , idesta caseo; sicque remanet multa stubstantia terrea,quia plus est fit stantia casta . quam seri, &mbstantia casei,est quasi terra: ergo plus terrae,quam aquae, est in lacte . Tertio etiam probat expetientia,quia medici decoquentes lac & ego nescio, quare dicat, medici succequorundam herbarum serum ipsum quaerant, & sic sieparant substantiam seri a caseo,' etiaa terra, quae multa est: ereo plus terrae est in eo,quam aquae, ut in pluribus, raro autem econtra, ia terra remanet,& aqua resoluitur. Et, quia dixit,quod lac & sanguis habent plus terrae,quamaque ut in pluribus,exponit,quare dixit,ut plurimum,dicens,quod ideo digit,so ut plurimum,quia in aliquibus animalibus reperitur,quod eorum sanguis & lac plus habet aquae, quam terrae: & ideo dixit,in pluribus,non autem in omnibus,quia in aliquibus antia malibus lac habet adeo parum terrae & substantiae caseatis, quod lac istorum anima itum,non nutrit,adeo est tenuis substa tutar; ut est lac eorum animalium,quae facile timent,
ut lac cerui & dame & leporis; adeo,quod lac isti id est quasi sine caseo; & ideo non potest coagulat i; & ideo dissiculter nutrit, dicit Aristo ita etiam est de sanguine: Eanguis enim isto rum animalium etiam plus habet aquae, quam terrae,scilicet in istis animalibus natura humidioribus: & probat hoc,primo,quia ille sanguis,qui plus habet terrae quam aquae, a sei-gido congelatur & exiccatur,quia frigus agens in substantiam ipsius,exprimit calidum; &expressione calidi innati exprimitur humidum; & sic talis sanguis coagulatur & exiccatur aeto friciore, sanguis autem horum animalium a frigore congelatur, non aute exiccatur,& qu re quia parum terrae cst in sanguine illorum,& ideo actione frigidi non potest exprimi humidum, adeo,q d remaneat tantum pars terrea, quia corpus,quod exiccatur, habet pa tem humidam,quae evanescit,& partem terream,quae remanet,quando exiccatur quae pars
terrea debet esse in multa quantitate, quia no est in languine horum animalium; & ratio est,quia est tenuis substantiae, & non crass* : & ideo non exiccatur, sed tantum congelatur: sanguis uero aliorum animalium cogelatur,dc exiccatur a frigore, quia plus terrae est In eo. Secudo quia sanguis qui plus ter habet,quam aquae,habet fibras: & textus dicat uias,& tamen non debet dicere uias,sed uias idest fibras, seu uillos, seu fila: N Albertit leorater ponendo, quomodo sanguis habet vias; sed debet dicere fibras: & quae sunt viae horae so fibrae fiunt quaedam capillamenta,ut ita dicam,seu quaedam cartilagines ConstanteSIquae n-brae,sunt de natura terrae,ex quibus sanguis constat; quae si auferantur a san Ouine, dscitoristo scinguis non amplius crassescet,neque constabit,quia illae fibrae sunt ut substantia crat-sa:&, quia sanguis istotum animalium timidorum a natura non habet fibras,ideo tenuIS est ualde,& non constans; & ideo non potest exiccari: de istis fibris sanguinis quaerit secunco de partibus capite quartoo secundo de generatione animalium capite s. ubi clicit, quo
sanguis in dextro sinu cordis est calidior,quia habet fibras plures, quae quam habet sanguis,qui est in sinistrosiinu: quia ille caret fibris: & ex , ino inter Galen m&Aristotelem,quia dicit Galenus, quod sanguis,qui est est calidior, ia est spiritu ori & plus de sipuitu continet: ergo o nostro, anis spirituosior sanguis in sinistro sinu: paret, dicit Gam bet ulteriorem decoctioneni,& ideo calidior Exi qymirumses hiri ibus mos secundo degeneratione animalium capite prim quod esse calidiu dicitur plureta
diS: uno modo dicitur calidius id,quod habet plus calorii ingra rem efflotem,quam ferru,intens e & in gro rum strum' ' et misi, hi nitia studes aeni
sectius mouet sensium; ut ferrum ignitum mouettae licet stuna intensiue habeat plus caloris, tamen ad tactum ferrum est calidius.WIta egora licet Ilupa intentiu* id F t hisui vexiti sinus est calidior, quam sanguis lini
soluo dubitationes ex Aristo et V,q rigo di iri, at ouet sensest tactus,licet calor illius sanguinis sit minor intensiu
e r hi sensum quam stupa ignita,quia est in flabiecto densiori: Ita So ferrum agnitumi estiti subiecto densiori quia est in istis fibris, quae te