장음표시 사용
201쪽
sue,quia plures gradus caloris habet: &ideo dicit Aristo. quod sanguis dextri sinu, a
lidior, quam sinistri,quia liabet fibra ,quae a Languine eXparguntur, cum tumeficit ad steti tandum spiritus illos: dicit ergo Aristo. quod sanguis istorum animalium no habet tibi& ideo non crassieficit;& propter huc etiam, uia caret fibris fianguis eorum,ideo frigidio . sunt, ex consequenti timidiora, quia haec animalia uiliassent,& non irascuntur. Tertio dieit Atis .quod isse sanguis istorum animalium est similis sanguini uitiato, ex morbo, scilicet stigido,quia Spe generatur sanguiS ex morbo frigido,quia multoties generatur ex pitulata,vel ex morbo debilitata uirtutes& sic sanguis,qui generatur,est frigidior,&ideo aquo sior . Si sit morbus frigidus; et sic ex morbo,scilicet frigido,non aute ex calido, quia, si morbus esset calidus,s anguis etiam esset calidus,quia magis affatur: & dicit Aristoteles, quod i , assimilatur iste sanguis horum animalium pituitae atrae,& ichori,idest saniel; & quare oh dicit,quia inconcoctus est iste sanguis,quia calor naturali S non potuit eum superare & con coquere,' ideo remansit inconcoctus&tenuis, ut sanieS in abscessibus . Lego uerba. Ex quibuscunque humidioribus id est ex quadam materia humida fiunt fiat & nitrum; quae materia humida communis est terrae & aquae,& plus habet terrae, luam aquae. Quicunque au tem,scilicet sanguis no habet uias dest fibras,quae sunt terra & corpus solidum: & hoc nomen est latinum,& isti dicunt,quod non habet nomen latinum. Hoc autem idest salis sa suis & sanies morbosa non est,&c. Adhuc autem haec quidem solubilia sunt. Hic ultimo ponit aliam regulam,pertinentem ad coagulationem & liquefactionem, dicen S, adhuc autem omnia mixta fiunt triplicis na- aciturae: quaedam stant solubilia idest liquefactibilia: quaedam autem insolubilia,idest quae nopossunt liquari neque solui: & haec,quae neque liquantur neque solui possunt,siunt adhuc in duplici natum,quia quaedam mollificari & duci possunt; quaedam non possunt liquari neq;duci: &ista est regula: & dat exemplum,dicens,quaedam enim mixta,fiunt solubilia, ut sal& nitrum; quaedam autem insolubilia, ut lateres & lapides: & ista adhuc sunt duplicis naturae quaeda sunt insolubilia,& tame mollificari possunt & duci ab igne,ut cornu, quod potest duci & mollificari, noli autem liquari; potest autem mollificari,quia bene in cornu possunt imprimi figurae, ut patet,quia in eo imprimuntur figurae; ergo potest mollisicari, sed non potest liquati: quaedam autem neque mollificari neque liquati possunt,immo sunt omnino
insolubilia, ut sunt lateres & lapides: later est ab arte, lapis uero a natura, quia later coqui- S tur in fornace,& ibi fit arte durus; lapis autem fit a natura in fluminibus: & haec non fiunt solis bilia nec ductilia, quia non mollescunt:&quae causa horum & in hoc, domini, bene aduertatis. Quaerit ergo Aristoteles,quae causa horum,scilicet,quae causia est, quod aliqua mixta sint solubilia, cum omnia mixta sint coagulata: quae ergo est causa,quod aliqua possunt solui,& aliqua non causa est,dicit Aristo. quia causa congelans habet contrariu,quia ista mixta, sicut possunt congelari a generante,ita possunt liquari a contrario: exemplum: a calido simplici qtiae coagulantur,liquantur a simplici frigido &, quae coagulantur a calido non simplici, sed mixto, ut puta cum sicco, ista soluuntur a frigido non simplici,sed a mgido humido;& ideo habent causam oppositam: causa ergo est ista mixta dissoluuntur est, quia causa coagulationis habet contrarium :&ideo dicit Aristo.quod quaedam horum mi ritorum soluuntur a calido & hoc est primum,quia,quae coagulantur ab uno, liquefiunt ab alio,& econtra: & ideo dicit Aristo. videmus aliqua liquefieri a calido, & congelari a frigido: & haec est causa primi. Causa uero secundi est,quia insolubilium uel solubilium quaeda sunt mollificabilia,& quaedam non fiunt mollificabilia(& bene aduertatis,quia Aristoteles ponit sermonem obscurum & dicit Aristo.quod causa huius potest esse multiplex,primo, Guia aliquando mixta sunt communia terrae & aeri,& ista non possit ni mollificari: & qu sunt ista e dicit, quod ista mixta sunt quadruplicis disterentiae, quia quedam plus ben a
Tit,quam terrae: quaedam autem plus tenete; haec non possunt molliilcari; & sta rubmergunxur pquae: quaedam uero habent plus aeris; & ista non submerguntur aquae,sed supcmata bux sivi iligna communiter,quae plus habent aeris,quam terrae,praeter hebFum nigria,qu si plus habet terrae, quam aeris,& ideo submergitur in aquam, & cur est,quod in amS eit Fῖerrae,quam aeris e quia totus calor exhalavit,& ideo etiam sunt nigriora: quaedam
202쪽
,aia fiunt,quae non sunt communia terrae & aeri,sed simpliciter fiunt terrae cum parua quan litate aquae,ut lapides; di ista non possunt liquari nec mollificari, quia carent humido, quia totum fere resolutum fuit eius humidum in eorum coagulatione: & quae caula, quod lita mixta non possunt mollificari neque liquari ab igne,nec ab aqua dicit Aristo . quod caula est,quod ab igne no possunt mollificari,quia sunt coagulata ab igne ista talia 'nixta,& ideo ab eo non possunt liquari neque mollificari: neque posscint liquari nec mollificari ab aqua ipsa,quandoquidem aut sunt terrea sit inpliciter ista mixta, communia aquae & terrae; aut nabent plus terrae propter densitatem eorum,quia habent poros angust8s,quia non admittut humidum aqueum interius,& ideo non possunt penetrati ab aqua ad interiora eius,& ideo is non possunt ab aqua frigida neque mollificari neque dii solvi,quia ratione terrae sunt deIsa,& non admittunt aquam interius. Sed quae est causa secundi e scilicet,quod quaedam mixta fiunt insolubilia;& quae eausa, quare aliqua mixta coagulata fiunt solubilia est,quia e sa coagulans habet contrarium: & ideo quaeritur,quare aliqua sunt insolubilia: dicit quod causa est,quia.ista mixta neque a calido solo,neque a frigido solo, coagulantur Icaab ambobus simul, scilicet & a calido & a frigido simul & ideo a nullo talutatur: coagularitur enim a calido,quia a calido uniuntur, & resoluitur humidum super uum: coagulantur etiam a frigore, comprimente illud humidum,quod remanet,& uehementer illud condensante,ut lapides,n fierrum, & ideo a neutro horum possunt disset ut, quia caula coagulationis & dissolutionis debent esse cottariae: tertio nec etiam a calido solo possunt dissolui istaro mixta;& quare oh dicit,quia,si ista mixta debent dissolui,a calido talo non possunt, quia, quae a calido talo dissoluuntur, a solo frigido coagulata sunt,& ista sunt coagulata ab utroque; ideo a duplici agente deberent ditiolui, si essent dissolubilia: nec etiam a talo frigido dissolui possunt propter eandem causam iam dictam,quia a duplici agente sunt coagulata: neque etiam,ut diximus,possunt dii solui a calido & a frigido simul,quia coasulata fuerunt ab ambobus simul: remanent erbo omnia insolubilia,quia a duplici agente fuerunt coagulata: reliqua autem sunt in lubilia a frigore quia eorum comunia pori sunt densi, & ideo non possunt penetrari. Et tunc Aristo epilogat, dicens,quod iam patet,quid sit coagulatio, quid nam distblutio,& propter quas causas fiant, scilicet in potentia dein uirtute,dicit Alexander,ideo dicit propter quas causas :& potest etiam,in quibus fiant istae passiones, liquaso tio & coagulatio,& in quibus non: & dixit,quod fiunt a calid frigido,& licco,non autem ab humido,ut supra dixit Aristo.& in quibus fiunt,quia & immixtis aqueis a praedominio, & in mixtis quae sunt communia aquae & terrae;& illa fiunt coagulabilia & solubilia . Lego uerba . Cum calidum exudauerit. idest cum calidum egressum fuerit,&αCras prosequemur' faciemus alias dubitationes,quae sunt ualde dissiciles.
Super lectis sunt multae dubitatisies,& primo de laete & sanguine,quia dixit Arist q(jod
lac & fianguis erant mixta, communia terrae & aquae, magis tamen terrae,quam aquae,in pluribus animalibus; in quibusdam uero econtra,ut in ceruis & aliis timidis animalibus a natura. Est modo dubitatio,quia uidetur,quod in omnibus animalibu . Enguis fit magis aqua, quam terra,quia in omnibus animalibus sanguis habet plus humidi,quam sicci, tum quiae o fluit, tum quia habet rationem nutrimenti,& de ratione nutrimenti ex secundo de Anima est, ut sit humidum;&sic etiam de ratione sanguinis&Jactis : ergo ex ratione supra dicta; plus habent aquae,quam terrae,quia humiditaS competit actute,siccitas tetrae;&,quae habent plus humidi,habent plus aquae,quam terrae: si ergo ista mixta plus habent humidi, quam siccii ergo plus habet aquae sanguis in omnibus animalibus. Secundo arguitur ex Aristotele de partibus animalium cap. tertio, ubi dicit,quod sanguis natura est calidus & humidus: sed caliditas & humiditas sunt qualitates aeris: ergo sanguis est de natura aeris ae non terrae. Secundo principaliter arguitur de lacte,quia quarto degeneratione animalium casiit quarto,dicit Aristo.quod lac est Languis concoctus,cum, sicilicet per ulteriorem calefatan nem & concoctionem magis, concoquitur, & conuertitur in lac; & non per frigetiae si in Piso sicut aliqui dicunt: si est sanguis concoctus; ergo calidUS&humiduS; ergo magiS acri uiquam terreum . Tertio, qilia dicit Aristo. quod sanguis in animalibus quibus lanitimidistibus & frigidioribus habet plus aquae,quam terrae; & ideo,dicit, non coagulatur ne i
203쪽
eatur, quia sanguis,qui coagulatur,habet fibras ; & eorum sanguis calet fibri, ideo Sed contra,immo uidetur totum oppositum,quia ii sanguis iste est a praedomitilo acu s a
aqua est corpus exiccabile inter omnia,quia intUr corpora exiccabilia numeramus acuim& non terram: ergo sanguis iste horum animalium, si est ma is aqua, quia terra, facili uadi magis exiccatur & coagulatur a frigore, quam sanguis, qui est a praedominio te ae Omi io discordiam inter Alexadru & Arist.de lacte, qua supra solui quia Alexander dicit,quod lae es Y a praedominio aquae: Aristo. autem dicit,quod est a praedominio terrae: sed Alexin der loquitur de ea parte lactis,quae est serum; at non de ea loquitur Aristot. sed de ea, quae est caseus,quae substantia casealis est terrea , quia, ut dicunt Aristo. & Galenus,lac est hete rogeneum. Dico ergo de primo, cum dicis,quod lac in pluribus animalibus, immo in om i. nibus,plus habet humidi, quam sicci de plus aquae, quam terrae; ad argumentum tuum diraco, quod,si loquamur de lacte proprie illo caseati, quia,ut dixi, tres habet substatias te pluuhabet terrae,quam aquae:&, si loquamur de ea parte,quae est serum,sic dico,quod plus habet de aqua; & de ista parte non loquitur Aristo. licet de hac loquatur Alexander,ssed loquit ut de parte caseati,quae plus habet de terra,quam aqua: oh tu dicis,ista pars plus habet humidi,quam sicci: dico,quod non est uerum,immo habet plus terrae,quia habet plus sicci,quia non fluit,& proprio termino istae partes lactis continentur: & de ista parte lactis loquitur Aristo. & non de parte serosa eque de parte ea,quae est butyrum,quia ea pars butyrosia,esta praedominio aeris, quia omne pingue est a praedominio aeris; loquitur tamen Arist.de parte casealie si tamen appellatur lac pro tota . . sivi subiectu,sic etiam habet plus sicci.Eode ropacto,quod dicis de sanguine,quod non solum in aliquibus animalibus, sted etiam in omnibus animalibus, plus habent aquae,quam terrae: dico,ut dicit A risto.secundo de partibus Animalium cap.tertio,quod sanguis bifariam considerari potest, uno modo ex parte m terimatio modo consideratur ex parte formae:si uero consideratur ex parte materiae,sic multum habet terrae&aquae, sed plus terrae si uero consideratur ex parte formae, scilicet quoad spiritum eius innatum sic est corpus calidum&humidum e&sic non est uerus sanguis neque uere nutrietasi autem consideretur sanguis,quo ad fibras,quae sunt in ipso, quia fibre sunt de natura terrae,sic iste sanguis plus habet terrae, quam aquae ratione fibrarum illarum:
di ideo dico,quod Aristoteles, cum loquitur de sanguine,loquitur de sanguine commitato cum fibris, quia dixit,quod a frigido coagulatur per has fibras ; quae si tolluntur, non am- oplius coagulatur: P sic,licci iste sanguis, quo ad spiritum & formam, sit calidus & humi dus:&quoad fiui substantiam, plus habeat humidi, quam sicci &terrae; ita quo ad fibras istas,plus habet terri,& respectu istarum coagulatur sanguis,cuius signum est,dicit Aristo. quia, si extrahantur, non amplius coagulatur, si uero consideratur sanguis,quo ad siui fodimam idest quo ad spiritus,sic est a praedominio calidus & humidus. De secundo, qui inguis est calidus & humidus,ergo habet qualitates aeris,ergo non aquae,aUt terrae aprsm minio,dico,ut dicit Aristo secundo de partibus animalium cap.tertio ubi dicit, quod ianguis per se & sui natura,est frigidus & siccus, per accidens uero est calidus& humiduS,quiau consideratur surguis,quo ad sui materiam, & per se , sic est a praedominio terrae, & terra est frigida &sicca:per accidens non est calidus &humidus:& sine isto spiritu non est uerus e sanguis quia, cum effumat&dispergitur spiritus, non dicitur sanguis :&id ' tunc rasone horum spirituum est calidus & humidus, quia isti spiritus sunt calidi & humidi: &siclidus & humidus per accidens,per se autem est frigidus & siccus,quia maeras babeuin sivi substantia :&sic ex parte formae,& quo ad calorem innatum& spiritum, e ce Mita humidus: quia tamen iste spiritus uidetur esse de perfectione sanguinis,quia sine vio spiritu ueruS sangui S esie non potest, ideo potest dici, quod sanguis ex natura est calidui humidus' per se: sic etiam concedimus, quod homo albus est bus per se,cum tam inon sint omnia uera, homo albus est per se Abus,quia non proprie P icunt Theologi de Christo:& ita potest dici,quod sanguis est quoquom dio caualdi temperamenti, idest quo ad illam formam di spiritum,qui dat ei perfectionem x Smen simpliciter est frigidus&siceus. De tertio,quivisi inani ab raetidi P dominio aquae; ergo facilius coagulatur, ia coagulatio est comistentia quae cam
204쪽
rae;et ideo,cu eXiccatur,parum terrae,et fere nihil remanet; ideo dissicillime exiccatur, quia in illis dicit Aristo. dissicile est resoluere stuperfluum humidum remanente sicco terreo constante : et ideo discillime haec corpora exiccantur,sicut uinu, urina,livitatum,quia impossibile est resoluere illud humidum superfluum quia nihil aut parum terrae est in eis. Secunc Idubitatio principalis est in alio documento eius quia dicit Aristo. quod mixta,quae coagu-ro tantur,sunt triplicis generis seri in triplici differentia quaedam enim coagulata dissoluatur;
quaedam coagulata non possunt disibi uis & quaedam possunt molli sicari,& quaedam no possunt mollificari: & reddit rationem huius, quare aliqua sint solubilia,& aliqua noni aliqua mollincabilia,Eliqua uero non,dicens, quod aliqua fiunt insinlubilia & immollificabilia, ut later, quia a duplici causa sunt coagulata; ergo fiunt insolubilia,quia a quo dissoluerentur equia oportet,quod a duplici causa etiam dissoluantur, quia aut a calido&a frigido simul;&hoc non potest dici,cum a calido & frigido sint coagulata;&, quae fiunt coagulata, oportet, quod a causis contrarijs dissoluantur: aut a calido solo,quia,quae dissoluuntur a calido s8lo,simi ea,quae a solo frigido fuerunt coagulata; sed ista lueFnt coagulata a calido & a trinpidossimul; ergo a nullo seorsum dissolui possunt; ergo sunt in lubilia,inquit,sicutio dans exemplum de ferro. Secundo dicit,quod horum insolubilium quaedam sunt molliticabilia;& quaedam non: fiunt mollificabilia,ut cornu& later: & horum reddit causam Aristo. dicens,aut haec fiunt simpliciter terra; aut a praedominio sunt terrea,sicut est lignum graue in quo per angustiam pororum non potest ingredi aer,& ideo illiquabile . Est modo dubitatio.quia uidetur,quod Arist. non careat dissicultate,primo,quia dicit,quod aliqua sunt insolubilia,quia sunt coagulata a calido & a frigido,ut ferrum: sed contra,quia omnia metalla sunt coagulata a calido & a frigido simul,ut in fine terin huius dixit Aristo a calido uniente habitus illos,& in fine a frigido fortiter comprimente & coagulante illos: ergo nul
, inter omnia metalla ira siles bis h bellicae. secundo, quia cX Aristo cur,' molli fitatur, Ux lassim .gessit i inofessum aquae; & ideo omnia, UT tele omnia,quae mollescunt,mollesc*' a ' --βN , qui, non omnia mixta attollescunt,a frigido mo usq*β; - Qui ij signis, quae omnia non mollifican
fiigido mollescunt,ut pax ex st toti destita sunt immollificabilia, qua sunt tui a frigido g et si bii. a iusti ut terra, ut in hebano nig quod i it o communia aquae & terrae, g ip - sed huius oppositum dicit silpra, ubimet itur in aquam; maliqui bii d*xo N- - ad k is , quod ligna sunt mollificabilia: Tum etiam Idomini item, in aliquibus aer sed , Phyi
tur de hebano, non ip xx M'. . , di sibilogo dicit, quod ian pno. Quarto dubitatur, quia i xi ira j
205쪽
latio,& quid liquefactio ex dictis,& patet,quas causas habeat, de in quibus fit: ita hoe ssum est, quia non uidytur satis notum ex dictis, quid nam sit coagulatio ac liquatio . &cipue non uidetur manifestum quomodo coagulatio differat a coagulatione seu inoso tione, quia coagulatio est quaedam ingrossatio, & ingrostatio est quaedam exsiccatiosi se etiam coagulatio est exiccatio: in quo ergo differunt coagulatio, & ingrossatio quia eae siccantur, quaecunq; ingrostantur: cur ergo Arist. non declaravit,quibus differat, cum maniseste sint species distinctae & Arist ponit causas eis ut passiones specie inter se distincta iit ipse dixit, quod ex praehabitis patet ; quod falsum est, quia non patet. Dico primo, do mini,cum dicebatur a calido & a frigido &c. contra argui S, quia tunc nullum metallum potest dissolui, quia omnia metalla a calido & a frigido coagulantur, & quod a calido dissol i , untur: oh quid ergo dicit Arist. quod ista talia mixta non possunt dissolui, quia coagulata sunt a calido & a frigido Videtur Alexander hic dicere, quod coagulatio metallorum reuera non fit a calido&frigido,sed fit reuera a frigido tantum : oh Aristo. dicit: quod fit a calido & a frigido: respondet Alexander, quod Aristo. intelligit, quod calidum concur
rat tantum , commiscendo& disponendo materiam, resoluendo superfluum humidum: ex qua resolutione humidi superflui frigidum uehementer comprimit humidum, quod re manet ,& siccum, idest uapore & exhalationem Si & tunc generatur metallum: & sic calotadiuuat; & eorum generatio fit a frigido, & non a calido; sed cal iditas tantum adiuuat disponendo materiam , a frigido autem per se generatur; quia, si metalle fierent a calido& a stigido, essent omnino in liubilia, & contradictio in Aristotele non posset Elui. De et o secundo, de ferro, quia lique it etiam ferrum, & tame generatio eius est a calido & a sei-gido : quid ergo dicit Arist. dico, quod Arist. ponit illud exemplum de ferro pro exemplodi non quod ita sit toti exemplum est seisium: dico, quod falsum est exemplum, quia patet
ex eius uerbis, quod ferrum liquatur :& patet etiam experietia: oh cur magis ponit exempla de ferro, quam de alijs metallis dico, quod ideo magis ponit exemplum de ferro, quam de alijs metallis, quia ferrum non dissoluitur,nisi ex uehementi calore, & ex admixtione siilphuris&auripigmenti:&sic dissiculter dissoluitur ferrum; reliqua uero metalla facilius soluuntur,& a moderato igne: & ideoAristoteles exemplificat de ferro:& propter hoc uideatis Alberium. De secundo, quia dicit Aristoteles,quod corpora, tuae non dissoluuntur,sunt triplicis generis; quaedam possunt mollificari, & quaedam non: corpora, quae Sonon possunt mollificari, sunt ea corpora,quae non admittunt aquam in uase ex angustia poerorum,quia habent poros angustos: sed quare dicit Aristoteles,quia ferrum est shlidissimucorpus,& non mollificatur a calido tum quia multa mollescunt de a calido, & Istigido :dico,quod duplex est mollificatio,sicut est duplex niollificabile: quaedam mollificatiar a calido,& ista non indigent subingressu aquae; neque de isto mollificabili loquitur Aristo. sed tantum de eo mollificabili,quod est mollificabile a frigido: & dicit ideo,q uod ferrum non est mollificabile, quia non admittit aquam propter angustiam pororum;&ideo non est mollificabile a frigido:&sic dictum Aristotelis non est intelligendum generaliter, quod stilicet omnia corpora, quae non admittunt ingressum humidi, non mollificantur, quia maeta sunt,quae sunt ualde solida,& habent poros angustiores,& mollificantur a calido,ut Cor- nu,ferrum,&ligna aliqua :&sic soluta est prima,& secunda dubitatio. De tertio,quia Aristoteles dicit,quod aliqua ligna sunt mollificabilia: &, cum ex quai to Physicorim dicis, quod materia lignorum omnium est terra; dico, quod non est contradictio in Aristotele, quia propositio particularis non contradicit particulari: quia, cum dicit, quod ligna non sunt mollificabilia, non dicit, quod omnia ligna sint huiu odi, sed dicit, quod aliqua sent mollificabilia,& quaedam sunt mollificabilia,& sic non contradicit sibi, quia istae fiunt Propositiones particulares : & ideo dicit quod ligna, quae admittunt aquam missa poros sim , u hebanus alba,mollescunt; & sic reliq ua,quae intromittunt aquam,ut ab ira &c. Quod autem addis, quod omnia ligna fiunt a praedominio terra, ut ait Aristot. quarto Pis metrum, dic , quod uerum est: oh quomodo ergo Aristote.dicit hic, quod si quod 'domissio terra liquod aer 8 dixi,& nunc etiam dico,quod Orme lignum per aminio terra: &, si Ariston dicit,quod in aliquibus pro vomitiatur,tam dixi, quod
206쪽
rat in extrii sece, non autem intrinsece,ut quarto coeli dicit Aristoteles,quia habent ista thlia ligna P ros lares, Intra quos multum aeris recipiunt, & ideo extrinsece; &de isto aere loquitur 'ristoteleS, non quod tamen in eius mixtura dominetur aer & intrins ece, quia in omni ligno dominatur terea: non tamen nego, quin in lignis etiam dominetur aliqua parapinguis a rea, quaa inflectitur lignum. Quod dicis de hebano alba & nigra quia ri toteles dicit hebanum albam, de qua nullus memmat ; dico, quod reuera ita est: sed Avicenna si cundo cara fecit mentionem de hebano alba; & alij dicunt, ut medici nostri neoterici dicunt istudiignum Indicum,quod dicimus lignum crucis,esse hebanum albam. Sed tunc illi habent dubitationem contra se,quia istud lignum,quod dicitur lignum crucis, quia cruciatio homines, non supernatat aquar ; & Aristoteles dicit,quod hebanus alba stupernatat aquae;& Alexander expressest hoc,quia Aristot. dicit hebanum nigram ad differentiam hebani albae,quae est leuis: & ideo debetis istud aduertere o omodo istud lignu submereatur aqua: ego tamen nesci quae sit ista hebanus alba, & an sit: unum dico, quod ex hoc, quod siub- mergitur,uel non ,non debet dici nigra,quia multa sunt ligna,quae submerguntur: Cogit
is suos,quiam hoc nescio quid dicam. De ali quod addis, quia Aristoteles in epi dixit quod iam patet,quid si coagulatio,& quid liquatio; quod tamen falsum est, quia noparat,quid hoc ut,& quomodo coagulatio differat ab ingroflatione; Alberi. hic dicit,quod differunt coagulatio & ingrossatio,quia coagulatio nihil aliud est ex Aristo hic,nisi mutua
comprehensio huius odiaquei cum sicco terreo: dico,dicit Albertus,mutua comprehem, o no,quia ista non est mutua comprehensio,& multa comprehensio,sed fortis est & uehemec comprehensio: ingrossatio uero est multa comprehensio humidi, non autem aquei, sed aerei cum humido aqueo & sicco terreo subtili simul ; & ista appellatur proprie impinguatio. Sed,domini,hoc falsum est,& non conuenit etiam uerbis Aristotelis,quia dicit Albertus, quod coagulatio est mutua comprehensio humidi aquei cum sicco terr ,quaero,quid intelligas per mutuam comprehensionem; quia aut intelligis per mutuam comprehensionem, ueram comprehensionem&coniunctionem humidiaquei&terret;&tunc glacies est coagulatio,quia ibi comprehenditur corpus,quod tamen negas: si uero intelligas, quod de facto debes intelligere, per mutuam comprehensionem,idest ueram comprehensione &commixtionem,quae est, ut quando resultat crasis & temperatura ipsius corporis,quia,si non res, sultet uera comprehensio,non erit mixtum,sicut non dicitur mixtio,quando miscetur aqua calida cum niue; si sic intelligit Albertus,tunc est manifesta instantia de corporibus fluentibus,ut de uino,urina,& aceto,quae sunt uere migia ex humido aqueo terreoque, & tameis a non sunt coagulata,quia fluunt;& coagulatio opponitur fluxioni,quia coagulata, uni,
cum crassescunt,& constant proprio termino. Quod etiam dicit Albertus secundo, quod in ossatio est mutua comprehensio non humidi aquei,sed humidi aerei & humidi aquei simul cum sicco subtili terrae; hoc est contra Aristotelem,quia Aristo. dicit totum oppositu, quia dicit,quod ingroffatio est sieparatio humidi aquei,uel aerei subtilis, a sicco constanti ergo non est mutila comprehensio,ut liuit Albertus: & ideo dicit Aristo. quod omnia,qu edigeruntur,crassescunt,quia digestio nihil aliud est,quam resolutio supernui humidi a relis o quo constanti: & ideo,quae digeruntur,crassescunt quia humidum ex aereo fit aqueum,&deinde talia digesta crastescunt,quia ex aereis fiunt acluea,& ex aqueis fiunt terrea:non est ergo ipsa crassatio mutua comprehensio humidi aerei& aquei simul cum sicco subtili tetra reo, sed est illa resolutio superflui humidi,ut dicit Aristo.& illa separatio: neque etiam est uerum,quod ingrossatio sit impinguatio,quia inulta crasscscunt, lirae non impinguatitur:&ideo Suessanus aliter dicit,quod coagulatio est exiccatio & ingrossatio:& bene aduertatis, quia res difficilis est, & totus iste liber disti cillimus est, ut sepe dixi vobis, Erat quarta dubitatio quia Aristoteles dicit,quod praedictis patet, quid fit coagulautio,& quid licitiatio: est modo dubitatio, auia non uidetur,quomodo ex istis pateat,ut possint liaberi definitiones horia in & praecipue quomodo diserat coagulatio ab ipsia ingrossa st, tione, clitia uti aque sit ingroicatio. Et fuit respontio Alberti quod differant ex definitione Coruin quia coagulatio non est nisi mutua comprehcnlio humidi aquei cum sicco terreo:
ingrossutio uero est comprehensio humidi aerei di aquei simul cum sicco subtili terreo. t t
207쪽
fuit reiecta ista responsio, quia aut intelligit per mutuam comprehensionem, comprehen sicinem & conitinctionem humidi aquei cum sicco terreo ;&,si sic, tunc cogelatio aquae est eoaoulitio,quia ibi comprehenditur uniam corpuS cum alio; cuiuSoppositum ipse tenetisitiero intelliuit per mutuam comprehelasi nem, eram miXtionem,' qUa resultat uerus tetminiij scilicet crasis & complexio, ut de facto intelligit,ut secundo de genia & corru. dieit Aristot tunc erit dissicultas,quia generatio uini, aceti, & Illorum quinque erit coagulatio, nia in omnibus illis est mutua comprehensio humidi cum sicco, isto modo capiendo commehensionem, scilicet proco plexione: & hoc fuit dubium, quo reieci opinionem Albetti Et ideo est secunda opinio,quae est illius Suessi qui dicit,quod Utraque, scilicet coagula to & inor offati obest exiccatio,sed differunt, quia coagulatio est exiccatIo humidi cuiusli Iobet scilicet uel sit eviccatio humidi stiperflui, uel humidi naturalis, quia omnis humidi ex catio dicenda est coagulatio; sed ingrossatio non est cuiuSlibet humidi exiccatio, d tartum humidi superflui,dc non omnri humidi, quia non naturalis humidi , sed tantum super m non commensurat ;&ideo disserunt,&sunt separata. Sed,domini,iste modus dicend licet sit maoni uiri, recedit manifeste a sententia Aristot. quia ex uerbis eius in plus se hae eo qui aquam ingros Tatio; quod patet,quia per eum Ingrossalso est tantum humidi mutui alis e catio; coaiulatio aut m est exiccatio tam humidi Ituralis, quam saperflui: er o coaraulatio est in plus,quani ingrossatio : omnis ergo ing
P a P .. e strat ollia multa crassescunt, quae coagulari non post Unt,sictit Oleucras
'I' - etsi et eomotib sibi admistit: sicut crassescit oleum, dicit Aristot.&quomodes SO
miscentur cum fiet: 1 si eundo de oeneratione anima capi V sic maioris molis,utroque seorsum & hoc dic x & R- maioris moeundo quia tunc contingit ili de olei congelatur, lis: ut hic dicit Aristot.quod oleum admixtio&conuertuntur in aquam,&miscentUrsiram Pirum' absisti a.&de ista incrassari ne saporuscum aqua sit corpus constans tertium; itariam desierama ne non loquitur Aristo t. cum pQ ix ipso h seeatio scilicet quando Olcum cit,quod Crassetio est quaedam exiccatio; sed hic nulla fit exae in fossit ut & classes cit,immo portui fix bram 'M '' 'Pet humidi quoties scilicet in oleo. Et ideo in os alio,de qua loquitur Aii' h 'qst e , esset & sic fit naidi exiccation in ea tantum humidum CXiccatur sed si PT, n Ruebat,pro amplius fluit: aut, si non fluebat, consto 'β'qμ 'P hos omon quod prius illae ein sqPter lentorem, quia dicit Aristot quod later coagulatura rid DP. omnino non fluat,sed fit constantior: &sic c*βgssi' otius, ut lateret ingr Nfluebat,& non amplius fiuit ;aut prius non flueba ,sc uero
208쪽
ileto est exiccatio,qualiscunque,etiam quod adhuc fluat illud, quod ingrossatur; ut uininninorosiatur,' tamen adhuc fluit,non tamen econtra: & ideo crassatio est ut genus respecta
coagulationis: & hoc dicebat Aristo. Sed tu dices,oli tu dixisti,quod coagulatio est: constari a quaedam, te non amplius fluit,sed constat proprio termino: & supra dixit Aristo. quod digestio est constantia quaedam,quia resoluitur humidum: quomodo ergo disserunt coagulatio & digestio e Secundo,quia sequitur,quod non omnis generatio mixti sit coagulatio; cuius oppositum uidentur dicere omnes expositores:&assimplum probo de ole scilicet de generatione olei,quod non potest coagulari: & patet etia de coagulatione uini. Tertio,quia tuc coagulatio aquae no erit coagulatio,quia coagulatio est,cu resoluitur stiperio fluum humidum:&, cum aqua coagulatur, nullum humidum resoluitur. De primo dico,
quod diiserunt pluribus modis,primo quia digestio est absumptio superflui humidi ad calorem naturalem,dicit Aristo. coagulatio uero,est absumptio seu exiccatio qualiscunq; , quores fluebat,& no amplius fluit; si uero no fluebat,redditur solidioris substantiae, quia, prius esset: dico ergo, quod maior est humidi absumptio in coagulatione, quam in digestione, quia in digestione est tantum superflui humidi resolutio; in coagulatione uero est resolutio humidi,quo fluebat,ita, quod non amplius fluit,& sic ex absumptione humidi, qualiscunqi fuerit; ut patet in latere,ubi fuit absiumptio maioris quantitatis humidi,si perflui: disserunt
etiam,quia digestio fit tantum a calore naturali; coagulatio autem a quocunque calore: Et sic bifariam disserunt, quia digestio est absumptio minoris humidi et coagulatio autem ma-aci loris,quia qualistunque humidi et secundo,disserunt,quia digestio fit a calore naturali tantum; coagulatio uero a quocunque calore. De secundo,quia sequeretur,quod non omnis generatio esset coagulatio; concedo, quod non omnis generatio mixti est coagulatio, nisi loquamur de coagulatione impropria,licet omnis generatio mixti sit digestio,quia est cin stio, non tamen est coagulatio: &sic dico, concedendo, quod non omnis generatio mixti
est coagulatio, nisi abutamur terminis,& improprie, scilicet est coagulatio, idest mixtio humidi & sicci: si autem intelligatis coagulationem tantum propriam, sic concedo,quod noomnis mixti generatio est coagulatio: concedo tamen,quod omnis generatio mixti est coctio, quia est digestio a calore naturali ,ut dicit Auer. De terti quia tunc coagulatio aque non est uere coagulatio,ut hic loquitur Aristo. de coagulatione, iuia nihil humidi ibi abses o mitur, nisi fuerit fortis comprehensio sicci terrei cuin humido aqueo, quia illa coagulatio est comprehensio humidiaquei cum sicco terreo,non autem est absumptio humidi aquei, ut debet esse in coagulatione, luia coagulatio est, quado fit resolutio humidi: & sic, i aqua dicitur coagulari est impropria locuti coagulatio est proprie mixtio
Alia est principalis dubitatio,quia dicit Aristo. quod duae erant causie liquationis & coagulationis,scilicet calor & frigus; de humidum & siccum sunt materia: & sic dicit, quod stigidi& calidi est congregare& dissoluere; humidum uero &siccum sunt materia coagulationis . Est modo dubitatio, quiaex Avicenna prima primi cap. de causis,frigidum non ingreditur opera naturae: sed coagulatio, est opus naturae: ergo non fit a frigido per se; aut coagulatio non est opus naturae, quod est mani ste falsium,ergo: Tum quia supra repeten o do ea,quae dixit in secundo de generatione & corruptione, quod frigidi est congregare homogenea&heterogenea;& sic definit frigidum: sed congregatio fit coagulatione: ergo frigidi est tantum congregare, non autem dissolvere,quia, cum dissoluitur,segre tur,non autem congregatur. Secundo arguitur de calido,quia supra dixit,quod calidi est separare heterogenea,& congregare homogenea: sed haec separatio fit liquatione: ergo tantum liquefacit: ergo tantum conuenit ipsi calido liquefactio,iv nullo modo coagulatio; quia, fisa tunc ei conueniret congregare heterogenea,& separare homogenexcuius oppositum dixit Aristo.in definitione eius . Tum tertio,quia Aristo. non numerat nisi duas causas tanatum coagulationis & liquationis,scilicet calidum & frigidum; & Alexander stupra numerauit etiam siccitatem; & dixit de sele & nitro,quae a sicco coagulantur; & dixit, quod hoe e. o tiam uidetur dicere Aristo. stupra in principio cap. quod siccum coagulat,quia dixit, quod sal & nitrum dissoluuntur a frigido & humido; ergo coagulatio fit a calido & sicco, quia fita causis contrarijs: Tum de humido etiam, ia dixit,quod omnia, quae coagulantur, ab 'tia
209쪽
tia humidi coagulantur,&sic ab humido dissoluuntur; ergo etiam humidi est coagulatio. non tantum calidi & frigidi: & confirmatur,quia Aristo.diriit, quod sal & nitrum,quae eoaculantur a calido &sicco,&praecipue sal,non dissoluuntur nisi a frigido & humido: ehst, dissoluuntur etiam ab humido: & dixi etiam uobis,quomodo stat non distatuatur uerea ealido in aqua,quia illa non est uera dissolutio: ergo diffolutio etiam fit ab humido: quare et po inter causas activas Aristo. non exponit istas causaS: Tum etiam, ia Arist dixit, quod humidum & siccum fiunt materia coagulationis: si sunt materia, Omodo ergo fiunt cauta incientes coagulationis & liquationis, cum materia & effectus non coincidant e Quartodi ultimo dubi atur,quia experientia constat, quod multi sunt fontes,in quibus proiecta in ipsis coagulantur usque ad duritiem lapidis: sed ista induratio non potest fieri neque a ca- i, iido dc sicco illius fontis, quia aqua illa est fiigida & humida ; neque a frigido & humido illius fontis,quia sic omnis aqua coagularet proiecta in ea, quia omnis aquas frigida &humida et erro istae non sunt causia coagulationis. De primo, cum dicis,quod frigidum per se non ingreditur opera naturae ex Galeno,& Avicenna; dic quod supra disputaui hanc quae eranstigTm ingrediatur opera naturae, necne;&adduxi vobiSCo cli Iriore qui disputat in loco proprio, ubi teIet cum Aristotele,&disputat aduersius Galenum dico cuod frigiditas ex se sola non ingreditur opera natur edellam requiritur calor cuheterogenea simul; sed hoc fix 'st ebriotegat eli mogenea & heterogebit o & non definit, quia ista est descriptio frigidi quaedam, non autem definitio, quae septa est abessentia&operatione frigidi inmixta, qui aut inplu irgat homogenea&heterogenea, raro autem per accidens det quod frigidi conuenIat congregare,quia aliquando dis loluid.&nc qOperatio scilicet frigido&calido; sed frigido per accinia de calido,eodem modo dsco,quod ista *st V crip obhostium, quia etiam nit ei sumpta ut in pluribus & in mi S i x xβxo uni effusiae non possunt calidum coagulat,non tamen separat alimando ed 'O A ' eiusdem naturae seu attribui plures effectus contrarij, quia effectui c* xx quia simi contrarij causae: quomodo ergo eidem calori attribuixd i q*'x' - stetidem causia, sed si eisectus: dico, quod non inconuenit, quodcontrari*xd n renita unius per se,& alterius per accidenS, quia cctuum VP si, posscintriuii ergocalor & fiigus fiunt per accidens c*Vis i '' , et a diluta efflor & frigus
210쪽
Lect in quartum Meteor. I si I
coagi antur,& haec ab humido dissoluunt tir; aut coaetulantur absentia calidi,& haec a calido dis loluuntur : & ideo dico,quod idem effectus potest habere duas causas. De terti , quia etiam humidum & siccum possunt esse causiae effectivae coagulationis & liquefactio nis: & quod etiam ab Alexandro sumitur siccum,principium taedituum coagulationis,notamen humidum et & citaui uerba Aristotelis infira contra Alexandrum quia es obstant illa uerba Aristotelas insta, quando dicit,quod omnia,quae coagulatur,aut absentia frigidi magulantur,& ista ab humido liquescunt; aut coagulatur absentia calidi,& haec a calido dili OIuuntur:& Aristo.situpra dedit exemplum de fiale,qui coagulatura calido & sicco,quia dissolo uitur ab humido & frigido,& nona calido & humido :& ultimo Alexander assignabat cauto fiam,cur humidum non est causa effectiva coagulationis,dices, quod causa est, quia est causa materialis coagulationis. Sed repli aut contra Alexandrum,quia a pari minime siccum deberet esse causa emcsens coagulationis,quia etiam siccum est ut materia coagulationis: de ideo osxi ,& nunc dico,et propter uerba Aristotelis,quod non solum calor & frivus sunt causia coagulationis sed etiam humiditas & siccitas sunt eius causis principales; tamen sunt cauta effectivae calor & frigus; alta uero duo scilicet humiditas & siccitas, sunt cauta secu-cariae,qusa sunt causae coadiuuantes & disponentes,quia coadiuuant primas et & nonne o, quod cautie materiales non coincidant cum erectivis, puta instrumentum,quia potest esse causa materialis N effciens instrumentaria,quia istae causae,quae fiunt hoc modo essicientos, possint esse ut materia & agens: & ideo dico contra Alexandrum, quod etiam humidu estro ut agens secundarium;& in hoc non conuenimus cum Alexandro . De ultimo,de fontibus, in quibus indurescunt proiecta,& non a calido& sicco,quia aqua est frigida & humida:& non a frigido & humido,quia tunc omnis aqua illum effectum faciet: ergo istae non sunt causae efficti uae,coagulationis,quia illa induratio est quaedam coagulatio: dico, quod ista coagulamur a frigido & sicco,quia ex uehementi frigiditate & siccitate illius aquae conuertuntur in lapides: & conuertuntur magis ab ista aqua horum fontium,quam ab alia alterius fontis,quia in ista est maior copia exhalationis frigidae& siccae,quam in aliquo alio fonte; tanta est enim copia exhalationis, quod cassicit ad conuertendum illud proiectum, in lapidem: cuiusnodi non est in aliquo alio fonte:& ista exhalatio est frigida & sicca de natura lapidis,& ideo conuert it proiecta in ipsium,in lapidem: sed, quare sit maior copia hu-so ius exhalationis in hoc loco,quam in alio, quaeiendum est ex disipositione loci, quia considerandae sunt partes loci,& actio latis,ut diaeimus supra,quia omnes hae causti reducendae
Remanet dubitatio soluenda, an,scilicet,quae coagulantur a calido,di 'luantur a frigido,& econtra,quia Aristoteles dicebat,quod,quaecunque coagulantur a calido, dissoluuntur a frigido,&econtra; quia regula uidetur falla, primo de hs, quae coagulantur ex ipsa terra, ut lapis molaris, quia ista omnino insolubilia sunt,& tamen coagulantur a calido exurete,& a frigido non dissoluuntur . Tum secundo, de frigore,quia tophus lapis,qui generatur in speluncis a frigiditate earum, ut dicit Aristo. quia generatur a frigiditate uehementi,exprimente humidum a terra ipsa; & tamen a calido non distbluitur,immo insolubilis est,ne o que liquescit more aquae. Tertio etiam fortius, quia dixit, quod,quae a calido incipiunt coagulari,a frigido completur eorum coagulatio,ut de metallis dixit in fine tertij modo,li est uera regula ista, quod,quae a calido coagulantur,dissoluuntur a frigido,& econtra: ergo omnis coagulatio, quae incipit a calido praecedente,dissolueretur a frigido subsequente; ergo impossibile est,quod fiat aliqua coagulatio,quae incipiat a calido, & compleatur a frigido; quia,si incipit a calido,& terminatur a frigore, tunc illud frigus sequens distatueret ibiam coagulationem tactam a calido,si uera est regula Aristotelis, quod, quae a calido cohgulantur,dissoluantur a frigido,& econtra: aliter regula non erit ueras aut aliqua non cor
gulantur a frigido & a calido simul ut dicit Aristo in fine tertij de metallis. Dico,quod re
uera reoula Arist. no est generaliter uera,quod,quaecunq; a calido coagulantur dissoluatu uso a frigido,&econtra, prout optime argumenta concludunt,quia patet in antia manifesta
ut est conclusum: sed intelligenda est illa propositio Aristotelis cum coditione, uidelicet, quaecunque coagulantur a calid si solubilia sunt, a frigore dissoluuntunde, quaecunq; coagulata