장음표시 사용
81쪽
Pars V. Disp. III. De Iustitia .. .
Dubitatur etiam, An qui vovit v. g. a dire flacrum , & illud audiat animo noniatisfaciendi voto per illud, teneatur aliud audire, ut voto satisfaciat e Affirmant nonnulli,quia obligatio voti oritur ab ipsa voluntate voventis , qui in casu adducto cen: tur iterum vellς se veluti novo voto obligate. Alii negant , quia votum univeisim censetur obligare instar legis, seu praeceptia Superiore imposti , atque adeo sicut non tenetur auli e secundum Sacrum juxta probabilem sententiam, qui audivit prunum animo non satisiaciendi praecepto per illud sita in casu voti.
Utrum possit linitia exerceri inter mirum, o parentem , inter sera 'vum, S Domisum, ac imter Conjuges ἐ
I. Q Uppono r. ad exercendam justi. iam rigorose dictam requiri non
solum alteritatem physicam voluntatum , sed etiam alteritatem moralem a seu quod non Ium physice distinguatur vo Iunias exercentis iustitiam a voluntate ejus, erga quem exercetur, sed etiam quod uni com petat jus stricte dictum adversus Urerum, unde res dicatur esse hujus, non alterius. Diximus autem disp. a. q. I. in eo differre
ius stricte dictum proprium justitiae a Iu
re minus rigoroso, quod respicitur ab aliis virtutibus ad alterum , puta a pietate , gratitudine &e. quod Ius stricte dictum respiciat unice commodum habentis illud, Ec ab ejusdem voluntate unice pendeat τproptereas Petras habens jus ad Ioo. cedat 3uri suo, nihil amplius ei debetura contra vero in aliis virtutibus ad alterum ; nam si Pater cedat aure paterno obligante ad actus pietatis, si dominus cedat jure herili , Conjux jure oeconomico , benefactor jure antidorali obligante ad actus gratitudinis , non per hoc cessat obligatio ad hujusmodi actus. Suppono Σ. Filium alium esse sub patria potestate, qui dicitur filiussamilias , alium exemptum a patria potestate , & dicitur
emancipatus; uterque exercere debet erga Patrem pietatem ex jure naturae: At eman
cipatus habet jus stricte dictum, & absolutum dominium erga bona , quae habuit a Patre sibi assignata. aut quae aliunde ac LEvita Contra vero Filiusfamilias secundum se nihil habet proprii, sed omnia, quae ad filivm spectant, fiunt sub dominio Patris, sub cujus potestate est filius. Dixi, secundum se; nam bonorum castrensium , veIquasi castrensium tam dominium , quam niusfructus spectat ad aetan non emanci
patum , qui ad ea bona habet jus strictum
adversus Patrem . Vocantur a DD. apud Less. c. 4. d. s. Bona castrensia, quae acquis
ta sunt a filio in i, elio , vel occasione militiae , ut sunt stipendia militum , praedae ex hostibus, donativa Ducum &c. v Can tur bona quasi castrensia. quae habet filius- familias ex beneficio Ecclesiastico , vel munere clericali, aut ex publico munere non mechanico , puta Juditas , Advocati , Tabellionis , aut ex professione alicujus artis liberalis , Et quodcunque ei donatur sub conditione , quod ususseuctus non spectet ad Patrem; dicunturque haec bona quasi castrensia, trum quia imitantur naturam Catstrensium, tum etiam quia Clerici sunt milites spirituales .
Spectant etiam ad Metilium filiisamiliis
bona adventitia, & profectitia, ita ut profectitia spectent ad Patrem etiam quoad usum fructum , secus vero bona Adventutia : vocamur autem bona adventitia, quae filius familias acquirit industria propria, puta s Iuctetur negotiando ex pecunia surti va ζ nec non quae casu illi obveniunt. ut si sorte reperiat thesalirum, aut si quidquam
ipsi donetur, & non intuitu Patris , c nam sic esset proscctitium ) nee ita , ut sit d
num castrense, aut quasi castrense: vocanis
tur tamum bona profectitia, quae filius habet a Patre, vel intuitu Patris ab alio ipsi donantur; propterea si quis donet roo. fi liolamilias ob amici am, quam habet cum ejus Patre, haec Ioo. spectant ad peculium prosectitium , si vero donentur eidem ob
necessitudinem cum ipso filio, spectant ad
Suppono I. Servum alium dici a serviem do, quia tanquam famulus vendidit, seu locavit domino suum famulatum , alium dici a servando, eo quod in bello Captus o cidi poterat, Se servatus est , Vocaturque mancipium i & de hoc strvo procedit praesens quaestio, An possit exercere justitiam erga dominum; sicut etiam de servo verisna . qui scilicet ex ancilla domi manente nascitur; certum autem est ex PUIoisphoutam relate ad mancipium, quam relate ad servum vernam, esse in domino quoddam jus herile, ratione cujus obligantur praest in
domino, quod ille aure dominii cragem
82쪽
potest, & vice versa dominus obligatur ad eos alendos, & gubernandcis . Utrum autem hujusmodi obligatio in servis δε domino sit ex Justitia λ discutit Lugo disp. I. n. I s.communius docent, obligationem serviendi in mancipio esse ex titulo observantiae, setiduliae, atque adeo si negaret domino opus strvile sibi impositum, non per hoc obligaretur ad restitutionem ex bonis propriis, quae forte possent illi obvenires sicut nec filius, si negaret Patri obseqiria debita ex jure paterno. Similiter in domino obligatio Mendi mancipium non est ex justitia , unde nec ad restitutionem teneretur , si quando alimenta debita denegaret ; sicut nec Pater, fi negaret alimenta debita filio iprqpterea relate ad mancipium, jus dominativum est potius jurisauctionis , quam proprietatis , non secus ae jus paternum erga filios a & solum est jus proprietatis in
mancipium relate ad alios, quatenus omnes ex justitia tenentur non Impedire domino
usium sui mancipii a sicut ex justitia nemo potest impedire domino usum sui equi .
Iunc Less Sancti dec. apud Lugo disp. 6. se ius. contra Ma & alios putant , tam se ν os bello captos , aut emptos, quam mas illa licite fugere eo modo, quo Reus prinhabiliter potest licite sugere e carcere. Suppono denique,tam maritum esse plene dominum bonorum suorum, adeo ut non posuit uxor citra injustitiam de iis disponere; quam uxorem esse plene dominam bonorum parasernatium, seu super talium. His positis
iosa justitia inter Patrem, & Filium etiam
non emancipatum I nec non inter conjuges. Ita communius cum Suar. Vasq. Soto , MOl. contra Criet. 2. a. q. I. ar. . Valent. &al. apud Lug. d. I. cx.
Prob. Erga illos exerceri potest justitia , qui habent aliquod strictum jus iustitiae , quod si laedatur, irrogatur injuria simplicuter dicta, & contrahitur onus restitutionis ιatqui tam Pater habet aliquoa hujusmodi ius, quam Filius etiam non emancipatus, nee nou Conjuges inter se s ergo i a Patrem& filium, de inter Conjuges exerceri poteshjustitia rigorosa. Min. patet ex dietis , Sequidem quod Pater habeat jus strictit m in .hona sua, quod si laedatur: a Filio , comis pensari ab isto debeat ex bonis propriis caώviensibus, vel quasi castrenisus, non vide. eur dubium e quod vero Filius etiam non emancipatus habeat jus stridium erga hona
Tastrensa, vel quasi castrensia, ita ut si lae.
datur a Patre, debeat ab eo compensari, constat ex secundo suppositos ergo uterque potest invicem rigorosam justitiam exerce. re, tam negative, non laedendo scilicet jus alterius ex motivo formali justitiae , quam positive, compensando scilicet jus laesum . Idemque dicas de Conjugibus; constat eminex quarto supposito, maritum esse plene d minum bonorum suorum, & uxocem bonoe rum parasernalium . Confirm. quia tam Pater, quam Filius .& Conjuges habent rus stricte Gaum ad ia. mam propriam , ad membra , ad vitam . quod si laedatur, committitur stricta inju. stitia, & contrahitur onus restituendi nismam , & quodcunque compensari potest tergo saltem relate ad haec bona possint imuicem justitiam exercere. Confirm. a. quia quamvis Filius nullum bonum haberet proprium, posset tamen P ter illi donare v. g. Equum , colistituendis Filium dominum Equi adversum se; potest
etiam Pater contrahere cum Filio contra-etu oneroso, obligando se ad dandum Equu, si praestet aliquem laborem, v. g. studendo , saltando&e., in quo casu ita Filius evaderet dominus Equi, ut Pater ex justitia obligaretur servare ejus jus illasam, ac laesum resarcire; ergo saltem relate ad talem ει quum appropriatum filio poterit Pater e ercere justitiam erga filium : idemque dicas de Conjugibus. III. Dico x. potest pari formiter mutuo exerceri micta iustitia inter servum, di d
Prob. iisdem rationibus Nam domino , & servo competere potest strietiim jus justitiae erga bona propria ς & uterque de sacto habet hujusmodi ius erga propriam famam , membra . vitam e pariter dominus potest mancipio donare v. g. equum sive liberaliter, sive sub conditione onerosa , Pr ut diximus de Patre erga filium; ergo pariter inter dominum , de servum exerceri
potest justitia stricte dicia.
& servum est justim dominativum , & im
ter conjuges oeconomicum; ergo ex Ang
lico repugnat inter hos justitia rigorosa ob
identitatem moralem, quam habent,quae ,
t perfecta alteritati requisitae ad Iustitiam. Cotis
83쪽
Confirm. a priori, quia Iustitia intendit
Ponere adaequationem inter jus activum unius, & passivum alterius; ergo existi peta ectam distinctionem personarum,& Imrium, atque adeo perfectam alteritatem; atqui haec
alteritas dari non Potest inter Patrem . &Filium. cum filius sit iure naturae Patiis,ae aliquid illius a nec inter dominum, & se vum, cum servus si domini jure Gemtium a nec inter Conjuges , eum sint duo
in carne una a quatenus , ut explicat Maeratius, caro viri est viri per identitatem , di est uxoris per jus, quod habet in illami idemque dicas de carne uxoris: ergo inter has personas intercedere non poteit lustitia rigorosa; Nisi forte ea admittatur cum Lugo , Amico, Maerat. disp. I I. per hoc , quod Filius, non qua filius, sed qua homo pol-st esse justus erga Patrem ι dc servus non qua servus, sed qua homos quod esset ducere, Filium, dum est sub potestate Patris, Et servum in statu servitutis, justitiam exemcere non posse.
Resp. Dupliciter comparari Filium ad Patrem a Primo secundum rationem filiationis , secundum quam debet Patri obsequium, de Pater Filio amorem, de Gubernationem ;& idem dicas de servo erga Dominum, Ecde Conjugibus. Secundo quatenus unus hahet jus stricte dictum adversus alterum. Si Comparentur primo modo , optime dicit Α, gelicus , justum stricte , dc simpliciter non posse dari inter illos, cum non intercedat alteritas moralis , seu lurium proprietatis requista ad justitiam; secus vero si comparentur secundo modo. Quare cum jus pate num, herile, ac oeconomicum non sit striactum jus proprietatis oldinatum in bonum propiauna, ideo si ponat Filius, quod deinbet ex iure Paterno, non exercet justitiam .
sed pietatem: Contra vero si filius ponat, quod debet Patri ex jure stricto , quod Pater habet in sua bona . exercebit strictam justitiam, tam si non laedat hujusmodi jus , uuam si re laesum reparet . puta si postquam
detraxentPatri famam, restituat.
Ad Confirm. Quamvis filius jure naturaest Patris . de servus fure gentium sit Domini, non per hoe filius non potest habere jus sirictum in bona castrensia, in propriam famam Eec. adversus Patrem ι ergo non per hoc non poterit Pater exercere
justitiam erga filium, de e converso. Quare nego min. subsumptam. Ad id , quod additur ex Lugo. Ec aliis, filium non qua filium , sed qua nominem posse justitiam exin cicere erga Patrem, dico in rigorc se in
nis id esse salsum: Nam si fiat sensus, quod
non sufficiat ratio filiationis ad exercendam justitiam. est verissimum, cum ad justitiam exercendam requiratur jus stricte dictum . quod non habetur praecise ratione filiati nis : si vero fiat sensus, quod ratio filiati nis obitet, quominus exerceatur j ussiria, non vero ratio hominis, ex dictis constat id esse falsum: filius enim neque qua filius, neque qua homo potest proxime justitiam exercere erga Patrem, sed solum in quam tum habens debitum correspondens jura --cto Patris . idemque dicas ae reliquis.
U. Objic. a. Quidquid aequirit servus idomino acquirit , non secus ac quidquid acquirit monachus , monasterio acquirit; eringo dominus nequit exercere iustitiam erga servum , ut nec monasterium erga mona chum i cum non possint adaequare ius striactum servi , aut monachi, quod nullatenus praesupponitur . Praeterea Filius debet Patri ex pietate , quaecunque illi debet, non vero ex Justitia, seu ex jure paterno , nota ex jure strino; ergo non potest erga P trem justitiam exercere. Resp. Servum habere posse jus strictum adversus dominum, non solum in fama , membris, vita, ut habet monachus adversus suam Religionem , sed etiam in iis bonis , quae propria industria acquirit , citra fraudem famulatus debiti; nec non in bonis , quae ei donat Dominus aut contractu liberali. aut oneroso. Ad id , quod additur , Dico Filium injuste te gerere , si sum ripiat bona Patras , eo invito ι & juste, finon violet jus Patris in sua bona ι aut si jus violatum resarciat ex bonis tas castren-ίbus VI. Illud hie advertit Lugo n. ys. quod Filius possit per aliquas actiones solum i juste se gerere erga Patrem, per alias u ro non solum iniuste , sed etiam impie sNam si furetur aliquid a Patre , est tam tum injustus , ita ut ratio filii minuat, no a augeat debetum; unde major quantitas r quiritur in filio ad peccandum graviter ivirando a Patre, quam in extraneo e M V ro furetur a Patre in tanta quanta te , ut redigat illum in egestatem , vel si mutilet , infamet, aut occidat Patrem , injuste sinui. & impie se geriti quia circumstantia illa Patris mutat speciem delicti, & i eddit illum violativum etiam iuris paterni obligantis ad pietatem, de observantiam debitam, idemque proportionaliter dicas de man cipio erga dominum , & de conjuge ergasonjugem ι in uua tamea casibus obligatio
84쪽
restituendi non oritur ex obligatione pietatis debitae , sed solum ex violatione j
Virum psit Creatura Iustitiam erga
Deum exercere paeaerimus hic de creatura erga Deum,
deinde de Deo erga creaturam s quia tamen justitia exerceri non potest erispa aliquem, nisi in eo praesupponatur jus stricte dictum, ideo prius inquirimus , An in Deo si jus proprietatis stricte dictum erga creaturas, cujus violatio pariat injuriam, di onus compensationis fI. Prima Concl. Datur in Deo Ius proprietatis stricte dictum relate ad omnes creaturas , adeo ut possit ad libitum de iis disponere, seu percipere commodum libertatis suae ex omni usu ereaturae Ita Suar. , de alii communius apud Rapal. disp. 84. comtra Vasq. disp. . de Incarn.
Prob. Dominium , seu Jus proprietatis est perstetio simpliciter simplex , seu melior
ipsa, quam quodcunque , in quo ipsa non sit; ergo non est Deo denegandum . Antec.
prob. tum ex communi conceptu, tum Et
Iam quia Dominium iurisdlationis est perstactio simpliciter simplex melior ipla, quam non ipsa, nec potest Deo denegari; eigo a fortiori Dominium proprietatis; Nam sid het Deus posse de creatura disponeI e inutilitatem ipsius creaturae, Ze se exercere d minium jurisdictionisi a fortiori debet ponse de creatura disponere in bonum, de ad xIoriam promovendam ipsius mei Dei , Sese exercere dominium proprietatis, quod sise ostendit Less. l. io . de Div. perseeti
N. Objic. I. Creaturae nompossunt eme Deo utile ergo non potest Deus habere erga creaturas jus proprietatis rigorosum, itpote quod respicit commodum, di utIILtatem habentis illud. Antec. prodi Deus eis nim nullius indigeta unde dicitur M. I s.
Deti metis es tu , 'non m bonorum meorum
cit enimnuod jus proprietatis respiciat comis modum libet raris. quatenus habens jus potest ad arbitrium de re disponei e; Deus auis sm relate ad creaturas habet legitimam fa- eultatem percipiendi hujusmodi eommodum libertatis suae ex omni usu creaturae ' ergo est rigorose dominus proprietatis: ex impe sectione enim subjecti oritur, quod res posisit esse illi utilis; sicut ex impellactione subiecti oritur, quod exercens misericordiam habeat veluti miserum eor; propterea Deus citra hanc impexsectionem rigorose misericordiam exercet. Res p. a. dist. antec. Creaturae non possunt esse Deo utiles rigorose , quatenus non POL sunt ejus selicitatem promovere, aut con ducere adfinem Dei ultimum, conci non
possunt esse Deo utiles relate ad finem a Divina voluntate intentum, qui est suus honor , laus, Ec gloria, nego antee. & cons. III. Objic. a. Jus, quod non est adaequabile , & extinguibile per quodcunqtie opus ponatur. etiamsi millies ponatur, non estius proprietatis stricte dictum pertinens ad justitiam commutativam i sed ius Dei relate ad creaturas non est adaequabile, & e tinguibile a ergo non est jus strictum . Maj. prob. quia solutio ex justitia debet adaequare jus atavum creditoris, & extinguere dein bitum , cum de conceptu jultitiae sit respicere adaequationem juris alieni. Min. etiam probatur , quia quodcunque 'pus a creat ra Ponatur , ne inadaeqtiate quidem exti
guttur jus proprietatis Dei erga creaturas a unde titulo dominii exigere potest non s lum aliud, & aliud opus , sed etiam idem iterum iterumque in infinitum . Confirm. quia idcirco Philosophus docet a Filio exerceri pietatem, non justitiam per obsequia debita Patri, quia jus paternum ad obsequia filii est inadaequabile; ergo.
Resp. nego maj.; non enim ad rationem
iuris stitere dicti pertinet arithmetica adae qua bilitas: quae solum spectat ad rationem juris limitati et patet , quia dominium jurisdictionis in Deo est inadaequabile i Ze t men est rigorosum jus jurisdictionis; ergo idem dicendum de jure proprietatis: sui
cit enim quod possit creatui a consor mare se voluntati domini qua talas . ut juste se ε erat erga illum; quamvis Dominus possit
iterum iterumque eandem, & alias oper tiones exigere.
Deinde dupliciter eonsiderari potest in
Deo ius proprietatis , & jurisdustionis. Videlicet in .actui primo , dc in aetia secundos si considere tur in actu primo , quatenus P t est aliquid exigere , est simpliciter inadaequabile; si vero in actii secundo, quatenus hie de nunc exigit v. gr. auditionem unius
sacri, est arithmetice adaequabile ι ad ra-
85쪽
8 Pars V. Dila. III. De 'stitia.
tionem autem iuris stricti spectat adaequabilitas solum si consitaretur in actu secvndo , non in actu primo , di juxta hanc responsonein disi. maj. jus proprietatis , quod
non eli adaequabile in actu secundo , non est jus strictum, conc. quod non est adaequabile tantum in actu Primo, nego mal. ,& coni q.
Ad Confirm. Jus paternum non est jus strictum , non quia est inadaequabile , sed quia accedit ad jus jurisdictionis, cum non possit Pater dispone te de Filio in proprium commodum, perinde ac si ex iustitia ado, sequia debita obligaretur . Adde, Patrem
habere posse jus sti ictum ei ga filium , si hic
obliget te contractu oneroso ad exhibendum Patri aliquod obsequium supeι erogationis , v. g. filius obliget se ad studium impennitu , si sibi donentur icio. a Patre; eigo etiam Deus poterit habere jus strictum emga creaturam, si haec contia oneroso obliget se v.g. ad jejunandum, dummodo o, tineat sanitatem a qua obtenta , teneretur ex justitia jejunare i sicut filius tenetur ex justitia impense studere , postquam acce perit Ioo. a Patre . Quare sicut in tali casu duplex jus haberetur in Patre, alterum Paternum, cui cedete non potest, alterum jus proprietatis strictum relate ad studiuinampensum , cui juri Pater creditor cedrae
potest ι ita in Deo duplex jus considerari
potest, alterum excellentiae, ratione cujus exigit cultum per actus Religionis; alteium Propi ietatis, ratione cujus in actu secundonic Ec nunc exigit v. g Jejunium ; hoc secundum jus ad equari Potest, quamvis Primum sit inadaequabile, ut notav mpQ n.
cere justitiam rigoiole dictam erga Deum: Ita communius cum Suar. contra Vasq. , Maer. Bec. apud Rip. loc. cit. Prob. Potest creatura ponere, quod Deus dominus universorum exigit ex jure ' pro'
prietatis; sed qui ponit quod debet, di ex
gitur ex jure Proprietatis , exercet actum ιgorosae sultitiae; ergo potest creatura actum Iigorosae justi erga Deum exercere ς Si ut rigorosam Ohedientiam exercet, si ponat, quod debet ex jure jurisdictionis.
Confirm. quia praescindedo an supremum Dei dominium declinet a ratione juris striata ex eo, quod sit arithmetice madaequa hue, certe potest creatura contrahere cum Deo contractu oneroso, obligando se v. F.
ad Wjunium, si obtineat sinitatem x atqui In
a casu exeatura, obtenta cinitate. ἶ-
tur ex justitia ad jejunium; ergo si jejunet,
exercet actum justitiae erga Deum . Mai. prob. Sicut enim potest servus obligare se ex justitia domino ad aliquem laborem, ad quem vel secundum se non obligatur titulo servitutis , vel si obligatur, hic & nunc
non exigitur a domino; ita poterit creatura erga Deum.
U. objic. I. Creatura quidquid est , Dei
est essentialiter serva , & sub iure Dei; ergo non potest iustitiam erga Deum exercere. Prob. Cons. quia ad justitiam requisitur alteritas , cum nemo exerceat justitiam erga se ipsum s sed creatura, cum sit Dra , est
aliquatenus idem cum Deo; ergo non potest justitiam erga Deum exercere. Confirm. Servus, ut communius docent. non obligatur ex sustitia Domino Inservires ergo neque creatura Deo; ergo nequit creatura iustitiam erga Deum exercere a sicut non exercet justitiam servus, dum instivit
Resp. Servum habere posse alteritatem moralem, seu jurium erga dominum, sussicientem ad exercendam Iusturam, ut explicavimus quaest. ante .
Ad Confirm. quamvis servus relate ad Dominum creatum non obligetur ad serviem
dum ex justitia , sed solum alii ex justitia
erga Domanum teneantur non contrectra
servum, invito Domino; nihilominus justitiam rigorosam exercet servus non iuraudo aliquid a Domino , & inrustitiam exercet iurando, infamando &c., quia relate ad haec dominus habet jus strictum; ergo cum Deus etiam habeat strictum jus proprietatis erga cieaturam, poterit haec esse justa, aut injusta erga Deum. Adde quod licet Creatura non teneTetur ex justitia Deo inservire, adhuc Lamen P sito contractu oneroso de ponendo v. g. j junio, si obtineat sanitatem, tenetur cre tura ex lultitia ponere lejunium , Obtenta
VI. Obbe. 3. Uotum jejunandi, si obtineatur sanitas , pertinet ad virtutem Religionis, & qui jejunat ad satisfaciendum v to, exercet actum Religionis , non Iustitiae acrgo posito eo contractu, non inemetur justitia erga Deum a creatura . Confirm. quia duplex datur debitum Alterum morale, quod Oritur ex consoria tale cum recta ratione, alterum legale per tinens ad justitiam, quod nascitur ex rati ne dati, di accepti, de ex mutua translati ne dominii; atqui emisso illo voto, & oia cnta larurate, non consurgiv in Creatura
86쪽
debitum legale , cum n illa translatici d minii in sanitatem facta sit a Deo in ere, turam; ergo i ejunium ad satisfaciendum v to non pe tinet ad justitiam. Confirm 1. Si creatura posset esse justa erga Deum, posset pariter esse injusta , i rogando injuriam stricte dictam e sed hoc est falsum ; tum quia non potest creatura obiugari ad compensandum jus Dei laesum; tum quia Uiter omne peccatum esset formalis injustitia erga Deum: ergo ut supra. Resip. Licet actus vovendi sit actus Religionis , qui tamen vovet, seu promittit aliquid Deo sub conditione , quod aliquid a Deo accipiat, quando satisfacit voto, tunc xercet actum religionis simul, & justitiae iuuia idem omnino actus respicit motivum formale utriusque virtutis , non secus ac fimum sacrilegum utrique virtuti oppou
Ad primam Consi . Debitum Iegale haberi potes h in creatura relate ad Deum , tum ratione Divini dominii, ut diximus in
prima Conclusione, tum ratione contractus initi cum Deor quare obtenta sanitate , ex debito legali tenetur creatura jejunare Pr ut se obligavit; Quamvis autem Deus com ferendo raritatem non spoliaverit in D minio erga illam; quia solus dominus creν tus transferendo dominium , illud amittit, ut dicemus quaest. vlt. adhuc tamen ratio. De sanitatis acceptae tenetur creatura ad j junium ponendum vi contractus, atque adeo
Ad secundam Confirm. neso min. o mctis mox satisfaciemus quaestione sequenti.
Deum Creatura exercerest ubi, A omne Peccatum hujusmodi i mstitiam insudat p
yaestio haec , quae ad disp. seqv. Ide Injustitia ridetur pertinere, inmodius hic discutitur , ut altius intelligatur, quomodo possit Creatura justitiam eraga Deum exercere.
I. Dico itaque r. Potest Creatura inju Eam irrogare , & strictam injustitiam advensus Deum exercere . Ira Suar. lib. 4. de Incar. sect. s. contra Vasq. disp. 7. de Incarici alios apud Rip. disp. 84.
Prob. Injustitia ex rcetur, quoties non ponitur id , quod debetur ex iure activo proprietatis; sed potest Deus dominus proprietatis exigere v. g. jejunium a Creatura.& ereatura potest nolle jejunare , prout debet ex jure divinor ergo potest Creatura injustitiam erga Deum exercere. Hinc Lugo docet, quod detrahens famae Dei sit rig rose injustus erga Deum, non secus ac d trahens famae Petris cum multo magis Deus quam Petrus habeat jus strictum erga propriam famam , & honorem.
Confir. Potest Creatura laedere jus juri dictionis Dei, & esse inobediens s ergo potest laedere jus proprietatis Dei, de esse in justia II. objic. I. Creatura nullum potest d, mnum Deo irrogare , iuxta ilIud Iob. xs.
poterit injustitiam exercere , quippe quae de se fert damnificationem laedendo ius proprietatis ordinatum in commodum habeatis illud. Confir. oblitatio iustitiae ex genere suo est fravis: sed Creatura non potest graviter obligari ob Ia lum jus divinum : ergo non potest obligari ex iustitias atque adeo umquit esse injusta. prob. min. tunc Creatura graviter obligaretur, quoties damnificaret Deum graviter; atqui Deus, eum sit infinite dives, non potest graviter damnificarii ergo dic. Certe eo furtum est levius , quo Persona , cui fit est ditiora ereo cum Deus
si ditissimus , damruficatio erit levissima.& consequenter non datur injustitia erga
Resp. Cum Suar. opust. de Iust. Dei sin. t. quod sicut Deus non cih capax utilitatis stricte dictae, qua ad felicitatem promove tur , ita nec est capax strictae dam catio. nis: verum scut potest actus creaturae esse utilis Deo ad finem ab ipso intentum , de ad suam gloriam i ita potest peccatum reis late ad taIem finem nocere. Adde, peccatum posse esse actum injustitiae , etiamsi nullatenus damnificet, sicut furtum est injustum. quamvis non damnificet , ut si quis . domino invito , accipiat vestem valentemio. quando dominus vult donare o. Se non vestem; εe ratio a priori est, quia quaecum que laesio dominii proprietatis continet imjustitiam. Ad Conis. materia serti est gravis non solum relate ad Perionam , sed etiam se eundum sta unde qui furatur seo. aureos a Rege, a quo minoris aestimantur Ioo. au- i, quam Eo alio Iuo. viis, adhuc peccat
87쪽
praviter, ut notat Haunes. tracta. de Iussi Controv. 1. Quare creatura adhuc peccat
graviter contra Iustitiam erga Deum , quamvis Deus ditissimus nullum damnum patiatur, dummodo materia ex se sit gravis, hoe est sussiciens ad peccandum graviter contra obedientiam. In forma, nego min. ad prob. nego maj.
III. objic. L. Nihil potest fieri a erratura , Deo invito , ne ipsum quidem peccatum a sed quod non hi , invito domino ,
non est actus in ustitiae ; ergo non potest creatura esse injusta erga Deum. Mai. Prob. quia quodcunque fit a creatura , fit Deo concurrente , & saltem permittente ; eigo non fit Deo inrito.
Confir. Quod fit a servo, vel subdito,
sciente domino , vel superiore, & non impediente , cum caeteroqui facile posset impedire , non dicitur fieri invito domino , aut superiore; sed creatura, idquid operatur, facit sciente , & non impediente Deo aergo nihil facit, Deo invito a atque adeo nequit
esse Deo injuriosa s scienti enim , & volenti non fit injuria. Resp. Cum Ηaunol. Arg. soluendum ab Advei sanis in Dominio jurisdictionis i Siacut enim non est injustus , qui non operatur invito domino piopi ietatis; ita nec est inobediens,qui non operatur invito superi Te t ergo eo modo , quo creatura potest esse Deo inobediens, poterit esse etiam injusta. Quare distinguenda est in Deo duplex volitio, emcax , εc inessicax; quando Creatura peccat , tunc Deus solum Inemcaciter vult actum bonum , Sc peccatum per mittit simul, di prohibet s uno e peccatum ponitur Deo invito, quantum sussicit, ut peccatum possit contrahere mesiciam inobedientiae , di injustitiae. Ad Conis. distin. maj. Si dominus, aut
superior teneatur impedire , conc. si non teneatur , nego mal. & distan. pariter nil. nego utramque conseq. Creatura peccat, non impediente Deo,qui non tenetur Peccaintum impediret unde fit,quod peccatum pona rur Deo invito , quamvis non Impediatnrabilio . Adde etiam Dominum creatum Posse permittere surtum servi, ut illum pu-Niat , ex lege Sι gura , T desura s, dc tamen surtum illud committitur Invito Domino creato, quaa scilicet non tenetur illud impedire.
IV Objici est. Usus Dominii non potest
esse talio ipsius domum; sed omnis actio ineati irae , euam peccaminosa, est ulus e minii divini , cum us utatur Deus ad
estissimos fines, permittendo peccata, ut ex malis bona eruat; ergo actio peccaminosa creaturae non potest esse laesio divini domi nII , nec Deo injuriosa. Resp. Recurrere instantiam de actu in obedientiae , quo etiam utitur Deus ad suos
fines . Quare distingui debet duplex usus
Dominii,formalis ,& objectivus: Ustas se malis est iple usus rei immediatus; ut cum Deus creat, vel destruit creaturam, huius. modi ulus Creaturae dicitur usus formalis dominii: usus vero oblectivus est objectum
illud, quo Deus utitur ad suos fines : siccum Deus utitur peccato Creaturae. ut inducat illam ad paenitentiam , vel ut ostendat suam misericordum , hujusmodi usus peccati dicitur usus Dominii obieetivus. Hoc posito, distin. mai. usus formalis dominii non potest esse laetio ipsius dominii, conc., ulus objectivus, nego maj. di disti u. min. ,
v. Dico a. Probabilius est, Omne peccatum elle fot maliter iniustitiam stricte dictam Creaturae adversus Deum . Ita Suar. , Ri
loc. cit. Requeseruus lib. s. disp. 37. contra
Vasqu. Lugo de Incam. disp. 3. se a. 7. dc alios. Prob. Committeretur per quodvis peccatum straeta injultitia ei ga Deum, si quodvis
peccatum rect conti a Deum praecipientem
quatenus Dominus est proprietatis; atqui de facto quodlibet peccatum est huiusmodi ι er- εο quodlibet peccatum de tacto est sineta injustitia advel sus Deum. Minoi prob. Quia
tunc Deus praecipit ut dominus surndicti nis,quando Pi X capit iii bonum Creatui M um, tunc vero ut dominus proprietatis , qua udo
praecipit in bonum proprium ι atqua Deus praeeipiendo de tacto utrumque Mnu 1 I
tendit . Imo ultimate, di principalius intendit gloriam suam, ad quam ordinat omnia tergo magis praecipit ut dominus propi te tauS, quam luaasdictionis. Ic p al. . I. dicitur I
significetur , peccatum imbibere malitiam im justitiae .
Confir. Qui aliquid surripit a suo Rege ,
Commari It in ultitiani adversus illum; re lusjurisdictionis, quod est in Rege , non imminest , quominus laediatur etiam jus propriet tis ; eigo etiam relate ad Deum. VI. Objic. I. Quamvis Deus praecipere possit, ut dominus proprietatis, de facio tamen solum praecipit ut dominus j viii dicti niS; ergo peccatum non est iniust auri aedicta. Prob. antec. primo, quia peccatum definitur ab Aug. Factam , dιctum , concis
88쪽
Anm Nntra legem Et renam rari; ergo est contra Dei m ut legislatorem, atque adeo
ut dominu ni jurisdietionis. secundo quando Princeps praecipit subditis aliquem Iahoiem ,
etiam seivus tenetur obedire, quin tameneenseatur Princeps tunc praecipere servo , ut dominus proprietatis a Sie superior praecudiens suhditis , ne aliquid comedant s Ium censetur praecipere eat jure jimira Η nis, non proprietatis; ergo etiam Deus. 'Resi . nego antec. ad prob. dico primo, Peceanim definiri per rationem universalem communem etiam peccato , quod tantum
es et contra jus jurisdicto nisa deinde dico definiri per ordinem ad jus jurisdictionis p
tius, quam proprietatis, ut magis elus d sol mitas eluceat, eum sit contra Deum praecipientem in bonum Creaturarum . Aia se cundam probationem dico , Principem in mdicto universali , quo omnibus aliquid principit, censeri praecipere stivo stilum tamquam subdito, atq; adeo solum ex jurejuris. dietionis: contra vero quando Princeps prPcipit aliquid solum servo , tunc censetur Praecipei e ut dominus proprietatis: Superior non censetur pi aecipere ut dominus proprimtatis , ne subditi aliquid comedant, quia non
censetur eo praecepto curare res monasterii,
sed bonum subditorum. At Deus magis cu-xadpropriam gloriam, quam bonum Creat Tarsi eigo praecipit ut dominus proprietatis.
VII. Obiic. a. Si quodvis peccat Lm imbiberet sol maliter malitiam injustitiae contra Deum , deberet in Conseisone explicat i h 3usmodi cir instantia , utpote mutans speciemi sicut quando fornicatio est injul a , debet explicaria sed hoc est contra praxima
Confirm. i. quia Nemo committit peccatum injustitiae . nasi advertat quod vitaetius proprietatis: sed creatura peccando potest non advertere, q 'od violet jus proprietatis Dei: immo potest opinari, quod Deus semper praecipiat solum ex iure iurisdictionis; ergo saltem hujusmodi peccatum non est formalis injustitia contra Deum . Confir. x. quia fi peccatum esset stricti injustitia, peccans teneretur satisfacere ad aequaIitatem pro peccato ; sed hoc est imposithilei solus enim Chiastus Dominus p teli de condigno satisfacere Pro peccato.
Resp. Cum malitia injustitiae adversus Deum sit imbibita in quovis Peccato , eo ipso, quod in Consessione explicatur peo Catum , explicatur malitia injustitiae ι ut plicatui ratio inobedientiae . ingratat
dinis , aliae rationes transcendentales 2Adde quod licet esset explicanda haec cira cumitantia mutans speciem, posset aliquis sequendo opinionem oppositam, quod pe catum non sit sermalis injussilia , non teneri ad illam explicandam. Ad primam Conis. Nostra eonclusi solum vult, quod peccatum per se loquendost la tmesis injustitia ei ga Deum, etiamsi per accidens non sit talis , quando aliquis putat hane malitiam non eontineri; sic me nadacium v. gr de se est malum, quamvis peraecidens possit esse bonum, & meritorium,
quando scili et ex errore invincibili quis putat ad illud obligari, ut salvet v. gr. vitam
Ad secundam, sicuti qui occidit, vel mutilat Petrum, est lar aliter injullus , quamvis non possit satisfacere Petro ad aequalit tem, ita creatura peccando est injusta erea Deum, quamvis non possit satisfacere adaea aqualitatem. Ad injustitiam enim solum in istat , quod JAEdatur jus strictum propriet VIII. Objic. vlt. Si Creatura peccando en
set injusta erga Deum, sequeretur , quod post peccatum teneretur ad I lliturionem , seu ad compensandum damnum Deo illatum a sed Creatura non potest quidquam Deo ro. uere; ergo Creatur a peccando non est is iusta erga Deum. Prob. min. ut habeatur
restitutio proprie dicta, restituens debeth, bere aliquid propru ; sed creatura, utpote
essentialiter serva , & sub Dei dominio , nihil proprii habere potest relate ad Deum Ieigo non potest quidquam remi ere. Confir. Si creatura teneretur aliquid Deo restituete propter peccatum , maxime te neretur ad compensandam injuriam actu doloris i ergo teneretur statim post peccatum conteri, sicut fur tenetur statim restia tu ei e ; sequela communius non admittitura ergo nec vi , unde sequitur. Resp. Cum Hau nol. Uerum quidem esse, quod qui injuste se gessit erga Deum, v. g. infamando illum , aut aliter peccando , imneatur ad restinationem; quis enim neget, quod in lamans Deum teneatur famam Deo restituete & quod si Deus ut Dominus proprietatis praecipiat v. g. ne vestes sacraea loco saero extrahantur, qui eas. extrahit, aut comburit, teneatur ad restitutionem , 8e ad consmiles vestes reponendas in loco sacro quare nego min. ad probationem r. nego maj. Nam sicut potest quis reducere Eouum v. g. ad stabulum Domini, quando
89쪽
g1 Pars V. Di p. III. De Dyma.
te damnum illatum , absque eo , quod Equus sit proprius ι ita potest Creatura r ducere Calicem v. g. ad locum sacrum , quando ad id tenetur ex justitia erga Deum, quis 'calix fit proprius . Deinde omissa maI. distin. min. Creatura nihil habet proprii , quod non fit etiam Dei, Conc. quoci si solius Dei, nego min. , Ec conseq. etenim ad restitutionem sufficit, si quod e nitur ad compensandum ius letum . sit j
xis proprii, non tamen requiritur , quod non stetiam juris Dei: actus autem liberi, quos Deus non exigit a creatura , sunt actus Proprii Creaturae, esto sint etiam proprii Dei , quatenus potest Deus ut Dominus proprietatis illos exigere. . Ad Confir. verum est , quod qui peccavit , & iniuste se gessit adversus Deum, si gundum se teneatur statim conteri, & d mnum illatum reparare quia tamen ex benigna voluntate creditoris annuentis por- est saepe citra culpam disserri restitutio a de communi DD. docent, Deum ex sua bonignitate nolle nos cogere ad statim poenitendum post peccatum; idcirco potest poenitentia per aliquod tempus citra novam culpam disserri, quod patet ex praxi Emesesiae, Ze consessariorum , qui non solent Poenitentes Interrogare, an thatim post peccatum contritionem elicuerint , nec Paen,
tentes de hoc sane solliciti. Aliqua tamen peccata sunt specialis injuria adversus Deu , ut infamatio Dei, blalphemia haereticalistic., de in his censetur Deus non annue re in poenitentiae dilationem , atque adeo ficut tenemur statim reparare damnum , quando infamavimus proximum, ita etiam quando infamavimus Deum.
Utrum Deus psit exercere Iustitiam
Uxiatur, An si Deus contrahat cum Creatura de danda v. g. Gloria , fit unet, Creatura posito jejunio acquiratius 1 rictum ad gloriam erga Deum; unde
Deus conferendo gloriam exerceat justiciam rigorosam erga creaturam; atque adeo non possit citra injustitiam gloriam denegare friR. I. p. dii p. 8s. Lugo de Incar. disp. . Amicus, Espar . Haunol. negant cre turam esse capacem juris thricte dicti ad verisus Deum, atque adeo negant poste a Deo
iutinam exerceri erga creaturam. Quale si Deus sub contractu oneroso obliget se ad dandam Gloriam Petro jejunanti , posito jejunio, Deus in hae sententia non obliga. tur ex justitia commutativa ad dandam Gl riam , sed vel ex fidelitate, vel ex gratitudine , vel ex justitia distributiva . ut docent Recentiores Thomilia cuni Gonet. Secunda sententia commvmol docet, pos se Deum exercere justitiam erga Creaturam. Ita Suar. L ix. de Gratia c. I .dc de Incandisp. 4. sect. 3. Maurus de Deoq..61. Atriag.
Ualent. Bannes, & pro hac sententia citatur D. Tho. R. I. qu. 6 I. u. 4. ad primum, ubi docet larmam Divini judicii attendi secuta. dum rationem commitativae iustitiae , secundum quam recompensat praemiis meruta, & peccata suppliciis; & 3. y. q I. an . ubi dicit, satisfactionem Chiisti Domini suisse adequatam compensationem culpa commisias adanuata autem compeii satio est actus iustitiae. Ab Antiquis, ut notat UaR., quaestio haec non fuit sub propriis terminis discussa; quia tamen magni fit a Recentiori bus,ideo materie huic implicatissime sequeatibus Artic. faciemus satis.
I. Enseo equidem , Posse Deum com ferre Creaturae jus stricte dictum obligando se ad dandam v. g. gloriam ex
contractu oneroina atque adeo posse deinde conferendo Gloriam sic pi omisiam exercere iustitiam erga creaturam . Hanc sententiam Suar. in opusculas vocat cenam Propter m
ximum fundamentum , quod in Scripturis , & Patribus, & Graviorauus Scho lasticis ν
Prob. non χIum negative, solutione Argumentorum , sed etiam Positive Aminoritate Scripturarum. Matth. a. in parata de conventione eum operariis, dominus db is, quod insum furen , dabo vabas. di dei de una ex murmurantibus subditis ι Nonne
es , er vade; ergo creatura habere potestiua stractum adversus Deum pariens sua tatem . Apost. a. ad Timoth. s. dicit e Rep.fila s hi e vona institia dcc. re c. r. Gloriam
vocat depositum suum servandum sibi a j
90쪽
merseeundum trariam , sed ferenndum debιι iam . Conis, ex Trid. agnoscente in Deo duplex debitum, Alterum fidelitatis, altet fimiustitiae: haec enim habet sess 6. cap. x ε.
is, illi, ecce debitum fidelitatis in O iam-
mbωι fideliter reddenda iecce debitum justitie Demum ex m. Patribus arnoscentibus pariter in Deo justitiae debitum . Aug. de
vera aer infus Iudex : 8c D Rern. de gra. tia, de lib. Arb. Dei promissum postolus fusim depositum apperiar, promissum qiadem exmferaeaudia, sed iam ex instiria persolvem
I. Resp. I. Adversarii, Deum esse junum minus rigor e , hoc est fideIem; nam oui stat promissis, dicitur etiam largo modo Iustus r de qui promissa non implet , injustus: quod ex eo probant, quia Aug. l.
. consess. c. q. Deum MIoquens dicite flevidi, debita . nisui delens ι dona, da ita , nihil
primum dicit. Deum non esse simpliciter debitorem nobis, sed sibi ipsi , inquantum
debitum est ut lita ordinatio ad pleatur. Sed contra est r. quia verba Sacrae Script.
sumenda sunt in sensu proprio , nisi quid obstet. Deinde cum Tridentinum distinguat in Deo debitum justatim a debito Ldelitatis , non debent ea confiindi ; Zc ratio est, quia universim promissiones facissitheonditione onerosa non adimplentur ex fidelitate, sed ex justitia , ut a creaturis , ita etiam a Deo. In eo autem dissere debitum fidelitatis , quod dicitur morale . a debito justitiae 4 seu legati; quia ad illud
promittens obligatur ex honestate virtutis , di a jure. mis stricto promissarii r ad hoe ero contrahens obligatur a jure stilato crinditoris, posita conditione ouemia. Ad id, quod additur ex Aug. Ac D. Tho. dico i ab iis non negari in Deo debitum Ggorosum , sed solum negari, quod eodem modo illud eompetat Deo , ac creaturae pDeus enim est debitor duntaxat ex sua voluntate , quae libere conitituit se debitri Cem, creatura vero saepe habet debitum iustium ex voluntate aliena . Praeterea Deus ad actus iustitiae obligatur ex se ipso, seu ex ipsamet sua natura , quae non Potest esse in uita a cieatura vero obligatur ab cntrinsem , nempe a lege aeterna Dei a de ideo ita Deus est debitor, ut sbi tantum, non aliis debeat. Denique ut notat Fasia. q. M. n. t. duplex in Deo considerari potest radix obligationis ex justitia r Prima in tenens ex parte insus Dei, te est ipsa divina volvi ras volens se obligare, V. F. ad dandam gloriam, quando exigit jejunium Secunda ex parte creatum , Ac est ipserri pus positum a creatui a supposita promissone divina, juxta illud Rom. Eι , qui
ειam , sed seundum deblium . Hoc posito , Deus non obligatur ad dandam gIoi iam ex Prima radice , potest enim exigere jejunium, nihil promittendo . obligatur tamen ex secunda radice de ideo dicitur Deus reddens
debita nihil debens, videlicet nihil ὸehens
ex Prima radice, quatenus non debet se o ligare ad aliquid rependendum pro jejuni quod exigit; ex secunda . quatenus in f ypothesi quod volverit se obligare ad dandam gloriam v. g. posito jejunio, quamvisdebeat. tenetur huic obligationi a se Iibete contractae satisfacere purificata illa conditione on rosa , quod scilicet creatura jejunaverit setvrratur enim recompensatio pro 'ejunio, posito quod voluerit Deus se obligar id r
. III. Resp. a Adversarii , Promissionem . g Gloriae , posita conditione onerosa non rere In Deo obligationem justitiae: nam de tacto promittitur peccatori remissio pe cati lub conditione poenitentiae , juxta il
Confertur a Deo ex iustitia. sed solum ex fidelitate , dc gratis, juxta illud ad Rom. 3.sraras instimari sis. Similiter Deus promittit exaudire orantes , de tamen ex misericordia, non ex justitia , exaudi reces nostras; ergo post promissam gloriam trimnanti, non obIigatur ad dandam Hor; am .
Posito iesunio, ex justitia, sed ex fidelit
Sed contra est, quia duplex datur condiatio Onel osa , altera proportionata mercedi, altera improponaonata . dc longe inferior, quae potius est dispositici , quam conditio Onetosa; quando conditio est proportionata dono saltem geometrice, ut de facto m ritum supernaturale iusti proportionatur augmento gratiae, tunc vere Deus obligatur ex justitia; secus vero quando Ut im- Proportionata, ut est contritio peccatoris relate ad gratiam; Zc ideo peccator per comaritionem solum de congruo merem a F x tiam a