장음표시 사용
81쪽
tuum autem erat ventum ad aedem Concordiae, gradus complebantur, lecticae collocabantur, non quo ille scuta oeculta esse vellet, sed ne familiares, si Scuta ipsi serrent, laborarent. VII. Illud vero taeterrimum auditu, non modo aspectu, in cella Concordiae collocari armatos, latrones, sicarios: de templo carcerem fieri r opertis valvis Concordiae, quum inter subsellia Senatus versarentur latrones, patres conscriptos Sententias dicere. 19. Hue etiam nisi venirem Kalendis Septembribus, subros se missurum et domum meum disturbaturum esse dixit. Magna reS, eredo, agebatur: de supplicatione reserebat. Veni postridier ipse non venibLocutus sum de re publica, minus equidem libere quam mea consuetudo, liberius tamen quam periculi minae postulabant. At ille homo vehemens et violentuS, qui hanc consuetudinem libere dicendi excluderet - fecerat enim hoe idem maxima cum laude L. Piso xxx diebus ante - , inimicitias mihi de nuncia viti adesse in Senatum iussit a. d. XIII. Kalendas Octobres. Ipse interea xvia dies de me in Tiburtino Scipionis declamitavit, sitim quaerens. Haec enim ei causa esse declamandi solet. 20. 9uum is dies, quo me adesse iuSSerat, veniSset, tum vero agmine quadrato in aedem Concordiae venit atque in me abSentem Orationem ore impuris simo evomuit. 9uo die, si per amicos mihi cupienti in sena tum venire licuisset, caedis initium fecisset a me. Sic enim statuerat. tuum autem semel gladium scelere imhuisset nulla res ei finem caedendi nisi defatigatio et satietas altillisset. Etenim aderat L. frater, gladiator Asiaticus, qui mirmillo Mylasis depugnarati sanguinem nostrum Sitiebat, Suum in illa gladiatoria pugna multum pro sudorat. Hi e pecunias nostras ne stimabat: possessiones notabat et urbanas et rusticast huius mendicitas aviditate coniuncta in fortunas n0stras imminebat: dividebat agros quibus et quos volebat: nullus nultus erat privato, nulla aequitatis deprecutio. Τantum quisque habebat possessor, quantum reliquerat divisos Antonius. 21. Puae quamquam, si leges irritas secerilis, rnia eSSe non DOSSunt, tamen Seyaratim suo nomine notandaeenseo. iudicandumque nullos septemviros suisse, nihil pla eere ratum esse quod ab iis actum diceretur.
82쪽
VIII. M. vero Antonium quis est qui civem possit iudicare potius quam taeterrimum et crudelissimum hostem, qui pro aede Castoris Sedens audiente populo Romano dixerit nisi victorem victurum neminem 3 Num putatis, patres conscripti, dixisse eum minaciuS quam facturum fuisse uuid vero, quod in contione dicere auSuS eSt, se, quum magistratu abisset, ad urbem futurum cum exercitu introiturum quotienscumque vellet y quid erat aliud nisi denunciare populo Romano servitutem y 22. Puod autem eius iter Brundisium, quae seStinatio, quae Spes nisi ut ad urbem vel inurhem potius exercitum maximum adduceret ui autem delectus centurionum i quae effrenatio impotentis animi lQuum eius promis Sis legioneS sorti SSimae reclamasSent, domum ad se venire iussit centuriones, quo S bene de re Publica sentire cogno Verat: eOSque ante pedes Suos uxorisque suae, quam Secum gravis imperator ad exercitum duxerat, iugulari coegit. seuo animo hunc suturum fuisse censetis in nos, quoS Oderat, quum in eOS, quos numquam
viderat, tam crudeliS sui SSet' et quam avidum in pecuniis locupletium, qui Pauperum Sanguinem concupiSSely quorum ipsorum bona, quantacumque erant, Statim suis comitibus compotoribusque descripsit. 23. Atque ille furens infesta iam patriae Signa a Brundisio inserebat: quum C. Caesar deorum immortalium beneficio, divini animi, ingenii, consilii magnitudine, quamquam Sua Sponte eximiaque virtute, tamen approbatione auctoritatis meae colonias patrias adiit: veteranos milites convocavit: paucis diebus exercitum fecit: incitatos latronum impetuS retardavit. Postea vero quam legio Martia dueem praestantissimum vidit, nihil egit aliud nisi ut aliquando liberi essemus: quam est imitata quarta legio. IX. 9uo ille nuncio audito quum senatum vocasset adhibuissetque consularem, qui sua sententia C. Caesarem hostem iudicaret, repente concidit. 24. Post autem neque sacriliciis sollemnibus factis neque votis nuncupatis non prosectuS est, sed profugit paludatus. At quo in provinciam firmissimorum et sortissimorum civium, qui illum, ne si ita quidem venisset ut nullum bellum inferret, ferre potuissent, impotentem, iracundum, contumeliosum, Superbum.
83쪽
Semper poScentem, Semper rapientem, semper ebrium. At
ille, cuius ne pacatam quidem nequitiam quisquam serre posset, bellum intulit provinciae Galliae: circumsedet Mutinam , firmissimam et splendidissimam populi Romani colo.
niam: oppugnat D. Brutum, imperatorem, consulem designatum, civem non Sibi, Sed nobis et rei publicae natum.
25. Ergo Hannibal hostis, civis Antonius Puid ille laeti hostiliter, quod hic non aut secerit aut faciat aut moliatur et cogitet 8 Totum iter Antoniorum quid habuit nisi depopulationes, vastationeS, caedes, rapinas' quas non faciebat Hannibal, quia multa ad usum Suum reservabat, at ejiqui in horam viverent, non modo de fortunis et de bonis civium, sed ne de utilitate quidem sua cogitaverunt.
Ad hunc, di bonit legatos mitti placet Norunt isti homines formam rei publicae, iura belli, exempla maiorum cogitant quid populi Romani maiestas, quid senatus Severitas
postulet 8 Legatos decernis 3 Si, ut deprecere, contemnet: Si, ut impereS, non audiet: denique quamvis severa legalis mandata dederimus, nomen ipsum legatorum hune, quem videmus, populi Romani restinguet ardorem, municipiorum atque Italiae franget animos. Ut omittam haec, quae magna Sunt, certe ista legatio moram et tarditatem adseret bello. 26. Puamvis dicant, quod quosdam audio dicturos: Legali proficiscantur: bellum nihilo minus paretur, tamen legatorum nomen ipsum et animos hominum molliet et belli celeritatem morabitur. X. Minimis momentis, patres conscripti, maximae incliti 'tiones temporum fiunt, quum in omni casu rei publicae tum in bello et maxime civili, quod opinione plerumque et fama gubernatur. Nemo quaeret quibuscum mandatis legat miserimus: nomen ipsum legationis ultro missae timoris esse signum videbitur. Recedat a Mutina, desinat o Dyugnare Brutum, decedat ex Gallia: non est verbis rogandus, cogendus est armis. 27. Non enim ad Hannibalem mitii-muS, ut a Sagunto recedat, ad quem miserat olim senatus P. Valerium Flaccum et P. Baebium Tam pilum: qui, Si Hannibal non pareret, Karthaginem ire iussi sunt. Nostros quo iubemus ire, si non paruerit Antonius' Ad no-Strum civem mittimus, ne imperatorem, ne coloniam P0
84쪽
Duli Romani oppugnet Itane vero' hoc per legatos rogan-cium est y Puid interest, per deos immortalest utrum hane orbem oppugnet an huiuS urbis propugnaculum, coloniam populi Romani praesidii causa collocatam 8 Belli Punici se-Cundi, quod contra maiores nostros Hannibal gessit, causa ruit Sagunti oppugnatio. Recte ad eum legati missi. Mitte-Dantur ad Poenum, mittebantur pro HannibaliS hostibus, nostris sociis. Puid simile tandem 3 Nos ad civem mittimus, ne imperatorem populi Romani, ne exercitum, ne coloniam CircumSedeat, ne oppugnet, ne agroS depopuletur, ne sit nostis 3 XI. 28. Age, si paruerit, hoc cive uti aut volumus aut possumus 3 Ante diem xvi Kalendas Ianuarias decretis vestris eum concidistis: constituistis ut haec ad vos Kalenclis Ianuariis referrentur, quae referri videtis, de honoribus et praemiis bene de re publica meritorum et merentium: quorum principem iudicastis eum, qui fuit, C. Caesarem, qui M. Antonii impetus nefarios ab urbe in Galliam avertit: deinde milites veteranos, qui primi Caesarem secuti sunt: tum illas caelestes divinasque legiones, Μartiam et quartam, scomprobastisJ, quibus, quum ConSulem suum non modo reliqui Sent, Sed bello etiam perSequerentur, honores et praemia spopondistis: eodemque die D. Bruti, praestantissimi civis, edicto adlato atque proposito tactum eius collaudastis, quodque ille bellum privato consilio susceperat, id vos auctoritate publica comprobastis. 29. 9uid igitur illo die aliud egistis nisi ut hostem iudicaretis Antonium 8 His vestris decretis aut ille vos animo aequo uspicere poterit aut vos illum sine dolore summo videbitis Exclusit illum a re publica, di Straxit, segregavit non solum Scelus ipsius, Sed etiam, ut mihi videtur, fortuna quaedam rei publicae. Qui si legatis paruerit Romamque redierit, num quando perditis civibus veX illum quo concurrant defuturum putatis' Sed hoc minus vereor: sunt alia quae magis timeam et cogitem. Numquam parebit ille legatis. Novi hominis insaniam, adrogantiam: novi perdita consilia amicorum, quibus ille est deditus. 30. Lucius quidem frater eius, utpote qui peregre depugnarit, familiam ducit. Sit per se ipse sanus, quod num- quain erit: per hos esse ei tamen non lic it. Teretur in-
85쪽
terea tempus: belli apparatus refrigescent. Unde est nil huc bellum tractum nisi ex retardatione et mora Ut primunpost discessum latronis vel potius desperatam sugum liliore senatus haberi potuit, Semper flagitavi ut convoenremur. Puo die primum convocati Sumus, quum designati crinsules
non adessent, ieci Sententia mea maximo veStro e an Sensu sundamenta rei publicae, Serius omnino quam decuit: nec enim ante potui: Sed tamen si ex eo tempore dies nullus in- ltermissus esset, bellum 'rofecto nullum haberemus. 31. Omne malum na Scens facile opprimitur: inveteratum sit plerumque robustius. Sed tum exspectabantur Kalendue insuariae, fortasse non recte. XII. Verum praeterita omittamus. Etiamne hanc moram adseremus, dum proficiscantur legi ti, dum revertantur quorum exspectatio dubitationem Lolli adserti bello autem dubio quod potest studium esse dilectus Puam ob rem, patres con Scri uti, legatorum mentionem nullam censeo laciendam: rem administrandum arbitror sine ulla mora et confestim gerendam cen Seo: tumultum decerni,
iustitium edici, saga sumi dico oportere, dilectum lici heri, sublatis vacationibus in urbe et in Italia praeter Galliam tota. 32. Puae si erunt sacta, opinio ipSa et fama nOStrue Severitatis obruet scelerati gladiatoris amentiam. Sentiet sibi Lelsum cum re publica esse susceptum: experietur consentientis Senatus nervos atque vireS. Nam nunc quidem seurtium
contentionem esse dictitat. Puarum partium 8 Alteri victi sunt, alteri sunt e mediis C. Caesaris partibus. Nisi sorte Caesaris partes a Pansa et Hirtio consulibus et a filio C. CaesariS Oppugnari putamus. Hoc vero bellum non est ex dissensione partium, Sed ex nefaria spe perditissimorum civium excitatum: quibus bona fortunaeque nostrae notatae sunt et iam ad cuiusque opinionem distributae. 33. Legi epistolam Antonii, quam ad quemdam Septemvirum, en Pi
legatos mittamus, cui bellum moremur inferret qui ne sorti qui dein sortianas nostrus destinavit, sed libidini cuiusque nosita addixit, ut ne sibi quidam quidquam integrum quod non alicui promissum iam sit reliquerit. Cum hoc, patreS con
86쪽
scripti, bello, bello, inquam, decertandum eSt, idque confestimi legatorum tarditas repudianda est. 34. Puapropterno multa nobis cotidie decernenda sint, consulibus totam rempublicam cum mendandam cen Seo iisque permittendum, ut rem 'ublicam defendant provideantque ne quid res publica detrimenti accipiat censeoque, ut iis, qui in exercitu M Antonii sunt, ne sit ea res frandi, si ante Kalendas Februarias ab eo discesserint Haec si censueritis, patres conscripti, brevi tempore libertatem populi Romani auctoritatemque vestram regusterabitis. Sin autem lenius ageli S, tamen eadem, Sed fortasse Serius decernetis. De re publica quoad rettulistis satis decrevisse Videor. XIlI. 35. Altera res est de honoribus: de quibus deinceps intelligo esse dicendum. Sed qui ordo in sententiis roga siclis Servari solet, eumdem tenebo in viris sortibus honorandis. A Bruto igitur consule designato more maiorum capiamus exordium: cuius ut superiora omittam, quae Sunt maxima illa quidem, sed adhuc hominum magis iudiciis quam publice laudata, quibusnam verbis eius laudes huius ipsius temporis con Sequi possumus Neque enim ullam inercedem tanta virtus praeter hanc laudis gloriaeque desiderat: qua etiam si careat, tamen Sit Se ipsa contenta: quamquam in memoria gratorum civium tamquam in luce posita laetetur. Laus igitur iudicii testimoniique nostri tribuenda Bruto eSt. 36. Puam ob rem his verbis, patres conscripti, Senatu S consultum faciendum censeo: Puum D. Brutus, imperator, consul designatus, provinciam Galliam in senatus populique Romani poteState teneat, quumque exercitum tantum tam brevitem 'ore. Summo Studio municipiorum coloniarumque serO- vinciae Galliae, optime de re publica meritae merenti Sque, conscri 'Serit, compararit, id eum recte et ordine exque republica secisse, idque D. Bruti praestantissimum meritum in rem publicam senatui populoque Romano gratum eSSe ei soror itaque senatum seo 'ulumque Romanum exi Stimare, D. Bruti. imperatoris, consulis designati, opera, consilio, virtuto incredibilique studio et consensu provinciae Galliae rei publicuo dissicillimo tempore esse subventum. 37. Huic tanto merito Bruti, Patres conscripti, tantoque in rem publicam be-
87쪽
Mneficio quis est tantus honos qui non debeatur Nam si M. Antonio patuisset Gallia, si oppressis municipiis et coloniis imparatis in illam ultimam Galliam penetrare potuiSSet, quantus rei publicae terror impenderet Dubitaret, credo, homo amentissimus atque in omnibus consiliis praeceps et devius
non solum cum exercitu Suo, sed etiam cum omni immanitate barbariae bellum inferre nobis, ut eius furorem ne Alpium quidem muro cohibere possemus. Haec igitur habenda gratia est D. Bruto, qui illum, nondum interposita auctoritate vestra, suo consilio atque iudicio, non ut consulem recepit, sed ut hostem arcuit Gallia seque obsideri quam hanc urbem maluit. Habeat ergo huius tanti saeti tamque praeclari decreto nostro testimonium sempiternum: Galliaque, quae Semper praesidet atque praesedit hvie imperio liberta- tique communi, merito vereque laudetur, quod Se suasque vires non tradidit, Sed opposuit Antonio. XIV. 38. Atque etiam M. Lepido pro eius egregiis in rem publieam meritis decernendos honores quam amplissimos censeo. Semper ille populum Romanum liberum voluit maximumque signum illo die dedit voluntatis et iudicii sui, quum Antonio diadema Caesari imponente se avertit gemituque et maeStitia declaravit quantum haberet odium servitutis, quam populum Romanum liberum cuperet, quam illa, quae tulerat, temporum magis necessitate quam iudicio tulisset. 9uanta vero is moderatione usus sit in illo tempore civitatis, quod post mortem Caesaris consecutum eSt, quis nostrum oblivisci potest ' Magna haec, sed ad maiora properat oratio. 39. Puid enim, o di immortalest admirabilius omnibus gentibus, quid optatius populo Romano accidere potuit, quam quum bellum civile maximum esset, cuius belli exilum Omnes timeremus, sapientia fet clementiaJ id potius exstingui quam armis et serro rem in discrimen adducere seuod si eadem ratio Caesaris suisset in illo taetro miseroque bello, ut omittam patrem, duos Cn. Pompeii, Summi et singularis viri, silios incolumes haberemus: quibus certe pietas fraudi esse non debuit. Utinam omnes M. Lepidus servare potuisseti facturum fuisse declaravit in eo, quod potuit, quum Sex. Pomoetum restituit civitati, maximum ornamen
88쪽
81 CAP. 13 - 16. g. 37 - 42. 37stum rei publicae, clarissimum monumentum clementiae suae. Gravis illa fortuna populi Romani, grave salum. Pompeio enim patre, quod imperio populi Romani lumen fuit, exstincto interfectus est patris simillimus filius. 40. Sed omnia mihi videntur deorum immortalium iudicio expiata Sex. Pompeio rei publicae conservato. XV. 9uam ob causam iustam atque magnam et quod periculosissimum civile bellum m ximumque humanitate et sapientia sua M. Lepidus ad pacem
concordiamque convertit, Senatus consultum his verbis censeo perscribendum: Puum a M. Lepido, imperatore, pontifice maXimo, Saepe numero res publica et bene et inliciter gesta Sit, populusque Romanus intellexerit ei dominatum regium maxime displicere, quumque eius opera, virtute, con Silio singularique clementia et mansuetudine bellum acerbissimum civile sit restinctum, 41. Sextusque Pompeius, Cnaei filius, Magnus, huius ordinis auctoritate ab armis discesserit et a M. Lepido, imperatore, pontifice maximo, Summa Senatus populique Romani voluntate civitati restitutus sit, Senatum populumque Romanum pro maximis plurimisque in rem publicam Μ. Lepidi meritis magnam spem in eius Virtute, auctoritate, inlicitate reponere oeii, pacis, concordiae, libertatis, eiuSque in rem publicam meritorum Senatum populumque Romanum memorem fore, eique statuam equestrem inauratam in rostris aut quo alio loco in foro vellet ex huius ordinis sententia statui placere. Pui honos, patres con Scripti, mihi maximus videtur primum, quia iustus est: non enim Solum datur propter spem temporum reliquorum, Sed pro amplissimis meritis redditur, nec vero cuiquam poSSumus commemorare hunc honorem a senatu tributum iudicio Senatus Soluto et libero. XVI. 42. Venio ad C. Caesarem, patres conscripti, quini Si sui et, quis nostrum esse potuisset Advolabat ad urbem a Brundisio homo impotentissimus, ardens odio, animo hostili in omnes honos, cum exercitu, Antonius. Puid huius audaciae et sceleri poterat opponi η Nondum ullos duces habebamus, non copias: nullum erat consilium publicum, uulla libertas: dandae cervices erant crudelitati nefariae: sugam quaerebamus omnes, quae ipsa exitum non habebat.
89쪽
380 IN M. ANT0NIUM ORATI 0 PHILIPPICA V. M
43. Puis tum nobis, quis populo Romano obtulit hunc divinum
adoleScentem deus, qui, quum omnia ad perniciem nostram pestifero illi civi paterent, Subito, praeter Spem omnium exortus prius consecit exercitum quem furori M. Antonii OPPoneret, quam qui Squam hoc eum cogitare Sus Dicaretur. Mugni honores hubiti Cn. Pompeio, quum esset adoleScens, et qui dona iure. Subvenit enim rei publicae, Sed aetate multo robustior et militum ducem quaerentium studio paratior et in alio genere belli. Non enim omnibus Sullae causa gruta. Declarat multitudo proscriptorum, tot municipiorum maximae
calamitates. 44. Caesar autem annis multis minor veteranos cupientes iam requiescere armavit: eam complexus est causam quae eSSet Senatui, quae populo, quae eunctae Italiae,
quae dis hominibusque gratissima. Et Pompeius ad L. Sullae maximum imperium victoremque exercitum acceSSit: Caesai se ad neminem tidiunxit: ipse princeps exercitus faciendi e praesidii comi arandi fuit. Ille udversariorum partibus agrum Picenum habuit inimicum: hic ex Antonii amicis, sed amicioribus libertatis contra Antonium consecit exercitum. Illius opibus Sulla regnaviti huius praesidio Antonii dominatus o inpressus est. 45. Demus igitur imperium Caesari: sine quores militaris administrari, teneri exercitus, bellum geri non poteSt. Sit pro praetore eo iure quo qui optimo. Pui ho-DOS quamquam est magnus illa aetate, tamen ad necessita. tem rerum gerendarum, non solum ad dignitatem valet. Itaque illa quaeramus, quae vix hodierno die con Sequemur.
XVII. Sed saepe spero fore huius adolescentis ornandi honorandique et nobis et populo Romano potestatem: hoc autem tempore ita conseo decernendum: 46. Puod C. Caesar, Caii filius, pontifex, pro praetore, summo rei publicae tempore milites veteranos ad libertatem populi Romani cohortatus sit eosque conscripserit, quodque legio Martia quartaque summo studio optimoque in rem publicam con- Sensu C. Caesare duce et nuctore rem publicam, libertatem populi Romani defendant defenderint, et quod C. CaeSarpro praetore Galline provinciae cum exercitu subsidio prosectus sit, equites, stigittarios, elephantos in suam populi
que Romani potestatem redegerit dissicillimoque rei publicae
90쪽
83 CAP. 16 - 18. g. 43-49. 381 tempore saluti dignitatique populi Romani subvenerit, ob
eas causas Senatui se lacere, C. CaeSarem, Cuti lilium, pontificem, pro praetore, Senatorem eSSe Sententiamque loco praetorio dicerer eiuSque rationem, quem cum suu mugistra tum petet, ita haberi. ut haberi yer leges liceret, Si untio Suueriore quaestor fuisset. 47. 9uid eSi enim, patreS conscriyti, cur eum non quam primum amplisSimos honores cu'cro cupiamus y Legibus enim annalibus quum grandiorem actutem ad consulatum constituebant, adoleScentiae temeritntem verebantur: C. Caesar ineunte aetate docuit ab excellenti eximiaque virtute progressum aetatiS ex Spectari non ον Ortere. Itaque maiores nostri, Veteres illi, admodum antiqui. leguSannales non habebant: quas multis poSt annis attulit limbitio, ut gradus essent petitionis inter aequales. Ita Sue De magna indoles virtutis, yrius quam rei publicae prodeSSe uolui SSet exstincta est. M. At vero apud antiquos Rulli, Decii. Corvini multique alii, recentiore autem memoria sui Prior Africanus T. Flamininus admodum adolescentes consules laeti tantas res geSSerunt, ut populi Romani imperium auxerint, nomen ornarint. Puid Macedo Alexander, quum ab ineunteae tute res maximas gerere coepi SSet, nonne tertio et tricesimo anno mortem obiit quae est aetas nostris legibus decem annis minor quam consul uri S. Ex quo iudicuri potest virtutis esse quam aetatis cursum celeriorem. XVlli. Nam quod ii, qui Caesari invident, Simulant Se timere, ne Veron dum quidem eSt, ut tenere Se DOSSit, ut mousirari. ne linia oribus noStris elutus intemperuntius suis opibus utiatur. 40 Eunatura rerum eSt. Patres conscripti, ut qui Sen Sum Verne gloriae ceperit quique Se ab Senutu. ab equitibus Romanis 'ri'uloque Romano universo sen Serit civem carum linberi Stilia tn- remque rei publicae, nihil cum hae gloria cum 'urandum Pulet. Utinam C. Caesari. patri dico. contigisset ndolescenti. ut es Nelsenatui atque optimo cuique cariSSimu Si Puod quum consequi neglexisSet, Omnem vim ingenii, quaes Summa fuit in illo. in populari lcvitate consuin pSi . itaque quum respectum nil senatum et ad bonos non haberet, eam Sibi viam is se Dalefecit iid opes suas a muli sicandas, quam virtus liliori populi serre non posset. Eius autem filii longissime diversa ratio