장음표시 사용
101쪽
probabilismus: mala consilia aliorum regulando diui, nare, vel etiam probabilitatibus hyperpondii illiu, possibilis pro ratione iuris ad/ subuertendas ciuitates alias pacificas uti; - tandem etiam peccatum phi- Ophicum peccatillum, hagatelle absumtionem ci-ritatis minoris, s ea longe maior, in salutem mundi i putant, maiorem, lucretur, pro minutiis facile eandonandis reputandi. Eam rem adiuuat ac promouet oratio politices ambigua in una alteraue philosophiae moralis parte
in rem suam abutenda. - Vtrumque, et humanitas,
et reuerentia iuris hominum, in ossicio est; sed illa non nisi in hypothetico, hoc vero in absoluto, simpliciterque imperante ossicia, quod sese haud migrasso is ntea esse prorsus certus debet, qui dulci bene facie n. di sensui sese traditurus est. Cum philosophia morali sensu superiori qua ethica politica facile conspirat, ad ius hominum superioribus eorum sacrificandum: verum cum philosophia morali significatione posteriori ut doctrina iuris), qua coram sibi flectendum genularet, e re esse ducit, nullo modo ad pactum conuenire, eique potius realitatem omnem oppugnare et uniuersa ossicia ad solam beneuolentiam transferre; qutie versutia politices lucem verentis tamen ab philosophia publicandis normis illius facile euerteretur, si modo ille audere vellet, philosopho normas suas diis
Quo quidem respectu aliud principium trans.scendentale iuris publici aiens suadeo, cuius formula haec foret: omnes normae, publicitatis ne sine suo excidant enentes, coniunitae cum iure et politice conue
Quodsi enim eae non nisi diuulgantur finem ponsunt adsequi, cum fine populi uniuersali cselicitate conuenire debent; quocum qui conueniant Qui po-
102쪽
pulus queat cum statu suo contentus reddi propria quaestio est politicae proposita. Sin autem iste finia
non nis diuulgando, id est, remouenda omni dissidentia erga normas illius, obtineri debeat, haec, necesse est, cum iure populi conspirent; in eo enim solo fieri potest omnium finium coniunmo. -- Uberiorem huiusce principii pertractationem expostionemque alii oceanoni seruabo; illud in formula transscendentali versari, Ex remotione omnium legum conditio
numque empiricarum doctrinae felicitatis , utpote materiae legis, soloque respectu formae legalitatis uniuersalis intelligi potest.
Quodsi in ossieto est, si simul vera spes adest, vestatus iuris publici, quamuis non nisi per adpropinquationem in infinitun, progredientem esicatur, pax aeterna, quae pacta de pace, adhuc salso sic dicta reapse inducias sequitur, haud idea inanis est, sed quaestio, quae paullatim enodata, ad metam cquoniam tempora, quibus progresius fiunt aequales, jperari potest, indies breuiora fieri perpetuo propius
103쪽
sOMNIA METAPHYSICES ILLUSTRATA.
- - Velut aegri somnia, vanae finguntur speetes.
Regnum umbrarum paradisus est stultorum. Hic terram in uviniunt, nullis terminis circumscriptam, in qua, ubicumque velint, accolere possint aporibus hypochotadricis, sabulisque anilibus et miraculis ex monasteriis fit, ut numquam iis deesse materia videatur. Philosophi formam delineant, eamque rursus immutant, vel reiiciunt, ut consuetudo fert. Sancta Roma sola est, quae ibi prouincias tenet fertiles; duabus coronis regni inuisibilis sulcitur tertia, ut diadema caducum dignitatis terrestris, clavibusque portas suturi mundi alterius aperientibus, simul arcae per συνιπάθειαν pandunt praesentis. Eiusmodi iura regni spirituum, quatenus argumentis istud politices probatum est, longe sunt omnibus hominum scholasti- eorum dubiis imbecillis superiora, eurumque usus abusus te iam venerabilior est, quam ut ei opus sit, examini sese tam abiecto exponere. Uerum narrationes vulgares, quibus tanta fides habetur, quaeque saltem tam male impugnantur, quid caussae est, cur tam otiose vel impunite circumforantur, atque vel in constitutiones doctrinales irrepant, quamuis careant praesidio argumenti ducti ab utili, unius omnium euidentissimi 3 Meui philosopho haud aliquando accidit, ut inter obtestationes sani firmiterque sibi persuas testis oculati, et motum internum dubii inuicti, inter sacrum
104쪽
clitasi saxumque, quo se verteret, anxius atque intemtus versaretur 3 An veritatem omnium eiusmodi visorum neget 3 Quasnana rationes potest, quibus ea refellat, proferre An vel unam modo istarum narrationum ut probabίlem concedat 3 quam grauis eiusmodi consessio so-ret, et quaenam horrenda inde consequentia praeuidentur, ii vel unum modo eiusmodi euentum posset ut
probatum supponi 3 Sed sane adhuc quiddam tertium Teliquum erit, nempe ut ab talibus curiosis quaestionibus otiossque omnino tibi temperes, et solum utilia sequare. Quod vero consitum, quoniam sanum est ac sobrium, semper est a solidiorisus doctis, maiori suffragiorum frequentia repudiatum. Cum perinde stulta sit praeiudicata opinio, multorum, quae specie veritatis quadam narrantur, si nihil quidquam sine caussa credas, quam si eorum,
quae rumore vulgari seruntur, omnia inexplorata credas, auctor huius libelli, ut opinionem praeiudicatam superiorem euitaret, altera se partim abripi passus est. Fatetur Cum certa quadam modestia. sese fuisse tam facilem, ut veritatem quarumdam narrationum istius generis indagaret. Et reperit -- uti plerumque, ubi nihil quaerendum est reperit omnino nihil. Iam sane hoc quidem per se ipsum in caussa est idonea librum scribendi; sed accessit etiam, quae iam saepius modestiae auctorum libros extorsit,
amicorum et notorum et ignotorum importuna rogatio. Praeterea opus magnum emtum erat, et, quod peius est, etiam perlectun , neque ea opera esse collocata frustra debebat. Inde haec disputatio enata est, quae, quo mihi persuas, pro natura rei lectori prorsus iaciet satis, propterea quod id, quod caput est,
haud intelliget, reliqua non credet, caetera vero ridebit.
105쪽
DOGMATICA. CAPUT PRIMUM TERPLEXUS NODUS METAPHYSICUS, UTI PLACET VEL SOLUENDUS UEL DISCIN.
DENDUS. Vniuersis iis, quae de spiritibus et puer in schola recitat, et multitudo narrat, et philosophus demonstrat, coniunctis haud parua pars essici nostrae scien eiae videtur. Nihilominus contendo, eum, cui in mentem venerit, in ea quaestione aliquantum immo.
rarii quidnam reapse si id, de quo in verbo spiritur
tam multum intulligi creditur, omnes istos multiscios in summam molestissimamque dissicultatem adductu- rum sore. Sermones academiarum methodici saepenumero non nisi in conspiratione versantur ad qua stionem, quae dissiculter enodari potest, per significationes verborum mutabiles euitandam, siquidem, utile istud et maximam partem sanum: ego nescio, inaeadem iis haud facile studitur. Certi ciuidam recen-hiores philosophi, uti sic se dici amant, hanc quas-stionein perfacile expediunt. Spiritus, aiunt, natura est praedita ratione. Atque ita haud mirum est videre spiritus; qui enim hominem videt, is naturam videt, praeditam ratione. At pergunt, haec natura in homine, quae praedita ratione est, tantummodo pars hominis est, eaque pars, quae eum animat spiritus est. Agite igitur: ante ergo, quam vos probetis, non nisi spiritualem naturam praeditam esse ratione posse, curetis, Velim, ut primo intelligam, quam cogitationem mihi de natura spirituali mento debeam informare. Huius illusionis, qua vosmetipsos deeipitis, etiam si satis crassa sit, quae oeulis percipiatur ex parte clausis, origo est admodum Dei lis eomprehensu. De quo enim Puer admodum mul-
106쪽
ta noueris: de eo certus es, actate prouectiori senem
to nihil quidquam nosciturum fore, et vir doctrinae solidae postreino ad summum sophistaeuades erroris iu
Igitur nescio, an spiritus sint, quidῖ quod ne
scio quidem, quae vis utque potestas vocabulo Miridis subiicienda videatur. Interim cum ipse eo saepenumero usus sina, aliosque eo uti audiuerim, necesse
est, ut eo aliquid intelligatur, siue istud fetus ingenii sit, siue aliquid, quod vere est atque adparet. Ut
hanc signifieationem absconditam euoluam, Conceptum male intellectum meum cum variis caussis Comparo. in quibus is ad usum transfertur, eoque, quoiuanimaduerto in quibus is conuenit atque in qua r pugnat, spero, memet occultum sensum eius explicaturum ).
Sumatis sere spatium pedis cubici, et ponatis, esse quidpiam, quod istud spatium repleat, id est.
Quodsi eonceptus spiritus mente laret a propriis mostris
conceptibus empiricis separatus atque abstractus. facile is reddi passet dili inelus, quia tum non nisi eas notas indicare deberem, quas sensus nobis in hoc naturarum genere aperirent, et 'uibus eae a rebus corporeis discernuntur. Sed sermo instituitur de spiritibus vel tum . cum dubitas, an omnino eiusmodi naturae exstent. Ergo conceptus de natura spirituali non pote it ut ab experientia cogitatione separata abstractaque tractari. Quod ii autem quaeratis: quo tandem modo hoc conceptu omnino potiti simus. nisi 'ctunt stabςtractione Z se respondeo: multi nascuntur conceptus ex conclusionibus secretis atque obscuris occasione expErientiarum . post saque se propagant ad alios . sine ipsa experientiae conclusionisue conscientia, conceptum earum adsecutae. Tales conceptus diςi possunt sub emuli. . Cuius. modi multi sunt, qui partim non nisi in errors pharitalias versantur, partim etiam veri sunt, propterea quod etiam eones usiones obscurae haud semper in errore versantur. Consuetudo loquondi coniunctioque dictionis cum variis narrationibus, in quibus semper eadem nota principalis effieitur, determinatam ei certamque significationem impertiunt, quae proinde non potest nisi eo explicari, ut hune sensum Occulium per comparationem cum variis molis usus. ei consentaneis vli repugnantibus, ex obscuritate sua pro trahatur.
107쪽
eulque rei alii sese insinuanti resistat, tamen nemo erit, qui eam naturam, quae sic in spatio es vocet *iritualem. Eam, manifestum est, dicendam sol e torpoream, idcirco quia et extensa est, et impervia, et, Vti omnes res corporeae, diuidua legibusquc pullus Obnoxia. Usque eo adhuc in orbita versamur munita aliorum philosophorum. Verum cogitatione vobis naturam Pnsormotis simplicem , eique sint ut tribuatis rationem; num haec tum ipsa vim potestatonique Vocabuli spiritus implebit 3 Vt istud aperiam, rationem illi naturae simplici qua qualitatem internam concedam, in praesens autem solam in rationibus extemis consideratio. Et nunc quaeria: cum hanc substantiam simplicem in spatio illo pedis cubici, materia repleto, collocare Volo, num tum elementum illius simplex locum cedere oportebit, quem hic ce spiritus occupet 3 Si, etiam, dicitis, tum spatium istud, quo alterum spiritum capiat, alteram partem, oportebit Hemon rarem amittere, atque ita tan dona, si pergatur, pes spatii cubicus spiritibus erit oppleta, quarum , moles Pariter ex ratione imperitia resistat, ac si plenasoret materia, atque itidem atquae haec, necesse sit, ut pulsas legibus obnoxia videatur. Iam vero eiusmo. di substantiae, quamuis vim in sese rationis habeant, tamen extrinsecus ab elementis materiac nullo moto diuersae forent, in quibus etiam non nisi viros nouimus praesentiae illarum externae, quaeque in proprietatibias illorum internis sint, prorsus ignoramus. Ergo dubium non est, eiusmodi genus substantiarunasmplicium non vocatum iri naturas spirituales, quarum possent moles conglobari. Igitur conceptum spiritus tantummodo poteritis retinere, si vobis naturas cogitatione informetis, quae adeo in spatio possent materia repleto praesentes essen; naturas Pro-D Hoe loco facile animaduertitur. me solum de spiritibu . qui ut puries ad totum cosmicum pertinent, non vero de spiritu i nito loqui. auctore eorum et conseruator . Eteni in neotas de natura spirituali huiusce pollerioris lacilis est.' quia tantummodo negativus eii, in eoque cernitur, quod Diuiti eo by Cooste
108쪽
. inde, in quibus non inest ratio impervia, quarumque numero coniunctarum quantoCumque numquam quodpiam totum efficietur. Naturae eiusmodismplices naturae incorporeae vocabuntur et immateriales, et, si ratione gaudeant, spiritus. Sed substantiae simplices, quaru in compositione totum essicitur extensum viaitates corporeae et materiales, earum
totum vero materia, adpellabuntur. Aut nomen spi
ritus inani voce sonat, aut eius significatio potestasque ea est, quam inodo indicauimus. A definitione eius, quod conceptu spiritus contineatur, mire abhorret gradus ad enuntiationem eiusmodi naturas exstaro, quin etiam esse tantum posse. In scriptis philosophorum argumenta valde idonea deprehendimus. quibus esse fretus queas, quodcumque cogites, esse simplex oportere, et unamquamque substantiam simplicem naturae unitatem esse, illudqus Ego individuum non posse in toto quodam multarum rerum coniunctarum distributum videri. Ergo anima mea erit substantia simplex. Verum hoc argumento etiamnunc in medio relinquitur, utrum ea ex illo genere sit, quibus in spatio coniunctis totum extensum atque imperuium esticitur, quae proinde Corporeactsunt, an incorporea ideoque spiritus sit, atque pliam, an eiusmodi genus naturarum, atque earum, quae spirituales dicuntur, esse queat. Atque in eo quidem non possum non cautionem
adiicere de consilis haud temere capiendis, quae in quaestione quaque profundissima at sua obscurissim facillime irrepunt. Quidquid enim ad vulgares coraceptus empiricos pertinet, illud plerumque spectari
proprietates materias in sa negantur, eum substantia inii nita absoluteque necessaria pus nantes. Contra in Rh tantia spirituali, quae eum materia esse coniun fila debet. velut animae humanae, haec dissicultas oboritur: quod mutuam illius eum naturis corporeis e totum coniunAionem cogiatare debeam. et unam tamen coniunctionis, quae nota sit. rationem, cui lacus in naturis corporeis est, tollers. Diuitiam by Coos e
109쪽
ab iis abhorrent, neque ulla cxperientia ex similitudine possunt doceri; carum sane nulla potest cogita. tio informari, et propterea solent ea lubenter tamquam impossibilia repudiari. Omnis materia in spatio. alterius praesentiae resistit, atque idolico vocatur imperuia. Istuἀ euenire, experientia di cet, abstractioque ab hac experientia in nobis quoque conceptum gignit . uniuersalem materiae. Haec autem reactio, quam quidpiam in spatio eius praesentiae praebet, tali modo cognita quidem est, sed idcirco haud compre-hos .. Ea enim, quemadmodum cunila, quae affici. ni cuidam reagunt, vis vera est, cumque eius directiora, quam lineae productae spectant an pro inquationis, contraria sit, sequitur ut ea in vi versetur repulsus, quae materiae, ideoque quoque elementis illius attri buenda est.. Iam quisque sanus lacilo concedet, hic terminos esse intelle Ius humani. Nam non nisi per experientiam antinaduerti potest, res mundanas, quas Lorporeas dicimus, eam vim habere, illius autem po Lsbilitatem comprebendere. Quod si autem substan. h. ilius cuiusdam generis , cum aliis viribus in spatio praesentes, quam cum illa vi pulsua, posuerim,
quarum consequens ratio impervia est, sane quidem actionem illarum, quarum nulla cum repxaesentationibus meis empiricis similitudo sit, nullo modo possum in singulo atque concreto cogitare, et dum iis proprieta m domo, spatium, in quo agunt, replendi, conceptus perit, quo alioquin a me queunt res cogi et quae lab. sensus cadunt, atque inde necc sic est quoddam incogitabilitatis emergere. Verum
ideireo haud potest ut impossibilitas agnita spectari4 ob eam ipsam caussam, quia contrarium quoad possibilitatem itidem haud perficietur, quamuis illiussistantia sub sensus cadat. Quocirea possibilitatem naturarum ineorpore rum sumeta poteris, neque ramon metuere, te iri eonsulatum, quamuis etiam spe destituare, lare, ut
110쪽
umquam queas eam possibilitatem argumentis ex otione petitis euincere. Tales spirituales naturae in spatio forent praesentes, ita ut illud nihilominus ii turis corporeis semper maneret imperuium, quoi iam illarum praesentia sane essicientiam quidem in spatio, non vero eius repletionem, id est, reaetionem qua caussam contineret soliditat . Si igitur eiusmodi lubstantiam spiritualein sumas simplicem, salua ratione iIlius indiuidua dicere postes : locum praesentiae illius proximae haud in puncto, sed in ipso spatio quodam consistere. Etenim ut analogiae ope utar, ipsis elemontis corporum simplicibus nece sario oportebit quodque in corpore spatiolum repleri, quod pars est aequabilis uniuersae istius extensionis, propterea quod pu icta non in partibus. sed terminis spatii versantur. Quae quidem spatii repletio cum interuentu viri tis cuiusdam est cacis repulsus efficiatur, ideoque duntaxat ambitus actionis maioris, non vero multitudo partium subiecti eis i cntis elementarium indicetur , sequitur, ut ea nullo modo pugnet cum simplici illarum natura, quamquam sane istius rei possibilitas non ulterius potest explicari distinguique, id quod numquam fieri potest in relationibus caussarum et effectorum. Pariter mihi nulla certe euincenda impossibilitas ossiciet, quamuis res ipsa incomprehensa maneat, cum contendo: substantiam spiritualem, etiamsi simplicem, tamen posse spatium occupare id est, proxime in eo agere posse), neque istud tamen replere id est, substantiis corporeis in eo rei gere . Praeterea eiusmodi substantia incorporea haud soree extensa dicenda, perinde atque unitates materiae; nam id solum, quo separatum seiunctumque ab omni et perse solum exstans spatium occupat, extensum est; substantiae autem, quae sunt elementa materiae, non nisi actione in aliis externa spatium occupant, per se vero separatim, ubi nullae res aliae cuin iis coniunctae cogitantur, nec ubi in iis ipsis quod extra se sit, deprehenditur . nullum eae spatium continent. Id quod de elementis corporum valet. Atque hoc quo-