장음표시 사용
121쪽
PARsΙ. CAP. ILeuinci, si longi velimus esse, vel potius, olim, ubi aut
quando, nescio, probabitur: animam humanam in hac'uoque vita cum omnibus naturis incorporeis aris nissiino vinculo coniunctam teneri, eamque mutuo in
his vim suam exserere ab iisque vicissim impressiones accipere, quarum vero homo sibi haud conscius sit, dum omnia salua sint. Contra itidem probabile est, naturas spirituales nullam posse proxime sensationem mundi corporei cum conscientia habere, quoniam cum nulla materiae parte ad person m coniunctae sunt, ut ope illius queant loci in toto mundi corporeo, et per organa artificiosa adsectionis entium extensoruni ad sese et ad se inuicem conscia fieri, sed sane potest earum cum hominum animabus utentibus eiusdem naturae Contagio esse, et reapse quoque semper cum ea mutuo Commercio tenentur, ita tamen, ut in reprae sentationibus communicandis ea, quae animam in so t naturam a mundo corporeo pendentem continet,
non in aliis spiritualibus naturis osse possint, harumque conceptus, ut repraesentationes rerum incorporearum intuitiuae, nequeant in claram hominis com scientiam transire, certe quoad qualitatem propriam, squidem materiae utriusque idearum generis natura
Praeclarum foret, si eiusmodi constitutio mundi spiritualis systematica, uti eam proponimus, haud solum ex conceptu naturae spiritualis in genere, nimirum hypothetico, verum ex ulla quapiam vera uniuerseque concessa obseruatione concludi posset, vel etiamdunt at probabili suspicione attingi. Quapropter audeo, indulgentia fretus lectoris, periculum huiusce generis hoc loco inserere, situm illud quidem extra semitam, satisque longe quoque ab euidentia remotum, quod tamen nihilominus videtur ansam praebere coniessuris haud iniucundis.
122쪽
In viribus, quibus cor humanum mouetur, qua dam potentissimarum extra illud litae videntur, quas proinde haud sere ut mera instrumenta utilitatem propriam spectant necessitatemque priuatam, tamquam metam, intra hominem ipsum silain, sed quibus essi.
citur, ut contentiones nostrorum motuum lacum Coniniunctionis extra nos in alias naturas rQione praeditas transferant; unde pugna oritur duarum virium, quippe studii ipsius sui, omnia ad sese reserentis, et utilistatis communis, qua fit, ut animus versus alios extra su pellatur trahaturue. Nihil in adpetitu moror, vi cuius tam fieiniter tamque uniuerse sententiae aliorum adhaerriscimus, alienam quo adprobationem adsensumve ad nostrae absolutionem sponte tam necelsa. xiam iudicamus, unde, etiamsi nonnumquam prauus error honoris oriatur, tam animi ingenium a studio propriae utilitatis remotissimum ac verissimum trahi occulto sese sentit, ad ea, quae per te ipse ut bonum verumue agnoueris cum aliorum iudicio comparanda. utrumque conciliandum, itemque quamque animam humanam in via cognitionis quasi morandam, si alium tramitem incedere videatur, quam quem nos ingressi sumus, quae cuncta fortasse in permotione versantur interna ex nostro proprio iudicio pendente ab uniuersasi intelligentia humana, instrumentum essiciuntur genus quoddam unitatis rationalis uniuersitati natur rum cogitantium impertiendi.
: . , Sed mitto hunc respectum alioquin haud inutilem, aliumque in praesens sector, euidentiorem maiorem que, quantum nostrum consilium attinet. Quodsi res externas ad necessitatem nostram reseramus, fieri istud non potest, nisi nosmet simul sensatione quadam vinctos circumscriptosque persentiscamus, quae nobis aperit, in nobis quasi voluntatem quamdam alienamessicacem esse, nostrumque. proprium arbitratum opus habere conditione adsensionis externae. Cogimus vi quadam occulta ut consilium nostrum simul ad salutem aliorum alienumue arbitrium dirigamus, quam
123쪽
PARS I. CAP. II. II quam istud saepenumero iuncti facimus, inclinationique utilitatis propriae sortior repugnat, punctumque, quo lineae directionis adpetituum nostrorum Conueniunt, proinde non solum in nobis est, sed etiam viin res, Nosmet mouentes, in voluntate insunt aliorum extra nos. Inde oriuntur impulsiones morales, quibus saepius inuito utilitatis propriae studo abripimur, fortis lex ossicii, infirmiorque benignitatis, e uarum qua que cogi r ad multa deuouenda, et quamuis Vtra que subinde inclinationibus utilitatem sequendi vineatur, nuspiam tamen in natura humana cessant exsistentiam suam prodere. Ea re in mon entis occultissimis nosmct intelligimus ex regula vola: tatis uniuersalis pendere, indeque in mundo naturarum cogitantium omnium unitas quaednm morasis exsistit constitutioque Wstematica ex meris legibus spiritualibus. Quodsi hanc sensu in nobis perceptam voluntatis nostrae ad consensum cum voluntate uniuersali coaeli nem sensum velis moralem vocare, de eo non nisi de Phaenomeno loqueris illius, quod reapse in nobis euenit, caussis illius neutiquam repertis. Sic Newtonuseertam legem illam ni suum uniuersae materiae ad sese inuicem adpropinquandum eorum grauitationem adpel-l uit, propterea quod demon strationes mathematicas noluit in communionem venire concertationum philosophicarum, quae de caussa illius possent exsistere. Nihilominus hanc grauitationem non dubitante tamquam effectum verum actionis uniuersalis materiae in se inuicem tractar , atque idcirco ei nomen imposuit attramonis. Nonne fieri posset, ut phaenomenon impulsonum moralium in naturis cogitantibus, uti mutuo ad se inuicem reseruntur, itidem ut consequens virtutis vere agentis, qua st, ut naturae spirituales inuicem contagione teneantur, ropraesentetur, ita ut sensus moralis haec sensu percepta dependentia VO' Iuntatis priuatae esset ex voluntate uniuersali, et consequens commercii mutui naturalis atque uniuersalis, quo fiat, ut mundus incorporeus unitatem moralem
nanciscatur, dum sese ex legibus huiusce contextus sui
124쪽
ad systema quoddam persectionis spiritualis consoromet 3 Quodsi hisce cogitatis tantum speciei, quantum
necesse eit, concedatur, ut operae pretium sit, sta ex consequentibus dimetiri, fortasse inuitamento eorum sensim quodammodo studio contra ea abripiere. Tum enim inconuenientiae maximam partem videntur euasnescere, quac alias in pugna rationum hominum moralium et physicarum hae in terra tam mire in oculos incuriunt. Omnis actionum moralitxs secundum ordinem naturae numquam effectum potest plenum
in vita hominis corpore induti habere, sed sane qui dem in mundo spirituali ex legibus pneumaticis. Fines
Veri, momenta secreta multorum conatuum ex infirmitate frustraneorum, victoria de se ipso, vel etiam nonnumquam occultus dolus in actionibus specie bonis, plerumque ante euentum physicum in corporali statu perierunt, sed tali modo in mundo incorporeo ut principia utilia spectanda tarent, eorumque respe ctu ex legibus pneumaticis propter voluntatem priuR tam cum uniuersali coniungendam, id est, ob unita. tem cum uniuersitate mundi spiritualis copulandam, essectum naturae morali liberi arbitrii consentaneum ederent, mutuoque reciperent. Quia enim moralis ratio actionis statum spiritus internum attingit, natura quoque eam non nisi in proximo spiritinam commercio sequi effectum potest uniuersae moralitati ido,
neum et adaequatum. Eo igitur essiceretur, ut animma hominis iam hae in vita per statum moralem, lo- eum capere in substantiis spiritualibus uniuersitatis r rum deberct, quemadmodum ex legibus motus materiae spatii mundani in eo sese ordine ad se inuicerneollocant, qui viribus suis corporeis conuenit. Taci-
Commereia hominis cum mundo spirituali principio proo
manans moralitatis, ex legibus contagionis pneumaticae. poni in eo possunt, quod natura inde propior communio horinas malaetae animae cum honis et malis spiritibus oriatur,
illi quo eo se ipso parti sese reipublicao spiritualis adiunge
rent qualitati morali suas conuenienti. eum communion eonsequentium omnium, quas inda seeundam natama ord uem oritura videantur. Disiti reo by Go l
125쪽
dem animae cum mundo corporeo per mortem sublato, vita in altero mundo non nisi in continuatione versaretur naturali coniunctionis illius, in qua cum eo iam hoc in vita fuerat, cunctaque conseqt entia moralitatis hic exercitatae illic in effectis rursum reperirentur, quae natura cum uniuerso mundo spirituali arctissimo communionis vinculo copulata ibidem iam antea ex legibus pneumaticis exercuisset. Ee praesens igitur et futurum ex uno quasi contextu forent, iisque, ad ipsum naturue ordinem totum continuum essicere. tur. Quae quidem ratio postrema peculiaris momenti videtur. Namque in coniectura ex meris caussis
rationis permagna dissicultas est, si, ad tollendam dis
erepantiam. ex imperfecto moralitatis cum cons quentibus suis concentu in hoc mundo ortam, ad voluntatem diuinam extraordinariam confugere cogarct
quoniam, ut maxime verisimile iudicium fuerit ex conceptibus do sapientia aluina nostris, magna semporremanet suspicio, tenues intelligentiae nostrae conceptus fortasse ad ens summum admodum peruerse sui Die translatos, cum hominis duntaxat sit, de voluntatis diuina ex conuenientia iudicare, quam reapse in mundo percipit, quamve secundum regulam analogiae, ordini naturae conuenienter, in ea potest suspicari. non vero et consilio suae ipsius sapientiae, quod simul voluntati diuinae praescriptioni statuit, noua instituta licet et arbitraria in praesenti mundo vel sut O ex-
Iam meditationem nostram ad viam pristinam re deamus, propiusque ad metam accedimus, nobis
praefixam. Quod si sic est cum mundo spirituali par-
teque, quam anima nostra in eo capit, comparatum,
uti umbra, quam delineauimus, ostendit; propemodum nihil quidquam magis mirum videtur, quam commercium spirituum haud rem communem esio consuetamque, insolitumque paene magis raritatem
126쪽
visoruin attingiti quam illorum possibilitatem. Quadquidem dissicultas interim satis bene potest romoueri
partimque iam quoque expedita est. Etenim repram
sentatio, quam de se ipsa ut spiritu hominis pet
visionem incorpoream habet, longe abhorret ab ea, cum cόnscientia suasse ipsam ut horninem repraesentat per i in ginem, ex imprellione ortam organorum Cor.
poreorum, quae in aὸλὰξ one ad nullas res nisi cor poreas repraesentatur. Qetamobrem idem quidem subiectum est, ad mundum et visibilem et inuisibilon simul ut membrum pertinens, sed non eadem pors na, siquidem repraesentationes unius, propter diuer sam suam naturam, nullae idea sunt Comitantes re. praesentationum mundi alterius, ideoque, quod.ut spiritus cogito eius ut homo haut recordor, et vim versa, status meus ut hominis in repraesentationem mei ipsius ut spiritus nullo ni odo ingreditur. Caeterum repraesentationes de mundo spirituali ut maximo
clarae sint atque intestiuae, 'b tamen hoc non lassici
Id quod eorto quodam genere personalitatis duplicis quae .animae ipso huiusce vita a respectu competit, potest titu fir ri. Quidam philosophi se posse putant, nemine contradiscente . ad statum alti soporis prouocare, cum exsistentiam repraeseraraticinum obscurarum probare volunt, cum tametsnihil certi quidquam ea de re diei queat. nili nos violam
tes nullius earum recordari, quae alto sopore fortasso h buerimus, ex quo hoc tantum sequitur, eas in expergiscenis do haud clare rppraesentatas suisse, non vero eas tum quoisque. cum dormiebamus. obscuras tuisse. Suspicor potius, eas clariores amplioresque esse, quam clari lIimas vigilantium; siquidem ili id sensibus Oxternin prorsus qui centibus de natura tum actuosa atque anima est, ex*ectandum videtur, quamquam. cum corpus bominis eo temflore haud una sensu perceptum sit. exporgis entibus idea illius comitans deest. qua pristinus cogitationum status. ut ad eamdem perissonam pertinens posset ad conscientiam vocari. Actiones quorumdam noctam bulonum, qui nonnumquam in uiuai ci statu maiorem quam alias intelligentiam produnt, qu-vis nihil quidquam expergiscentibus in memoriam recurrat. eonfirmant postibilitatem eius, quod de alto sopore suspi- . eor. Contra somnia, id est repraesentationes dormientis. quarum expergiscens recordatur. huc non pertinent. Tum enim homo non plane dormit; certo gradu quodam clam
sentis aflio nosque spirituales suas contexit eum impressionis
127쪽
ve earum mihimet ut homo conscius fiam; uti adeo
xepraesentatio sui ipsius sid est animae) ut spiritus sane quidem concludendo pariuntur, in nullo vero homini eonceptus intuitiuus insit atque empiricus. . Interim haec dissimilitudo repraesentationum spiritualium earumque, quae ad vitam hominis corpora Iem pertinent, non est pro tanto impedimento reputanda, ut ea omnis possibilitas tollatur, conscientiae contagionum ex parte mundi spiritualis in hac adeo vita nonnumquam pariendi. Namque non quidem eae proxime possunt in conscientiam personalem hominis transire, sed tamen ita, ut iis secundum legem conceptuum adsociatorum illae imagines excitentur, quae illis adfines repraesentationes excitent sensuum nostrorum analogicas, quae sane quidem haud in conceptu ipso spirituali versentur, sed tamen in symbolis
earum. Semper enim eadem substantia est, quae cum ad hunc mundum tum ad alterum ut membrum pertinet, atque utrumque repraesentationum genus ad
idem subiectum pertinet atque inuicem coniunctum est. Cuius quidem possibilitatem eo possumus quodammodo docere, ut consderemus, altiores conceptus
nostros rationales, ad spirituales satis prope accede res, solere veste quasi corporea indui, ut se claros es- sciant. Inde proprietates dei morales sub repraesentationibus irae, aemulationis, miseri ordiae, ultionis, et id genus aliis repraesentantur; hinc iactum est, ut poetae virtutes, vitiaque et alias yatutae proprietates persona induerent, ita tamen, ut vera intelligentiae
idea persplendeat; sc geometra tempus depingit per
lineam, quamquam spatium tempusque non His in relationibus conueniunt, ideoque secundum analogiam quidem, numquam vero quoad qualitatem con-hus sensuum externorum. Ex quo fit, ut earum partim post hae reeordetur. in iis vero etiam non nisi meras sere absurridasque imagines deprehendat, uti eas esse. necesse est, cum ideae phantaliae in iis sensationisque eaternae inuicem eou. saadaningo
128쪽
sentiunt; unde repraesentatio aeternitatis diuinae in ipsis philosophis speeiem capit temporis infiniti, quan
topero caueas ne utrumque Confundas, caussaqua gravissima, cur mathematici plerumque nolint concedera monades Leibnitianos, sine dubio haec est, quod non Pollunt non eos ut paruas moleculas Cogitare. Quocirca a verisimilitudine haud abhorrere videtur, sensa tiones spiritualcs posse in conscientiam transire, si phantasinata commouerint, secum Cognata. Talim do ideae, ex contagione spirituali communicatae, sivnis sese illius linguae conuestirent, qua homo alias utitur, praesentiam spiritus sensu perceptam imagine μgurae humanae, ordinem et pulcritudinem mundi incorporei imaginibus, quibus alias in vita sensus nostri
Hoc genus visorum nihilominus haud tritum quiddam esse potest et consuetum, sed non nis in personis euenire, quarum organa ) irritabilitate gau, dent solita maiori, ad phantasiae imagines statui animae interno Conuenienter motu harmonico magis au'gendas, quam in sanis hominibus ae valentibus et solet fieri et debet. Eiusmodi personae rarae certis qN husdam momentis tentarentur visis multarum rerum' ut extra se positarum, quae pro praesentia reputarent naturarum spiritualium, ad sensus suos Corporeos cadentium, quamquam in ea re non nisi praestigiaophantasiae fiunt, ita tamen, ut caussa earum in vera
contagione spirituali versetur, quae haud potest proxime sensu percipi, sed solum cognatis phantasiae imaginibus, speciem induentibus sensationum, ad
nscientiam manifes M. Conceptus educationis, vel etiam varii, qui i repsere, errores, ea in re suas partes sustinerent, ubi
His non organa intelligo sensus extemi, verum sensorium animae, uti socatur, hoc est. eam partem eerobri, cuius m eus varias solet imagines, uti philosophi arbitrantur, ra- pragenis ionesque animae eogitantis comitari. Di illa o hy Cooste
129쪽
. oecatio eum veritatου confunditur, veraque sensatio spiritualis sundamento quidem est, quae tamen conuersa in umbras est rerum sensibus subiectarum. Uerum concedes quoque, proprietAtem tali modo impressiones mundi spiritualis hac in vita ad visonem claram euoluendi, aegre posse ullam utilitatem ad sesere; quia ea in re sensatio spiritualis necessario tam rcte cum figmento phantasiae contexitur, ut seri nullo modo queat, quin verum in ea a crassioribus, quibus cingitur praestigiis discernatur. Item eiu modi status, cum mutatum in neritis aequilibrium supponat, qui adeo per essicientiam animae duntaxat
spiritualiter sentientis contra naturam mouentu morbum verum proderet. Tandem nullo modo mirum foret. s in pneumatopta simul somniatorem stultum osse oderes, saltona respectu imaginum ista illius
visa Comitantium, quia repraesentationes natura sua alienae, cum iisque, quas homo habet corpore indutus haud coniungendae, sese proripiunt, maleque s elatas imagines in sensationem externam insertint, quo sera phantasmata miraque portenta nascuntur, quae longo comitatu sensibus deceptis praestigias faciunt, quamquam Vera contagio spiritualis fundamento
Nune laborare haud poteris, de rationibus spe- aiosis pro narrationibus spectrorum, quae tam crebro philosopho occurrunt, de variis item spirituum contagionibus, quas hic illic fama fert, adserendis. Animae corporibus solutae spiritusque puri numquam quidem possunt sensibus nostris externis praesentes
esse, neque alias cum materia commercio te oeri, sed sane quidem in spiritu hominis, cum iis ad magnam quamdam rempublicam pertinentis, vim suam exserere, ita ut repraesentationes, quas in eo excitant, ex legibus phantasiae illius imaginibus sese induant cog- inatis, visumque rerum iis conuenientium ut extra eum excitent. Haec illusio cadere in quemque sensum potest. et ut maxime ua figmentis absurdis conla-
130쪽
sa foret, tamen ea res haud impediret; quominus Con tagiones spirituales latere sub iis suspiceris. Acumini letioris vim adferrem, si in hac explicandi ratione ad usum transferenda diutius immorarer. Namque hypothesium metaphysicarum tanta flexibilitas est, ut Nohementer iners sit, oportebit, qui praesentem haud
posset ad unamquamque narrationem ..d ommodare,
ante adeu, quam veritatem illius explorauerit, id quod in multis causiis fieri non poIeii et in pluribus admo dum inurbanum est.
Commodis interim atque incommodis subductis; quae ad illum redundaro possunt, qui non solum mundo visibili organi satus est certo quodam gradu, verum
etiam visibili is umquam talis exstitit , donum eius modi illi simile videtur, quo Iuno impertiit Tiresiam,
quae illum antea occoecauit, ut donum ei vaticinandi posset impertire. Namque, ut ex superiobus enun tiatis iudicare licet, cognitio alterius mundi intuitiua
hic non, potest acquiri, nisi partem illius intelligentiae perdideris, quae opus est ad praesentem. Neque etiam noui, an ipsi quidam philosophi ab hae conditione dura prosus liberi sint, qui tam frequentes atque intenti tubos metaphysicos versus regiones illas remotas dirigunt, miraque inde seiunt narrare, saltem equidem nihil iis quidquam eorum inuideo, quaa inporuere; id modo vereor, ne ullus homo quidam, cui cor sapiat, sed parum urbanus si, idem iis vespondeat, quod Tychoni de Brati sertur aurigarius xespondisse, cum illa noctu putaret posse ax stellis v hi per compendia: in caelo foriose, o hone, bene versa, rus fureis, his vero in terra fultus es. ,