장음표시 사용
211쪽
est in retum quoddam morale conuerti. sine illis, pellis quidem haud sere gratis, proprietatibus insocialitatis. Unde oritur reactio, quam quisque, necesse est, in sese deprehendat sui ipsius studiosus, in vita pastoritia Arcadica, conco diaque perfecta et temperantia ac mutuo amore, Omnes dotes aeternum in surculis abditae manerent: homines, initar ovium, quas pascunt, simplices apertique, exsistentiae suae vix maiorem dignitatem compararent, quAm pecoris domestici; neque inane creationis respectu finis sibi proposi ti, ut natura ratioque, haud explerent. Igitur grates debentur naturae pro inconuenientia, pro inuida 'Vanitate aemulante, pro adpetitu haud exsatiabili habendi vel etiam imperandit Sine his cuncta munera naturae eximia in genere humano aeternum sopirent inexplicata. Homo cupit concordiam; sed natura melius nouit, quae speciei eius conducant: vult ea dis ordiam. . Homo vult commode vivere et laete; sed natura vult, ut, torpore otiosaque sufficientia relictis, in labores se moles iasque praeci Pitet, quo ocontra et remedia excogitet, se prudenter rursum ab iis liberandi. Elateres naturales ilIius, sontes ins cialitatis reactionis perpetuae, unde tot mala. Oriuntur, quae tamen vero etiam rursus ad nouas virium contentiones, proinde ad euolutionem dotum natur lium maiorem, excitant, sane proinde produnt i nstutulum Creatoris sapientis, nec fere manum mali spiri intus. qui eius praeclara instituta turbauerit vel per ino vidiam corruperit.
Maximum generi humano problema, ad quod se
vendum ab natura homo cogitur, es adfetutio foetetntis ei uilis uniuerse ius is iniserandi. Cum non nisi in societate, et ea quidem , quae summa libertate uti intur, proinde antagonismo membrorum perpetuo laborat, et tamen adcuratissimam terminorum designationem cautionemque huiusce libertatis habet, ut qucav
212쪽
eum Iliorum libertate consistere. - cum igitur non nisi in ea summum naturae consitum possit, nimirum euolutio dotum omnium, in genere humano. attingi, natura etiam Velit , Ut eam perinde atque omnes
destinationis fines sibi ipsa comparet: necesse est, ut societas, in qua libertar sub legibus externis quantum fieri potest maxime coniunctae deprehendatur, id est Anytitutio civilis perfecte iusta, summum naturae problema sit generi humano propositum; siquidem natura non nisi soluendo illo atque exsequendo potest reis liquos fines ipsi cum genere nostros proposito ferire. In hune statum coactionis ut sese conferat, homo ali quin libertatis dissolutae tantopere studiosus necessitate cogitur, eaque omnium maxima, illa quippe, quam sibimet ipsi homines inuicem inferunt, quorum cupiditatibus esscitur, ut nequeant diu iuxta se inuicem consistere. Uerum in septo, cuiusmodi coniunctio elavilis est, iisdem adpetitibus postea optima effecta nasiscuntur; velut arbores in sylvis, eo ipso, quod quaeque alteri aera et solem demit, ab se inuicem coguntur, ut utrumque supra se sequantur, eoque pulcrao rectaeque accrescant; cum e contrario illae, quae liabere et ab se inuicem separatae Frondes edunt, gibbosae crescant, obliquae ac prauae. Omnis cultura et ars, humanam naturam decens, quippe ordo socialispuleerrimus, fructus sunt insocialitatis, quae per se ipsam ad se consorinandam cogitur, atque ita, per aratum extortam surculos naturae plenos euoluendos.
PRONUNTIATUM SEXTUM. me problema omnium ut dissicillimum es, et quod
ab humano genere feri esoluitur. Difficulta , quam vel mera idea huius problematis iam ob oculos ponit, haec est: homo est animal, cui, si inter alia sui generis degat, opus domino es. Is enim prosecto libertate abutitur respectu sociorum; et, quamquam ut resereata praedita ratione legem desiderat, quod libertati 'omnium carceres constituati tamen adpetitu suo ani-
213쪽
mali sui ipsius nimium amante deceptus, ubicumque licuerit, sese excipit. Igitur domini indiget , qui propriam voluntatem eius constri 'gat, eumque cogat, voluntati uniuerse valenti, in quo quisque potest liber esse, obediat. Vnde autem hunc dominum capit 3 Nuspiam aliunde, quam ex genere humanG. Ue.
rum hic pariter animal est, domini indigens. Igilii hutcumque rem instituat; tamen non potest intellici, quo modo sibi comparare queat iustitiae publicae superiorem; siue hunc in periona singulari quaerat, siue
societate multorum ad eam rem delectorum. Etenim
eorum sua quisque libertate semper abutetur, si nullum se habet superiorem, qui potestatem in eum exerceat ex legibus. Summus vero superior per se ipse sesso iustus, et tamen homo debet. Haec quaestioauoindo omnium di meillima est; quin fieri nequeat, ut plene soluatur: ex ligno tam prauo. quam ex quo homo factus est, fabricari nihil potest, quod prorsus rectumst. Tantummodo adpropinquatio ad hanc ideam n bis ab natura iniuncta est. I Eam autem omnium postremam effectum iri, praeterea inde etiam sequiis tur, quod ad eam rem opus est veris rectisque con-eeptibus de natura constitutionis possibilis, magnaque per inultas causias exercitata peritia, et, praeterea voluntas bona ad illam accipiendam praeparata; quaa quidem tres partes perdissiciliter, et, si fiat, non nisi admodum sero, multis conatibus frustra tentatis, ali. quando simul possunt conuenire.
Problema eonsitutionis elusiis perfectae alsolutaequa instituendae pendet ex problemale relationis ei uita-
partos hominis proinde perquam omioste sunt. Quomo do eum iis. qui alias planeta inhabitant. eorumque natura comparatum sit. nos sugit; cum auteln hocce naturae man. datum naturae bene ex cuti suerimus, sano sperare potoii. mus. nos in vicinis nostri systematis eosmiei haud humili inia ordine suturos esse constitutos. Fortasse in iis quisquo si gulus destinationem in vita suam omnem ad seluetur. Apud
nos Reus est; sola id syerare species potest.
214쪽
IDEA HIST. UNIVERS. 'tum externae legalis, nee solai potes Jine hoe posterio
ri. Ecquid iuuat, in constitutione ciuili legali inter homines singulos, id est, in republica constituenda, occupari Z Eadem insocialitas, qua homines ad eam
cogebantur, itidem in caussa est, cur unaquaeque respublica in relatione externa, id est, ut ciuitas cum civitatibus comparata, in libertate haud circumscript versetur, ideoque alterique ab altera eadem mala exisspee Ianda sint, quibus homines singuli vexati cogeis rentur, ut in statum ciuilem legalem Conuenirent. Igitur natura insociabilitate hominum, ipsarum soci latum niagnarum corporumque ciuitatum huiusce generis rerum creatarum vicissim via est instrumento,
quo in antagoni o illorum ineuitabili status quietis securitatisque inueniretur: nimirum impellit ea bellis,
adparatuque ad ea nimio et numquain cessante, calamit teque, quam tandem quaeque ciuitas, vel in ipsa pace media ex iis intus sentiat, necelle est, ad tent mina initio imperfecta quidem, tandem vero post multas vastationes conuersionesque, et ipsam perpetuam virium exhaustionem internam, ad id, quod ratio iis etiam sine tam tristi experientia potuisset apeAr quippe ut statum relinquant legibus solutam serorum, in foedusque transeant populorum; ubi quaeque ciuitas, etiam minima, securitatem et iura, non a propria potestate, propriaue diiudicatione iuridica, verum tam tummodo ab hoc laedere populorum magno foedere Amphictionum , a potentia coniuncta, atque a diiudicatione ex legibus voluntatis coniunilae, posset sp rare. Vt maximo sanatica haec idea videatur, atque ut talis in Abbate de Sancto Petro aut Roussauio derisa fuerit fortasse, quoniam eam propinquiorem in exsecutione putarent); tamen exitus calamitatis ineuitabilis est, in quam homines se inuicem praecipitant, qua ciuitates ad idem consitum ut maxime inuiti), oportebit, cogantur, ad quod homo serus atque incultus itidem inuitus cogebatur, nimirum ut, libertate brutali missa, in constitutione legali quietem quae-xant atque securitatem. - Quocirca bella omnia i
215쪽
ctu, ted tamen ratione naturae , nouas ciuitatum re Iationes constituendi, vastatisque, certe dissectis veteribus, noua corpora formandi, quae vero victilina,
vel in se ipsa, vel iuxta se inuicem, non possunt sese
conseruare, ideoque novas, Oportebit. conuersiones
similes perpetiantur; donec aliquando, partim constis tutione ciuili interne, quam fieri possit, optime instituenda, partim deliberatione communi et legislatione estprne, status stabiliatur, qui reipublicae ciuili similis, se ipsum possit velut automaton Conseruare. Vtrum itaque ab Dieureo caussarum essicientium concursu exspectari debeat, ut ciuitates, velut atomi
materiae, concursu fortuito varias formationes tentent, quae nouo concursu rursuin euertuntur, donec aliquando essu talis sormatio fiat, quae sormam queat seruare qui casus fortuitus vix umquam eueniet); an potius sumi debeat, naturam hic viam persequi Conis venientem, ad genus nostrum inde ab inseriori natur animalis gradu paullatim ad gradum summum humanae naturae, ev quidem arte quadam poculiari quamquam homini extorta perducendum, atque in hoc instituto specie foro prorsus ad regulam dotes illas originarias euoluere; an malueris, ex Omnibus hi Sce acti
nibus et reactionibus hominum in magnis nihil omnino quidquam, saltem nihil sani, essici, mansuruin so- re, uti semper suerit, ideoque non posse praedici, Raene discordia, quae generi nostro tam naturalis est, postremo nobis orcum malorum, in s atu maxime morali praeparet, dum sortat se hunc statum ipsum omisnesque hactenus in cultura factos progressus vastatione barbara rursum euersura sit quae quidem sors est, eui sul, imperio casus caeci non potest caueri, quacum reapse eadem est libertas illegalis, nisi illi ducem na- . turae subieceris occultae adiunt ham sapientiae 2 haecisere redeunt ad quaestionem: num rationi conuenienter fiat, ut forma malis instituti naturae in partibuxat tamen temeritatem in toto sumasy Quid igitur itaa.
216쪽
tus serorum temerarius effecit, ut scilicet omnes nais rae dotes in genere nostro retardaret, sed tandem. quae his co traxisset, eos coegit, ut ex hoc statu egressi in constitutione ciuili sese coniungerent, in qua
omnes possunt isti sui culi euolui; id quoque libertas
barbara eslidit ciuitatum iam constitutarum, nimirumve cunctis viribus rerum publicarum ad adparatus contra se inuicem adhibendis, vastationibus a bello prosectis, malto magis autem necessitate promtitudinis ad bellum perpetuae, plenus quidem dotum natura lium euoluendarum progressus impediatur, Contra ea vero quoque malis, inde oriundis, genus nqstrum coegitur, ut ad reactionem per se salutarem multarum iuxta se inuicem ciuitatum, ex libertate eorum oriundam, legem inueniat aequilibrii, potestatemque coniunctam, quae illi vim impertiat, proinde statum cosmopoliti m securitatis ciuilis publiclae introducat. qui haud omni periculo vacet, ne vires hominum obdormiscant, sed tamen quoque haud careat aequalitatis principio mutuae actionis et reactionis, ne sese inuicem euertant. Antequam hic passus ultimus nempe ciuitatum coniuncti O) iactus sit, ergo tantummodo A. re in efformatione earum dimidia. grauissima mala humana natura tolerat, sui3 specie Allxci salutis externae; Fouisbuiusque haud ita iniuria statum serorum praetulit, quippe omisso hoe gradu supremo, ad quem
generi nostro adscendendum est. Nos sumus maxime iste scientiaque extulti. Nos sumus ciuiles facti et riviles, atque usque ad putidum ad variam elegantiam fomlem decorumque compositi et adsuefacti. Uerum
premul rem abest, ut nosmet haheamur moralet. Namque idea moralitatis pertinet adhuc ad culturam; verum vis huiusce ideae, qui tantummodo ad si mi liatriorem redit in studio honoris ac famae extErnoque decoro, sola est eitur ciuilitas. Quamdiu vero ciui. tales in ines vires suas ad vana sua violentaque consi. Ira finium proserendorum impenderint, atque ita tam dum ingenii animorum interne sormandi laborem civom suorum perpetus impedierint, iisque ipsis om-
217쪽
nem hoc respectu subleuationem eripuerint, nihil quidquam erusmodi ex spellandum est, propterea quod ad eam rem longus labor internus cuiusque reipublicae ad ciues formandos postulatur. Quidquid autem boni haud est in consilio moraliter bono implantatum, nihil nisi mera spocles est et splendida miseria. - Iahooee statu , dubium non est, genus humanum pem man surum fore, donec modo, quo dixi, ex statu cha tico relationum ciuilium sese proripuerit.
' Historia generis humani in uniuersum ut exsecutio tonflicti nuturae secreti potes cu'ses rari ad consitutionem
ciuitatis interne, atque, hunc in finem, etiam externa perfectam ab ruendam, tomquam satum unum, in quo omnes issius do es possunt in genere humano Alene euolui. Quod pronuntiatum consectari uiri est ex praecedente.
Ex quo patet. philosophiae itidem quemdam chiliaisimum esse, sed talem, ad quem arcessendum idea illius,
quamquam tantum admodum e longinquo conferre potest, qui proinde nihil minus est, quam fanaticu Id agitur tantummodo. an experientia aliquantum de isto consilii naturae itinere aperiat. Aliquantum duco; hie enim orbis tam longum tempus postulare via detur donec finiatur, ut ex parua particula, quam genus humanum hac respectu absoluit, pariter incerto possit figuram viae partiumque rationem ad totum de, finire, atque ex omnibus, quae hue usque exstitere. obseruationibus caeli cursum, quem sol noster cum vniuersa turba satellitum in magno capit systemato stellarum fixarum; quamquam tamen, ex principio uniuersali constitutionis systematicae fabricationis mundi, atque paucis istis, quae observata sunt, satiseerto, ut ad exsistentiam eiusmodi circuitus orbicul, his concludatur. Interim sic fert humana natura, vel ipso respectu epochae omnium remoti isimae, quae genus nostrum debEt attingere, ut ne aequos nos praebeamus, si modo cexlto queat exspectari. Pr esertim
218쪽
in hac nostra caussa eo minus fieri potest, cum videamur per nostram ipsorum prudentiam posteris nostris
tam laetum tempus atque acceptum Celerius posse arcessere. Propterea ipsa veni gia tenuia adpropinquationis illius magni nobis momenti videntur. Nunc ciuitates iamiam in relatione ad se inuicem tam artisiciosa versantur, ut nulla queat in interna cultura remittere, nisi erga alias quoad potentiam contagionem- quem decrescant; ergo, si non progressui, tamen conseruationi huius consilii naturae. per ipsos fines illarum ambitiosos satis prouisum videtur. Iam vero libertas ciuilis nunc etiam haud facile potest laedi nus incommodum inde ad omnia commercia, inprimis negotiationem redundet, eoque decrementum virium eluitatis in relatione externa sentiatur. Haec libertas autem paullatim longius progreditur. Quod si civis impediatur, quo minus pro arbitrio salutem suam modo, qui cum libertate aliorum possit consistere, quaerat; impedietur vivacitas ac vigor industriae perpetuae, eoque vicissim vires totius. Idcirco Circumscriptio personalis in agendo mittendoque magis magisque tollitur, libertas uniuersalis religionis conceditur, atque ita, interiectis errore nugisque, paullatimoritur coli. ytratio, tamquam bonum magnum, quod genus humanum adeo ex consilio crescenidi intemperante imperantium, necesse est, percipiat, si modo, quaesibi ipsis prosint, intelligant. Haec autem collustratio, Cum eaque certa quaedam animi communici, in quem homo collustratus quo minus veniat respectu boni, quod perfecte comprehendit, non potest euitare, pedetentim usque ad thronos pertineat, oportebit, Cum eorumque adeo imperandi principiis contagionem habeat. Quamquam imperantibus nostris, ut hoc utar,
ad instituta educationis publica, omninoque ad universa, quoad salutem mundi publicam in praesens nihil quidquam pecuniae reliquum est, quoniam omnia iam in antecessum sunt ad bellum futurum computata; tamen suam ipsorum utilitatem in eo inue
nient, si proprios labores populi, quamuis tenues tar-
219쪽
artificiosum, eventuque ex utraque parte tam incertum, verum etiam per dolores secundi nos, quos ciuitas ex aere alieno in dies accrescente cinuento quodam nouo) percipit, et numquam dissoluendo, tam difficile ac lubricum, praeterea vis, quam quaeque ei uitatis concusso partis mundi nostrae adeo per commercia sua complicatae in aliis ciuitatibus exserit, tam grauis est, ut hae proprio periculo suo coactae quamuis sine auctoritate legali, sese offerant pro an bitris, atque ita omnia e longinquo ad corpus magnum ciuitatum futurum praeparent, cuius non potest ex vetustiori mundo exemplum ostendi. Et si hoc corpus politicum in praesentia adhuc in forma admodum rudi conspicitur, tamen iam quali sensus quidam in universis membris, quorum cuiusque interest conseruatio totius, sese mouet; isque spem sarit, fore, ut post multas transformationis conuersiones, tandem aliquando, quem natura sibi finem summum propositum habet, satus cosmopoliticus uniuersalis, velut gremium, in quo omnes generis humani dotes originariae euolvuntur, constituatur.
Tentamen philosophicum hisoriam universalem adeo sium formamque naturae, quod coniunctionein ciuilem perferam generis , uniani atque ahDIutam θρctet, elaborandi, ut posmile adeoque ad hune naturae em promovendum vitis, eo derandum s. Est quidem consilium mirabile, specieque absurdum, hisoriam instituendi secundum id cana inodi, quo res in mundo euenire oporteret, si certis quibusdam sanis finibus fieri conuenienter deberet; eiusmodi respectu non nisi fabula Romanens effici videtur. Interim si liceat sumi, naturam . in ipso libertatis humanae lusu, non sine consito scopoque agere, ea idea tamen sane posset utilis fieri; et quamquam acies nostra breuior est, quam ut
220쪽
mechanismimi occultum institutorum illius queamus perspicere, tamen haec idea nobis pro duce poderit,
ad congre rationem actionum humanarum alioquin sine consilio ac temerariami certe in magnis, ut sibyenia exhibendam. Etenim si ab historia Graeea incipias, quippe qua quaeque nita vetustior vel aequalis nobis seruata es , saltem illi fides concilianda est; 'in si vim
illius in formando deformando ille corpore politico populi Roman i, ciuitatem Graecam deuorantis, huiusque vim in harhnris, qui illum vicissim euerterunt, usisque ad nostrum tempus persequare; iam vero histo. riam politicam aliorum populorum, Uti eorum notitia per has ipsas nationes collus bratas ad nos peruenit, addas; iter aperies rectum emendatae constitutionis p
liticae in hac nostra mundi parte quam, probabile est, cunctis aliis aliquando lcges laturam es le). Dum porro ubi uis solum constitutio ciuilis eiusque leges, et relatio politica spectantur, quatenus utraque per bonum, quod iis inerat, aliquamdiu ad populos cum
iisquo artes quoque ac scientiasin augenὸ os atque amplificandos, sed vitiosa, quae iis adhaereret, ratione rursum euertendos, ita tamen, ut semper surculus collustrationis relinqueretur, quo, per quamque comversionern rerum magis euoluto, gradus emendationis sequens alator praepararetur: sium, opinor, Aria naeum quoddam aperietur, quod non solum facere ad explicandum lusum rerum humanarum potest, vel a
ti diuinatoriae politicae suturarum mutationum pol,licarum inseruire quae quidem utilitas iam alias ex. Non nisi mpurus Gam. qui inde ab initio suo usque ad nos
interrupto ordine . durauit. fidμm potest historiae antiquae eone illare. Ultra illum euneta in terris incognitis vorsantur: et historia populorum. sui extra illum vixere. duntaxat inde ab eo tempore potest, quo in illum intrarunt, inissitui. id quod in populo Iadaleo factum est tempore Ptolemaeorum, per Graecam scripturae sacrae versionem, sine qua narrationibus unius solita, tis parum fidei tribueretur. lnda isto initio primum rito aperto) rursum poteris narrationes illius persequi . Atque sie eum cunctis populis reliquis. Humius primam, sit, ΠυιMyidis paginam unum esse initium uniuersae verae hastoriae.