장음표시 사용
241쪽
GENER. HUM. 235ribus siue naturae initiis, eum solum spectent statum
naturae, per progredientem culturam derogatur, eaque vicistim huic derogent, donec ars persecta rursum conuertitur in naturam: id quod finis ultimus est destinationis generis humani.
Initio periodi insequentis' homo e periodo commoditatis pacisque in periodum laboris transiret et discordiae, tamquam praeludium coniunchionis in societate. Hic rursum magnus faciendus saltus eis, ut eum continuo in pollessionem transponamus animalium mansuefacturum herbarumque, quas ipse serendo plantandove in alimentum sui poterat multiplicare IV, a.); quamquam transitio ex sera vita venatoria in statum primum, atque ex vago radicum fodiendarum colligendarumque frugum in statum secundum satis tarde profecerit. Hic igitur, necesse erat, Vt discordia inter homines eo usque tranquille iuxta se inuicem viventes iamiam inciperet, cuius effectum se . paratio esset eorum, qui diuersum vitae genus seque- Tentur, Eorumque in terris dissipatio. Vita pastoritia non solum commoda est, sed etiam, quoniam in territorio longe lateque deserto pabulum deesse non potest, alimenta praebet certissima. Contra agricultura, plantatione, valde laboriosa est, aptaque ex inconstantia tempestatis, et proinde incerta, postulat quoquc domicilium perpetuum, dominiumque turritorii, et potestatem idoneam ad illud defendendum; sed pastor odit istud dominium, quod libertatem circumscribit pascuorum. Atque agricola quidem pastori ut
magis a caelo amatus videri poterat v. q. ; reapse vero pastor, quamdiu in vicinio maneret, ei sacessit molestiam; siquidem poeus pascens plantationibus suis haud parcit. Cum igitur pastori, pro damno, quod secit, nihil negotii est, cum armentis ac gregibus longius recedere, quoniam nihil relinquit, quod idem haud ubique locorum deprehenderet; sane fuit lagricola, qui contra istas iniurias. quas alter haud illicitas pu-
242쪽
taret, vim adhibere, et cum occasio numquam penitus posset ces are , nisi fructus diuturnae indulti laevellet perdi, tandem quoad eius fieri posset, ab iis, qui vitam sectarentur pastoritiam, sese cogeretur re-inouere v. 16. . Atque hac separatione tertia epocha efficitur. Solum, a cuius tractatione et plantatione inprimis arboribus) alimenta pendent, domicilia postu lat perpetua; eiusque contra omnes violationes de fensio opus habet multitudine hominum sibi inuiceni opitulantium. Proinde in hoc vitae genere non pol erant homines sese per familias dissipare, sed cogebantur ad concordiam seruandam, pagosque qui improprie urbes diccbantur constituendos, ut possessionem tuerentur Contra venatores feros vel nomadas pastorum vagabundorum. Nunc primae necessitate
vitae, quae non sunt nisi per diuerstatem generis vitae comparandae U. 2o. inter se poterant permutari. Inde necesse fuit, ut exsisteret eultura, artisque initium, cum temporis fallendi, tum diligentiae v. arasta. ; quod vero caput est, nonnullum institutum constitutionis ciuilis, publicaeque iustitias, primo sane quidem non nisi propter maximas iniurias, quarum vitio nunc quidem haud amplius, uti in statu fero,sngulis, sed potestati legali commissa erat, quae universitatem contineret, id est, generi cuidam imperii, - in quod ipsum haud liceret potestatem exerceri γ. 23, α ). - Ab hoc igitur primo rudique initio uniuer se ars humana, pracsettim sotialitas securitasque ciuisis,
quae utilissimae artium sunt, paullatim poterant euol vi, humanumque genus multiplicari, atque ex loco quodam, velut apiaria, colonis iam et rinatis emittendis ubi oue dispergi. Asque cum haece epocha primordia cepit hominum inaequalitas, qui sons est uber i imus tot malorum, sed omnium etiam bonorum, porroque increuit.
Qisamdiu autens a populis nomadibus pastoritiis, 'solis deum dominum suum agnoscentibus, urbium
243쪽
que velut hostes capitales omnis dominii terrarum vicissim odio haberent; belsa quidem inter utrosque
continua, certe periculum bellorum, fuere, atquctvtrique populi proinde intus laetari de bono incomparabili libertatis potuerunt in nam periculum bebiorum et ram nunc unum est' quo despotismus te misperetur; quoniam diuitiis opus est, ut ciuitas nuno potens sit, sine libertate autem nulli indus riae, quao parare diuitias posset, locus videtur. In populo paupere loco illius permagna communio esse debet reipublicae conseruandao; quae vicissim esse non podi
est, nisi in ea se liberum sentiat). -- Tempore auiatem nihilominus luxus exoriens Vrbicolarum, in primis vero ars placendi, qua Π, lieres urbanae sordiadas desertorum seminas, obscurarent, necesse fuit,
ut pastores istis admodum inescaret v. a b. ut sol eum his coniungerent, splendidaque oppidorum miseria traherentur. Ubi tum duobus populis quo dum sibi inuicem inimicis conflandis, cum fine omnia bellorum peliculi, simul finis uniuersae libertatis, proinde despotismus tyrannorum potentium , sed cultura vix adhuc instituta in.animis luxuries in servitute abiectissma, cum uniuersis status rudis vitiis mixta, genus humanum a progressu initiorum honi excolendorum ab natura sibi praescripta genus humanum abduxit, eoque illud ipsa exsistentia illius, vegeneris ad imperandam terram , non ad bestiis mcido perfruendum nec seruiliter ministraudum do.
stinati, reddidit indignum v. 17. .
D mutat Arabiei etiamnunc liberos sese vo ne pristitaeuiuspiam Schuoi, auctoris stirpis suae vel H 1 MIλου et similium . Hic neutiquam eorum domnu est, neque proearbitrio potest ullam in iis pqipstatem exercere. Etani in populo pastoriiso, cum nemini iandi dominium sit. quod ei relinqv ndum seret, quaeque familia, cui ibi commoratio displicet facillima. ati stirps potest sese seminis
244쪽
Homo dogitabundus aegritudinem in se percipit,
quae adeo potest in prauitatem morum Conuerti, quam prorsus ignorat temerarius, nimirum indignatio animi de prouidentia, mundum regente in uniuersum; oum mala ad calculum reuocat, quibus genus humanum, et suti videtur sine spe melioris, premitur. Sed res est maximi momenti, ut prouidentia simus contenti quamquam ea nobis in hac terra nostra viam designavit tam laboriosam): partim ut in molestiis semper animum capiamus, partim ut ne, Cum in satum transferentes, propriam culpam nostram, quae fortasso Vna omnium eorum malorum caussa fuerit, ex oculis mittamus, atque in nobismet ipsis emendandis rem dia illorum negligamus. Fatendum est, maxima, quibus populi morati premuntur, mala a bello nobis, et non tam eo quidem, quod est suitue, quam ab adparatu belli futuri, numquam cessante, adeoque perpetuo aucto Contrahi. Quo quidem omnes ciuitatis vires, fructus Culturae omnes, qui ad culturam maiorem adhiberi possent, impenduntur; libertati multis in locis maxime derogatur, curaque ciuitatis materna membrorum singularium in summam petitionum seueritatem commutatur, interea dum haec quoque per metum periculi externi defenditur. Sed num haec cultura, num arcta ordinum reipublicae coniunctio ad salutem mutuo promouendam, num multitudὰ hominum, atque etiam is libertatis gradus, qui, quamuis legibus admodum circumis
scriptis, relinquitur, deprehenderetur, nisi bellum istuὸ semper exspectatum ipsis ciuitatum superioribus
hanc generis humani venerationem extorqueret 8 Contempleris modo Sinam, cui pro situ suo sane quidem aliquando oppressio improuisa exspectanda est, numquam vero hostis potens, atque in qua proinde omne libertatis vestigium deletum est. - Igitur in eo culturae
245쪽
gradu, in quo humanum genus etiam nune versatur, bellum est instrumentum necessarium culturae augendae; et non nisi cultura nescio quando confecta absolutaque . pax sempiterna nobis labitaris foret, et fieri quoque per illam solam posset. Ergo, hoc quidem
resper u malorum culpa in nobismet. ipsis haeret, do quibus tantopere querimur; sanctumque documentum coniunctionem populorum in una societate, eorum- quo liberationem plenam a periculo externo, cum cultura eorum vix instituta esset, ut impeditionem uniuersae culturae ulterioris, ac demersionem in perniciem insanabilem verissime repraesentauit. Altero deinde hominum indignatio ordinem naturae spectat ratione breuitatis vitae. Is male. Oporintebit, vitae pretium statuerit, qui, ut ea longior, quam reuera est, debeat esse, optauerit; ea enim non nisi prolongatio foret lusus cum meris molestiis alsidue conflictantis. Sed iudicio puerili tbriaste condonandum fuerit, mortem metuenti, nec amanti vitae,
quod, dum grauatur vitam per quemque diem singulum animo aliquantum Contento degere, tamen numquam satis dierum habet, ad istud onus repetendum. Quod si autem tantummodo cogites, quot curis crucie mur, de adiumentis huiusce tam breuis vitae tolerandae, quantum iniustitiae spe fruitionis futurae, qua in vis tam parum durantis perpetretur; sana ratione commotus, necesse est, credas, si homines vitam possent 8oo, et quod excurrat, annorum prospicere, patrem prae filio, fratrem prae fratre, amicumve prae amico vix certum amplius de vita futurum, vitiaqua humani generis tam diu viue alis tanta incrementa
captura, ut nulla meliori sorte digni forent, quam ex inundatione uniuersali de terra deleri v. I a. I 3. . Tertium tum optatum, vel potius desiderium inane neque enim umquam desideratum nobis possis obtingere, nobis conscii sumus) umbra est aetatis aureae a poetis tantopere concelebratae; ubi liberatio
246쪽
ab omni necessitate putatilia, qua per luxuriam On ramur, fieri debeat, animus sola necessitate naturao contentus, perpetua hominum aequalitas, pax inter eos seinpiterna, verbo vera finitio vitae curis solutas somniando per desidiatri confectae, aut puerili lusia Perditae: - quod quidem desiderium Robin nos a que itinera ad insulas marinas australes tam gratos rebdit, omnino autem taedium probat, quod cogitabundus homo ex vita polita percipit, cum pretium eius tantummodo in fruitione quaerit, coVitraque rationem habet defiae, si sorte per rationem moneatur, ut Ti.tae pretium impertiat actionibus. Vanitas huiusce de-sderii ad tempus illud simplicitatis innocentiaeque reis vertendi satis manifesta erit, si per superiorem status originarii descriptionem eloceamur: hominem in eo
non posse sese tueri, propterea quod sibi haud stissi-
uiat: multo minus Velle umquam ad eum reuerti, ita ut statum praesentem aerumnarum tamen semper sibi
ipsi optioniqus suae propriae debeat tribuere. Igitur homini eiusmodi exhibitio historiae suas
Glutaris est et utilis ad institutionem et emendationem, qua edocetur: non oportere de malis, quibus premistur, ullam sese prouidentiae culpam tribuere: nec si-hi competere, ut propria peccata sua crimini cuidam riginario parentum primorum tribuat, quo sortasse
propensio at similia peccata in posteris effectum sit ut haerediuate propagetur namque in actionibus voluntariis nihil quidquam inesse potest, quod haereditate transferatur ; verum sese, quae ab illis facta sunt, iure optimo debere tamquam ab se ipso sacta agnoscere,
ideoque malorum Omnium, ex abuta rationis oriundorum culpam sibi ipsi totam tribuere. idcirco quia sbi probe fieri conscius potest, iisdem sese temporibus itudem gesturum, primumque ratione usurum fuisse, ad ea scontra ipsum naturae nutum abutenda. Ρropria mala physica, si res suerit de moralibus consecta, tumio comparandis merito et culpa. haud facile cumulum siunt in nostram utilitatem essicere.
247쪽
GENER. HUM. ῆ a IAtque ita momentum antiquitanae humani generis historiae per philosophiam tentatae pax est cum prouidentia cursuque rerum humanarum in uniue sum, qui haud profectus a bono ad malum pergit, sed a deteriori sese paullatim ad melius euoluit; ad quem quidem progressum ut quisque, quantum in se est, conserat, iam per naturam ipsam iubetur.
248쪽
DE USU PRINCIPIORUM TELEOLOGICORUM IN PHILOSOPHIA. D
Si naturam dicas complexum Omnium, quRe ex legibus determinata exstent, mundo ut natura proprie sic dithi cum causia suprema coniuncto, inuestigatio naturae priori loco physica vocata, altero metaphysica, via potest duplici tentari, scilicet aut the
retica, aut teleologica, in hac posteriori autem. ut physica tantummodo tales fines, qui nobis innotescere per experientiam possunt, contra ut metaphystea, destinationi suae conuenienter, non nisi unum finem, per rationem puram fixam ac stabilitam, potest ad cons.lium suum adhibere. Alio loco ostendi, rationem in metaphysica ad viam naturae theoreticam respectu cognitionis dei) uniuersum non posse ex sententia adsequi, eique proinde solum adhuc reliquam esse teleolo. gicam, ita tamen, ut haud finibus naturae, positis tantummodo in argumentis experientiae, sed fine ex anticipatione per rationem puram praelicam definite
dato sin idea summi boni desectus debeat theoriae imperfecte expleri. Ius simile, quin adeo necessitatem, a principio quodam teleologico proficiscendi, ubi a theoria destituimur, in paruo quodam specimine
de Armis hominum euici. Utraque caussa vero COntinetur petitio, cui inuito sese intelligentia subiicit, et quae satis potest ansam praebere calumniae. Iure in omni inuestigatione physica primo natura theoriam expetit, et non nisi serius finium constitutionem. Desectum theoriae nulla teleologia potest. nec forma finalis practica supplere. Respectu caussaram essicientium semper manemus ignari, quamuis conuenientiam suppositionis nostrae cum caussis finalibus, sue naturae siue voluntatis nostrae, possimus ad oculos demonstrare. Maxime autem haec querela In Mercurio theodisco I78r. Iani et Febr.
249쪽
tum vera esse videtur, cum uti in casu illo metaphyseo adeo leges oportev practicas antecedere, ut finis
demum indicetur, cuius gratia conceptum caussae cogito determinare, qui tali modo naturam rei obiectas nullo modo videtur attingere, sed solum in occupatione in finibus nostris propriis ac necessitatibus versari.
Semper dissiculter possumus eonvenire in principiis , cum duplex rationis inuitamentum est, mutuo sese aercens. Uerum adeo dissiculter possumus no met de principiis huiusco generis intini re, siquidem viam attingunt et methodum cogitandi ante determinationem obiectae rei iuribusque rationis secum pugnantibus locus redditur ambiguus, ex quo res obiecta eonsideranda est. In hocce libello periodiso 'b duci sunt meorum speciminum de duabus rebus maximo diuersis et pondere valde inaequali subtili examinit subiecta. In uno haud intellectus sum, quamuis ex eis Haram. sed in altero omni spe melius mens mea pereepta est; utrumque a viris dote praeclara, vigoreque iuuenili et fama essiorescente. In illo in suspicionem Ἀ- eidi, quasi ad quaestionem inuestigationis naturaephtoicae ex documentis vellem religionis respondere: in altero suspicione liberatus sum, ac si, argumento imperfectionis metaphylae inuestigationis naturae evellem religioni quidquam detrahere. In utroque impedimentum, ne intelligar, nititur iura nondum satis euidenter demonstrato, ubi sontes cognitionis theore tiei haud lassiciunt, principio utendi teleologbeo, hac tamen usus illius circumscriptione, ut inuestigationi theoretico-contemplativae de iure caueatur praecedentiae, ut, primo uniuersam eius facultatem in eo experiamur cin quo quidem in metaphysica iure ab ratione pura postulatur, ut hoc, omninoque, quae sibi de ulla re quapiam arrogat decernere, antea probet, praeterea satum facultatum suarum totum aperiat, scilleat in Mercuria theodisco.
250쪽
quo certa esse queat de fiducia) itemque, ut, in praerestu, ea libertas semper illi integra maneat. Maxima hie pars discordiae posta est in metu detrimenti , quod liber rationis usus capere posse videbatur; qua sublata, impedimenta concordiae facile mihi τι
Contra illustrationem sententiae meae iam duo dum propositae de conceptu atque origine formarum humanarum, in meni uis Berosinensibus Nov. 1785 in sertam , Georgius Forsterus, is qui regis Borus ruma consiliis est intimis in Mercurio theodisco Octob. et Nov. 1786. dubia profert, quae solum ex principio, unde proficiscor, perperam intellecto orta esse arbitror. Ac videtur quidem viro celeberrimo statim initio lubricum, antea priocipium stabiliri, quo scrutator naturae in investando debeat obseruandoque duci, ac tale praesertim, quo obseruatio ad historiam naturalem eo promouendam, ut a sola discernatur naturae destriptione, dirigatur, quemadmodum haec ipsa distinctio. locum non habere. Verum ea discrepantia iacile tol
Quod prius dubium attinet, sane certum est sine dubio, sola palpatione empirica, sine principio quodam duce, ex quo in uestigandum sit, nihil umq1.am quidquam conueniens inuentum iri; namque Ohseruare non est, nisi experientiam ad viam quamdam ac in thodum instituere. Non curo peregrinantem mer empiricum, nec narrationem eius, praesertim si donarratione contexta agatur, unde ratio quidpiam in
usum theoriae essicere debeat. Plerumque, si qui dispiam quaeras, re ondet: hoc sane potuissem obseravare, si nossem, istud quaesitum iri. Ipse celeberrimus Forsterus ducem sequitur principium Linneanum constantiae characteris in partibus secundantibus plantarum, sine quo descriptio naturae regni vegetabilis non tam praeclare ordine potuisset constitui atquci dilatari. Nonnullos tam temerarios este, ut ideat suas