장음표시 사용
221쪽
haud contextum libertatis temerariae spectaretur ;verum etiam quod nisi Iupposito naturao consito iure non potest sperari spes laeta aperietur futuri, in quo humanum genns ex remota distantia depingitur, quomodo tandem tamen ad statum sese pioripiat, in quo cuncti, quos natura illi indidit. simulti penitus euolui posti rati eorumque destinatio his in terri expleri. Talis naturae vel potius prouisntiae defenso haud
tenue momentum est, singularem locum contemplationis mundi eligendi. Quid enim iuuat, praestantiam sapientiamque creationis in regno naturae bruto celebrasse, contemplationique commendalle, si ea pars magni theatri sapientiae supremae, quas finem in se istorum omnium cohibet, - historia humani generis - perpetuum contra illam dubium mouere debeat, cuius adspectu cogamur oeulos indignabundi avertere, et . dum desperemus, umquam in ea consilium sanum absolutum nos inuenturos este, eo adigamur, ut eam non nisi in mundo alio quodam spc
Haece idea historiae mundi, cuius quodammodo ex anticipatione flum Ariadnaeum est, si memet putaueris tractationem historiae propriae solum empiricae conscriptae velle expellere; consilium meum Calumniabere: ca non nisi cogitatio est de eo, quod iungendum philosophicum luod praeterea historiae valde peritum este oporteret) ex alia statione quadam possit tentare. Praeterea diligentia alioquin laude digna,
qua nuria historia nostri temporis componitur, neces se est. cuique cogitationem iniiciat: quo tandem in o. 'do fieri possit, ut posteri seriores molem illam historiae, quam post aliquot secula iis reliquerimus, memoria sint compreheisuri. Sin ubio historiam antiqui Tmorum temporum, cuius documenta iis dudum perierint, non nisi ex iis, quae sua intersint, ex 4is
quippe, quast populi atque imperia respectu cosmopolitico pracstiterint, vel petniciosa secerint, aestimatu
222쪽
ri videri F. Cuius vero rei, itemquc ambitionis superiorum ciuitatis perinde, ac minittiorum illorum quo ad unum illud in strumentum dirigantur, quod memoriam eorum ad seram queat posteritatem propa gare, ut ratio habeatur: id preteterea quoque .liquaη- tum momenti conserre potest ad eiusmodi hi istoriam philosophicam tentandam.
223쪽
Colla fratio ternitur in egressu hominis ex flatu mianorennitatis suas i culpa contra ae. Miuoreunitas est impotentia utendi intelligentia sua sine ductu alius cuiuspiam. Sua sibi culpa contractam eam minorennitatem dico, cum caussa illius non in desectu iriest intelligentiae, sed consilii atque animi, utendi. ea sinaductu alterius. Sapere audet Cape animum utendi propria intelligentia tuat proinde symbolum est collustrationis. Pigritia atque ignauia in caussa sunt, quare tam
magna pars hominum, naturaliter maiorenniuin, tamen lubenter per totam vitam minorennis maneat; et cur aliis perindu sacile negotium si, ut eorum sese tutores declarent. Iuuat admodum minorennem
esse. Quod si librum habeam, mei loco intelligentia instructum, vel curatorem animarum, cui mei loco religio sit, aut medicum, qui meo nomine diuetam diiudicet, et sc porro, non est, quod ipse laborem. Non opus est, ut cogitem, s modo pecuniam soluam; erunt iam alii, qui molestum istud negotium meo nomine in se recipiant. Vt pars hominum longe maxima in quibus uniuersus sexus semininus est gradum ad maiorennitatem, praeterquam quod molestus sit, etiam valde periculosum iudicent, rei iamiam prospieiunt tutores, qui curam 'orum supremam humanissimi in sese receperunt. Posteaquam animalia do inestica primo stupefecerunt, diligenterque cauerunt, ne ista animantia mitia nullum extra serperastrum, quoeonclusi tenebantur, gradum sacpre auderent; perieulum iis ostendunt imminens, si soli incedere expet-I In menstr. Berol. Vol. Iv. Parte ε.
224쪽
RI 8riantur. Iam periculum istud haud ita quidem rix. gnum est, si quidem aliquoties lapsando talidem dis- Cent incedere; sed exemplum eiusmodi eos reddit meticulosos et plerumque a frequentioribus conatibus
Igitur cuique singulari homini dissicile est, ex minore ianitate sua sibi propemodum altera natura facta sese proripere. Illius adeo amore captus nunc quidem reapse non potest propria sua intelligentia vii,
quia ei numquam concessum fuit, Vt eius rei periculum saceret. Traditiones et sormulae, haec instrumenta mechanica, usus rationalis vel abusus potius munerum na urae compedes sunt minorennitatis perpetuae. Is, qui eos abriceret, nihilominus tamen trans foueam augustissimam saltum saceret ambiguum, quoniam ad eiusmodi motum liberum non est adsumsectus. Quapropter tantummodo pauci fuerunt, quibus obtingcrct, ut studio mentis proprio ex minorennitate sese expedirent, et tuto tamen itinere incede
Facilius fieri potest, ut populus se ipse co lustret: quin adeo sere ineuitabile est, s modo ei libertas Concedatur. Tum enim semper erunt, vel in ip-ss constitutis multitudinis tutoribus, nonnulli meὐitabundi, qui, iugo minorennitatis ab se ipsis abiecto, studium pretii sibi ipsi rationi conuenienter statuendi muneris lus hominis cuiusque proprio Marte cogitandi circumcirca diffundant. In quo quidem mirabile cst, populum, antea ab iis huic iugo subiectum, eos postea ipsos cogere, ut sub isto iugo maneant, si a quibusdam tutoribus, qui uniuersae sunt collustrationis minus habiles, ad eam excitentur ; tantum detrimenti emergit ex plantandis opinionibus praeiudicatis, quippe quae tandem sese in iis ipsis ulciscuntur, qui, quorumve antecessores, illarum fuerunt auctoces. Unde fit, ut populus non nisi tarde ad collustrationem Perueniat. Rerum conuersone fortalis deiectio qui-
225쪽
dem a despotismo personali et vexatione lucri imperiive studioso osscietur, numquam autem vera cogitandi rationis in stati alio; verum nouae opiniones praeiudicatae, perinde ac veteres, multitudini cogitatione
Ad hanc collustrationem autem nihil opus est, nisi libertate, et omnium quidem, quae libertatis nomine venerint, minime perniciosa, ea quippe, quae in facultate cernitur, ratione omnibus in rebus palam utendi. At undiquaque vox resonat: ne opineminis Dux militum clamat: ne opinemini, sed armis vos
exerceati si is qui principis a consiliis est redituum, ne opinemini, ait, sed vectigal penditet Clericus voei seratur: ne opinemini, verum creditet Non nisi unus omnium princeps in populi: oyinemini, quantum quodque placuerit; sed obedites) Hic ubique circumscriptio adest libertatis. Quaenam vero circumscriptio collustrationi officit 3 quae non, sed potius eam promouet 8- Equidem respondeo: vias rationis publicursemper esse liber debet, isque solus collustrationem potest hominibus ad ferre; sed usus illius priuatus saepe numero licet angustius coerceri, neque tamen idcirco collustrationis progressus ita impediri. Verum usum rationis propriae dico, cum quis ut homo doctus ratione utitur coram uniuerso populo, qui oblattatur lectione librorum. Sed usum rationis priuatum intelligo, cum eidem in certo quodam sibi demandato mu.nere eivili vel ossicio uti quodammodo ratione sua licet. Iam ad multa negotia, quae utilitatem reipublicae attingunt, cfrto quodam opus est mechanismo, vi cuius nonnulla reipublicae membra agere non nisi serendo quasique patiendo oporteat, ut artificiosa conspiratione ab imperio ad certos quosdam fines dirigantur, vel certe ab euersione istorum finium arceantur. In quo quidem sane haud licet, ut opinere; sed parendum est. Quatenus vero haec pars machinae simul se ut membrum uniuersao reipublicae, atque etiam societ
tis cosmopoliticae, proinde ut tinum, considerat,
226쪽
qui ad populum sensu proprio scriptis verba facit, is
prosecto poterit opinari, sed ita tamen, ne quidquam detrimenti negotia Capiant, ad quae curanda partim est ut membrum negativum constitutus. Si C valde noxium foret, si dux militum, qui quidpiam ab superiore iubetur, in ossicio de conueniuntia vel utilitate huiusce iussi palam vellet argutari; et parendum os . Nec illi vero aequum est prohiberi, quo minus Ut homo doctus de vitiis in re militari sententiam suam populo diiudicandam proponat. Cui non licet. vectigalia pendenda recusare; qui adeo, si temere eiusmodi tributa vituperet, ut exemplum malum quo omnes possent ad refragandum adduci poterit puniri. Nihilominus idem haud contra ciuis ollicium agit, cum, ut homo doctus . contra inconuenientium vel etiam iniustitiam eiusmodi tributorum palam cogitara sua prO- ponit. Pariter clericus tenetur obstrictus ad oratio Dcm suam catechumenis coetuique suo consorinandam symbolo ecclesiae, cui operam praestat. Conuenienter; quoniam hac lege constitutus est. Verum, ut docto
homini, ei prorsus liberum, atque etiam in ossicio est, cogitata sua diligenter explorata et salutaria de iis, quae in unoquoque symbolo in vitio sint, consiliaque de re religiosa atque ecclesiastica melius constituenda, Cum populo communicet. Neque ea in re quidquam eis, quod religionem posset ostendere. Etenim, quae pro
muneris ratione, Ut minister ecclesiae, docet, ea tamquam quidpiam proponit, quod sibi haud liberum sit
ut ex libidino doceat, verum quod ut ex praescriptio ne et nomine alius Cuiusdam proponat, constitutus sit. Dicet: ecclesia nostra haec vel illa docet; his ea a minentis ad probanda illa utitur. Tum omnem utilitatem practicam ex traditionibus enucleat- quibus
quidem ipse haud eum firmitate animi subscriberet. ad quas nihilominus proponendas fidem daro potest, quoniam tamen non omnino impossibile est, ut verum in iis lateat, certe nihil religioni internae repugnans in iis inuenitur. Namque s hoc putaret in iis sese videre, salua religione non poliet munere suo defuim
227쪽
gi; ab eoque sibi foret abdicandum. Igitur usus
rationis, qui a doctore constituto sit coram suo coetu, usus est solum priuasus; quoniam hic coetus non nisi domestica, etiamsi vel maxima congregatio est; a'ue hoc respectu, ut sacerdos, haud liber oti . nec ello licet, siquidem mandatum exsequitur alienum. Contra ut homo doctus, qui scriptis ad populum proprium, id est, ad genus humanum, loquitur, pr inde clericus in inu inationis publico libertate fruitur haud circumscripta utendi ratione propria. ex personaque sua ipsius loquendi. Nam populi tutores in rebus sacris) vicissim ipsos esse minorennes debere, absurditas est, rediens ad absurditates aeternum
At nonne societati cuidam clericorum, fortas concilio ecclesiastico, classique cuipiam venerabili uti se ipsam vocat in Belgis ius competeret, ut iureiurando se inter se inuicem ad certum quoddam syin-bolum immutabile obstringeret, atque itZ perpetua cuiusque membri tutelam supremam, eaque et i Mn populi, gereret, eamque adeo redderet aeternam 3 Ε iuidem, istud nullo modo fieri posse, contendo. Eiusmodi pactum, quod ad omnem ulteriorem a genero humano collustrationem aeternum arcendam iniretur,smpliciter vanum est atque irritum; etiamsi per potestatem supremam sit comitiaque et foedera pacis sancitum. Una aetas non potest pactici nec iure iurando confirmare, ad actatem sequendam in cond tionem adducendum, qua sieri nequeat, ut cognitiones praesertim tam necessarias) dilatet, ab erroribusque purget, atque omnino in collustratione progrediatur. Id quod crimen foret contra naturam humanam , cuius destinatio originalis in hoc ipso progrediendo posita est, posterisque proinde prosecti ius competit deincreta ista , ut temere ae frivole statuta, repudiandi. Lapis Lydius eorum omnium quae de populo potiunt instar legis decerni, in hac latet quaestione: num populus talem sibi ipse queat legem praecipere 3 Iam id quidem, quasi spe melioris, ad certum quoddam bra
228쪽
ve tempus seri posset, ad res melius constituendas; propterea quod simul cuique ciui, in primis clerico, permitteret r, ut, qua homo doctus palam, hoc est,
seriptis de vitiositate constitutionis praesentis cogitata proferret, interea dum ordo institutus etian num duo raret, donec perspicientia naturae harum rerum pula in tantum progressa confirmata fuerit, ut coniungendis suffragiis quamuis haud uniuersorum) consilium posset superiori proponi, eorum coetuum tuendorum, qui fortasse pro cogitatis suis perspicientiae
melioris ad mutatam religionis constitutionem inter se conuenerit, neque tamen eos impedirent, qui res manere vellcnt sibi, ut fuerint. Verum ut ad constantem a nemine palam dubitandam religionis constitutionem, vel modo intra vitae spatium hominis, sese coniungant, eoque spatium temporis in progressu generis humani aὸ emendationem quasi deleant, atque inutile, eo vero fortasse adeo posteritati perniciosum reddant, nullo modo licet. Homo per se quidem, et tum quoque non nisi ad aliquod tempus, in iis, quae nolle debet, collustrationem potest differre; eam ve ro omnino mittere, sue suo nomine, siue posteritatis, idem est, ac sancta generis humaui iura violare ac pedibus conterere. Quae vero ne populo quidem li-eent de se ipso decernere, ea eo minus principi licent decernere de populo; eius enim auctoritas legislatoria eo ipso nititur, quod uniuersam voluntatem p puli coniungit in sua. Si hoc modo curet, ut omnis vera vel opinata emendatio consistat cum ordine ciuili,
subditos pati potest agere, quae per salutem animineum agenda sibi necessaria duxerint; id nihil ad eum
pertinet, verum eius est, Vt Caueat, ne alterum alis
ter per vim impediat, quo minus in ea descienda promouendaque, quantum in se sit, elaboret. Ipsi eius maiestati derogatur, cum sese immiscet, idcirca quia seripta, quibus subditi student cognitionem perficere, digna iudicat cura sua, cum quando id fecerit pro sommo suo intellectu, ubi sese exponit reprehensioni. Caesar non est suprR grammaticos, tum quoque et
229쪽
223 multo magis, cuin potestatem supremam sitam tantopere demittit, ut despotismum clericum quorumdam tyrannorum in ciuitate sua contra reliquos subditos subleuet. Cum igitur quaeritur: nuncne degimus aetatem ιοlla ratam I tum respondeo; minime, verum aetatem degimus tollasrationis. Tantum abest, ut, pro re nata, in uniuersum homines iam valeant, vel valere queant in rebus sacris uti sua ipsorum intelligentia secure beneque, nullo duce quodam alio. Ar, iis nunc quidem campum aperiri libere in eo elaborandi, impedimentaque collustrationis uniuersalis aut egressus ex minorennitate sua sibi culpa contra: a paullatim minui, indicia nobis maxime perspicua videntur. Atque hoc quidem respectu haec aetas nostra aetas est collustrationis seu seculum Frederiei. Princeps a dignitate non alienum reputans, di-eere: suis in ossicis ponere, ut in rebus religiosis nihil homini quidquam praescribatur, sed plena illi, libertas concedatur, qui proinde ipse superbum istud sol
rantiae numeri deprecatur, ipse collustratus es , dignusque, qui ab aetate grata ac posteris celebretur pro eo, qui primus humanum genus minorennitati , certe a parte imperii, eripuerit, et quemque concesserit, in uniuersis. quae religionem attingunt, propria sua uti ratione. Sub eius imperio clericis venerabilibus, salvo muneris opicio sententias cognitioncsque suas a sumbolo accepto passim declinantes ut doctis hominibus, Fibere palamque populo examinandas licet proponere; sedmagis cuique alii nullo muneris ossicio circumscripto. Atque haec mens libertatis etiam ad exteros dilatatur,
ibi adeo, ubi illi cum impedimentis externis imperii se ipsum calumniantis conflictaridum est. Namque
huic tamen praelucet exemplum, ex libertate nullum quidpiam detrimentum ad securitatem publi Cani concordiamque riuitatis redundaturum. Homines se ipsi sponte paullatim e ruditate liberant, nisi consulto ar. teris, ut in ea seruentur.
230쪽
a: QUIDNAM EST MENTIS COLLUSTRAT103
Caput collustrationis, eius nimirum, quae in egressu cernitur hominum ex iuinorennitatu sua sibi culpa contracta, in primis posui in rebus religioys: quoniam resper u artium ac scientiarum nullum imperantium nostrorum inuitamentum est, ad tutorem subditorum agendum; praeterea quoque illa minorennibus omnium cum perniciosissima est, tum vero etiam tui pissima. Uerum sententia superioris ciuitatis, illam promouentis, Vlterius progreditur , atque intelligit. vel ipso legislationis suae respectu sine ullo discrimine potis sese subditis concedere, ut propria ratione palam viantur, cogitataque de meliosi illius constituatione adeo cum censura liberiori iam data, palam populo proponant; cuiusmodi exemplum illustro habemus, quo nullus umquam princeps illi praecessit,
quem nosmet colimus ac veneramur.
At quoque non nisi is, qui, ipse collustratus, haud umbras metuit, simul vero copiosum exorcitum disciplina bene formatum sponsorem securitatis publicae in promtu habet, - dicere potest, id, quos rei publicxe non licet: opinemini, quantum quodquestieuerit; modo parete J Sic hic iter rerum humananarum mirabile, haud exspectatum videmus; quemadmodum et alias cum illud in magnis contemplatus sueris, in quo fere cuncta mirabilia videntur. Maior libe tatis ciuilis gradus libertati sententiae populi utilis videtur, et tamen eam Carceribus arcet haud superandis; contra aliquantum minus illius huic spatium parat, ut pro viribus possit sese dilutare. Cum tandem natura sub duro hoc inuolucro surculum, cui tenerris me ea prouidet, nempe propensionem ossicium quo libere cogitandi euoluerit; tum hic paullatim retro
agit in ingenio populi squo hic libertatis agendi pedetentim redditur capacior), et demum etiam adeo ad
principia imperii, quae illi ipsi intelligit utilia, ut homo, qui iam plus est, quam machina, dignitati suas