장음표시 사용
351쪽
tranquillae et suis commodis inseruientis, nullis, ut ita dicam, instrumentis utitur, quibus ductum generosum queat in carmine vel virtute heroica sentire, lubentius Robin sonum legit, quam Grandi sonum, C
tonemquo in numero ponit stultorum morosorum.
Pariter hominibus animi ingenio seueriori ea puerilia videntur, quae aliis sunt venusta, ratioque nati xi praestigias saciens actionis pastoritiae iis absurda est et Puerilis. Adeoque, si animus haud penitus sensu tu tiliori destitutus sit consentaneo, tamen gradus irrit bilitatis illius perquam varii sunt, et alteri videmus quidpiam generosum videri ac decorum, quod alteri magnum quidem sed portentosum videatur. Occasiones, quae occurrunt, in rebus immoralibus senium alterius investigandi, nobis ansam praebere possunt satis probabiliter quoque ad sensationem eius retpectu superiorum animi proprietatum, ipsarumque volunt 'tis, concludendi. Is qui ad cantum symphoniae mu- .sicam oscitatur, se ipsum in suspicionem vocat, puleritudinum generis dicendi praestigiarumque amoris subtilium nullam in eo vim suturam.
Certum quoddam studium est minutiarum espritdas bagateis), genus quoddam sensus iudicans, qui ipse contrarium spectat sublimitatis. Gustus rei cuiuspiam, idcirco quia valde arti iosa est et operosa,
versus, qui antrorsum possunt et retrorsum legi, aenigmata, hoxologia in annulis, catenae pulicibus vineiendis, et quae sunt generis eiusdem; sensus eorum omnium, quae sunt adcurate definita, putideque defripta ac dipsa, quamquam inutiliter, velut libri longis sariebus in serinio dispositi, caputque inane, gaudens eorum adspechu; cubicula, instar cistarum
opticarum exornata et perquam mundo lota, una cum
hospite, qui ea inhabitiit, inhospitali ac moroso. Gustus eorum Omnium, quae rara sunt, quam paruum
alioquin eorum pretium internum suerit. Epicteti lampas, chirotheea Caroli duodecimi regis; huc quodammodo pertineκ nummorum insania. Eiusmodi ho
352쪽
a 6 OBSERUATIONES DE SENSD PULCR.
mines in suspicione versantur scrutatorum nimiorum in scientiis et inorosoruin, in moribus vero sensu carentium eorum Omnium, quae libere pulcra sunt et genero sa.
Iniuriam quidem facimus, si illum, qui pretium
vel pulcritudinem eorum, quae mouent, atque oblectant, haud intelligit, eoah legemus, quod nihil intelligat. In quo quidem non tam, quid mens intelligat. spectetur, verum quid sensu sentiatur. Nihilominus
ficultatum animae tanta Connexio est, ut maximam
partem a phaenomeno visoue sensationis queat ad dotes perspicientiete concludi. Illi enim, cui multas laudes ingenii sunt, istae dotes frustra impertitae so-rent, nisi simul sensatione forti gauderet vere generosi pulcri ue, quae elater esse debet ad dotibus illis animi bene ii teque utendum. )
Vsu semel receptum est, ut ea tantum utilia di- eamus, quae sensationi rudi ori nostrae satisfacere possint, quae nobis abundantiam ciborum potionumque queant, sumtumque in vestimenta et suppellectilia, et profusione in in conuiuiis comparare, quamquam haud intelligo, cur haud omnia, quaecumque viuidi simo sensui meo exoptata sint, pariter rebus utilibus adnumerentur. At, uniuersis nihilominus ad hane rationem acceptis, is, qui proprio commodo inseruit, homo, quocum numquam est de gustu subtiliori argutandum. Hoc quidem respectu gallina utique melior est psittaco, ollaque coquinaria utilior vase porcellani-Videmus etiam, eertam quamdam sensus subtilitatem homini laudi duci. Aliquom largiter vesci carnibus et placentis posse. itoin quo egregie bone dormire. id ei quidem
concedetur ut nota stomachi valentioris, non vero laudis. Contra . qui partem conuiuii audiendo cantui Dinis phoniae deuouet. aut in descriptione quadam intuendii tela an perturbationem iucundam demergero potoli, ve I nonnulis Ias res facetas, ptiamsi modo minutiae poeticae forent. luis henter legit, ex cuiuscum quo propemodum sententia sormam ha het hominis politioris, de quo opinionem properanorem habemus, eique glorihiam.
353쪽
co, cuncta itam ingenia iaceta pretium haud aequantrus ici, studiumque aperiendi distantiam stellarum fi-1arum differri potest, donee constet, quomodo ara trum utilissime duci queat. At quanta stultitia est, illud certamen inire, quo fieri nequeat, ut partes sis' inuicem ad sensationes ducant conuenientes, quoniam sensus nullo modo conuenit. Nihilominus tamen homo sensatione rudi maxime et vulgari percipere poterit, inuitamenta iucunditatesque vitae, quae maxime superuacaneae videntur maxima in sese diligentiam nostram conuertere, nobisque paucos elateres ad labores tam varios relictum iri, si illas velimus exclude-rs. Itidem sane nemo homo tam rudis est, quin sentiat, actionem moralom, certe in alio, eo magis commouere atque adficere, quo longius sit a commodo proprio remota, et quo magis illi impulsus generosiores in ea emineant.
Quod si partem generosam atque infirmam homiis mam mutuo animaduertam, mihimet ipsi vitio do, quod capere eam stationem nequeam, unde his distinctionibus magna uniuersao humanae naturae nihilomi-nris cum Commotione animi proponitur. Etenim lubenter concedo, statibus hisce ridiculis non nisi generosam posse expressionem exhiberi; quamquam nimium hebetes sumus, quam ut eam in hac ratione perspicere queamus. - Hominum ex principiis agentium perpauci sunt, quod etiam lassicit, cum tam facile fieri possit, ut in istis principiis erres, et tum, quod indonascitur, damnum eo latius pate at , quo lxtius princia Pium patet, et quo grauior homo est, qui sibi illud proposuit. Eorum vero, qui ex adpetitionibus benignis agunt, longe plures sunt, quod maxime pulcrum est, quamquam singillatim non potest insigni laudi homini tribui; hi enim motus probi nonnumquam quidem
errant, sed circiter pariter magnum naturae consilium, ut reliqui motus, quibus mundus animalis tam recto
flectitur. Illi, qui se ipsos, quos unice laboris sui spectant, sibi ob oculos constituunt, qui circum com
354쪽
a 8 OBSERUATIONES DE STNSU PULCR.
modum proprium, tamquam magnam mim illam, euncta circumagunt, sunt plurimi, quo quidem nihil potest utilius esse, quippe qui acerrimi sunt, optimique et eautissiini; toti firmitatem impertiunt, propterea quod etiam haud de industria publicis commodis prosunt, necessitatesque maximas suppeditant, et prine, pia ministrant, quibus venustiores animae puleritud, nem queunt conuenientiamquo propagare. Tandem ambitio in cordibus est omnium hominum, quamquam inaequaliter, disseminata, qua uniuerso pulcritudo, oportebit, ad admirationem usque venusta impertiatur. Quamuis enim ambitio in stulto errore versetur, quatenuq is regulae vim accipit, cui inclinationes reliquae subiiciantur; tamen ea ut motus concomitans praestantissima est. Dum enim quisque in magno illo theatro, inclinationibus suis dominabus conuenienter, actiones persequitur; simul impulsu secreto movetur, ut mente et cogitatione stationem capiat, ad decentiam morum suorum diiudicandam, quam spreciem praebeat, et quomodo spectatoris oculos feriat. Quo quidem variae imaginum coniunctiones copalantur in pictura expressionis magnificae, ubi in media illa varietate magna unitas exsplendescit, uniuersumque naturae moralis pulcritudinem in se exhibet aedignitatem.
SECTIO TERTIAED DISCRIMINE SUBLIMITATIS ET PULCRITUDINIS IN RATIONE MUTUA UTRIUSQUE
Is, qui primus seminas vocabulo sexus pulcri dedisgnauit, fortasse dicere quidpiam grati voluerit: ve' rum rem melius tetigit, quam ipse quidem crediderit. Namque, ne mentionem iaciam formae illarum generatim venustioris, lineamentorumque tenerio rum et molliorum, et vultus in exprimenda Comitate,
iocoque atque humanitate significantioris et gratiae
355쪽
plenioris, quam in sexu masculino; ne quoque eorum obliviscar, quae in gratiam sunt occultae virtutis magicae deducenda, quibus ea cupiditatem nostram ad iudicium beneuolum reddit propensam: in primis inhabitu animi huiusce sexus lineamenta insunt pec tiaria, quibus ille ab nostro perspicue distinguitur, et quae eo potissimum redeunt, ut nota pulcri insigni
tur. Contra ea vero nobis nominationem possemus
sexus gener i vindicare, nisi quoque ab animi ingenio
generoso postularetur, ut adpellationes honorificas de . precaremur, easque potius impertiremus, quam accis Peromus. Quae quidem non eo dico, quasi seminis proprietates generosae desint, sexuiue masculino pul-Critudinum sormis prorsus carendum st: sed potius spes est, in quovis sexu utrasque copulari, ita tamen, ut in muliere caeterae omnes laudes duntaxat eum in finem conueniant, ut pulcri character augeatur, ad quem proprie cuncta reseruntur, contraque in proprietatibus masculorumsublime, ut nota sexus, dis in He emineat. Atque eo quidem uniuersa de hoc sexu duplici iudicia, cum gloriosa, tum reprehendenda, necesse es reserantur. Vniuersae educationi institutionique hoc versari ob oculos debet, via exsoque conatui persuctionem unius alteriusve promouendi Inisi discrimen venustum, quo natura utrumque hominum sexum voluit distingui, cupias obscurari. Neque . enim hic satis est cogitatio, te in hominibus versari: simul quoque haud negligendum est, istos hominea non esse esiusdem sormae.
Mulieribus sensus quidam sortior insitus est eo.
rum omnium, quae pulcra et elegantia atque ornata. Iam in pueritia amant ornari, sibique o alis placent. Mundae sunt et admodum delicatae respectu eorum omnium, quae taedium adserunt. Iocum amant, et
minutiis possunt, si modo vividae sint ac laetae, occ Pari. Perquam mature indolem ostendunt modestam; Dellam sciunt decentiam recipere, se ipsasque tenent; idque in ea aetate, qua nostra iuuentus mascula bene
356쪽
educata etiamnum infrenata est et rustica atque incerta. Multae illarum sensationes sunt participes et so-mae, benignitas et commiseratio, pulcrum praeserunt utili, abundantiamque victus lubenter in parsimoniam conuertent, ut tumium in splendorem atque ornatum subleuent. Sensu sunt tenerrimae respectu offensionis minimae, et acutissimae ad minimum aditentionis obseruantiaeque ergo se desechum intelligen. dum. Ad summam, in natura humana rationem principem in se continent proprietatum pulcrarum ab generosis distinguendarum, sexumque masculum expo
Dinumerationem proprietatum mascularum, qu tenus illas aequant, mihi, opinor, remittentur, satisque erit, Vtrasque tantummodo ex collatione considerari. Sexui pulcro pariter intelligentia est, ac masculino, ea vero intelligentia non nisi pulcra est, sed nostra debet intelligentia profunda esse, quae vox idem notatae sublime. Ad pulcritudinem actionum omnium potissimum requiritur, ut facilitatem prae se serant et sine labore
molesto fieri videantur; cum e contrario conatus dis ficultatesque superatae admirationem excitent atque
ad sublimia pertineant. Cogitatio profunda, meditutioque diu continuata sunt generosae, sed disseiles,
nec personam decent, in qua venustates liberae non nisi naturam pulcram ostendere debent. Cognitione operosa vel meditatione acerba, etiamsi semina admodum in ea proficeret, delentur laudes, sexui eius poculiares, eaeque propter raritatem admirationi frigidas proponi possunt: at simul iis infirmabuntur venuis
st,tes, quibus vim magnam in altero sexu reserunt. Femina. semper literis Graecis intenta, vel ut Dacieris, aut doctas concertationes habet dε mechanicei ut
Marehionissa ciniseletia, per me licet, et barham gestes; hac enim vultus animi intenti et occupati, quem ambiunt,signum clarius exprimeretur. Intelligentia pub
357쪽
ara materiam deligit uniuersam, quae sensui subtiliori Prope cognata est, contemplationesve abstrachas, aut notitias, utiles quidem, sed ieiunas, intelligentiae relinquit sedulae, doc aeque ac profundae. Quamobrem mulieres haud geometri m discent; de principio r xionis sufficientis, vel de monadibus nando tantum scient, quantum opus est, ad salem percipiendum insaturis, quibus scrutatores nostri sexus tenues ac ieiuni perstringuntur. venustae semiyae pati poterunt,
Cariosium vortices suos circumagere, nec curent, e
iam ii Autenellius. elegans iis se comitem in planetis adiungere voluerit, nec vis venustatum ill rum quid, quam amittit de virtute sua, etiamsi nihil quidpiain norint de iis omnibus, quae Atarottius in gratiam
earum de viribus attractivis materiarum rudium seiscundum Newtonum adnotare conatus est. Memoriam in historia haud pugnis replebunt ac praeliis, neque in geographia oppidis munitis ; tam parum eas enim decet puluerem pyrium olere, quam mares
Dolus esse malus virorum videtur, quod sexum venustum ad hunc gustum peruersum voluerunt induiscere. Nam probe conscii infirmitatis suae, respuctu venustatum illius naturalium, Ut uno obtutu petulantuplus sese perturbari, quam dissicillima quaestione icholastica, vident se, simulatque mulieres hunc gustum sequantur, certo superiores, et hoc habent commodi, quod alias vix habituri essent, ut, cuin indulgentia magnanima infirmitatibus vanitatis suae opem ferant. Materia magnae illius scientiae mulieribus propositas potius homo est, atque in hominibus mares. Philosophia earum non in argutando versatur, sed ἰn sentiendo. In occasione, quam iis volumus suppeditare, naturae earum venustae efformandae, haec ratio sein- per sub adspectum subiicienda est. Universus sensus moralis, non vero memoriam illarum dilatari tentabi tur, et quidem haud per regulas uniuersales, verum iudicio proprio de muribus, quos circa se conspiciunt.
358쪽
asa OBSERVATIONES DE SENSU PULCR.
Exemplis, quae ex aliis temporibus mutuamur, ut vim intelligamus, quam sexus venustus in rebus e seruit in orbe gestis, rationibusque variis, quibus aliis temporibus, in alienisque prouinciis ad sexum malaulum adsectus fuit, et utriusque charactere, quatenus eo diustrari potest, gestu item oblectationum mutabili, uniuersa earum historia et geographix absoluitur. Bellum est, mulieri adspectum mappae, aut
uniuersum terrarum orbem, aut partes mundi potio,
res indicantis, iucundum reddi. Id quod ita fit, ut ea illi non nisi hoc consilio proponatur, ut varii populorum characteres, qui terras incolunt, varietate que gustus illorum ac sensus moralis, praesertim respectu effectus eorum in relationibus sexuum, in ea trananda depingantur, adiectis nonnullis illustratio. nibus ex diuersitate climatum, libertate vel seruitute. Parum interest, an singulares harum terrarum descriptiones, quaestumque atque negotia, et poten tiam ac dominatores sciant necne. Pariter de mundo nihil iis quidquam cognoscendum erit, quam quod opus est, adspectum caeli vespere pulcro illis gratum
reddendum, cum quodam modo intellexerunt, plures mundos esse, in iisque plures res creatas pularis inueniri. Sensu descriptionum vividarum et musices, non quatenus artem exserit, sed sensationem, his omnibus politur gustus huiusce sexus atque eleuaatur, eorumque semper quaedam copulatio est eum motibus moralibus. Numquaem institutio frigida et contemplativa, semper sensationes sunto, et quidem quae, quoad eius fieri possit, rationem sexus sequantur. Haec institutio propterea tam rara est, quoniam dotes naturae postulat, peritiamque et pectus sensu plenum. et quaque alia seminae commode possunt carere, uti quoque sine his sponte plerumque egregie sese efformant atque excolunt' .
Hare supra in iudieio seuero dicta est virtus adoptata ἔsed hoc loco, cum propter sexus characterem digna sit defensiona benigna. in genera virtus pulcra adpel
359쪽
Virtus mulierum est virtus pulcra. Virius m sculini sexus virtus debet generosa esse. Fuesent malum, nori idcirco, quia prauum est, sed quoniam turpe, actionesque probae atque honestae iis tales sunt, quae moraliter pulcrae videntur. Nihil dρ δμhito, IMhil de necessitate, nihil de offieio Mut:
omnium edictorum, Omnisque coactionis tristi, Chimpatientes. Faciunt aliquid non nisi idcirco quia
id solum, quod bonum est, lis placeat. Vix credo in sexum pulcrum principia cadere, speroque illum eo haud offensum iri, siquidem etiam in maribus principia maxime rara sunt Contra ea vero pectori illius providentia sensationes benignas inseruit et beni
N0 litv p0stuli ro Rcturas faciendas, sortem sue sui i iis coactionem Maritus uxori numquam aDeriat, Cum partem rei familiaris amici caussi perie loexponit. Cur loquacitatem illarum laetum eo vult zςT Π, Rnimvm grflui mysterio oneret, quod
ossientane vel crimit e menti ear um
elimae sunt nisi fortes ac magnanimae. Illis uuas in doloribus fundit vel de casu sorthnae, in contem- tum adducitur. Valutas, quae sexui pulcro tam crebro obiicitur, si sorte in iis vitium si, non est nisi vitium pulcrum Vt enim taceam, viros, qui eminis tam libenter blandiuntur, se m rele habituroς nisi hae pronae serrentur ad istud in bonam partem accipiendum, us venustates illarum reapse animantur. Haec inclinatio in stimulis est, ad suauit: ites suas bonamque decentiam demonstrandas, Loetiasque laetas ostendendas et inuentis mobilibus ornatus tandem dum venustatemque suam augendam. In Co quidem tantum abest, ut quidpiam in si, quo alii of dantur, ut potius si modo scite instituatur et ele-
360쪽
as OBSERVATIONES DE SENSU PULCR.
s tristi vituperio in eam inuehatur. Femina, in ea re nimium leuis et praestigians, vocatur sust , quae quidem dictio nihilominus non tam duram significati nem habet, quam in viro, adeo, ut, si inter se in vicem homines conueniant, subinde utique potest blanditias familiares indicare. Si vanitas in vitio est digno, quod seminis iacile excusetur; ingenium tumia dum in iis non soluin, uti omnino in hominibus, vi luperandum est, verum quoque prorsus deformat sexus illarum characterem. Haec enim proprietas prae ter modum stolida est ac deformis, gratiaeque mode. stae capienti penitus contraria. Tum eiusmodi perinsona in loco lubrico versatur. Patientur seuere sese aeriterque diiudicari; siquidein is, qui de obseruantia gloriatur, omnes Cirorum sese prouocat ad reprehendendum. Quodque iudicium vel minimi vitii unumquemque hominem oblectat, et vox sultae hie amittit significationem emollitam. Semper vanitas ab elatione animi est distinguenda. Illa captat adsensum et quodam modo eos honorat et colit, quorum caussa hanc operam suscipit; haec altera se iam frui putat plena eius possessione, et, cum nullum conatur sibi comparare, nullum quoque inuenit. Quodsi species quaedam vanitatis seminam in
oculis virorum nullo modo dedecorent: tamen, quo manifestiores sunt, eo magis faciunt ad mulieres inter se inuicem dissociandas. Altera tum alteram seuerissime diiudicat, quia altera alterius venustates videtur obscurare, et reuera quoque illae, quae vehementer cupiunt virorum animos occupare, raro sibi inubcem amicae sunt sensu vero.
Puleritudini nihil tantopere contrarium est, quam taedium, quemadmodum nihil altius sub sublimitatem sidere videtur, quam ridiculum. Idcirco nulla vir
esse grauior ignominia potest, quam si fultus dicatur, seminaeque, quam si taediosa adpelletur. Spectator Anglicus censet, nullum viro posse opprobium fieri