장음표시 사용
361쪽
acerbius, quam hominis mendacis, nec seminae ama-irius, quam cum impudica habeatur. Id quod, quatenus ad severitatem philosophiae moralis iudicatur, in m dio relinquam. Sed hoc loco non quaeritur, quid per se ipsum maxima reprohensione dignum sit, sed quid reapse. omnium grauissime sentiatur. Qua-Propter ex unoquoquc qectore quaero, anno, si cogitatione hanc in caustam sese constituat, ad sententiam meam cogatur ac cedere. Ι'uella Ninon Lenclos ne minime quidem famam sibi castitatis vindicauit, et nihilominus grauissime offensa fuisset, si unus amκtorum usque eo iudicando deliquisset: et sortem crude- Iem Mon ide schii noisimus, quam ob iniuriam verbi eiusmodi perpessus est a semina principe, quae haud fere voluit personam agere Lucretiae. Ferri non potest, ne malum quidem te poste patrare, etia Dii velis, quoniam tum quoque illius omissio semper non itisi virtus admodum ambigua videtur.
Vt ab hoc taedioso, quantum seri possit, longi se
sine remoueare, in virtutibus primi ordinis semineis munditia ponenda est, quae quemque hominem decet, quae vix potest ab iis nimium intendi, cum nihilominus in viro nonnumquam ea modum excedatae tum puerilis euadat. Pudicitia versatur in arcano naturae cupiditatis valde indomitae coercendae, quae, voce naturae freta, eum proprietatibus bonis moralibus conuenire videtur, quamuis e lagetur, modumque excedat. Ea igitur in supplementum principiorum summe necassaria est; nulla enim causa est, ubi tam facile ad sophistem delabitur, ut principia satista acute comminiscatur, quam hac in caussa. Ea vero si ii quoque finibus naturae vel maxinle decentibus ac necessariis obscuro vel obuelandis prodest, ne ex notitia earum nimis famia Iiari taedium nascatur, vel ad minimum vilitas, respectu finium adpetitus cuiusdam extremorum, in
quo cupiditates subtilissimas ae vividissimae insertae
362쪽
a56 OBSERVATIONES DE SENSU PULCR.
sunt. Haec ratio sexui venusto inprimis propria est et maxime decora: Est quoque rusticitas inconcinna atque aspernanda quae per iocos plebeios, qui verba
obscoena dicuntur, modestae illius tenerae perturbationem vel indignationem adfert. Interim quin, ut maxime arcanum istud circum agare, inclinatio sexuum mutua cunctis venustatibus reliquis sundamento
est, et semina, qua semina, semper suauis materia est occupationis bene moratae: inde sortasse reddi ratio pollet, cur viri alioquin lepidi nonnumquam tantum sibi sumant, ut per paruam petulantiam iocorum quasdam adlusiones subtiles ostendant, quibus essicutur, ut soluti dicantur vel petulantes, atque ubi, dum
nec obtutu explorante offendere volunt, neque o
seruantiam violare, putant, iure sese personam posse, quae istud indignante vultu atque aspero excipit pa dagogam honesatis adpellare. Hac duntaxat idcirco adsero, quia plerumque audax ductus habetur eoru suetudinis pulcrae atque elegantis, etiam rea ose omni tempore multum ingenii ac facetiarum eo profusum est: verum iudicium quidem ex severitate morali hue non pertinet, cum in sentiendo pulcro non nisi vis, sint mihi obseruanda atque illustranda. Proprietates huiusce sexus, quibus tamen, uti iam monuimus, numquam debet pulcri sensus obse rari, nulla re dilucidius sese certiusque indicant, quam
modesta, quippe specie quadam simplicitatis gener
sae rationisque natiuae in magnis laudibus. Ex ea beneuolentia tranquilla elucet et obseruantia erga alios,
simul cum quadam fiducia in se ipso generosa, suique
ipsius aestimatione aequa copulath, quae in animi ingenio excelso semper inuenitur. Dum haec mixtio subtilis simul venustatibus capit obseruantiaque mouet atque adficit; omnes reliquas proprietates splendidas ab petulantia vituperii insaniaeque illudendi tutas praestat. Hominibus eiust nodi ingenii animi etiam cor est ad amicitiam aptum ac propensum, quod in mu-
363쪽
liere numquam satis potest magni aestimari, quoniam maxime rarum est et simul perquam venustum. Cum nobis haud propositum sit, de sensationibus iudicare, non potest ingratum esse, si varietatem impressionis, ex forma linoamentisque mulierum in viribus effectae, si fieri possit, conceptibus subiiciamus. Vniuersa haec fascinatio super adpetitum coniunctionis propagationisque panditur. Natura magnum suum consilium persequitur, cunctaeque, quae acee dunt, munditiae, utcumque ab eo abhorrere videantur, non nisi praetextus sunt, venustatemque suam postremo tamen ex eodem fonte mutuantur. Sanus gustus et vehemens, adpetitui isti semper maxime vicinus, venustatibus decori, lineamentorumque atque oculorum et similium in semina parum tentatur, et, dum reapse duntaxat sexum spectat, maximam partem fastidium aliorum nugas ducit inanes.
Qui quidem gustus, quamquam non est subtilis,
idcirco tamen non erit despiciendus. Etenim maxima pars hominum ope illius shmmum naturae ordinem modo admodum simplici ac certo sequitur '). Ea re Pleraque matrimonia conciliantur et quidem a parto generis humani laboriosissima, et maritus, mente a vultu fascinante, oculisque languidis et decoro generoso aliisque eodem de genere vacua, eorum nihil quidquam intelligens: eo fit attentior ad virtutes seu-gales et oeconomicas, pars moniamque et caetera generis eiusdem, atque ad dotem. Ae gustus quidem subtilior, cuius caussa necesse fuerit, ut discrimen ve- Mustatum seminae externarum haberetur, vel in iis, quae in vultu ductibusque oris moralia sunt, vel in immoralibus defixus videtur. Femina respe tu iucun-
Quemadmodum rerum in mundo omnium partem quam-- dam malam ostendunt, se hune gustum dolenduin est isellius alio in nequitiam degenerare. Quoniam enim ignis ab una persona incensus altera potest restingui: non satis difficultatum adsunt, quibus cupiditas indomita atque affrenata possit cos restri. Diuitiam by Gooste
364쪽
a58 OBSERUATIONES DE SENSU PULCR.
ditatum posterioris generis styliua adpellatur. . Apta
partium corporis conuenientia; lineamenta recta, cin
lores oculorum et faciei eleganter dis incti in venustatibus sunt etiam in forum fasciculo gratis adsensumque frigidum patientibus. Facies ipsa nihiI- indicat, et fi festiua sit, neque ad animum loquitur. Ac lineamentorum quidem exprellio oculorum quo et vultus moralis, aut gustus sublimitatis attingit, aut pulcritudinis. Femina, in qua dulcedines sexui suo decentes potistimum expressionem moralem sublimitatis iaciunt eminere, sensu proprio pulcra vocatur: ea, euius delineatio moralis, quatenus in vultu duehibu que oris se reddit conspicuam, proprietates pulcri in dicat dulcis est. et gradu maiori, venusta. Illa in vultu lenitatis decoroque generoso splendorem prodit intelligentiae pulcrae ex obtutu modesto, et dum in acie sensum tenerum depingit animumque beniuolum, eum inclinatione tum obseruantia animi virilis potis tur. Altera lactitiam prodit et salem in oculis ridentibus, quidpiamque petulantiae, et iocorum festiuitatem, atque asperitatem petulantem. Titillat ea atque illecebis trahit, dum illa adficit et mouet, sensusque amoris, cuius capax est et quem aliis instillat, I vis est, sed pulcer; contra sensatio illius tenera est, obseruantiaque coniuncta et constans. Non animus est explicationes ingredi copiosas huiusce generis; siquidem in eiusmodi caussas scriptor videtur semper suam ipsus inclinationem depingere, Interim liceat attingere, gustum, quo multae seminae colore sano
delectantur, sed pallido, ex his posse intelligi. His
enim plerumque animi ingenium comitatur sensus maioris interioris sensationisque tenerae, ad proprieta tem sublimitatis pertinens, contra colore rubro et
florido minus superioris . sed plus animi ingenii laeti atque hilaris indicat; est autem sanitati conuenien
tius mouere ac vincire, quam capere atque illicere. Contra eo vero personae omni omnino sensu morali destitutas omnique expressione, sensationes indicante, po Ilaut perbellae esse ac festiuae
365쪽
vcrum neque movebunt, neque illicient, nisi gustum vehementem istum, cuius mentionem secimus, qui nonnumquam se aliquantum expolit ac tum quo pro ratione sua eligit. Dolendum est, eiusna odi pulcras feminas facile incidere in vitium superbine, per conscientiam pulcrae, quam speculum iis ostendit, figurae, atque per inopiam sensationum motu unaque subtilium; ubi tum omnes reddunt erga se si idos, cxcepto adulatore, qui consilia molitur, dctosque fabricatur.
Ex hisce conceptibus sortasse aliquid effecti famuarii diuersique potest intelligi, quod figura eiusdem
seminae exserit in gustu virorum in ex impressione propius adpetitum spectat procreandi, et cum opinione libidinosa, quam cuiusque sensatio induit, conu nire poteli, haud attingo, quoniam situm est extra ambitum gustus subtilioris; et fortasse potes verum esse, quod Bussenius suspicatur, eam sormam, quaqrima fiat impressio, eo tempore, quo hic adpetitus nouus est et incipit euolui, exemplar ac prototyponmanere, quo cum suturo tempore omnes formatae
milliebres plus minusue debeant conuenire, quibus desiderium delirum possit excitari, eo inclinatio satis aspera cogitur ad optionem in variis rebus obiecti l . xus cuiuspiam. Respectu gustus aliquantum subtilioris contendo, eam speciem pulcritudinis, quam formamfestuam et bellam vocamus, ab uniuersis viris satis conuenienter diudicari, in eaque re sententias haud adeo rariori atque plerumque putetur. Puellaetareossae et Georgicae ab omnibus Europaeis, earum terras peragrantibus, semper sunt perquam bellae festiuaeque habitae. Turcis, Arabibusque et Pers utique in lixc gustu conueniat, oportebit, quoniam cupidine ardent gentis suae sanguine tam praeclaro reddendae pulcrioris, et notatur otiam, progeniet Perseae istud reapse successisse. Nec desunt mercatorcs Indiae ex prauo puellarum tam formosarum commercio magnum quaestum sacere, dum eas ditibus regio nis suae doli extis adducunt, videmusque, ut maxime
366쪽
s6o OBSERUATIONES DE SENSU PULCR.
libido gustus in variis hisce mundi regionibus abhorreat, tamen id, quod semel in vita earum iitprimis f0H sum agnoscitur, quoque in reliquis omnibus ita putari. Vbi autem iudico de sorma bella id immiscetur, quod in lineamentis morale est: gustus in viris diuersis semper valde diuersus est, cum pro diuersitate sensus eorum moralis, tum pro significatione diversa expressionis in ore ex cuiusque ostinione. Uidemus, eas formas, quae primo adspectu haud madinam vim exserunt, quoniam haud omnium consensu bellae sunt, plerumque, sinul atque adcuratius Cognitae incipiunt placero, etiam multo magis Capere semperque reddi pulcriores videri; contra forma bella, sese semel indicans, postea maiori frigore percipitur, cuius sine dubio caussa est, quod venustates morales, ubi conspiciuntur, eo magis vinciunt, itemque quia non nisi occxsione sensation uin moralium essicaces sunt, quasique aperire poliunt, qu eque vero nouae Venustatis patefactio plures earum facit exspectari;
Cum e contrario uniuersis suauitatibus, quae nullo sese m .ido celant, posteaquam initio vim omnem exseruere, deinde essici nihil quidquam amplius potest,
quam ut petulantia amatoria refrigeretur paullatimque ad vilitatem reuocetur.
In hisce obseruationibus necessario sese hoc hωlion offert. Sensus prorsus simplex ac rudis inclinationibus sexuum recta quidem ad magnum illud naturae consilium ducit, et dum iis, quae ea pollulat, satisfacit, valet personam ipsimi sino circuitu selicem reddere; sed propter magnam illam uniuersalitatem
facile degenerat in exorbitantiam et nequitiam. Ex altera quidem paris gustus admodum expolitus tacit cupiditatem effrenatam serocitate priuandam, eamque tantummodo ad res per paucas adstringendo, moralem reddendam ac decoram; verum plerumque R magno illo naturae scopo aberrat, et curi plus postu
l*t vel exspectet, quam hic plerumque praestat, Per raro Personam solet sensationis tam delicatae selicem
367쪽
reddere. Illud animi ingenium durum fit atque asperum, quoniam omnes spectat unius sexus, altera scrutans, quoniam proprie nullum spectat, sed modo in re occupatur, quam inclinatio amatoria sibi cogitatione fingit, omnibusque generosis proprietatibus et
pulcris exornat, quas natura raro in uno homine co-
putat, rariusquo illi adfert. qui nouit illius pretium statuere et fortaste eiusmodi possessore dignus erit. Inae exsistit dilatio tandemque renuntiatio coniunctionis coniugalis, aut, quod fortasse pariter malum est, poenitentia morosa post optionem factam, qua spes magnae, quas conceperas, haud explentur; neque enim raro gallus gallinaceus Aesopicus unionem reperit, cui vulgare granum hordei conuenientius fuisset. In quo quidem omnino animaduerti potest, ut maxime illecebrosae impressiones fuerint sensus teneri, tamen esse, cur in expoliendo eo caute verseris; nisi ex nimia irritabilitate multam aegritudinem velis et fontem malorum tibi acute comminisci. Ac gen rosioribus animis suaserim, ut sensum, respectu proprietatum, quae iis ipsis competunt, alitonumve, quas ipsi peragunt, quantum possint, expoliant, Contra ratione eorum, quibus Duuntur, aut quae ab aliis
exspectant, gustuita in simplicitate seruent; si Modo intelligerem, quo modo istud effici posset. Quod si
autem seri posset, et alios felices redderent, et ipsi fiunt felices. Numquam negligi debet, in quocumque genere felicitates vitae hominumquo persectionem plenissimas exspectari; nam is, qui semper tantummodo quiddam mediocre exspectat, hoc habet commodi , ut euentu raro spes sua resutetur, contra nonnumquam perfectiones inopinatae eum opprimant.
Vniuersis istis venustatibus postfemo senectus
minatur, magnus ille vastator pulcritudinis, et, si ex ordine naturae euenire debeat, sensim proprietates excelsae ac generosae locum occupare debent pulcra.
xum, ut Persona, Pro eo ac desinit amabilis usis, sem.
368쪽
sis: OBSERVATIONΕs DE SENSU PULCR
per obseruantia maiori digna reddatur. Ex mea qu dem sententia in simplicitate pulcra, quae sensu polito corum omnium , quae venus a et generosa sunt ela.
ta est, uniuersa pulcri sexus perfectio in foro aetatis consistere deberet. Paullatim, pro eo atque venustatum laudes pereunt, lectio libiorum perspicientiaeque dilatatio locum vacuum pos et gratiarum Musis explere et maritus primus deberet praeceptor esse. Nili, lominus, adueniente in feminis ipso tempore senescendi, tamen tum etiamnum ad pulcrum sexum pertinet,
seipsumque dehonestat, si ex desperatione quadam characterem istum diutius tuendi acerbitati se disseili
ac inorosae tradat. Persona multorum annorum, quae ingenio modesto et omni coetui interest, ratione laeta sanaque loquitur, voluptates iuuentutis, quarum mon ipsa incommunion om ustniti decenter, adiuuat; Et, omnibus prospiciendo, adprobationem delectationemque ex laetitia prodit, etiam persona politior est, viro paris aetatis, et sortasse amabilior, quam puella, quam quam alio sensu. Amor quidem Platonicus nimium mysticus suerit, quem quid am philosophorum veterum simulauit, cum de re inclinationi suas proposita dixit: Gratiae siedent in regis illius, meaque mens vide tur in labris meis veri iri, eum os illius ecidum deosculor. Sed eiusmodi exspectationes tunc quoque mih tendae sunt. Vir senex amor sese captum simulans, ineptus est, smilisque alterius sexus exspectationes eum taedium creant. Natura numquam in culpa est, cum non haud bona cum decentia prodimus, sed id in culpa est, quod eam velis peruerti. Ne propositum meum ex adspectu amittam, nonnullas adhuc inuestigationes instituam de contagione, quae esse sexus unius esse potest cum altero, ad eius sensum expoliendum atque excolendum. Mulieris sensus prae
cipuus pulcri est, quatenus istud illis ipfeompetit; sed genero , quantum issexu virili deprehendituro Contra
369쪽
ET SUBLIMITATIS. 36a viri sensus certus est generosi, ad proprietates eius
pertinentis: pulcri autem, quatenus in feminis reperitur. Inde, neCesse est, consequatur, ut sines naturae id spectent, ut vir inclinatione sexus eo magis generosus reddatur., et mulier per eamdum eo pulcrisnessiciatur. Femina parum curat, certas quaSdam
subtiles cognitiones sese non habere, timidam ulla atqque ad grauia negotia haud idoneam et sic porro, pubera est et capit, idque satis est. Contra has omnes Proprietates postillat ea in viro, animique altitudo illius tantummodo se eo prodit, quod istas proprietates generosas scit aestimare, quatenus in illo inue niuntur. Qui alioquin fieri pollet, ut tot virum ora deformia, quamuis laudibus pollere possint, tam bellas possent venustasque uxores ducero. Contra EO Uexo vir longe delicatior respectu venustatum eleganti rum feminarum. Forma illius, i Aetaque ratio, ne nativa et comitate illecebrosa satis compuniatur ei
defectus eluditionis e lectione librorum cullectae alia Tumque rerum, quas suis propriis dotibus resarcire debeti Uanit ite et consuetudinibus impertiri qui . dem his eupiditatibus naturalibus salsa directio potest, ex multisque viris fieri Graeculus, ex seminis autem Faedagoga vel Amazo; verum natura tamen semper Conatur ad ordinem eos reuocare. Inde potest intelligi, quam magnas vires inclinationum sexus esse pos sint potissimum in sexu virili, ad eum expoliendum, si, loco multarum ieiunarum institutionum, sensus
moralis mulierum nature euolueretur, ut ea rite sentirent, quae dignitatem spectant, excellentesque pro Prietates sexus alterius, eoque praepararentur ad stumiam puerilem despiciendam , nullisque sese proprietatibus dandum, quam laudibus et meritis. Praeter.
a Certum est, vim venustatum earum eo omnino in Crementa Capturam esse; videamus enim carum praestigias plerumque non nisi in animis generosioribus Vim suam exserere, caeteri haud satis acuti sunt ad eas percipienda . Non minus Simonides poeta, cum ei suadoretur, ut inintus dulces Thusalis ostenderet,
370쪽
isti homines, ait. hebetiores sunt, quam a tali viro possnt, qualis ego sum, decipi. Iam alias opinio suit,
consuetudine seminarum mores viriles essici leniores rationemque vivendi Hegantiorem ac politiorem, decorumque venustius; verum istud commodum dun. taxat est in παρερτοις '). Plurimum interes , ut vir qua vir et semina qua semina reddantur persectiores, id est, ut caussa atque elateres adpetitus procreandi
voluntati naturae conuenienter agant, alterumque reddant generosiorem, proprietatesque alterius venustiores. Vniuersis ad summum adductis, vir, laudibus fretus dicere poterit: etsi memet haud amatis, tamen vos cogam, ut magni m8 faciatis, mulierque, laeta venustatem respondebit: etiamsi nos haud intur magni fine,
iis , tamen vos togimus ut nos ametis. Deficientibus His principiis viros videmus, Ut placeant, mores re cipere muliebres, seminasque nonnumquam quamvis multo rarilis) decentiam virilem adsectare, ut obseruantiam instillent ; quae autem fiunt contra naturam , semper praue fiunt. In vita coniugali pari coniuncto debet una quasi
persona moralis esset, quae per viri prudentiam uxorisque gustum animata gubernatur. Neque enim se. Ium, quod illi maior peritia queat in experientia sua. data tribui, ingenium animi, quo excellentius est, eo est etiam propensius, ad summum laborum consilium in tranquillitate rei amatae ponendum, contraque quo pulcrius est, eo magis elaborat liberalitate istum
Iaborem referre. Igitur in eiusmodi ratione certa.
men de principatu puerile est, et, ubi istud adparet, nota certissima gustus rustici, vel inaequaliter copulati.
Hoe commodum admodum minuitur eo, quod quidam voluerunt animaduertisse. eos viros, qui maturius frequentiusque eiusmodi coetibus illigati sunt, in quibus mulieres modo praeeunt, plerumque fieri aliquantum pueriles, in usuque cum viris longos esse vel etiam aspernandos, idcirco
quia gustum perdiderunt occupationis, quas laeta quiflem, sed cui verum pretium inesso. iocosa quidem, sed etiam eolloquiis seriis utilitatem adferre debet. Di iti bν Corale