장음표시 사용
761쪽
daeism eernitur in dignitate hominis libiicienda, quasque euertenda. Homo, qui ipse non credit, quod alii etiamsi persona ficta foret dieit; pretio est viliciri etiani, quam si solum in rebus esset; namque ut ex rei qualitate percipi utilitas possit, alius ea quodam . modo uti potest, siquidem aliquid merum ea et actua
te est datumque; communicatio cogitatorum eum alia quo, quae verbis fit, quibus contrarium continetur
eorum de industria) quae loquens in iis cogitat; fi .
nis est formae finali naturali facultatis cogitatorum pommunicandorum e regione oppositus. proinde rersgnatid personalitatis, visumque hominis solum ilia. densi non homo ip , -- realitas in declarandis cogitatis etiam fidei, et, cum haec simul promissa sunt, probitas, omnino vera 'cerstas adpeti tur. Nec vero opus est, ut mendaeium sigili sextἱone voetibuli ethleain vi salsitas studiosa in genere, aliis peH nitiosum sit, quo reprobetur; tum enim illud in vis rando aliorum iure versaretur. Potest etiam leuitas animi vel ad εο liberalitas, caussa eius esse , ilest ipse finis reapse bonus eo spectari, tamen modus, quo illi; ndulgetur, per solam formam in crimine hominis est contra suam ipsus personam atque in prauitate, qua heeessario sibi se ipse despiciendum homo reddit.
Actualitas multorum mendaciorum Aternorum quorum se homines participes iaciunt, facile probari potest, sed dissicilius videtur, possibilitatem eorum explanari; si quidem altera persona quaedam ad id requiritur, quam animus est decipere, se ipsum autem de industria decipere pugnare videtur. Homo ut natura mordis homo noumenos seipso, ut natura phy sica homine phaenomeno non potest tamquam sori instrumento uti, quod ad finem internum communicationem cogitatorum non esset adstridium, sed conditione conuenientia' cum declaratione illius superioris tenetur . erga se ipsum ad voracitaIem obligatus. - Exempli gratia si fidem de iii
762쪽
diee hominum futuro mentitur, quamquam reueranus. Iam in se sentit, verum, dum sibi persu det, posse tamen obesse, sed sane prodesse, vitalem in mente animorum scrutatori confiteatur , ut ad summum smia. Iando eius gratiam sibi comparet. Aut, s de eo qui, dem non dubitat, sed tamen lugis illius obseruantiamsbi internam mentitur, cum tamen nullum elaterem alium, quam metus poenarum, in se persentiscat.
Improbitas cernitur solum in desectu religinysia. tu, hoc est, puritatis consessionis coram iudice suo interno, qui ut persona quaedam altera cogitatur, haelamma seueritate sua considerata, ubi votum sex amore siti ipsius) pro facto accipitur, quia finem per se bonum propositum habet, mendaciumque internum, quamquam officio hominis erga se ipsun contrarium, hie nomen induit imbecillitati si quemadmodum voto amatoris in amica non nisi virtutes conspiciendi essicitur, ut naeui manifesti oculos eius fugiant. - Inte. rim haee impuritas in declarationibus, quam erga seipsum patrat, tamen digna est, quae seuerissime reprehendatur: siquident ex tali loco putrido Ialiitate, quae in natura humana infixa videtur radicibus esse ex pra-τitate falsitatis etiam ratione aliorum hominum serpit, principio veracitatis summo semel violato. S e l, o I i o n. Notabile est, in sacro codice primum crimen. quo prauitas in mundum irrepsit, non inde a fratristidio Caini sed a primo mendatio derivari inuoniam contra illud sese natura mouet auctorcmque Prauitatis uniuersae, mendacem ab initio patremque mendaciorum, adpellari; quamquam ratio propensionis huiusce hominum ad simulationem storii Durbet quae tamen antegressa sit, necesse est, nullam amplius caussam iudicare potest; quandoquidem actus libertatis non potest sinstar estelli physici ex lege naturae con-
763쪽
7 DOCTR. ELEMENT. ETHICAT P. I. νδ
xtus effecti et eaussae illius, quas cuncta in vilis sum, seduci et explieari. i .
quaesiones dubiae. An salsitas per solam morum facilitatem velut seruus obsequiosissimur in extrema epistola) potest promendacio haberi y Nemo ea re docipitur. - usto oquidam lectorem interrogat: quid tibi de opere mese videtur 3 Posset quidem illusione respondi, ita ut dointerrogatione tali captiosa rideres: at cuinam sales semper in promtu erunt 3 Minima responsionis cunctatio iamiam auctorem punget; an igitur licet, illius ad palatum loqui 3
Atque in negotiis, ubi da re praesente agitur, si salsum dixero, omnia ne mihi, quae inde consecu- eura sint, praestanda videbuntur 3 Veluti herus ius. st, ut, certo quodam homine de se percontante, fumulus se domi esse neget. Qui, dum istud facit, eo in caussa est, quod ille elapsus magnum crimen com mittit, quod alioquin a militibus ad eum deprehendendum missis impeditum foret. In quem hic culpa cadit ex principiis ethicis 3 Sane quoquo in hunc samulum, qui hic osticium erga se ipsum mendacio violavit; cuius nunc consequentia ipsam per animi ponsciqntiam tribuuntur. II.
IO.. Hoc verbo non avarisiam quaesuosam intelligo camplificationem quaestus instrumentorum laute vivendi, ultra carceres necessitatis verae); quippe qu stetiam vi sola laesio officii bonignitatis erga alios spe Hari potest: neque auaritiam partam, quae, si turpis
est, sordida adpellatur, sed tamen solum potest in os-
764쪽
fietis humanitatis erga alios negligendis versari; verum contractionem fruitionis propriae in striimentorum bene vivendi infra modum verae neces Iitatis propriae. hanc ego hoc loco auariti e rationem intelligo, ossicio erga se Usum contrariRm.
. In quo vitio reprehendendo exemplum ostenti potest salsitatis omnium definitionum et virtutis Et vi. iii per solum grodum et magnitudinem simulque iner. tia principii Arsotelici doceri: virtutem in via modii inter duo vitia consistere. Nimirum si inter prodigalitatem et auaritiam
mediam ponerem rem iamiliarem heno administratam seu frugalitatem, haec vero medium deberet esse gradus: vitium in rationem contrarie) oppositam, non aliter transiret, quam per Lirtutem, . at tuo ita haec nihil aliud laret . quam vitium deminutum, vel PO,lius evanescens sequereturque in casu praesenti; ut Ferum virtutis os scium in abstinentia ab omni I ute vivendi instrumunto posita videretur. Non mo us sequendarum normarum moralium, sed principium illarum obiectivum, ut diuorsum agno. scendum est et proponendum, si vitium debeat a vir. tute discerni. - Norma auaritiae quaesussae cui prodigi haec est: ut omnia laute vivendi instrumenta respectu stultionis et comparentur et seruontur. Norma auaritiae parcae e contrario eum in quaerendis tum tuendis instrumentis omnibus laute vivendi,
sed fine fruitionis respectu hoc est, non ut haec, sed modo possessio spectetur .
Ergo eriterium proprium huius posterioris vitii principium est possessionis instrumentorum ad varios sines, hoc tamen si ruato, se nullo uti pro se velle atque ita stultione vitas dulci carere : id quod officio contra se ipsum ref er u finis e diametro oppositum est.
sententiar in nulla re ne quid nimis vel parum . inanivsee sonat; nam idem per idem enuntiat. Quid est
765쪽
Ergo prodigalitas et auaritia parca non magnitudine quasique gradu inuicem disseruiat, sed specie per
, Qv aesion αδ suhiae. Cum hoc loco tantum de officiis erga se ipsum sermo sit et auaritia sinsatiabilis cupido quaestus) ad
profundendum, pariter atque auaritia sordida, landamento habeantDlipomum, utraque vera et prodigali. . las et auaritia parea idcirco solum reprobandae videantur, quia ad egestatem redeunt, in altero ad inopina.
nimium lacereὶ Ris. Plus quam prodest. Quid est: pa. rum faceret R*. Haud min0s facere . quam prodest. Quid est: d.M. aliquid faeere vel omittere t p. Non p. odost contra officium est Ius minusue tacere, quam; prodest. Si haec sapientia est, ad quam inuestigandami nobis ad veteres Arillo telem . tamquam eos. qui sonis propiores essent. reuertendum sit: virtus eonsistit in meis dio; medium tenuers beatit est modus in rebus. lant serti denique fines, quos ultra citraque nequie eonsistero reeium, - malam optionem socimus. qifod ad oracula illorum cons imus. - inter veraeitatem et mendacium ut contradietorie opposita nullum medium est: sed sane inter animum apertum et i Rum ut contraris oppolita , eum in eo. qui sententiam suam deelarat, omnia. quae dieit, vera sunt, is vero non υνι iratem --m dicit. sed istud non potest: siquidam amborum virtutis officiorum latitudo est a/plieationi R et usus, et. quid faciendum sit; non pot- est niti a facultato iudicandi ex regulis prudentia a pragmaticis θ non vero moralibus. hoe est. non ut officium I νinum, verum tantum ut latum. disceptari. Vnde is . quiprinei pia virtutis sequitur, in iis obseruandis quidem in
exeossu vel desectu potest eontra prudentiam peccare, non . vero in eo, quod his mina iis striete adhaeret. riuum comis mi utere, versusque Horatii: insani sapiens nomen habeat aeqvus iniqui, i ura ιρια- ωι, es virtutem si petat ipsam
ad verbum sumtus, falsissimus videtur. Sapians hie sinoo dubio tantummodo νυου- ρε Monum denotar, qui non in .
nia iido cositat persectione in virtutis. quae, ut ideale adpropinquationem quidem ad hune finem, non vero abso- Iutionem postulat, quippe quae postulatio vires humanas superat, insaniamque Principio infert. Nam quo istinium iis uti Asrire, hoc est, ossicio suo nimium adhaerere . idem soroe ei rei ter, quam orbem nimiiim rotundum, lineamus rectam nimiam rectam describere.
766쪽
tam, in altero ad voluntariam ut velit tenuiter viii re , quaeritur: an is a pariter atque altera, omnino vitia, nec potius utraque mera imprudentia diei debeant, proinde non prorsus extra terminos officii er.
ga se ipsum positae videantur 3 ' Sed auaritia parea non modπparsimonia est perperam intellecta, sed sub missio seruilis sui ipsius sub sortunas, ita ut earum potestatem haud habeat, id quod in violationem cλ' die officii erga se ipsum. Ea liberalitati morali ani. mas sententiae in genere non liboralitati sumtuosae. quae non nisi adplicatio illius ad cereum quemdam casum singui rem est), hoc est, principio vacuitatis ab omni re alia, praeterquam ab lege, opposta est, ut defraudatio, quam homo erga se ipsum committit. Aequaenam illa lex est, cuius legislator internus ipse nescit, ubi adhibendum sty Utrum palato meo quidquam detrahere de boo, an modo sumtui externo 3 in senectute, an iam in iuuentute 3 an parsimonia Omnino in virtutibus videtur 3 III.
De animo ratione abiecta et seruissis. II. Homo in systemate naturae homo phaenom non, animal rationalc) natura est tenuis valoris, pretiumque cum animalibus reliquis, ut sundi productis,
habet vulgare. Uel illud ipsum, quod his intelligentia praestat sibique ipso fines potest proponere, ei tamen tantummodo prctium usus externum impertit, nimirum unius hominis prae altero. hoc ost, pretium, ut morcis, in commercio cum bestiis, ut rebus, ubi ta. men etiam nono pretium habet tenuius, quam instrv. mentum permutationis commune, Pecunia, cuius proindo pretium eminens adpellatur.
Sed homo spectatus ut persona , h. est, ut is, ectum rationis moraliter pra ae supra omne pre-
767쪽
lium elatus est; namque ut homo nou me non non solum ut instrumentum ad fines aliorum, atque etiam
ad suos proprios fines, verum ut finis per se ipse ae .stimandus est, hoc est, dignitate pretio absoluto interno utitur, qua omnes naturas mundi ratioris praeditas alias ad sui reuerentiam cogit, cum Inuis alio huiusce generis se comparare potest, ot sese aestimare aequalem.
Humanitas in persona eius est id, quod reuerentiae subiectum est, quam a quouis homine alio potest stulare; qua vero quoque non potest sese priuare. Et potest igitur et debet ad paruam pariter ac magnam mensuram sese aestimare, prout se ut naturam
sensitivam quoad naturam animalemo vel ut naturam intelligibilem secundum initia sua moralia) contemplatur. Cum vero se non solum ut personam generatim, verum etiam ut hominem, hoc est, ut personam
ossiciis obligatam, sibi a sua ipsius ratione iniunctis. considerare debeat, nulla tenuitas ut hominis animalis conscientiae dignitatis suae ut hominis rationalis quidquam detrahere potest, neque aestimation om sui ipsius moralem respectu dignitatis suae debet abnegare, hoc est, finem suum , qui per se ipse in officio est, non animo abiecto ac seruili, quasi gratiam captans, quaerere debet, non dignitatem suam abnegaro, verum semper cum conscientia excellentiae initiorum suorum
moralium id quod conceptu virtutis iam inuoluitur utque haecIin ipsus aestimatio in officio est hominis erga se ipsum.
Conscientia sensusque tenuitatis pretii sui mora Iis eo arati eum lege est modesin humilitas moralis). Persuasio de magnitudine huiusce pretii sui, sed tantummodo per desectum comparationis cum lege dictadrogansia moralis potest. - Abdicatio ab omni postulatione ullius cuiuspiam pretii moralis sui ipsius, per opinationem, se eo ipso pretium sibi commodatum
adquirere, humilitor sturia videtur.
768쪽
Humi Iitas comparata cum fioininibus anis quia omnino cum ulla quadam natura finita, etiamsi unus esset ox Seraphim nullo prorsus in ossicio est; potius, quo studium in hac relatione altos sese aequandi, eo ve antecellendi, cum persuasione, te tibi oo etiam pretium internuin comparare, est ambitio, quae ossicio urga alios ructa contraria est. sed deminutio pretii moralis proprii solum ut instrumentum, ad aucupandam gratiam alterius squisquis sit excogitata simulatici adsentatioque est modestia salsa, atque ut dedignutio pei sonabitatis officio erga se ipsum contraria. Ex si cera diligentique comparatione nostra cum lege morali eiusqtie sanctitate et seueritate) necessario modestia humilitari ver sequitur. Uerum inde, quod eiusmodi legislationis internae participes sumus,
quod homo sph) sicus) hominem moralem) in sua ipsius
perseoa reuereri coactum se sentiat. simul eleuationem Limmamque sui ipsius aestimationem, ut tactum valoris sui interni, secundum quem nullo pretio venalis
est, dignitatemque internam possidet, quae illi reus xentiam erῖa se ipsum instillat.
Plus minusue hoc ossicium, respectu dignitatis humanitatis in nobis, proinde quoque erga nosmet
ipsos, his exemplis potest depingi.
. Ne seruos osse vos hominum patiamini; -- napatiamini ius vestrum ab aliis inultum pedibus Calcari nulla nomina contrahite, quin ea praestetis. Nolite beneficia accipere, quibus possitis supersedere, neque parasiti sitis, vel adsentatores, atque etiam qui sane non nisi gradu ab illis differunt mendici. Idcirco
estoto frugales, ne ad incitas redigamini. - Querelae et lamontationes, vel sola exclamatio in corporis dolore iam persona vestra indignae sunt, maXime, cuin vobismet conlati estis, vos eum vobis ipsos contraxisse: hinc nobilitatio camolitio contumeliae mortis male-
769쪽
D TR. ELEMENT. ETHICAE P. I. 763
fiei per constantiam qua moritur. - Prostratio ad terram, ad ipsum cultum rerum caelustium eo sibi adsensuim reuocandum, dignitati humanae contraria est, quemadmodum inuocatio illarum in signis praesentibus; vos enim tum ideati subiicitis, quod vobis ratio vestra
proponit, sed idolo, quod a vobis i Psis prosectum est.
t GD . . Quaestiones dubiae. An non in homine sensus sublimitatis destinationis, hoc est, elationis animi ut sui ipsius aestimatio , cuni adrogantiae humilitate morali o diametro oppositae Propius coniuncta est, quam ut utile foret ad illam excitari; vel si cum aliis hominibus, non solum cum lege comparaueris 3 aut nonne hoc genus abnegκtionis sui ipsus potius sententiam aliorum usque ad despicientiam personae nostrae augeret, atque ita contra ossicium reuerentiae) foret erga nos ipsos 3 inclinatio corporis coram homine seruilis quouis tempore homine esse videtur indigna. Declaratio rpuerenti e praecipua in verbis modis que, vel erga eum in statu ciuili, qui haud imperat, inclinationes corporis, locutiones aulicae, discrimen ordinum diligenti cura designantes- a ciuilitate morrum etiam sese aequales habentibus necessaria) pror. sus diuersae, -- nonne argumento sunt propensionis
ad humilitatem seruilem in hominibus longe latuque diffusae 3 Hae nugae in seria ducunt . Is vero, qui vermem sese essicit, postea non queri potest, se pedi hin chicari, Capiti. posterioris
De officio hominis ergo se sum, ut iudirem sese infl
ingenii m. ..... s 33 . Quisque coneeptus ossicii coactionein ex lege ob
dactivam. vi impstat luo morali libortatem nos, m
770쪽
764 DOCTR. ELEMENT. ETHICAE P. L
eoercente) eontinet, pertinetque a fi intelligentiam practicam, quae regulam praeeipit: sed imputatio sa.cti interna, ut ea sus legi obnoxii cim meriti aut dem,riti pertinet ad iudicium, quod, ut principium imprutandae actionis, virum ea ut sactunt actio legi su tecta pahrata sit necne, valido iudicat; quo tum con, et usio rationis sententia) sequitur, hoc eu, coniunctio effecti iuridiei cum actione condemnatio vel absolutio ): quae omnia fiunt coram iudicio, ut persona morali legi.essicac talem impertiente, quod forum adpel. latur. - Conscientia fori interni in homine chcoram
quo eius cogitationes se inuicem accusant vel excusant ) est animi conscientia.
Quisque homo animi conscientia utitur, sentitaque sese iudice interno obseruatum, minisque perterin resactum atque omnino obseruantia creuerentia cum metu coniuncta) detentum, eaque potestas in eo leges
eustodiens non est quidpiam ab se ipso voluntarie profectum, sed naturae eius inlitum est. Haec illum
sequitur velut umbra, cum fugam meditatur. Libbdinibus quidem ac negotiis sese obfirmare potest auteonsopire, non vero euitare, quin subinde in sese ro-VOeetur, aut expergiscat, rubi statim orationem eius
terribilem percipit. In summa abiectione sua eo ad summum peruenire potest, ut eam haud amplius curet , sed tamen, quo minus eam audiant. impediro
non potest. Iam haee initia originaria, intellectualia et quia
in cogitatione ossicii versantur moralia, quae animi conficientiam dicimus , hoe i a se singulare habent, via quamquam hoc illorum negotium hominis negotium in cum se ipso. hic tamen ratione sua sese sentiat Eoactum, illud tamquam iussu alius cuiusdam personae Le rore. Nam negotium hic actio eausae est coram iudisio. Sed per animi sui conscientiam actinatum cum ludioe tamquam unam eamdemque personam Cogitari, modus cogitandi de foro absurdis videtur tum anim