장음표시 사용
141쪽
rum judicio labem perpessa, quae propterea jam hodie minoris sunt authoritatis, quam Vulgata.
atque eX emendationum desectu. Sed ambigua, ct incerta esse haec indicia facile quisque intelligit, α
complures demonstrant. Talia ergo apographa ab autographorum Hebraicorum aetate longe magiS, quam o. viralis, aut Vulgata versio distant, & ab eoruin dem autographorum puritate aliquando manifestissime recedunt, ut certam sibi vindicare fontis, aut appellationem, aut austoritatem nequaquam possint.
Idem es o judicium de MSS. N. Tti, alii que
Graeca lingva editis, sententiis Criticorum de eorum antiquitate, & determinanda aetate plurimum inter se discordantibus; Christoph. Fischer in Inst. Herm. F. T. edit Ρrag. I 88. pag. 66. ita mentem 1uam declarat : In genere sciendum eis, nullum codicem antiquiorem esse seculo sexto, aut ad summum quinto. Juvat memini ne celebriorum : Vaticanum Codicem , qui priori volumine U. posteriori Ν. Τtuin continet, sec. IV. circa an. 3m. vel ante Hieronymi tempora exaratum fuisse multi statuunt, sed ad posteriorem aetatem referunt alii. Erasmus adnotante Hunilaeo Contr. I. C. I R. cum ei objectum fuisset, quod a correctissimo Bibliothecae Vaticanae exemplari ejus e Vulgari Graeco parata versio disserat, respondit sine fundamento, ut sane non decebat: exemplar illud Vaticanum ante paucos annos confectum esse tempore Concilii Florentini, quando facta est concordia Latinae Ecclesiae cum Graeca, & ulterius demum progrestus, ut difficultate, quae ei objecta est de versione ipsius a Uulgata etiam tunc deviante, quando ei ipsi Graecorum MSS. Codices amice consonant, sese absque omni molestia expediret, generaliter commentum aliquod fide non bona afferre, quam veri tatem ingenue confiteri maluit, diXitque Graecos Codices universim Latinae authoritati fuisse conformatoS,& ad Uulgatae normam posterius redactos; merito ab ipsis etiam hetero dogis propterea male audiit. Solus scilicet purissimus, & minime vitiatus erat Uulgaris eodeX Graecus repugnantibus antiquioribus codicibus
142쪽
Neque multum refert, hac ne, vel illa editione verbum Dei purum conservetur, modo con-
Vaticano Alexandrinum IV. voluminibus constantem, e quibuS tria V. T. Graecum, quartum Uero te Κ-tum Ν. Tti Originalem exhibent, aetate parem, aut f=aullo antiquiorem faciunt nonnulli, sunt, qui secu-o U. haud vetustiorem velint, reperias etiam, quiud sec. X. detrudant; verosimillime non multo post Nicenum I. Concilium a nobili quadam, & sancta Virgine, cui nomen Theclete, fuit exaratus. Utrum que eX U. Itala interpolatum contendunt Ernestius,& Wetstentus, adeo incerta est seu aetas, seu fides MSS. Graecorum, si hodiernos quosdam criticOS an dias, impressorum codicum nihil O certior , quo ergo jure exigitur, ut Graecos hujus generis Codices N. Tti Uulgatae nostrae normam constitui permittamu χsunt & alii innumeri Codd. Graeci N. T. qui juXta Criticos aetatem V. VI. VII. VIII. IX. aut etiam X. seculorum, non tamen retrusiorem ferant: uti Cantabrig ienses, Claromontanus , Regii, Sangermanensis, Boreneriau ς, Rarocciamus, & alii, qui in Biblioth cis Italiae, Galliae, Angliae, Germaniae delitescunt, ct blattis, ac tineis colluctantur. Subinfero: ergo nullus codex MS. N. Τti Graecus certa sua antiquitate, & dignitate par est editioni nostrae Uulgatae N. Tti, haec enim si quoad substantiam, & potiorem Partem spectes, ipsa est V. 'Itala e Graecis eXemplaribus Apostolicae aetatis, consequenter integerrimis adornata: si emendationes ab Hieronymo factas respicias, Graecae meliorum Codieum fidei reddita : si durationem confideres, majori vigilantia, quam qua 1iacunque dem mn ΜSS. usuque nunquam interrupto conservata. Debere ΜSS. hujusmodi versionum antiquarum authoritati cedere etiam celeberrimus Μichaelis existiingi. Calmetus in Dis . in I. epl. Ioan . C. s. V. Iulii post Bossuetum pr nunciat, te Xtus, prout apud Patres leguntur, prae lectione MSS. Graecorum authoritatem habere, sive clarius: lectionesteXtuum, prout extant apud ΡΡ. fontium hodiernorum lectioni praeferendos, E. G. si Cyprianus, &
143쪽
servetur aliqua, puta: illa, quam ipsa Ecelesia publico usui fidelium exposuerit, & authenticam declaraverit; satis est, & e Vulgata, & e fontibus hodiemis Hebraicis, & Graecis omnia illa peti posse, quorum causa sacri hi Codices dati
sunt: satis est, etiam hos sontes in rei summa adhuc integros esse, passim omnem etiam mere historicum tenorem Divinae circa homines oecono
miae in iis sine gravi aliqua immutatione salvum persistere: satis est, collatis fontibus, 4c versionibus totius Scripturae S plenitudinem apud Ecclesiam inveniri.
, Tertullianus I. Joan. 5. V. Tum citent, utique eo rum aetate eXemplaria eum habebant, quae aetaS Omnibus codicibus, qui hodie reliqui sunt, praecedit. Damianus CZerny L. a. pag. 26. Herm. his verbiSi quitur: quo preffsus codeae priscoriam Patriam lectioni, prasertim quam in commentariis suis sequuntur,inis1tit, eo melior es o priscos namque Patres Utimis cndicibus usos fuisse nemo in dubium verterit. Hinc Patrum scripta ceu lapis sedius haberi debent, adstuem codices utriusque faderis examinentur. Cl. 'Monsperger quoad Libros V. T. par. II. pag. I45. judicat, fatius esse ad errores, & varietates detegendas, atque corrigendas consulere veteres tum Grae- eas, tum alias Orientales versiones, cum hae de Codicibus 14. uti Aquilae, Symmachi, Theodotionis, imo, uti LXX. Interpretum, etiam 2O. seculorum aeta-sem superantibus fuerint translatae.
144쪽
Interna Vulgatae Authentia, seu eius cum Amchet is conformitas ex 'Vis Hebraicis, Graecis codicibus M ., nec non versoniabus antiquissimis breviter declaratur. I.
Quamquam ex dictis incerta sit aetas Hebrai
corum V. & Graecorum Ν. Tri codicum hactenus typo non expressorum, si tamen ad veras lectiones detegendas, & stabiliendas albquid valent valent vero plurimum intemer tam Vulgatae nostrae fidelitatem, & internam ejus cum archetypis conformitatem mirifice pro- dunt, & in plena luce constituunt, namque ubi ab ipsa Usuales Hebraeorum, & Graecorum e0dices additione, vel omissibne vocum, & χΠ-tentiarum varietate abscedunt, vel diversum OL serunt sensum, ibi ΜSS. codices antiquitate &fidelitate sua multum venerandi, qui cum Hebraici V. tum Graeci N. Τxi maximo supersunt
numero, eidem frequenter, es accurate concordare deprehenduntur; cujus veritatis demonstra. 60 quia practica est, & non ratiocinio, sed mutua collatione fieri debet, apud interpretes me-b0res, qui in defensionem Vulgatae fusius ista deducunt, & Criticos, qui variantes ieetiones collegerunt, & codicum sacrorum collationem PQ- steritati suppeditarunt, ch quaerenda erit, Sp.
β Inter hos celebrantur Kennicottus, Μichaelis uter-ke, Houbigantius, Ludov. Cappellus, Vogelius,runsius, Lilienthalius, Nagellus, Schellingius, Bahrd- . tius, Schiedius, OberImus, Diederichfius, Lichtendistentius, Starchius, a Doederieinio in Bibliotheca sua
145쪽
Speciminis loco ex V. Τto servire potest Psalmi 22i V. IIVβ, in 'quo illud charu, vel chaaru h, e. foderunt, naanus meas, ct pedes
meos) non vero adulterinam, & contextui repugnantem Vocem chaari h. e. sicut leo habent
ΜSS. codices, inter quos solum distinctio ista observatur, quod alii Aseph omittant, ut omitti regulariter debet, alii vero post Ourph epenthetice more Arabum immissum conservent. Ita Psalmum IXum & Xuin Codices Dublinensis, &Parisinus jungunt, quos, uti de solis Ρsalmis plures alios ex Kennicotto profert Georg. Christianus I napp in sua Ρsalmorum versione Ger- manica Hahe an. I 82. Et si quis in his hospes est, ct peregrinus , ei susticere potest, quod fugit neminem, Ia. seniores 28O. Circiter annis ante Christum, Aquilam, Symmachum, Theodotionem, hostes Christiano nomini seculo II. insensissimos, Chaldaeos Paraphrastas: seu priores
Onxelos, & Jonathan Christo Coaevi, seu p.
Theologica commemorati. Reineccius, Ioan . de RODJoan. Rich. Simonius. Μillius Anglus Herculeo 3O. annorum labore 3o. millia variantium lectionum Ν. Τ. collegit, ac Oxonii an. ITOT. edidit. quem sequitur Bengelius in apparatia critico, sed plurimum praestitit wetstentus, qui Misit Syllogen insigniter auxit; Wetstenilim in compendium redegit, partim novis accessionibus locupletavit Ioan, Iac. Griesbachius in Ν. T. Halete an. I 77. Notiores sunt proli-gi labores Stephanorum, Roberti, & Henrici, Basileensium. Londinensium in Polyglottis sup . pag. 3Ι.)ΟXoniensium &c. porro Millius censet, circiter duo millia e variantibus illis lectionibus in Uulgarem Graecum t tum inserenda, tamquam vera, hodier nis, quae vulgo in impresIis codicibus circumferuntur, tamquam falsis eliminandis.
146쪽
sterioris temporis, etiamsi secuti VIII. esse statuantur, Hebraicum textum contra fidem hodiernae lectionis saepe ita legisse, prout Uulgata nostra repraesentat. Sic novitatis, & turbati ordinis manifeste convincunt illud Ρs . XI. Versu Ιἰ transmigra in montem νestrum Passer : loco rtransmiera in montem sicu e P ser: non tantum post Io. Syrus, & Arabs, sed etiam ipse Chaldaeus. qui de illo: votrum nihil habens, quamvis in Latina verssione in ΡOlyglottis male apponatur, dicit: transmigra letura helch trip-Para h. e. in montem scut Passer; omnia igitur veterum exemplaria ferebant: har chemo, non harchem. Bene observat Bella inus, Io. sive nostram lectionem clariorem, & Veram esse, nam & S. Hieronymus sic vertit, unde subdit post tempora Hieronymi videtur hic locus coria ruptus in Hebraeo librariorum Vitio. Alter quoque error est in textu vaν loco Dd, nudu, iudite in plurali, loco nudi: Dee o animal sed Κeri eligi debet, sup. pag. 8O MSS. valde multorum auctoritate. Geminus error ansam nonnullis dedit, totum versum sensu plane contrario interpretandi, uti Calmetus adnotat his verbis: haec omnia e duplici mendo oriuntur, quo textus Hebraeus noseriae retatis Ditiatur, quod aetate 7o. π S. Hieronγmi nondum triare erat; Promerendus es sensuae Vulgaeiae, ut-Pote VVOnus maxime . re iacilis. Placet aliqua exempla etiam ex Rossit specimine variarum lectionum edit. Romae I 78 a. superaddere. Jos. 8. 27. ubi praedam sibi divisisse dicuntur H lii Is rael, vox bene seu Filii excidit ex Vulgari Hebraeo, habent codices Eennicotti
147쪽
os. I 5. I9. excidit nomen proprium Chaleb, quem ΜSS. Codices quindecim, impressian. I 86. & I788. Soncinenses, & Brixi sesan. 149 . itent 7O. Vulgatus, Syrus, exhibent. os. a I. sterius duos 36um, & 37 λὶn ceteris vexatiores, apud Kennicottum habent Codices I 56. MSS. impressi antem 23. & longe plures ab aliis observati. Calmetus addit: variantia haec, hs transposta vertistae demonstrane vetera M . Originalia in hoc textu minus
I. Reg. 26. 23 . in manum: excidat ex Hebraeo meam, quod conspexerunt γ. Vulgatus, Chaldaeus, Syrus, Arabs, & ferunt Codices apud Kennicottum 22. nec non edita Soncini an. I 488. Biblia. 4. Reg. 9. II. dixit ei: legit Hebraeus Vulgaris. Er dixerunt ei: poscit conteXtus, quia verbum hoc refertur ad servos, ad quos egregus est Jehu. Consentiunt Vulgato Io. Syrus, Arabs, & I9. Codices Kennicotiani. 4. Reg. 15. 13. Filius Iabes regnaυit 30 anno Ararioe Regis Iuda. Hebraeus usualis loco Ararim habet Urioe contra Io. Uulgatum, Chaldaeum , & unum supra 3O. Codices Kennicoit. ae imprelsa Biblia Soncini I 88. Brixiensia, BOmbergiana ala. I 5Iδ. ad marginem, Munsteriana
ΕXech. II. I9. ubi Deus juxta Vulgatum, Syrum, Arabem, & 7o. dicit: Spiritum nolintimeribuam. in υisceribus cin corde eorum. Hebraeorum usitatus Codex habet: non be i boni, sed he irbechem, h. e. noli in interlars eorVm,
148쪽
sed interiori Desro. Quo loco monet Houbigantius: incepit oratio in persona tertia superiore versu, atque in eadem contini atur inferiore. Itaque melius Graeci interpretes &e. Vulgato, . Syrus, Chaldaeus, Arabs, & Hebraeorum MSS. Codices plurimi attestantur. Psal. 48. nobis 47. V. I 5. ipse reget nos in secula r h. e. in aeternum, semper. Hebraeus UO-cem contra veterum fidem dividens non Ialamoth, in) secula, sed Iabmoth in mortem, i e ducit nos in mortem: praesert. Sed pro una voce habuerunt Io. Arabs, Chaldaeus, &Syrus interpres Ambrosiani Codicis SJrO-Estrangeli hexaptaris, junetimque legunt Codices Omnes Erfurienses, Regiomontanus II. Sorbonicus 3I. Regius Parisiensis I 6. Casset anus, Argentinenses tres, & I7. Kennicottiani, Conlpirant Vetustae, & primariae editiones. &c. Νee tali loco de norma jungendi, aut separandi , . quae pure grammaticalis est, quaeritur, sed de sensu, qui syllabarum divulsione, & vitiosa descriptione alter, priori multo dissimillimus enascitur. In Ν. Τto ad declarandam MSS. Codicum Graecorum cum Vulgata, ubi haec usualem Graecum textum non sequitur, convenientiam retractari. & expendi possunt illi textus, qhi paginis 27. & 3O. fuerunt producti, & e Calmeto, Corn. a Lap. atque ex hoc ipso opere per decursum plures applicari. Ceterum convenientia haec tam clara fit plura loca Ν. Τxi conserentibus, ut Augustus Ernesti par a. C. a. Baumgartentus pag. 5 5. N. I Herm. Graeco-Latinos Codices Om- .nes, atque multos etiam pure Graecos ad ductum Uulgatae Latinae fuisse accomodatos, & eversione vetere Latina interpolatos cum pluribus . aliis
149쪽
versiones complures etiam Rutiquiores extendunt. Sed praeterquam quod opinionis suae nullum proferre possint argumentum, si ea vero congrueret, Robertus Stephanus, EraSInus, Lutherus, quorum
lectiones magnis laudibus extollunt heterodixi, genuinos codices unde, & qua ratione fuissent nacti si omnes reliqui a primigenia puritate, exciderunt, fato huic primorum reformatorum Codices quis eripuit Heterodoxis adversus Petri Fagiardi Uelesii, Hispani Marchionis lectiones Vulgatae apertis lime faventes, sedecim codicum Graecorum, quorum olio de Bibliotheca Regia B. Laurentii fuerunt, facta collatione apparatas , non pauci Catholicorum assentiuntur, sed Millius vir in lectionuin variantium studio exercitatissimus, a Catholicis institutis alienus se opponens proleg. in N. I xum Graec. png. I 38. sequentia dieit: De ipsis ita statuendum centeo : ID Pro certo habeo, magnam earum partem Originarium Italicorum interpretum textum referre, adeoque pro genuinis ipsa Apostolorum ore labendas. ao Ex interpolatis Partem aliquam, eay dico , quae conveniunt cum iis quas exhibent Griacre, alimque aliquot versiones Orientis, ex iisdem Italorum interpretum Graecis prodisse. 30 Ex iis, quae adeo mirifice favent Vulgata versioni, ut ad exemplaria Latina confisa videantur. raras esse, quoe post accuratum examen haud deρrehendantur ex uno, aut altero Graeco exemρω-ri ortum deducere. 40 Haud diffitendum quidem, in exemplaribus apud Latinos exaratis, paucas quasdam ad Latinum textum a Latinis fuisse fictas, es formatar. Hujusmodi unam,
150쪽
alteram, tertiam videas in hac Velefana SFLloge , non item multas , quod primo intuitu suspicaberis. ' μ' Varias ex his lectionibus Vulgatae contra Graecum Vulgarem textum consermes ex IV.
Evangeliis, & reliquis Ν. Τ. libris Ordine suo proponit Joan. Mariana Dis . pro editione Uulgata C. II. Tom. III. Menochii pag. 8O. E. G.
quo Pagninus usus est, consensit. &c. Subnectit quibus exemplis facile intelligitur, quam fallax se ratio Latinos Codices ex Graecis Casi-gandi, quod nosra aetate a multis fuisse factitatuni. Itaque si quod vetitati magis consentaneum est, palam edicendum. magna illa MSS. Graecorum , aut Graeco-Latinorum,. item Uersonum pervetustarum cum Uulgata nostra consensio illorum, illarurnque ex hac emendationem non
arguit, quod majori audacia, quam judicio quidam pronunciant, sed prodit. ae manifestat. antiquos Codices, ex qui us Μ8s. illa, & vetustae illae vessiones, ipsa subinde Vulgata, natae sunt, inter se concordasse, sive eandem exhibitisIe lectionem , a q9orum fi db , & puritate usuales 'Gr corum Codices posterioribus seculis paulatim de
Tu, ut lubet, sentias, ego interim sic arguo: Aut rem acu tangunt, qui affirmant anti-' quas versiones, & Oroecos Codices MSS. ad Vulgatam exactos, & emendatos fuisse, aut aberrant; si primum : Orientalium populorum contensione