장음표시 사용
151쪽
ab antiquo firmata est mea assertio, Vulgatae fidem ad Graecos N. T. Codices hodiernos exigi
non oportere, cum potius hos erroribus contaminatos Latinae fidei, h. e. antiquiorum . magisque
fidelium apographorum puritati reddere demum securissimum judicaverint, & etiam beatiori illo
aevo antiquam Romanae Ecclesiae, tamquam C terarum matris, ac magistrae editionem pro norma ipsorum quoque Graecorum exemplarium Veteres adhibuerint. Si secundum: Vulgata optimorum , & antiquissimorum Graecorum Codicum 1idem sincera translatione sistit, & repraesentat, cum antiquiora Graeci fontis ectypa, quae MSSΠΤ, & versionibus illis expressa sunt, eidem contra hodierna attestentur. Nuo casu potior nobis else debet Vulgatae, quam hodierni Graeci textus authoritas. ci 1Ia
r) Hodiernum Graecum hunc textum. uualis extat in
Bibliis Begiis auspieiis Philippi II. Hispaniarnm , &Indiarum Regis Catholici an . Is 1. Antverpiae juXta exemplar Complutense editus, recensuit Ρ. Herna'nnus soldhagen abolitae Soc. Jesu Moguntiae an. IT5ῖ. in 8. M. sub titulo: He Hree Diathe,e, si e novum D. N. I. C. Testamentum Graeciam eum rariamtihuyIectionibu quae cimonstr mi Vulgatam Larinum eRipsis Graeis N. T. codicibus hodienum extantibus authenticam. Praestaret, Clero juniori, dum alia inter magis' necestaria, & ad curam animam in immediate pertinentia studia interdum etiam linguae Graecae umbratili quodam exercitio in seminariis distinetur , ejusmodi editionem Latinitate Drella, Ad Verbuin donandam proponere. quam illun seu Rei nec-cii. seu Leusdenti eri 'm quantum ad tVDiam mimis commodam, ut, sicubi textust vulgaris Graecu' aliud habet . quam in Vulgata legatur. oculiq in m Arginem conjectis illico viderent, Uulgatae lectionem aliorum Graecorum Codi cuin authoritate confirmari, ct de hae
152쪽
1Ιa proferamus jam in medium antiquissimas prae- primis orientalium Nationum Versiones, quibus Vulgatae nostrae lectio, ubi Hebraeum, & Grae- cum Uulgarem textum relinquit, multis in locis confirmatur. Ρraecipuae sunt Septuaginta vitalis, Antiquissima omnium, ex Hebreo sermone in Graecum 28O. aut juXta alios prope 3 . annis prius, quam Christus nasceretur, in AEgypto prope Alexandriam parata, de qua, utpote codice nascentis Ecclesiae celeberrimo, primis seculis sontis loco habito, sequenti seetione pluribus agemus. Chaldaiea uae Thargum, vel Paraphrasis dicitur, h. e nota presse de verbo ad verbum, ex Hebraeo in Chaldaeum facta versio, sed cum explicatione uberiori, qua claritatis gratia aliqua, quae non sunt in fonte, interdum adduntur, aut locutio-Ι a nestamquam exemplari ab Ecclesia Latina pro norma versionum assumpto ex ipsis Graecis codicibus discerent magnifice cogitare. Audet porro P. Goldhagen post Joannein Mariana affirmare, nihil in Vulgato Latino texta alieujus momenti esse, cui non luculentum tu-1timonium, pastina ex antiquisti inis Graecis costicibus elegantissime respondeat; certissimo ad hominem argumento, hunc ab Hieronymo ad fontem Graecum tum certe meliorem , ac puriorem accuratissime emundatum, Ecclesiae Christianae singulari Dei providentia fuiste relictum ; ad tranquillam veritatis hujus condiderationem, & auto pilam ocularem inspectione ni)eos, qui secuS eXistimant, remittit, atque ad insignes Rhodas Richardi Benil eji, eruditionis laude apud Anglos celebrati, qui veritate victuS praeclaram pro Hieronymianae versionis authentia eX ipsis vetustis Graeco itini exemplaribus defensionem molitus est.
153쪽
. nes Obscuriores redduntur clarioribus. Νempe verbum Graecum piaraphrat O Valet: loquor juxta ea, quae quis antea dixit, aliquid latius, & quandoque pluribus explicando, par hrasa est Versio, addita, ubi expedire visum est, uberiori explicatione, qui sic Vertit, ParaphriteS RU- .dit. Ρerinde verbum Chaldaeo-Syriacum thir- gent, Vel thargem, generatim significat: ex una lingua trastulit in aliam, scripto' vel verbo egit interpretem, qui dicitur thua geman, vel meth geIsaia, Arabibus thar Zseman, Vulg. Graec. dragumenos; hinc Thargum interpretatio, plurali Thargumim; sed per excellentiam, &Synecdochen, specie Vice generis usurpata, versio Chaldaica sibi sola hoc nomeu vindicavit. Ρorro sicut apud. Hebraeos omnis scriptura intres' partes ab antiquo, sors inde a temporibus
Esdrae dispescitur I in thora h. e. legem. seu Ρentateuchum. ab In .ebbim, seu Ρrophetas priores h. e. libros Josue, audicum, Regum;& posteriores proprie dictos. tres majores, inaΠn Danielem ad 33m classem referunt & I a. minores. 3 In chethubim pag. 8. seu hagiographa, h. e. Ut multi eXponunt, continentia, qua non oretenus tradita, sed tantum interno Divini
Spiritus instinctu sunt conscripta, quo speetant
si ) Judaei sepe librum a prima voce, qua inchoatur, denominant, ut liber Bereschith: in principio: seu Genesis. melleschemoth. Hae sunt nomina: seu Eχ-odus. V Ura: Et νορ it seu Leviticus. Item: Librum I. & Ιf. Regum vocant Samuelis, unde ΙΙΙ. , , IV. Regum iis venit nomine Ι., & U. Regum. Para-1ipomena vocant Dibre hasumim , seu νerba dierum, quasi Ephemerides, seu fhrontea; Esdrae II. Nehe- Eeclesiasteu Rohalath h. e congregari em; He
154쪽
ctant Ρsalmi, Ρroverbia, Job, Canticum c inti- rum, Threni, Ecclesiastes, Esther, Daniel,
EZras, Nehemias, Chronica. Ita etiam Thargum, seu Chaldaicam intem pretationem Pentateuchi adornavit Rabbi Onkelos, non idem cum Aquila famoso Graeeae versionis sec. II. authore, quod ex aliqua utriusque nominis congruentia male statuitur, nec Titi Imperatoris ex sorore nepos, sed alter, qui si aetatem ejus eXquiras, Vixit vel diebus Hillelis, &Schamat, qui opinionibus circa senium legis dinsidentes ΑΟ. circiter ante AEram Christianam annis duas diversas icholas instituerunt, Vel aetate ipsius Salvatoris, aut 18. annis ante urbis jeros. incendium, ut Onkelos noster etiam Gamalieli, ad cujus pedes S. Paulus Pharisaismum edoctus est adi. g. deiuneto honorificentillime justa solverit; interpretatio ejus proprietati vocum insistit, Hebraeum textum fere de verbo ad verbum reddit, reliquis prellius, ct melius, stylo ad illum Danielis, & Esdrae propius accedente, puriore, & simpliciore, quare ipsi Judaei huic Primas deferunt, ut adeo, quemadmodum Elias
terodoxi in citationibus eos sequuntur, qui insuper Ecclesiasticum, ut pote filium Sirachi appellant Sis eidem. rursiis quod Psalmos attinet: Psalinum nonum dissecant, a versu 22. novum Psalmum inchoando, . ut etiam in Vulgata nostra notatur; hinc a Psalmo X. usque Ad Ps. II 3. nos unitate praevertunt, ut qui nobis I 8., iis sit I9. &c. Psalmum vero II . ita dismescunt, ut versus ejus nonus constituat Psiami II s. Primum, donec ex nostro I46. 9 I4 . unicum evicientes, usque I 5O. seu uirimum deincπs supputationi nostrae consentiant. Ita & Ηeterodoxi. Confusionis in allegationibus vitandae gratia ista prae oculis haberi debent.
155쪽
Levita praes in Methurg. scribit, licet ante inventam Typographiam reliquorum Thargum vix in quavis provincia unum, vel duo exemplaria extarent , Onhelosi tamen ubique in usu fuerit, Reeedente etiam eo, quod Judaei obligati sint quavis. hebdomade Ρaraschas cunum eX 53. CC.buβ, in quae Ρentateuchum secant pro I Umero hebdomadarum anni. legere bis, semel intextu, & semel cum thargum. Prophetas priores, Psteriores Vertit Rabbi Ionathan, non idem cum Theodotione, qui Biblia ex Hebraeo in Graecum sec. II. transe, tulit, elii Hebraicum ejus,& Theodotionis Graecum nomen idem, . Deodatum Videlicet, seu
Theodosium significet, quis ergo Ben UZiel, seu filius Urielis, Hillelis, de quo paulo ante locuti su-
mus, Academiae derosolymitanae per qO. an HOS
Rectoris discipulus, Simeonis justi, qui Chri
stum infantulum ulnis excepit, & Gamalielis, qui S. Ρauli praeceptor fuit, condiscipulus, on kelo vel coaevus, vel ipssi aliquanto senior, vel junior, tot enim sunt sententiarum divortia. Stylus ejus jam ex parte recedit a puriΟ-- re Chaldaismo, nec tam est litteratis, & prelsa versio, sicut Onhelossi; nimirum judicio Buxtor
sit junioris praef. in Lexicon Chald. & Syriae. . in . Pro hetis prioribus seu Josue , Judic. Reg.
transferendis tum in sermone, tum in re Iimplex est, in poserioribus, qui Paulla Obscuriores , paullo liberior est, allegoriis nimis indu fens. Hoc etiam in ipso laudandum, quod plurimos locos de Messa non ita explicate
scriptos, se sensu sane Christiano de Messa
156쪽
Jonathani etiam adscribitur Τhargum in legem, ted author vero Jonathane, aetate, mi tura, ct impuritate dialeeti, dc fabularum fre- quentia, qualir es illa Gen. I. 16. solem, VLunam xx duobus a rnis tuisse aequαtes, Jed posea tunam esse diminutam, Inferior esse Cognoscitur, qui, eum Mor. C. a . U. I9.
Constantinopolis, & v. 24. Italiae, & Lombardiae mentionem faciat, nisi talia posterius fuissent inserta, non potest esse nisi sec. VII. exeuntis, vel VIII. ineuntis. AEque non inte- grum,. ted mutilum, & interruptum est Thargum Jerosolymitanum, Stylo impuro, dialeeto Syro-d erololyinitana, unde& nomeu habet, miX-tis Graecis, Latinis, & Persicis Vocabulis, historiis intertextis latius evagatur, & ab Onyelos, ac vero donathane sermonis puritate tanto intervallo distat, quanto S. ThomaS, Scotus, & Scholastici a Cicerone, & Seneca. Hugioervha, seu tertiam librorum clas. in h. e. Ρsalmos, Cantica, & alia Salamonis opera, .lobum, Ruth, Estherem, transtulit in Chaldaicum Iosephus Lusci s, seu Caecus, impuro Stylo, Syrismis scatento, ut posteriorum temporum fetus else non dubitetur, licet Sixtus Senensis ad an. Chr. 4 . Galatinus ad an. Chr. 3 O. Vallonus ad an. Ch. 6OO. reserre malint. Placet aliis Thargum in Hagiographa incerti esse authoris, imo non unius, sed plurium, ut e styli diversit te colligitur, qui omnes On-keloso, & donathane fuerint longe posteriores: In hoc opere, ubi mentio est Hagarenorum ab ancilla Sarae AEgyptia Hagar, secundaria uxore Abrahami, Ismaelis matre prognatorum, qui postea Ismaelitae, Arabes Saraceni dicti sunt,
157쪽
Hagareni nominantur Hungari, ut Ps. 82. V. 6. Ouoniam cogitaverunt unanimiter simul adversum te tabernacula Idumaeorum, N Ismaelitα ,
Moab, tr Mareni Thargum habet; Hungerae, seu: Huneari: ut 'etiam I. Parat. 5. io. juxta quod hodie Judaei Hungaros Vocant Ha-erdim seu Hungrijim, & regnum nostrum me- .dinath Hagar, seu regionem Hangar, ut Schind-
Speciale est Thareum quinque, Complicatorum in formam voluminis, libellorum, Rabbinis Gham esch meeilloth. h. e. quinque VO luminum, quod certis anni partibus in Synagoga legitur, nimirum I cantici canticorum festo Ρaschatis in memoriam felicis exitus ex gypto, S commonefactionem liberationis, futurae per Messiam, quia hoc canticum amorem Dei
erga populum Judaicum complectitur. a Ruth festo Ρentecostes ob genealogiam Davidis. 3
Threnorum die nono mensis Julii ob captivitatem Babylonicam, & horrendam templi devastationem funesto, ac fatali. Ecclesostis festo tabernaculorum, ob memoriam prome lionis Divinae in deserto, quia in hoc libro de pro- videntia Dei multa disputantur. 5, E theris I a & Is mensis Adar, seu Februarii ob pa- tefactas Hamani molitiones. Author incertus est, sed nugacissimus fabulator, opus, prout hodie extat, Thalnaude doctrinalis liber est totius juris Ecclesiastici, & civilis Judaeorum sicut hoce traditionibus est consarcinatum posterius, cum
claram .ejus mentionem faciat, E. G. Cant. I. a. haec habet: Dedit Deus nobis sex ordinex
158쪽
tione, & glossa ejus. Cant. 5. Io. Synagoga inducitur sic loquens. Illi Deo cupio. minbtrare, qui . interdiu Itudet a 4. libis Scripturae S. sed ' nos tu occ atus es in sex ordinibus Thalmu- dicis. Thren. I. I9. Titi Vespasiani,WThr. a. I9. Talmudis est mentio; minarum item adversus Chri- η stianos , & Mahumetanos; loquitur de lament tione Dei, ascensione Moysis in caelum, de tabulis legis ex Saphiro itironi Divini excisis.s ' Sed misso Thargum Hagiographorum, cena tone nugarum fabulosi11simo de prioribus Onkelosi, di donathanis duae adhuc vigent opiniones: e Prima dudaeorum, qui communi fere calculo ad Esdrae, & captivitatis Babylonicae tempora I referunt, ubi, cum Hebraeam obliti essent rudiores, legi vero Biblia singulis sabbatis deberent, b act. I 3. I . & I 5. a I. in gratiam plebis confe-2 cta, sed successive variis modis depravata, a JO-
nathan, & Onhelos in lucem protrasta, & re- iii stituta sint, laudatur in hanc sententiam Rabbi
Agarias in Meor enaim h. e lumen Oculorum,
libro erudito, & jucundo, ex quo colligitur au- ih thorem, cum tam multa ex Cicerone, Plutar- cho , Origene adducat, etiam Latini, & Graeci sermonis peritum fuisse. Ratio etium suffraga-λ tur, quia paraphraseon edendarum tunc erat &d necessitas lumma, & occasio optima. Et sane: non est credibile , post tempora Christi de Mes-j. - sia tam clare locuturos fuille, & Christianorum rebita adjuvandis; & stabiliendis tam conveniens ter. Verum non est necesse cum recepta vul- .l go opinione confiteri. 7O. annorum spatio He-ὐ bnere dialesti memoriam propter usum dialem hi Chaldaicae vicinae, & filiali nexu cohaerentis podi pulo penitus excidisse, dato tamen non concessu, I a tan-
159쪽
tandem emersit aliqua necessitas oratis explanationis, nulla versionis ' sicut neque erat Occasio satis aceomoda turbatis rebus. ΝOtum est hodienum
apud Nationes Vulgari lingua e lauari, quod Latina, Graeca, vel Syriaca de textu legitur, ita illud Esd. a. 8. 8. accipi potest. Quis demum . iidejubeat de Zelo, & industria dudaeorum aevi illius majore, quam fuerit Christianorum permulta secula, qui Bibliis in suam linguam versis
caruerunt γ nos IIungari quas inde a conversione gentis nostrae posIimus produeere Versiones, suo forsitan loco expendemus, pauCRS sane.
Dicamus igitur, cum tantus sit in omnibus Judaeorum codicibus de antiquitate Thargumirn consensus, illa quidem ad captivitatis tempora non pertingere, onkelosi tamen, A donathanis veΙ 4O.. annis AEram Chr. antecellitie, vel authorem utrumque Salvatori fui ise coaevum, ita nihil mirum, loca de Messa consormiter veritati Christianae transtulilse, quia de iis talis fuit gentis traditio, quae nondum est obliterata, licet iudeterminatione personae immaniter eXerraverint. Ceterum non stringit allata ratio, quia, ut notat Valtontis prol. ΙΣ. Πr. II. hoc in omnibus
Thargumim est obiervare, quaedam in iis inveniri pro mysteriis religionis Christianae, ut in illo in Hagiographa, quod tamen ab omnibus multis post Christum seculis scriptum habetur, quaedam ergo ex antiquorum traditionibus, & scriptis quasi scholarum Ρropheticarum rudera relicita sunt, quae in suis paraphrassibus posuerunt, ita dirigente Divina providentia, ut propriis telis increduli se configerent. Secunda opinio est Christianorum valde mul-xorum , qui cum Morino L. a. Exercit. 8. cen-- sent,
160쪽
sent, nullum Thargum, nequidem Onkelost pro- divide ante feci. v. & VI. quia origenes, qui translationes quascunque studiosissime conquisivit; S. Epiphanius antea Judaeus, qui ipsas He-bsai eas voces, & sententias quandoque adducit; S. Hieronymus, qui Rabbinos toties consuluit, imo & mercede ad Chaldaicam linguam discendam o duxit, Oeorum nunquam meminerunt, cum tamen ex iis, si prae manibus fuitIent, contra judaeos, quibuscum acriter pro adventu Missiae decertarunt, valida depromere potuissent argumenta. Sed ratio ista non est irrefragabilis, eum fieri potuerit, ut e licet Thargumim extiterint, scriptoribus illiζ vel nullum suerit visum,& cognitum, vel si quod in eorum cognitionem Vedit, tamquam rejiculum fuerit ab iis neglectum, &. sine montione praetermissum; gentis tam contemptae, & per orbem quaquaversum dissipatae areanos .libros, . quos occuluerint, quis tam studiose connotet quotus quisque nostrum
hodie inspicit, aut in palimpsesto suo scribit, qui
bus recutiti libris in Synagogis suis utantur γ nec adducere illa o re fuit, cum oralis Rabbinorum doerina, & aliae commentationes scriptae con- . trariae essent. Itaque negativo argumento vis suademitur, quando silentii plures causae assigna tur: nempe Ι teste Elia Levita exemplaria adeo erant pavea, ut vix unum, aut duo in uno regno reperirentur, cum ieetio ex ipso potius Hebraico textu fieret in Synagogis. a viguit apud Judaeos disciplina arcani, atque ideo Hie-r0nymum quoque ista celarunt, ex invidia, &metu, ne contra se ipsos tanto veritatis vindici. arma praeberent, Quid certius ς & vulgatius , quam Christianos sec. I. II. ΙΙΙ. quatuor EV8Πge-