장음표시 사용
171쪽
venerandum esse, cujus utilitatem non in eo solum consistere, quod in titulis, ac sectionibus passim meminerit earumdem traditionum, ac ceremoniarum, quas etiamnum hodie Latina Ecclesia observat, quae res non. est parvo satis spero intelligent, qui haec nostra legerint. ,, Calmetus vero, licet in Oppositum arguat Simonius Hist. Crit. Tom. IV. C. I 3. & Michaelis. proleg. iii N. Τ. ΤOm. VII. pag. IO. edit. Venet. an. 1774. tequentia habet: Animadversione dignum occurrit, Syriacum prorsuS Con gruere cum G αco, quod sibi vertendum au-Etor Vulgata proposuerat, ut Syriacu fem- per cum Tuteata in his quoque locis conνeniat,i,n quibus illa a Graecis impre , sive Μ. . dis ei; ea porro es utriusque versionis on lay , ut Millis Proteg. Iz49. 12 o. fusipicionem moverit, utrum Suriacuq in Latinam verso rem recenistus fuerit, sed cum Paullo diligentius rem examinasset, suam hanc conjectitram utilem, inanemque deprehendit. Conserri postest Matth. 7. I . & C. 9. 8. ae I S. C. I 5. 8. nec tamen infinite intelligi haec debent, nam Versio Syriaca a Vulgata, ac etiam a veritate interdum discedit, quod exemplis docet citi. Simonius. & Mariana C. I a. pag. 76. Tom. ΙΙΙ. Μenochit.
Seu AEgyptiaca juxta Wilkinsitum Origenis,
& Eusebii temporibus vetustior, de cujus aetate diversis diversa sentientibus, cum Patres sec. V. Chrys. hom. I. in Joan. C. I. Theodoretus de curand. Graec. affect. ejus aliquam faciant men-xionem , verosimilius dicitur cum Athanasio I ir-chero Soe. Jesu viro celeberrimo, in hoc gene-
172쪽
Ie literaturae exercitatissimo, circa tempus Nicaeni Ι. Concilii paratam, sec. V, inseriorem non esse. dum enim tot millibus monachorum knctitate illustrium seculis primis AEgyptus effloresceret, quorum multi non aliam, quam AEgyptiacam noVerunt linguam, dum in Conciliis Ephesino,
S Chalcedonensi ipsi quoque Episcopi patria lin
gua nomen suum subscribentes aliam ignoralse Videantur, quis credat eos vernacula scriptura V. ac Ν. Tu caruisse Φ verbiim Dei nunquam legisse 2 vecta Κircheri sunt: Translatio iacias ab hinc mille circiter, trecentis annis, quo tempore teste mcephoro Itudium sacrarum literarum in Thebaide, cae per totam AE P- tum maa Ime forebiat. Ouod dictum Mar- rologium Copticum in Bibliotheca Maronitarum Romae alservatum) in prima Prolasone men sis Thoth. init 29η Augusti', & convenit nostro Septembri) aperte dicit, praeciPuam ouae temporis Monachorum occupationem fuisse, sacra Biblia e Graeca, ' Chaldaica, O Hebraica in linguam iuis proprium Cophtham nimirum tran ferre.
Etsi enim Ptolomaei, Alexandri M. successores 1 ede imperii Alexandriae constituta G cum iermonem latissime fecissent dominantem, in Thebaide tamen Graecum loquendi genus adhuc erat ignotum, ex quo faetum est, ut etiam Biblia, in ΕDrptiacam linguam verterentur, ipsa autem lingua dominantibus Graecis vitiata Graeeismis in tertium quoddam AEgyptiaco - Graecum idiomadegeneraret. Versionis hujus, qua, licet dialectus jam sit vulgo penitus ignota, in sacris tamen eodem Rirchero in prodromo AEgyptiaco testante antiquissima AEgyptiorum Ecclesia uti-
173쪽
tur . editio Oxonii an. I I 6. quoad Ν. 'Τ. a Wilhinsio Borulso parata concordat Vulgato cum
primis seliciter in illis. saepe locis, quibus dissentit Graecus hodiernus.. Uti in solo Matharo C. a. . I 8. C. 6. V. I 3. ubi desunt illa: quia tuum
V. 9. & 59. ae 6o. AEthiopici Νequaquam cum Scaligero post Cedrenum,& Nicephorum ad tempora Justiniani Imperatoris, icilicet annum XV. imperii ejus, seu Chr.
54 I. sed aliqua gentis o parte astissima enies
IJ AEthiopes ab adusta ardore solis facie Graecis sic
dicti sunt, quia verbum atho uro, accendo; athos aestuS, vel adjective anabumis; ops vero inter alia denotat: vultus, facies: aliter Habeoni appellantur, quae vox Arabibus congregationem mixtam, confluentium undique populorum multitudinem apud Golium Le- , ' xici pag. 567. in L & II. conjugatione notat, sunt enim colluvies mixta variorum populorum, qui e Sy ria in Africam, ut Nicephorus scribit L. q. c. I 8. &ex variis Arabiae partibus commigrarunt, nam Ste phanus diserte eos vocat et os Aratias , h. e. gen tem Arabiae, & ipsi se gentem translatoriam nominant; etiam Chaldaeorum quaedam coloniae in AEthiopiam venisse dicuntur, atque Herodoto, aliisque Ve terum testantibus, AEgyptiorum quoque numerosa eo . Ionia istiluc concessit; ex quo nihil mirandum dia- Ilactos pro ratione provinciarum multiplices obtinere, illa tamen eorum lingua, qua scripturam L legunt, Hebraeo - Chald. - Arabicae multum similis est, ut Marianus Victorius Epp. Reatinus, qui an. 1552. Primu Romae AEthiopicae lingvae grammaticen adumbrare Cae Pit, pronunciaverit. ,, AEthiopes linguam suam VO-uasse Chaldaeam, Et quae a Chaldaea Babylonica exoriatur, ct Hebraicae quam simillima sit, a qua non secus, quam Syriaca, Arabica, ac etiam Babylonica, quam etiam
174쪽
xe Ο a. plus mimis regna numerao jam forte
seculo primo ad Christum conversa, ab exemplaribus Apostolicae aetati vicinis expressa, eum
etiam Assyliaviun appellant, Originem ducit. Quod . ut paucis Ostendat Hetetelius in Historia lingvae Hebr. Hau in 8. an. II 6. pag. 387. adfert verba maXime trita: In nomine Patris, S Filii, S Spir. S. AEthi-Οpiee sonare. Be a Ab Pavela Pamenses Rid sachadu amlache quae constat mere Hebraeo - Arabica
Sita est Habestia in Afries supra AEgyptum ultra Nubiam inter VIII. ct XVI. circiter gradum latitudinis septemtrionalis, AEthiopia superior nonnullis dicta; Iesiuitae Sphaericae disciplinae periti, & astrolabio usi,
Prum Veram ejus latitudinem a septemtrione meridi .m versus docuire. Quot regna complesiatur, inter scriptores non convenit, 3o. Ludolso jobo AEthiops ille, quo usus est, Gregorius 1cilicet nominavit. hara totius AEthiopiae nobilissimum est regnum iu 36. regiones divisum. Begemder regnum est I3. . regionum. Dembea x4. Tigra 23. habet praefecturaS.& Cet. Τotidem , ac Τridentinus canon complectitur, libros sacros habent, V. Τ. 46. N. Τ et . a Ludolla L. III. C. IV. recensitos; in quos peculiari Zelo, α devotione seruntur, textus complures e Bibliis congestos in concionibus avidis auribus incipiunt.
Invenias de illustriori prosapia, qui Psalmos, ct Pauli
epistolas de memoria recitet; Uatres societatis abolitae scribunt anno I62 I. Regem ipsum Susneum rempus, quod ejus antehessores vanitati, & voluptatibus dederunt, Iustioni scripturarum impendere, qui jamprius anno I6 . & 16o8. ita Loquuntur: proceres Habes-sIniae non contenti sunt, ut niti tantum ediscant libros sacros, sed etiam curant, ut filiae illos calleant, ct sienon datur matrona nobilis, quae non bene sciat teXtum
So Scripturae: & quidem memoriter epistol s S, Pauli,& Psalmos Davitus. - Quamvis autem Jacobitarum, a Iacobo quodam Syro ita dictorum, qui cuin Eutychianis imam in Christo naturam profitentur , errori ple-- rique
175쪽
eo repetenda; A thiopibus enim Matthaeum Apostolum praedicasse, teste Rufino L. IC. e. 9. Socrate L. I. c. I9. contra Tillenpontium Bollandi continuatores ad a Iam Sept. Tom: 6. pag. 2O7. probant cum Ludolso Jobo, juxta illud S. Venantii Fortunati L. s. c. a. Matthaeus AEthiopes attemperat' ore Vapores di
Vivaque in exusto flumina fudit agro. Et Milonis Monachi
Matthaeus A thiopes torrente ardore crema-
Ut Reon eximius Sacrato diluit amne. Modo nomine AEthiopiae Νubia intelligatur, quae si e dubio AEthiopiae antiquae, & proprie dietae pars est, sive sennar, aliis sonnar, aut regnum Meroes, ubi olim Regina Candace, cujus
rique adhaerescant, verba tamen S. Evangelii reverenter complectuntur, & scriptum gerunt in pannis coriaceis circa lacertos brachiorum. Alexander I1I. an. IIII. ad regem illorum cum Ecclesia Rom. Uniri, & Romae pro gentis suae hominibus Ecclesia1n habere, ex qua docti in patriam redeant, cupienti litteras dedit, & Eecletiam S. Stephani, quam in hunc diem possident; an. I 437. dum de Unione GCecorum cum Ecelesia Latina ageretur, Iacob Zara eorum Imperator ab Eugenio Papa invitatus legatos Ferrariam misit. an. 15I5. David Rex legatum cum muneribus ad Leonem X. an. I 624. David, & Avia ejus legatos ad Clementem P. mittunt obediontiam promittentes, & benedictionem obsecrantes. Horum igitur scriptura S. et fi Climatis diversitas ipsa quoque corporis forma eos discrevit, ut etiam diabolum ad horrorem depingant album, non leve Uulgatae nostrae de antiqua veritate perhibet testimonium. Haec, ratioris
quippe indaginis ex Ludolfi Jobi filist. AEth. L. I. C. LI. & Ill. L. III. C. Ιvi & comment. pag. 352. huc inserenda duxi.
176쪽
pas Eunuchum h. e. aulicum consiliarium, &Ρraefectum Ρhilippus Diaconus baptiZavit, longe, lateque imperitabat. Ludolf. commentario edΗist. AEth. L. III. c. II. m. XIII. pag. 23O. Vel si versio func adhuc defuit, potius cum eodem Ludolpho ab anno Chr. 33O. sub Constantino Μ. usque 3 oum verosimiliter a S. Fru-Inentio, quem natio Abba Salama h. e. patrem pacis, allataeque salutis vocat, tempore S. Athanasii A thiopiae Metropolita, & primo Apostolo, ut Socrates L. I. c. 19. edit. AUg, Taur.3 47. pag 44. Theodoret. L. I. c. 22. SOZOm. L. a. e. 23. Baronius an . 327. Tom. III. & Athanasius in apolog. ad Imp. Constantium narrant, &epl. Constantii Imp. an. 356. ad Axumitarum,1eu AEthiopum Regem Aigam, & fratrem ejus data testatur: Vel saltem a IX. illis sanctis, quorum celebris apud gentem. superest fama, adan. Chr. 46O. aut 38o. qui orta in AEgyptiorum monasteriis ex schismate persecutione post concilium Chalcedonense solum vertere coacti illuc se receperint, adornata, proinde ad sec. IV. veI V. jam inclinans referenda, quod N. spectat Τxum Vetus enim ex Vo. virali Alexandrino Graeco codice translatum est multum cum Vulgata Latina concordat, non quod ex hac facta se, sed quod utraque eosdem codices fecuta sit. Inquit Valtonus proleg. V. S. V. est etiam manifestim magnoe antiquitatis ejus argumentum, quod cum antiquis Graecis exemplaribus in multis locis concordat, ubi aliter hodie legunt codices Graeci, ut ex variis nostris groecis lectionibus liquet. Ait rursus Valton. proleg. 15. Ν. Ι2. E. O. in solo Matthaeo contra modernum Graecum textum Vulgatae consentit c. 6.
177쪽
Vertionibus his accedunt Arabicae, quae praeter celebrem a Saadia Gaon h. e. Excel-Iente, ita olim Rector Academiae, & alter illustris vir vocitabatur quoad Ρentateuchum sec. IX. ex Hebraeo pro judaeis AEgyptum incolentibus confestam complures extant, etsi non ante Muhammedis aetatem adornatae; reperiuntur autem hujusmodi translationes Bibliorum Orientales in Pol elottis. m9 Unam etiam ex iis, quae occidentalibus adnumerantur, videamus lSit itaque
- GO- m) Pubglotta vocantur Biblia originalibus, ct aliis pluribus Orientalibus lingvis juxta se positis, & Latine versis edita, nam po s multum, olla, Attica dialecto glotta linguam signisicat. Tali tro sunt I. G Iutensia Cura Franc. Ximenias Card. Archi-Ep. Toletani, ac Hispaniarum Primatis 5o. aureorum millibus impensis; continent V. 2 N. T. edita ab M. T5I4. uselle an. I SIT. sex maXimae forma voluminibus, textum Hebr. Thargum onhelos, Graecum versmonem, Latinam Uulg. Uictionarium Hebr. Chald.
2. Antinerpiensa, Regia quoque, & Plantiniana dicta, a Christoph. Ρlantino octo formae maximae volu minibiis ab an . I 560. usque ad an . Is a. Anmerpiae sumptibus Ρhilippi ΙΙ. Hispaniarum Regis edita. Operi praefuit Arias Μontanus, Operam contulerunt Andr. Massius, Guido Fabricius, Lucas Brugensis, Franc. Raphelengius et cet. s. Parisiensia Heptapla seu HeptagIotta Guid. Mieh. de Jay, opitulantibus Ρhilippo Aquinate, Ioan . Morino, Abrahamo Ecchellensi, & Gabriele stonita Maronitis pag. I 42. an. 1645. X. Voluminibus in
folio, impensis amplius Imo . num Orum uncialium, Lutetiae edenda curavit, complectuntur una cum teXtu Orig. versione Pentateuchi Samaritana, Thargum im,
178쪽
. Seu Gethica versio, Veteris lingua Germanica antiquissimum Omnium quotquot extant, stuPendum, B incomparabile monumentum,
inquit Saubertus, narrat Calmetus proleg. in N. ΤΠ libros Tom. 7. pag. II. hanc longa Oblivione sepultam mansisse, donec fragmenta quaedam MSS. in Abbatia Werdinensi prope coloniam
reperta sunt. Codex erat membranaeeus Vetustissimus, argenteis scriptus Characteribus, quin& aureis initialibus literis ornatus. Hinc nomeu inditum exemplari codici argenteo. Emptum est soo ducatis pretiosum illud vetustatis monumentum a D. de la Gardie Sueciae Cancellario.
Author ejus fuit Ulphilas Eppus. Gothorum, qui tunc ab Hunnis sedibus ad Danubium fixis de-Pulsi, relata de Athanarico, Valente Imperatore
Io. Latin Vulg. Syriacam, & Arabicam. Cum vero. Biblia haec ob voluminum magnitudinem, immodicumque pretium emptoribus fere carerent, Angli commOdiorem editionem moliti sunt. Hinc 4. Anglicana ab anno 1653. usque ad an. 1657 Londini VI. volt. in solio curante Briano Waltono adminiculantibus Edmundo Castello, cujus Lexi-
que, typis excusa sunt, praeter ea, quae priora Poly-glotta hoent exhibent haec versiones Perseam Pentateuchi , & AEthiopicam Psalterii, & cantici canticorum, una cum locuplatissimis proletamenis, quae utinam etiam separatim adhuc ederentari volumen unum Variantes lectiones, quae in diversis 'illis editio- nibus extant, complectitur, ad, calcem operis adjectum. Nihil Londinensibus Polyglottis. ab lutum magis,uist quod interlinearis Pagnini versio variis mendis, ct barbarismis scateat, licet ab Aria Μontano Castigata; & Latinae versiones verssonum Orientalium interdum fallant lectorem, linguas 'illas non intelligentem, quippe minuS accuratae.
179쪽
Suppetias ferente, trans Danubium vidioris circam. Chr. 365. Christianam religionem amplexi in Wallachia provincia Graecis vicina habitave- runt; namque Ulphilas Iegatione ad Valentem Imp. functus , re e Voto iuccedente, toti gentiaeeellionem ad fidein Christianam efficaciter persuasit, licet iloti sine errore 1inae Arianorum , cui Valens favebat, uti refert SOerates L. 4. e. 33. his verbis: Eodem etiam tempore Valentis Ulphilas Gothorum Eppus. Gothicas litteras excogitavit, facris scripturis in Gothorum
sermonem Conversis effecit, ut barbari Divina eloquia perdiscerenta Et soZom. L. 6. e. 37. testatur. porro totam Vertit scripturam, eXeeP
tis tamen Regum libris, quos suae genti eqmmunicare noluit, ne tot bellorum, quae in iis nar
rantur, lectione alioquin fera, & bellicosistima
plus nimio excitaretur. Si verum est, quod Honoratus a S. Maria L. V. Dist . IV. edit. Venet. I763. pag. II7- narrat, eodeX, de quo editio fas ta . est,i aetatem plus quam mille annorum ferebat, qui adhue in Academia Upsalensi asservatur; optima fautem est editio post illam Fran. Junii an. 1665. Dordraei, & Amstelodami an. 168 . Oxoniensis an . I75O. eum praefatione lectu dignassima,& Grammatica Gothica. Ex Graeco textu fuisse adornatam ipsa lectio ostendit, &. Cappadocia natale sol 4 Authoris . . quem Latini termonis ignarum msse ' vix dubitatur . etsi de versione voculae aliquae ostententur Latiales, quas coloniae Romanorum DVexerint, dein civitate donatas; Ovidius apud hos exul linguam ipsorum impuram, & e pluribus mixtam ' dicit L. V. eleg. 8.
180쪽
. In paucis extant Graecae vestigia linguae Haro quoque jam Gethico barbara facta se
Ulphilas, seu Wulphilas, aut Vrphilas Arii
haeresi saltem post amicitiam Valentis Imp. infectus fuit, cum enim teste Socrate L. 2. C. 4 I. pag. I 35 antea Nicaenam fidem amplexus fuisset. secutus Theophilum, qui cum Gothorum effet Episcopus, Nicaeno Concilio praesensi subscripsit, postea tamen nonae, ac nodae fidei sermulae Con stantinopoli editae Consensit. Loca tamen de Diavinitate Christi Hassica, quae in hac Versione extant , interpretatione sua non vitiavit, de loeis in versione desideratis, uti prioribus CC. Joan.& C. IX. epi. ad Rom. certum ferri nequit iudicium. Versionem Richardus Simonius Ilist. Crit.
Vers. N. T. C. I9. vetustissimam pronunciat, magna ejus consensione cum antiquis editionis Latinae, quae ante S. Hieronymi tempora in Ecclesiis occidentalibus erant in usu, atque ea de caussa cum Vulgata nostra ei multum convenit. Uti Matth. C. 9. I 3. & I 5. Marc. C. I 3. 29. &C. I 2. 35. & Cet.
Ex his, aliisque similibus, & si hodienum superessent, copiosissimis versionibus palam fit, olim apud populos diversissimos .longe, lateque per orbem diffusos id in Bibliis lectum fumo, quod hodie in Vulgata positum videmus. S. VI.